Tuyển tập phương pháp giải toán xác suất sinh học: Phần 1

Chia sẻ: Nhân Y | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:134

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn sách gồm phần ôn tập kiến thức cơ bản giúp các em học sinh nắm bắt lý thuyết. Bên cạnh đó, sách còn đưa ra những bài tập, câu hỏi cùng phương pháp giải nhanh, chi tiết các bài tập về toán xác suất sinh học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tuyển tập phương pháp giải toán xác suất sinh học: Phần 1

J3^ PHAN KHAC NGHE • (Giao vien Trudng TUPT chuyen Ha Tinh) PHUONG PHAP GIAI TOAN c su SINH HOC Boi d i f ^i g hoc sinh gioi va on thi Dai hoc THLT VIEN TINH BiNN THUA?4 NHA XUAT BAN BAI HOC QUOC GIA HA NOI iHa N Q i
Cuon sach "Phirang phdp gidi todn xdc sudt sink hoc" dugc viet bam sat churong trinh thi tuy8n sinh Dai hoc va thi Hoc sinh gioi cap tinh, cap Quoc gia. Trong cuon sach nay chiing toi da phan loai cac dang bai tap xac suat, dua ra quy trinh giai ngan gon va de hieu. Noi dung eua cuon sach dugc trinh bay thanh 5 chuyen de, moi chuyen de deu CO 3 muc: Lwu y li thuyet, Cdc dang bdi tap (gom cdc bdi tap mdu vd phucmg phdp gidi); Bdi tap van dung (bdi tap tie ludn, bdi tap trdc nghiem vd dap an chi tiet). Moi bai tap mau la mot dang toan xac suat dugc trinh bay ngan ggn, de hieu, de su dung. He thong cac bai tap van dung dugc soan bam sat ngi dung chuong trinh thi Dai hoc va thi chon hgc sinh gioi cac cap. Chung toi tin tuong rang, cuon sach "Phuffng phdp gidi todn xdc sudt sinh hoc" nay cung voi cuon sach "Phirffng phap giai nhanh cac dang bai tap sinh hoc" cua thay Phan Khac Nghe la hai cuon tai lieu cung cap day du phuong phap giai cac dang toan sinh hgc, la nhung cuon tai lieu tham khao hOru ich giup hgc sinh tu hgc va giao vien tham khao su dung trong cong tac boi duong hgc sinh gioi. Du rat tarn huyet va danh nhieu thai gian de bien soan, song do nhiing han che khach quan va chu quan nen cu6n sach khong tranh khoi con c6 thieu sot nhat dinh, tac gia rat mong nhan dugc cac y kien gop y de trong Ian tai ban sau cuon sach dugc hoan thien han. Mgi gop y xin gui ve dia chi: phankhacnghe@yahoo.com.vn T A C GIA 3
Chuyen de XAC SUAT TRONG DI TRUYEN PHAN TUf 1. VA BI EN DI I. XAC SUAT TRONG DI TRUYEN PHAN TUT 5 . LliU Y LI THUYET - Theo l i thuyet ngau nhien, sir xuat hien cua cac bo ba tren mARN tuan theo quy luat toan hoc. Van dung l i thuydt nay c6 th§ dir doan dugc tren mot phan tu mARN CO the c6 bao nhieu Ian xuat hien 1 loai bo ba nao do. - O di truyen phan tu, enzym cat gioi han la loai enzym cat phan tu A D N a nhung vi tri dac hieu. V i tri dac hieu thuomg la mot doan trinh t\ nucleotit. Moi loai enzym cat giai han nhan biet doan trinh tu nucleotit va cat a vi tri dac hieu. Theo l i thuyet ngau nhien thi dira vao doan trinh tu nucleotit dac hieu ma enzym nhan biet cat de du doan dugc do dai cua doan A D N dugc cat ra. B. M OT SO DANG BAI