Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Luật học: Cơ chế điều chỉnh pháp luật mối quan hệ giữa nhà nước và cá nhân ở Việt Nam hiện nay

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH<br />  <br /> <br />  <br /> <br />  <br />  <br />  <br /> TRẦN THỊ THANH MAI<br />  <br /> <br />  <br />  <br />  <br /> <br /> c¬ chÕ ®iÒu chØnh ph¸p luËt mèi quan hÖ<br /> gi÷a nhμ n−íc vμ c¸ nh©n ë viÖt nam hiÖn nay <br /> <br /> Chuyên ngành : Lý luận và lịch sử Nhà nước và pháp luật<br /> Mã số<br /> <br /> : 62 38 01 01<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC<br /> <br /> HÀ NỘI - 2015<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại<br /> Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học: GS, TS Lê Minh Tâm<br /> <br /> Phản biện 1: ........................................................<br /> .......................................................<br /> <br /> Phản biện 2: .......................................................<br /> ......................................................<br /> <br /> Phản biện 3: .......................................................<br /> ......................................................<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện<br /> họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh<br /> Vào hồi...... giờ...... ngày...... tháng..... năm 2015<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại: Thư viện Quốc gia và<br /> Thư viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh<br /> <br />  <br /> <br /> 1<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài <br /> Cá nhân và nhà nước là hai chủ thể đặc biệt có mối quan hệ chặt chẽ<br /> tương tác và phụ thuộc lẫn nhau. Trong đó, nhà nước là thiết chế xã hội tổ<br /> chức thực hiện quyền lực công, nhà nước nhân danh xã hội bảo vệ lợi ích<br /> chung và các giá trị khách quan phổ biến của con người. Mối quan hệ<br /> (MQH) giữa nhà nước và cá nhân được thể hiện chủ yếu dưới hình thức<br /> QHPL. Vì vậy, nghiên cứu về cơ chế điều chỉnh pháp luật (ĐCPL) MQH<br /> giữa nhà nước và cá nhân là vấn đề có ý nghĩa quan trọng trong quá trình<br /> hoàn thiện nhà nước và pháp luật nói chung.<br /> Ở Việt Nam, sau gần 30 năm đổi mới, chủ trương xây dựng NNPQ<br /> XHCN, nền KTTT định hướng XHCN và mở rộng hợp tác quốc tế, đã<br /> mang lại những thay đổi quan trọng trong nhận thức chung của xã hội về cá<br /> nhân và MQH giữa nhà nước và cá nhân. Nhiều thành tựu về phát triển con<br /> người đã được ghi nhận, Việt Nam là một trong số hơn 40 nước đang phát<br /> triển đạt được những tiến bộ đáng kể về phát triển con người trong những<br /> thập kỷ gần đây. Chỉ số phát triển con người của Việt Nam đã tăng 41%<br /> trong vòng hai thập kỷ qua. Đồng thời, quá trình dân chủ hoá đời sống xã<br /> hội và nền kinh tế thị trường cũng mang lại những thay đổi quan trọng cho<br /> mỗi cá nhân trong nhận thức về bản thân mình.<br /> Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, trong điều kiện xây<br /> dựng nhà nước pháp quyền XHCN hiện nay, cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà<br /> nước và cá nhân còn tồn tại nhiều bất cập chưa đáp ứng được yêu cầu,<br /> nhiệm vụ của quá trình đổi mới "Quyền làm chủ của nhân dân ở nhiều nơi,<br /> trên nhiều lĩnh vực còn bị vi phạm... Tình trạng quan liêu không thực sự tôn<br /> trọng dân chủ và thực hành dân chủ còn khá nặng trong một bộ phận cán<br /> bộ, đảng viên, công chức". Bên cạnh đó, trong không ít trường hợp, tình<br /> trạng đòi tuyệt đối hóa vai trò của cá nhân, đề cao tự do cá nhân vô chính<br /> phủ, coi nhẹ các giá trị xã hội, ảnh hưởng không nhỏ đến trật tự, kỷ cương<br /> xã hội.<br /> Đồng thời, quá trình hội nhập quốc tế hiện nay mang lại nhiều cơ hội<br /> cho việc hoàn thiện cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà nước và cá nhân, nhưng<br /> <br />  <br /> <br /> 2<br /> <br /> đồng thời, cũng đặt ra nhiều thách thức, đòi hỏi chúng ta phải nâng cao<br /> nhận thức về cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà nước và cá nhân. MQH giữa nhà<br /> nước và cá nhân chưa được nghiên cứu một cách cơ bản và toàn diện. Từ<br /> đó, các giải pháp giải quyết những vấn đề bất cập liên quan đến cơ chế<br /> ĐCPL MQH giữa nhà nước và cá nhân còn có biểu hiện lúng túng, bị động,<br /> thiếu tính tổng thể, khách quan và khoa học.