intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Trí thức - Một góc nhìn tiêu biểu: Phần 4

Chia sẻ: ViZeus ViZeus | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:148

59
lượt xem
7
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu Trí thức - Một góc nhìn tiêu biểu: Phần 4 sẽ mang đến cho bạn đọc các góc nhìn trí thức về lĩnh vực văn hóa nghệ thuật thông qua các nội dung chính sau: Tản mạn về tính dân tộc và tính toán nhân loại trong nghệ thuật, truyền thống và hiện đại, bản sắc dân tộc là hiện đại hóa, cần tránh tâm lí vừa tự ti vừa tự thị, quảng bá văn hóa, bản sắc dân tộc - sáng tạo độc đáo của cá nhân nghệ sĩ, tư duy không gian hai chiều trong mĩ thuật dân gian Việt,... Để nắm nội dung mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Trí thức - Một góc nhìn tiêu biểu: Phần 4

PHẦN IV<br /> VÀN HÓA NGHỆ THUẬT<br /> ■<br /> <br /> ■<br /> <br /> v A n h ó a ... đ ể l à m g ì ?<br /> Nguyên Ngọc<br /> <br /> Ch ú n g ta chưa thật sự làm văn hóa. Có phải thật thế không? Tỏi rất mong<br /> được thử trao đổi, để cùng suy nghi tiếp. Và để cho cuộc đi tới của chúng ta<br /> hôm nay, và cả ngày mai nữa, nhanh mà vững, mà bền, và nói cho cùng/ để<br /> cho cuộc d i tới của chúng ta hỏm nay thật sự đưa đến sự trong ỉành cho xã hội<br /> và hạnh p h ú c cho con người.<br /> Tôi c ó một người bạn PhiUppines tên là Tak)it N ahitm it, hình n h ư đấy là<br /> biệt hiệu, m ột kiểu bút d a n h của anh, chứ khỏng phải tén thật. A nh giải thích<br /> chí) tôi, th e o thổ ngừ ờ quê a n h tên ấy cỏ nghĩa là "ánh chớp thầm lặng". Sau<br /> m ộ t thời ‘gian qu en và th ân với anh, tôi nghĩ tòi có thể hiểu vì sao a n h đã chọn<br /> cái biit d a n h nghe hơi lạ ấy. Có vẻ n h ư gia đình a n h thuộc tầng lớp trí thức lớn<br /> và thượn^^ lưu trong xã hội Philippines. Mẹ a n h từ ng là n ữ thị trưởng đ ầ u tiên<br /> của thù đ ô Manila. Còn an h thì đã tốt nghiệp tiến sĩ k inh tế ờ Mĩ, sau đ ó về làm<br /> việc cho m ột cơ q u an của Liên Hiệp Q uốc tại Paris gần chục năm...; cho đ ế n<br /> m ột hôm., a n h bổng từ bỏ tất cả, d a n h vọng, chức quyền, tiền bạc, k inh thành<br /> hoa lệ, rũ áo ra đi, quay vẻ Philippines, và cặm cụi làm vãn hóa. A nh có cho tỏi<br /> xem một số phim do chính a n h tự làm đạo diễn, tự quay, tự dựng, tuyệt đối<br /> k h ô n g h ẻ sử d ụ n g diễn viên chuyên nghiệp, ph im truyện hẳn hoi n h ư n g<br /> người đóíiig là người thư ở ng bắt gặp ngoài đường, trong n h à máy, trên đ ồ n g<br /> ruộng. C ó nét gì ph ản g p h ất n h ữ n g phim rất hay và rất độc đáo của điện ản h<br /> Iran. Thimh thoảng a n h sang Hà Nội, đ ế n và đi đều rất nh ẹ nhàng, giản dị,<br /> thường ă.n mặc quần áo dân tộc, hai cậu con trai an h có mẹ là<br /> <br /> người<br /> <br /> Thụy Đ iển<br /> <br /> n h ư n g lại thích ãn mặc, thật lạ, rất giống người Tây N g u y ên ở ta, thậm chí có<br /> khi còn đ ó n g khố, rắt đẹp. Takjit rất yêu các n ền văn hóa d â n tộc thiểu số ở quê<br /> anh. Anhì có tặng tôi m ột cây sáo không phái thổi bằng m ồ m mà bằng mủi, ảm<br /> th a n h r é o rắt xa xôi và m ơ hồ, rất lạ. Lần nào sang an h cùng gọi đ iện cho tôi,<br /> ch ú n g tòn thư ờng tìm m ột chỏ vắng và yên tĩnh ngồi với n h a u có khi suốt ngày,<br /> nói với a h a u về công việc của mỗi người, về n h ữ n g ao ước và cả n h ữ n g lo nghĩ<br /> của chúnig tôi. Có hôm Takjit đột ngột hỏi tôi: "Theo anh, ở những đất nưác<br /> <br /> 365<br /> <br /> n h ư đ ắ t nước c h ú n g ta hâv giờ, vãn hóa cần phải làm gì, có thể làm gì, vai trò<br /> của vãn hóa là gi, n h ất là trong tình hình sôi nổi mà cũng đầy thách thức hiện<br /> nay?", Tôi biết đ ấ y là câu hỏi vẫn khiến Takịit ray rứt, và quà k hông d ẻ trả lời.