TAP THUCI NG GAP C) di truyen phan tu, xac suat dugc su dung khi tinh cac bg ba xudt hien tren mARN theo l i thuyet ngau nhien hoac xac suat de cat cac phan tu A D N bang cac enzym cat han che. Khi giai bai toan dang nay thi nen tien hanh theo 2 birdc sau day: Buac 1: Tim ti le cua cac loai nucleotit lien quan den bo ba can tinh xac suat. Buac 2: Sur dung toan to hop tinh xac suat. Bai 1: Trong mot ong nghiem, c6 ti le 4 loai nucleotit A, U , G, X Ian lugt la 10%; 20%; 30%; 40%. Tu 4 loai nucleotit nay nguoi ta da tong hgp nen mot phan tu ARN nhan tao. Theo l i thuyet, tren phan tu mARN nhan tao nay, xac suat xuat hien bo ba A A A la bao nhieu? Hir&ng dan giai: Buac 1: Tim ti le cua cac loai nucleotit lien quan den bp ba can tinh xac suat Ti le cua nucleotit loai A la = 10% = 0,1. Bu&c 2: Su dung toan to hgp de tinh xac suit Xac suat xuk hien bg ba A A A = (0,1)^ = 0,001 = l O ' l Bai 2: Trong mot ong nghiem, c6 4 loai nucleotit A, U , G, X voi t i le \an lugt la A : U : G : X = 2 : 2 : 1 : 2 . T u 4 loai nucleotit nay nguoi ta da t6ng hgp nen mot phan tu ARN nhan tao. a. Theo l i thuyet, tren phan tu mARN nhan tao nay, xac suit xuit hien bg ba AUG la bao nhieu? b. N6u phan tu mARN nay c6 3000 nucleotit thi se c6 bao nhieu bg ba AAG? 5
Hu&ng dan giai: Buac 1: Tim t i le cua cac loai nucleotit lien quan den bo ba can tinh xac suat 2 2 - Ti le cua nucleotit loai A la = 2+2+1+2 7 2 ^ 2 - Ti le cua nucleotit loai U la = 2+2+1+2 7 1 1 - Ti le cua nucleotit loai G la = 2+2+1+2 7 Buac 2: Svr dung toan t6 hop de tinh xac suat a. Theo l i thuyet, tren phan tu mARN nhan tao nay, xac suat xuat hien bo ba 2 2 1 4 AUGla= - X- X 7 7 7 343 b. So bo ba A A G tren phan tu mARN nay: - Theo l i thuylt, tren phan t i i mARN nhan tao nay, xac suat xuat hien bo ba 2,, 1 4 AAG la = (-r X - = 7 7 343 - Phan tu mARN nhan tao c6 3000 nucleotit thi theo l i thuyet ngau nhien se c6 4 so bo ba AAG = — x 3000 ~ 34,985. Nhu vay, theo l i thuySt ngau nhien thi tren mARN nhan tao nay se c6 khoang 34d6n35'bo ba AAG. Bai 3: Trong mot 6ng nghiem, c6 ti le 4 loai nucleotit A, U , G, X voi ti le Ian luot la A : U : G : X = 2 : 1 : 3 : 2. Tir 4 loai nucleotit nay nguoi ta da tong hop nen mot phan tu ARN nhan tao. Theo li thuylt, tren phan tu ARN nhan tao nay, xac suat xuit hien bo ba ket thiic la bao nhieu? Hu&ng dan gidi: Buac 1: Tim t i le cua cac loai nucleotit lien quan den bo ba can tinh xac suat Tren mARN c6 3 bo ba kk thiic la UAA, UAG, UGA. V i vay can phai tinh ti le cua 3 loai nucleotit A, U , G c6 trong cac bo ba nay. 2 2 1 - Ti le cua nucleotit loai A la = 2 + 1 + 3 + 2 8 4 1 1 - Ti le cua nucleotit loai U la = 2+1+3+2 8 3 3 - Ti le ciia nucleotit loai G la = 2+1+3+2 8 Buac 2: Su dimg toan to hop de tinh xac suat 6