<br /> Vì vậy, việc nghiên cứu cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà nước và cá<br /> nhân trên cơ sở nhận thức khách quan về mối quan hệ này là một vấn đề có<br /> ý nghĩa cấp thiết về mặt lý luận và thực tiễn. Đó là lý do tác giả chọn vấn đề<br /> "Cơ chế điều chỉnh pháp luật mối quan hệ giữa nhà nước và cá nhân ở<br /> Việt Nam hiện nay” làm luận án tiến sỹ luật học chuyên ngành Lý luận và<br /> lịch sử Nhà nước và pháp luật.<br /> 2. Mục đích và nhiệm vụ của luận án<br /> 2.1. Mục đích của luận án<br /> Xây dựng những luận cứ khoa học cho việc phân tích, đánh giá quá<br /> trình phát triển và thực trạng cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà nước và cá nhân<br /> ở Việt Nam. Từ đó, xác định quan điểm, đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện<br /> cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà nước và cá nhân ở Việt Nam hiện nay.<br /> 2.2. Nhiệm vụ của luận án<br /> - Phân tích khái niệm cá nhân, MQH giữa nhà nước và cá nhân; đặc<br /> điểm của mối quan hệ giữa nhà nước và cá nhân.<br /> - Phân tích khái niệm, đặc điểm cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà nước và<br /> cá nhân; các tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thiện của cơ chế ĐCPL MQH<br /> giữa nhà nước và cá nhân; các yếu tố ảnh hưởng đến cơ chế ĐCPL MQH<br /> giữa nhà nước và cá nhân.<br /> - Phân tích qúa trình phát triển của cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà nước<br /> và cá nhân ở Việt Nam; đánh giá thành tựu, hạn chế của thực trạng cơ chế<br /> ĐCPL MQH giữa nhà nước và cá nhân ở Việt nam hiện nay và rút ra những<br /> nguyên nhân của các thành tựu và hạn chế đó.<br /> - Phân tích các yêu cầu đặt ra đối với việc hoàn thiện cơ chế ĐCPL<br /> MQH giữa nhà nước và cá nhân; Phân tích các quan điểm và đề xuất, luận<br /> <br />  <br /> <br /> 3<br /> <br /> chứng cho hệ thống các giải pháp hoàn thiện cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà<br /> nước và cá nhân hiện nay.<br /> 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án<br /> Để thực hiện mục đích nghiên cứu, luận án tập trung vào đối tượng<br /> nghiên cứu là MQH giữa nhà nước và cá nhân, cơ chế ĐCPL MQH giữa<br /> nhà nước và cá nhân, trực tiếp là khái niệm, các phương tiện pháp luật cơ<br /> bản trong cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà nước và cá nhân, môi trường vận<br /> hành. Các tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thiện của cơ chế ĐCPL MQH giữa<br /> nhà nước và cá nhân; Các yếu tố kinh tế, chính trị, đạo đức tôn giáo, truyền<br /> thống lịch sử văn hoá và các quy phạm xã hội tác động đến cơ chế ĐCPL<br /> MQH giữa nhà nước và cá nhân.<br /> Luận án nghiên cứu quá trình phát triển của cơ chế ĐCPL MQH giữa<br /> nhà nước và cá nhân từ năm 1945 đến nay và tập trung đánh giá thực trạng<br /> cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà nước và cá nhân trên cơ sở Hiến pháp năm<br /> 1992 (sửa đổi, bổ sung năm 2001).<br /> 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của luận án<br /> Luận án được thực hiện dựa trên những nguyên lý cơ bản của chủ<br /> nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối, chính<br /> sách của Đảng và Nhà nước ta về nhà nước, pháp luật, xã hội, vấn đề con<br /> người, QCN, QCD.<br /> Dựa trên phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của<br /> triết học Mác - Lênin, luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể<br /> như sau: Phương pháp phân tích - tổng; Phương pháp hệ thống; Phương<br /> pháp logic; Phương pháp lịch sử; Phương pháp thống kê - so sánh, Phương<br /> pháp kết hợp giữa lý luận và thực tiễn<br /> 5. Những đóng góp mới của luận án.<br /> Luận án là công trình chuyên khảo đầu tiên, nghiên cứu có hệ thống<br /> và toàn diện về cơ chế ĐCPL MQH giữa nhà nước và cá nhân ở Việt Nam,<br /> với những đóng góp mới về mặt khoa học như sau:<br /> - Dưới góc độ chuyên ngành Lý luận và lịch sử Nhà nước và Pháp<br /> luật, luận án xây dựng khái niệm cá nhân; khái niệm MQH giữa nhà nước<br /> <br />