BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
Nguyễn Ngọc Tuấn
QUẢN TRỊ RỦI RO TRONG LẬP LỊCH DỰ ÁN PHẦN MỀM
SỬ DỤNG MẠNG BAYES
Ngành: Kỹ thuật phần mềm
Mã số: 9480103
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KỸ THUẬT PHẦN MỀM
Hà Nội – 2021
Công trình được hoàn thành tại:
Trường Đại học Bách khoa Hà Nội
Người hướng dẫn khoa học:
PGS. TS. Huỳnh Quyết Thắng
TS. Vũ Thị Hương Giang
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Phản biện 3:
Luận án được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án tiến sĩ cấp
Trường họp tại Trường Đại học Bách khoa Hà Nội
Vào hồi …….. giờ, ngày ….. tháng ….. năm ………
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:
1. Thư viện Tạ Quang Bửu - Trường ĐHBK Hà Nội
2. Thư viện Quốc gia Việt Nam
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ
CỦA LUẬN ÁN
1. Nguyễn Ngọc Tuấn, Huỳnh Quyết Thắng (2017), “Iteration
scheduling using Bayesian networks in Agile Software Development”, Kỷ
yếu Hội nghị Quốc gia lần thứ X về Nghiên cứu cơ bản và ứng dụng
Công nghệ thông tin (FAIR’10) – Đà Nẵng, ngày 17-18/8/2017, trang
300-308, ISBN: 978-604-913-614-6
2. Nguyễn Ngọc Tuấn, Võ Thị Hường, Huỳnh Quyết Thắng (2017),
“Hướng tới mô hình mạng Bayes để đánh giá rủi ro trong lập lịch dự án
phần mềm”, Kỷ yếu Hội nghị Quốc gia lần thứ X về Nghiên cứu cơ bản
và ứng dụng Công nghệ thông tin (FAIR’10) – Đà Nẵng, ngày 17-
18/8/2017, trang 275-282, ISBN: 978-604-913-614-6
3. Nguyễn Ngọc Tuấn, Trần Trung Hiếu, Huỳnh Quyết Thắng (2017),
“Phương pháp xác suất cải tiến sử dụng mạng bayes đánh giá rủi ro
trong lập lịch dự án phần mềm”, Chuyên san Công nghệ thông tin và
Truyền thông, Tạp chí Khoa học và Kỹ thuật - Học viện KTQS - Số 184
(06-2017), trang 45-61, ISSN: 1859-0209
4. Nguyen Ngoc Tuan, Huynh Quyet Thang (2018), “Risk management
in Agile software project iteration scheduling using Bayesian Networks”,
New Trends in Intelligent Software Methodologies, Tools and
Techniques, Volume 303, 2018, pp. 596 - 606 (SOMET 2018), ISBN
978-1-61499-899-0, DOI: 10.3233/978-1-61499-900-3-596, SCOPUS
Indexed.
5. Ngoc-Tuan Nguyen, Quyet-Thang Huynh, Thi-Huong-Giang Vu
(2018), “A Bayesian Critical Path Method for Managing Common Risks
in Software Project Scheduling”, SoICT 2018 Proceedings of the 9th
International Symposium on Information and Communication
Technology, Danang City, Viet Nam - December 06 - 07, 2018, ISBN:
978-1-4503-6539-0, pp. 382-388, DOI: 10.1145/3287921.3287962
6. Quyet-Thang Huynh, Ngoc-Tuan Nguyen (2020), “Probabilistic
Method for Managing Common Risks in Software Project Scheduling
Based on Program Evaluation Review Technique”, International Journal
of Information Technology Project Management, Volume 11(3), pp. 77-
94, ISSN: 1938-0232, DOI: 10.4018/ IJITPM.2020070105.
1
MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài
Dự án luôn có các rủi ro và mối lo lắng thường trực của các
nhà quản trị dự án có liên quan đến rủi ro. Nhiều dự án ở trong
nước cũng như ở các nước phát triển đã và đang gặp phải những
vấn đề. Ví dụ: dự án đường sắt Cát Linh – Hà Đông được phê
duyệt từ tháng 10/2008 và dự kiến đi vào hoạt động năm 2013
nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành và đội vốn gần gấp đôi [1].