1.2 1 1 - Xac suat xuat hien bo ba UAA = (-f x - = • • 4 8 128 1 1 3 3 - Xac suat xuat hien bo ba UAG = -4 x -8 x -8 = 256 - Xac suat xuit hien bo ba UGA = - x - x ^ 4 8 8 256 Xac suat xuat hien bo ba ket thuc = —^ + — ^ + ^ ^ 128 256 256 256 32 Nhu vay, tren phan tu ARN nhan tao nay, trung binh cu 32 bo ba thi c6 1 bo ba kk thiic. Bai 4: Neu cac nucleotit duoc xep ngau nhien tren mot phan tu ARN c6 10^ nucleotit, chiia 30%A, 20%X, 10%U, 40%G. So \kn trinh tu 5'-GXXA-3' duoc trong doi xuit hien la bao nhieu? Hu&ng dan giai: Buac 1: Tim ti le cua cac loai nucleotit lien quan den bo ba can tinh xac suat - Ti le cua nucleotit loai G = 40% = 0,4. - Ti le cua nucleotit loai X = 20% = 0,2. - Ti le cua nucleotit loai A = 30% = 0,3. Buac 2: Su dung toan to hgrp de tinh xac suat Xac suat xuk hien trinh tu 5'-GXXA-3' = 0,4 x (0,2)^ x 0,3 = 0,0048 = ^ 625 - Theo l i thuyet ngau nhien thi tren mot phan tu ARN c6 lO'' nucleotit, chua 30%A, 20%X, 10%U, 40%G. S6 l§n trinh tu 5'-GXXA-3' duoc trong doi xuat hien la = — x i o^ = 4,8 ~ 5 (lugt). 625 - Nhu vay tren phan tu ARN nay, theo li thuyet thi se c6 tir khoang 4 dSn 5 lugt trinh tu 5'-GXXA-3' dugc xuk hien. Bai 5: Co mot enzym cSt gioi han cSt cac doan A D N mach kep a doan trinh tu nucleotit AGGXT. Khi su dung enzym nay dk dt mot phan tu A D N c6 t6ng s6 3.10^ cap nucleotit (bp) thi theo l i thuyet phan tu A D N nay se bi cat thanh bao nhieu doan ADN? Hu&ng dan giai: Buac 1: Tim ti le cua cac loai nucleotit lien quan den bo ba can tinh xac suat Theo l i thuyet thi a trong tu nhien, ti le cua 4 loai nucleotit a tren A D N la tuong duong nhau, moi loai chifim ti le = — 4 Buac 2: Su dung toan to hgp de tinh xac suat
- Doan trinh tu AGGXT c6 5 nucleotit nen c6 xac suat = (—f= —r. - Co mot enzym cat giai han cSt cac doan A D N mach kep a doan trinh tu nucleotit AGGXT. Khi su dung enzym nay de cSt mot phan tu ADN c6 t6ng s6 3.10' cap nucleotit (bp) thi theo li thuyet phan tu ADN nay se c6 s6 vi tri bi cSt la = \ 3.10^ = 29296,875 ~ 29296 (vi tri cSt). 4 - Vai 29296 vi tri cat thi se c6 s6 doan ADN la 29296 + 1 = 29297 doan. C . BAI T A P V A N DUNG 1. Bai tap ty luan Bai 1. Trong mot ong nghiem, c6 4 loai nucleotit A, U , G, X vai ti le Ian luat la A : X : U : G = 1 : 2 : 1 : 2 . Tir4 loai nucleotit nay nguai ta da tong hop nen mot phan tu ARN nhan tao. Neu phan tu mARN nay c6 2500 nucleotit thi se c6 bao nhieu bo ba UXA? Bai 2. Trong mot ong nghiem, c6 ti le 4 loai nucleotit A, U, G, X \hn luat la 20%; 30%; 25%); 25%). Tu 4 loai nucleotit nay nguai ta da tong hap nen mot phan tu ARN nhan tao. Theo li thuyet, tren phan tu mARN nhan tao nay, xac suk xuk hien bo ba UUG la bao nhieu? Bai 3. Co mot enzym cat giai han cSt cac doan ADN mach kep 6 doan trinh tu nucleotit 5'AGTTX3'. Khi sii dung enzym nay d l cit mot phan tu ADN c6 tong so 5.10^ cap nucleotit (bp) thi theo l i thuyet phan tu ADN nay se bi c4t thanh bao nhieu doan ADN? Bai 4. Neu cac nucleotit duac xep ngau nhien tren mot phan tu ADN c6 10^ cap A +T 2 ' ' nucleotit, c6 ti le = - . So Ian trinh tu 5'-XGXA-3' dugrc trong dai xuSt G +X 3 hien la bao nhieu? Bai 5. Trong mot 6ng nghiem, c6 4 loai nucleotit A, U, G, X vai ti 16 bang nhau. Tu 4 loai nucleotit nay nguai ta da tong hap nen mot phan tu ARN nhan tao. Theo l i thuyet, tren phan tu ARN nhan tao nay, xac sudt xudt hi§n bp ba ket thiic la bao nhieu? . 