<br /> Tôi nói; 'T ak jit ạ, thì chính a n h phải trả lời cho tỏi câu hòi ấv đi chứ, chính a n h<br /> đ à từ n g là tiến sì k in h tế ở một quốc gia giàu có và hiện đại nhắt thế giới títng<br /> sống và làm việc h à n g chục n ả m giửa một Paris hoa lệ đệ n h ất h à n h tinh<br /> <br /> thế<br /> <br /> m à rồi đ ộ t n h iê n a n h vẤt bò tất cả để quay về quê h ư ơ n g v^à chỉ chãm chăm làm<br /> v ă n hóa, lại làm theo cách rất riêng của anh... v^ậy tức là a n h đã suy nghĩ ahiều<br /> lắm về v ăn hóa, vai trò của văn hóa, lâu dài và ngay h ô m nay, chính an h phải<br /> nói với tôi, cho tôi đi chứ...". Takịii ngồi trầm n g âm một lúc, rồi hòi: "Anh có lái<br /> xe ỏ tỏ không? A nh biết đấy, lái xe rất coi trọng hai hàn chân đạp; một chàn ga<br /> và m ột c h â n p h a n h , cũ n g gọi là chân thắng ấy mà. Và qu an trọng nhất chinh là<br /> chân thắng. Khi nào thỉ người ta cần dến chân thắng, khi nào thì phải giữ rất<br /> chặt, rất chắc ch ân thắng? K hông phải là khi d ừ n g xe, hay khi chạy chậm, mà<br /> chính là khi tăng tốc và lại qua cua nửa. Ván hóa, theo tỏi, chính là cái chân<br /> th ắ n g ấy đấy, của xã hội, của lịch sử, của con người, của m ột đất nước, một clân<br /> tộc. C h ứ k h ô n g phải ch ần ga. Kinh tế là chân ga. Kinh tế lúc nào củ n g lao tới<br /> phía trước, n h a n h hơ n, n h a n h hơ n nửa, n h a n h hơ n mãi, bao nhiêu cũng<br /> k h ô n g vừa, n h ấ t là đối với n h ữ n g đ ất nước n h ư đ ấ t nước ch ú n g ta, đ an g phải<br /> cố đ u ổ i kịp n ă m ch âu b ố n biển củ n g đan g lao tới rất d ữ dội, phải cố tãng tốc tối<br /> đ a có thể để đ u ổ i cho kịp. Và lại phải qua cua, liên tục qua cua. C hính lúc này,<br /> h ơ n bao giờ hét, cần giữ thật chắc chân thắng. C h ín h lúc này, hơ n bao giử hét,<br /> cần v ă n hóa. N ế u k h ô n g thì cuộc xông tói có rất n h iều nguy cơ lao luôn xuống<br /> vực. Tôi cho rằn g ở n h ữ n g đ ất nước n h ư đất nước c h ú n g ta, h ìn h n h ư người ta<br /> đang h iểu rất lầm về v ãn hóa, người ta cho rằng khi đất nước đ a n g phải lao tới<br /> trong cuộc đ u ổ i bắt lớn này thì văn hóa củng phải lao theo, văn hóa phải ra sức<br /> cổ vủ, reo h ò cho cuộc đ uổi bắt say m ê ấy. Vãn hỏa phải ra sức cổ vũ kinh tế và<br /> c h ín h trị, c h ín h các n h à chín h trị và kinh tế cũ n g thư ờ ng xuyên đòi hỏi, thúc<br /> giục v ã n hóa n h ư vậy... K hông phải đâu, hoàn toàn ngược lại. C h ín h khi kinh<br /> tế lao tới thì văn hóa, công việc cúa văn hóa là phải giữ thắng, chính lúc này<br /> mới càng thấy vô c ù n g cần v ãn hóa, cần phải có vãn hóa để nắm chắc cái thắng<br /> của xã hội. Khi kinh tế và cả xà hội lao tới, thì vãn hóa phải lùi lại một chút, bởi<br /> v ăn hóa là gì, n ế u k h ô n g phải là sự bình tĩnh, bình tâm, sự v ữ n g chắc, vững<br /> chãi của xả hội và con người. Kinh té là cần thiết, là quvết định; chính trị cùng<br /> vậy, c h ín h trị rất q u y ế t đ ịn h , n h ư n g tôi cho là văn hỏa mới quyết đ ịn h hơn, bởi<br /> nó là cái nền, n ó lâu dài hơn, kinh tế và cả chính trị nói cho cùng cũng chi là<br /> p h ư ơ n g tiện, vãn hóa mới là mãi mãi, trường cửu, n ó ờ với con người, đi cùng<br /> <br /> 366<br /> <br /> co n người trên dư ờ n g dài