Trong ngành công nghệ phần mềm cũng có nhiều dự án bị
đội chi phí lớn cùng với nhiều lần chậm tiến độ, dẫn đến những
vấn đề tạm thời hoặc thất bại toàn bộ dự án. Ví dụ dự án
Queensland Health Payroll System của Úc bắt đầu từ năm 2013
đội vốn hơn 200 lần [3], hoặc dự án e-Borders của Vương quốc
Anh bắt đầu năm 2007 bị chậm tiến độ quá nhiều lần nên phải
hủy vào năm 2014 [4].
Các nghiên cứu về dự án phần mềm (DAPM) đã chỉ ra phần
lớn (83.8%) các DAPM vượt quá ngân sách dự kiến hoặc chậm
tiến độ và 52.7% các DAPM tạo ra phần mềm có ít chức năng
hơn mô tả ban đầu [5, 6]. Các nghiên cứu cũng thống kê được
31.1% các dự án phát triển phần mềm bị hủy hoặc kết thúc
trước khi có kết quả. Còn trong số các DAPM được hoàn thành
thì chỉ có 61% dự án đáp ứng các chức năng hoặc tính năng
được đưa ra ban đầu [7]. Như vậy trong ngành công nghệ phần
mềm, thách thức lớn nhất đối với các đội DAPM là kiểm soát
được dự án tốt về chi phí và tiến độ.
Vì vậy câu hỏi đặt ra là làm sao quản lý DAPM tốt hơn để
loại bỏ những vấn đề tạm thời cũng như tránh dự án khỏi thất
bại? Tức là làm sao để quản trị rủi ro trong DAPM tốt hơn?
Quản trị rủi ro và lập lịch dự án là các khâu tối quan trọng trong
mỗi DAPM do yêu cầu phần mềm luôn thay đổi; DAPM hầu
như không theo đúng kế hoạch, lịch trình; quản trị dự án không
2
tốt vì chủ yếu dựa trên kinh nghiệm, thiếu các công cụ khoa học
hỗ trợ.
Trong luận án này, rủi ro (uncertainty/risk) là những sự kiện
bất định xảy ra có thể ảnh hưởng xấu đến đầu ra (chi phí, thời
gian, chất lượng) của dự án. Mặc dù đến nay các nhà nghiên
cứu và chuyên gia đã đề xuất nhiều quy trình và kỹ thuật, lĩnh
vực quản trị rủi ro dự án vẫn phát triển rất nhanh và xử lý rủi ro
trong các dự án nói chung cũng như trong DAPM vẫn là một
thách thức.
Luận án này tập trung vào mô hình hóa rủi ro trong quản lý
thời gian của DAPM, hay nói cách khác là tập trung vào phần
tích định lượng (để hạn chế những đánh giá chủ quan dựa trên
kinh nghiệm) rủi ro trong lập lịch DAPM.
Một số nghiên cứu gần đây chỉ ra có thể sử dụng mạng
Bayes để định lượng hoá các yếu tố bất định trong lập lịch dự
án và cải thiện khả năng đánh giá, phân tích rủi ro dự án nói
chung. Tuy vậy trong thực tiễn cũng như trong nghiên cứu,
Mạng Bayes vẫn còn ít được áp dụng trong quản trị DAPM
cũng như trong lập lịch DAPM. Ngoài ra, tác giả của luận án tin
tưởng rằng nếu ta có thể xác định và kiểm soát rủi ro trong các
giai đoạn đầu của dự án phát triển phần mềm thì ta có thể làm
tăng đáng kể khả năng thành công của dự án.
Do vậy luận án nghiên cứu cách tiếp cận cải tiến để tích hợp
quản trị rủi ro trong DAPM. Cụ thể là luận án sử dụng mạng
Bayes trong các kỹ thuật lập lịch dự án thông dụng cũng như
mô hình hóa các yếu tố rủi ro trong lập lịch DAPM.
Các nghiên cứu liên quan
Hui A.K.T. và Liu D.B. [7] đưa ra 24 yếu tố rủi ro trong
DAPM và đề xuất mô hình Mạng Bayes để đánh giá rủi ro trong
DAPM. Khodakarami V. [15] ứng dụng Mạng Bayes vào lập
lịch dự án nói chung; áp dụng trong hai nghiên cứu tình huống