2. Bai tap trac nghiem Cau 1. Trong mot ong nghiem, c6 4 loai nucleotit A, U , G, X vai ti 1? Ian lugrt la A : U : X : G = 2 : 1 : 2 : 3 . T u 4 loai nucleotit nay nguai ta da tong hap nen mot phan tu ARN nhan tao. N6u phan tu ARN nay c6 1500 nucleotit thi se c6 bao nhieu bo ba UAG? A. 24. B. 18. C.31. D.42. 8
Cau 2. Neu cac nucleotit duac xep ngau nhien tren mot phan ttr A D N c6 lO' cap A +T 1 ' > nucleotit, c6 ti le = - . So Ian trinh t\ 5'-GGXA-3' dugc trong dgi xnk G +X 3 hien la A. 21143. B. 65917. C. 123456. D. 23461. Cau 3. Trong mot ong nghiem, c6 ti le 3 loai nucleotit A, U , G voi ti le Ian lucrt la A : U : G = 1 : 1 :2. Tir3 loai nucleotit nay nguai ta da t6ng hop nen mot phan tu ARN nhan tao. Theo li thuyet, tren phan tir ARN nhan tao nay, xac suit xuSt hien bo ba ket thiic la bao nhieu? A.—. B. — . C. —. D. ' 64 192 32 64 Cau 4. Trong mot ong nghiem, c6 3 loai nucleotit A, U , X voi ti le Ian lucrt la A : U : X = 2 : 1 : 2 . T u 3 loai nucleotit nay nguoi ta da tong hop nen mot phan tu ARN nhan tao. Theo l i thuyet, tren phan tu ARN nhan tao nay, xac suat xuSt hien bo ba ket thiic la bao nhieu? A. A. B. J -. c.il. D. ' 125 125 125 125 Cau 5. Co mot enzym cat gioi han cat cac doan A D N mach kep a doan trinh tu nucleotit 5'AGTTXG3'. Khi su dung enzym nay dk cSt mot phan tu A D N c6 tong so 2.10^ cap nucleotit (bp) thi theo li thuy6t phan tu A D N nay se bi cat thanh bao nhieu doan ADN? A. 579. B. 977. C. 403. D. 489. Cau 6. Trong mot 6ng nghiem, c6 ti le 3 loai nucleotit A, U , G voi ti le Idn lucrt la A : U : G = 2 : 1 :2. Tu3 loai nucleotit nay nguai ta da tong hgrp nen mot phan tu ARN nhan tao. Theo li thuyet, tren phan tu ARN nhan tao nay, xac sudt xuk hien bo ba AUG la bao nhieu? A. J -. B. A. C. A. D. 2 125 125 125 100 Cau 7. Trong mot ong nghiem, c6 2 loai nucleotit A, U voi ti 1? Ian lugt la A : U = 2 : 3. Tu 2 loai nucleotit nay nguoi ta da t6ng hgp nen mot phan tu ARN nhan tao. Neu phan tu ARN nay c6 2500 nucleotit thi se c6 bao nhieu bo ba UAA? A. 240. B. 180. C. 152. D.412. Cau 8. Trong mot 6ng nghiem, c6 ti le 3 loai nucleotit A, U, G voi t i le \kn lugt la A : U : G = 2 : 2 : l . T i r 3 loai nucleotit nay nguai ta da t6ng hgrp nen mot phan tir ARN nhan tao. Theo li thuyet, tren phan tu ARN nhan tao nay, xac suit xuit hi?n bo ba kk thuc la bao nhieu? A. i i . B. J -. C. il. D. ' 125 125 125 125 9