vô tận cùa con người; n ó lo về cái vì đ ó m à con người<br /> sống, lẽ sống, lẽ hạn h phúc của con người ở đời, cái lè vì đ ó mà con người làm<br /> k in h tế và làm chính trị cù n g bao nhiêu việc khác. Kinh tế và ch ín h trị tất yếu<br /> lao tới, mà vãn hỏa cũng h ăn g hái, bồng bột lao theo, thì là n g u y cơ, thì xe sẻ đổ<br /> xuống vực, rồi tất cả có thể chi là vỏ nghĩa thòi, th ậ m chí tan nái, hoặc ít ra cằn<br /> cỗi Câ thôi... Vậv đó, anh thấv không, chính vì vậy m à tôi đã bò Boston, bỏ N ew<br /> York, b ò Paris... tôi trở về với quê hư ơ ng tôi, tôi lo cho cái n ề n trong cuộc đuổi<br /> bắt thiét yếu và cuộc qua cua, củng !à thiết yếu, cua rất ngặt, rất hiểm của các<br /> đ ấ t nước c h ú n g ta bây giờ. Tôi nguyện làm m ột á n h chớ p im lặng, a n h biết<br /> đấy , d ấ n ga thì rú lên ồn ào, giữ ga thì âm thầm , im lặng, n h ư n g m à k h ô n g có<br /> nó/ k h ô n g chắc chân chổ này thì có thể sẽ chẳng còn gì hét, sẽ là vô nghĩa hết,<br /> sẽ là đ iều c h ú n g ta không hề m ong muốn... C ủ n g có thể nói thế này chàng;<br /> k in h té, ch ín h trị thì kêu gào, cổ vù, đ ộ n g viên, gọi người ta đ u a chen, v ã n hóa<br /> thì bĩnh tĩnh và can ngãn... H ình n h ư ớ nước a n h , củ n g n h ư ở nước tỏi, có m ột<br /> cái bộ gọi là Bộ Vãn hóa * Thể thao - Du lịch. D u lịch là làm ra tiền, h ú t thật<br /> n h iều k h ách để có thật n h iề u tiền, thể thao thì là g an h đ u a , cao n hất, xa nhất,<br /> n h a n h n hắt, sao ván hóa củ n g đ ứ n g ch u n g vào đó? Tôi thi tỏi m o n g chi có m ột<br /> cái bộ gọi lả Bộ Ván hóa, để lo việc cư bản là giữ th ắ n g thôi. C ù n g có thể gọi là<br /> Bộ cùa sự Bình tĩnh Xã hội... Chưa có được m ột bộ n h ư vậy. N ê n tôi xin về làm<br /> v iệ c â ó , m o n g là một á n h chớ p thầm lặng..."<br /> <br /> Mấy n ã m gần đây ít thấy Takịit sang, chi th in h th o ả n g đư ợ c thư h a y ng h e<br /> điện của anh. Tỏi biết a n h đ a n g vất vả lắm, n h ư n g a n h k h ô n g hề n ả n chí. vất<br /> và cũ n g là đ ú n g thôi. Bởi ý tưởng cùa a n h về v ãn hóa là kh á lạ - m à n h ữ n g gi<br /> thật sự sâu xa, sâu sắc thì bao giờ lại chẳng lạ - th ậ m chí có gi n h ư là lạc lõng<br /> giữa cuộc đời đ u a chen xỏ bồ bây giờ. Tôi th ư ờ n g suy n g h ĩ về ý tư ở ng của anh,<br /> công việc của anh. Tòi k h â m phục sự d ấ n th ân lặng lẽ m à quyết liệt của anh.<br /> N ó khiến ta m u ố n nghĩ lại về n h ữ n g gì c h ú n g la đ a n g làm , có thật là v ă n hóa<br /> không n h ư n h ừ n g gí c h ú n g la đan g làm? H ìn h n h ư c h ú n g ta đ a n g làm rất<br /> nhiều, rất n h iề u thứ được coi là văn hóa, n h ư n g văn hó a thật, n h ư a n h bạn kì<br /> lạ cùa tôi q u a n niệm và d ấ n thân, thì ch ú n g ta chưa làm, k h ô n g làm. N h ữ n g gì<br /> gọi là vãn hóa ch ú n g ta đ a n g làm thư ờ ng rất ồ n ào, m à văn hó a thật thì lại<br /> kliông ồn ào. N ó thâm trầm. Cái thắng có ồn ào bao giờ đâu, trừ khi phải thắng<br /> khẩn cấp vì sắp chết đ ế n nưi! C h ú n g ta chưa thật sự làm v ăn hóa. Có phải thật<br /> thế không? Tôi rất m ong đư ợ c thử trao đổi, để c ù n g suy n g h ĩ tiếp. Và để cho<br /> cuộc đi tới cùa ch ú n g ta h ỏ m nay, và cả ngày mai nừa, n h a n h m à vững, mà<br /> bồn, và nói cho cùng, để cho cuộc đi tới của c h ú n g ta h ô m n a y thật sự đ ư a đ ến<br /> sự trong lành cho xã hội và h ạ n h phúc cho con người.<br /> <br /> 367<br /> <br />
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
21=>0