Cau 9. Co mot enzym cat gioi han cat cac doan ADN mach kep a doan trinh tu nucleotit 5'ATXG3'. Khi su dung enzym nay de cat mot phan tu ADN c6 tong so 10"* cap nucleotit (bp) thi theo li thuyet phan tii ADN nay se bi cat thanh bao nhieu doan ADN? A. 38. B. 3. C. 157. D. 40. Cau 10. NSu cac nucleotit duac xgp nglu nhien tren mot phan tu ADN c6 3.10^ A+T 1 ' - cap nucleotit, c6 ti le = —. So Ian trinh tu 5'-GAXA-3' duac trong dai xuk hien la A. 143. B.480. C. 126. D.461. 3. Dap an: a. Cac bai tu* luan: Bail. Buac 1: Tim t i le cua cac loai nucleotit lien quan den bo ba can tinh xac suat 1 1 - T i le cua nucleotit loai U la = 1+2+1+2 6 2 2 1 - Ti le cua nucleotit loai X la = 1+2+1+2 6 1 1 - T i le cua nucleotit loai A la = 1+2+1+2 6 Buac 2: Su dung toan to hop de tinh xac suat - Theo H thuyet, tren phan tu mARN nhan tao nay, xac suat xuat hien bo ba TTVAr 1 1 1 1 UXA l a = - x - x - = 6 3 6 108 - Phan tu mARN nhan tao c6 2500 nucleotit thi theo l i thuyet ngau nhien se c6 s6bobaUXA=-^ x 2 5 0 0 = ^ - 2 3 . Nhu vay, theo l i thuyet ngau nhien thi tren mARN nhan tao nay se c6 khoang 23 bo ba UXA. Bai 2. Buac 1: Tim ti le cua cac loai nucleotit lien quan dSn bo ba can tinh xac suat - Ti le cua nucleotit loai U la = 30% = 0,3. - Ti le cua nucleotit loai G la = 25% = 0,25. Buac 2: Su dung toan to hop de tinh xac suat Xac sudt xuit hien bo ba UUG = (0,3)^ x 0,25 = 0,0225 = . 400 10
Bai 3. Buac 1: Tim ti le cua cac loai nucleotit lien quan den bo ba can tinh xac suit Theo l i thuySt thi a trong tu nhien, ti le cua 4 loai nucleotit a tren A D N la tuong duong nhau, moi loai chiem ti le = — 4 Buac 2: Su dung toan t6 hop dS tinh xac suSt - Doan trinh tu 5'-AGTTX-3' c6 5 nucleotit nen c6 xac sudt = ( — )^ = -K . 4' - Co mot enzym cat giai han cat cac doan A D N mach kep a doan trinh tu nucleotit 5'-AGTTX-3'. Khi su dung enzym nay d8 cat mot phan tu A D N c6 t6ng so 5.10^ cap nucleotit (bp) thi theo l i thuyet phan tu A D N nay se c6 so vi tri bi cat la = ^ X 5.10^ =488281,25 -488281 (vi tri cat). 4 - Vai 488281 vi tri cat thi se c6 s6 doan A D N la 488281 + 1 = 488282 (doan). Bai 4. Buac 1: Tim ti le cua cac loai nucleotit lien quan den bo ba can tinh xac suat Phan tu A DN nay CO t i l e = - . ^ A = T = 20%, G = X = 30%. • G+X 3 - Ti le cua nucleotit loai A = T = 20% = 0,2. - Ti le cua nucleotit loai G = X = 30% = 0,3. Buac 2: Su dung toan t6 hop dk tinh xac suit Xac suat xuat hien trinh tu 5'-XGXA-3' = 0,3 X 0,3 X 0,3 X 0,2 = 0,0054 = . 5000 - Theo l i thuyet ngau nhien thi tren mot phan tu A D N c6 10* nucleotit, c6 t i le A+T ^ 2 G +X 3' S6 lan trinh tu 5'-XGXA-3' duac trong doi xuat hien la = x 10* = 5400. ^ • • 5000 - Nhu vay tren phan tu A D N nay, theo l i thuyet thi se co 5400 luat trinh tu 5' -XGXA-3' dugc xuat hien. Bai 5. Buac 1: Tim ti le cvia cac loai nucleotit lien quan den bo ba can tinh xac suat - Tren mARN c6 3 bo ba k i t thuc la UAA, UAG, UGA. V i vay chn phai tinh t i le cua 3 loai nucleotit A, U , G c6 trong cac bo ba nay. 1 - Bon loai nucleotit A, U , G, X c6 ti le bang nhau nen moi loai chiem t i le = —. 4 11
Buac 2: Su dung toan to hap de tinh xac suat - Xac sudt xudt hien bo ba UAA = - x ( - ) ' = — . • • 4 4 64 - Xac suat xuat hien bo baUAG = — x— x — = — . 4 4 4 64 - Xac suit xuit hien bo ba UGA = — x - x — = — . • • 4 4 4 64 1 Xac suat xuat hien bo ba ket thuc = — + — + — = 64 64 64 64 21 Nhu vay, tren phan tu ARN nhan tao nay, trung binh cu 21 bo ba thi c6 1 bo ba ket thuc. b. Cac bai tr^c nghiem 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 B B A D D C A C D B II. XAC SUAT KHI CO BIEN Dl . LUU Y L I T H U Y E T - Khi giam phan, te bao khong dot bi^n se sinh ra giao tu khong dot bien. Hop tu khong dot bien dugc sinh ra do sir ket hap giua giao tu due khong dot bi6n vai giao tu cai khong dot bien. - Khi phep lai c6 nhieu cap gen thi nen phan tich theo tung cap gen dk tinh ti 1$, sau do mai tinh xac suat. B. MQT S O DANG BAI T A P THadNG G A P 1. Bai tap ve giao tu dpt bien. Buac 1: Xac djnh ti le cua loai giao tvt can tinh xac suat Suae 2: Sit dung toan t6 hyp de tinh xac suat. Bai 1: Mot ca the c6 kieu gen AaBbDd. Neu trong qua trinh giam phan, c6 12% so te bao da bi roi loan phan l i ciia cap NST mang cap gen Bb a giam phan I , giam phan I I dien ra binh thuan^, cac^ cap NST khac phan li binh thuang. Trong cac giao tu duoc sinh ra, lay ngau nhien 1 giao tu thi xac suit dk thu dugc giao tu mang gen ABbD la bao nhieu? Hie&ng dan gidi: Buac 1: Xac dinh ti 1? cua loai giao tu ABbD. -Cap gen Aa giam phan binh thuang se sinh ra 2 load giao tCr la A v a ^ ^. - Cap gen Dd giam phan binh thuang se sinh ra 2 loai giao ti> la D va d, trong do D = ^ 12
- Cap gen Bb gia m p h a n kh o n g b in h t h u o n g, Bb k h o n g p h a n l i t r o n g gia m p h a n I se sin h r a 2 loa i giao t u la Bb va O, t r on g d o Bb = ^ • Co 12% s6 t6 bao gia m phan b i d ot b ien n en giao t u d ot biSn Bb c6 t i le = 6 %. -> Va y loa i giao t i i AB b D c6 t i le = ^ x 1 x 6% = 1,5%. Bu a c 2 : Su d u n g t oa n t o h op de t in h xac suat La y n gau n h ien 1 giao t u t h i xac s u k d k t h u d u gc giao t u AB b D la 1,5%. Bai 2: M o t ca thS c6 k i l u gen Aa Bb D d . NSu t r o n g q u a t r in h gia m p h a n , c6 20% so te bao d a b i r o i loa n p h an l i cu a cap N S T m a n g cap gen Bb a gia m p h an I , gia m p h an I I d ie n r a b in h t h u o n g, cac cap N S T kh ac p h a n l i b in h t h u o n g. Tr on g cac giao t u d u gc sin h r a , \ iy n ga u n h ien 2 giao t u t h i xac sudt de t h u d u gc 2 giao t u m a n g gen Ab D la bao n h ieu ? H u &n g d a n g ia i: Bu a c 1: Xa c d in h t i le cu a lo a i giao t u Ab D . - gen Aa gja m p h &ib iiih th u on g se sinh ra 2 lorn giao t u l a A va a, tro ^ . - Cap gen D d giam phan bin h Ih u on g se sinh ra 2 loai giao t u la D va d, tron g do D = ^ - Co 20% so t e bao d a b i r o i loa n p h an l i cu a cap N S T m a n g cap gen Bb o gia m phan I , gia m p h a n I I d i l n r a b in h t h u o n g c6 80% s6 t l bao m a n g cap gen Bb giam p h an b in h t h u o n g se sin h r a 2 lo a i giao t u la B va b , t r o n g d o gia o t u m a n g ge n b = 80% x l - 4 0 % . Va y loa i giao t u Ab D c6 t i le = ^ x 1 x 40% = 10% = 0,1. Cac loa i gia o t u con la i c6 t i le = 1 - 0,1 = 0,9. Bu a c 2 : Su d u n g t oa n t o h op d k t in h xac s u k La y n gau n h ien 2 giao t u t h i xac suat d e t h u d u gc 1 gia o t ix m a n g gen Ab D la = C^x0,lx0,9 = 0,18. - Khi lay ngau nhien 2 giao t v t ma chi yeu cau 1 giao tir mang gen AbD thi giao tir con lai khong phai la AbD. - Trong 2 giao tir chi can 1 giao tur mang gen AbD nen phai la C2 = 2. 2. Bai tap ve hgp tir dQt bien Bu a c 1: X Ac dinh ti If cua loai hop tu* can tinh xac suat Bu a c 2: Su- dung toan to hrjp de tinh xac suat. 13
Bai 1: Gia su c6 mot the dot bi^n lech boi van c6 kha nang sinh san huu tinh binh thuang va cac loai giao tu dugc tao ra dku c6 kha nang thu tinh vai xac suit nhu nhau thi khi cho the ba kep (2n + 1 + 1) tu thu phan sinh ra doi F]. Lay ngau nhien 1 ca the a doi Fi, xac sudt d l thu dugc ca thi c6 bg NST 2n + 1 la bao nhieu? Hu-&ng dan gidi: Buac 1: Xac dinh ti le cua loai hgp tu 2n + 1 - The 3 kep (2n + 1 + 1) giam phan se tao ra 4 loai giao tu: n, n + 1, n + 1, n + 2. ~ 1 2 1 Vai ty le cua moi loai: Giao tu (n) =—, Giao tu (n + 1) =—, Giao tu (n + 2) =— 4 4 4 - Hgp tu CO bg NST (2n + 1) dugc tao ra nha su kk hgp cua giao tu due (n) vai giao tu cai (n + 1) hoac giao tu due (n + 1) vai giao tu cai (n). Nhu vay ty le cua loai hgp tu (2n + 1) bang tich ty le cua cac loai giao tu g(n).(^(n + 1) + $(n + 1) • Sjn) = 2.(n).(n + 1 ) . ^ Hap tu (2n + 1) CO t i l e = 2x - X - = - . ^ • 4 2 4 Buac 2: Su dung toan to hgp de tinh xac suat Lay ngau nhien 1 ca the a doi Fi, xac suk dk thu dugc ca the c6 bg NST 2n+l la - = 25%. 4 Bai 2: Cho biet trong qua trinh giam phan cua ca the due eo 16% so te bao c6 cap NST mang cap gen Aa khong phan l i trong giam phan 1, giam phan I I dien ra binh thuang, cac te bao khac giam phan binh thuang, ca the cai giam phan binh thuang. C) phep lai (3^AaBb x j A a B B sinh ra Fi. Ldy ngau nhien 1 ca thi a Fi, xac suat de thu dugc ca the eo kieu gen aaBb la bao nhieu? Hu&ng dan gidi: Buac 1: Xac dinh ti le cua loai hgp tu aaBb. c^AaBb X OAaBB = (c^'Aa x $Aa)(c?Bb x $BB) Kieu gen aaBb la hgp tu khong dot bien, no dugc sinh ra do su thu tinh giua giao tu due khong dot bien (ab) vai giao tu cai khong dot biln (aB). - Ca the due c6 16% so te bao c6 dot bien a cap Aa nen se c6 84% t l bao khong dot biln ^ (jAa x $ Aa se sinh ra aa vai ti le = - x 0,84 = 0,21. 4 - C5 cap gen Bb khong c6 dot bien nen cJBb x $BB se sinh ra Bb vai ti le = ^ . - Vay trong cac loai hgp tu thi hgp tu aaBb chilm ti le = ^ x 0,21 = 0,105. Buac 2: Su dung toan to hgp de tinh xac suat Lay ngau nhien 1 ca the a Fi, xac suat de thu dugc ea the eo kieu gen aaBb la 0,105. 14
Bai 3: Cho biet trong qua trinh giam phan cua ca the cai c6 12% so te bao c6 cap NST mang cap gen Bb khong phan l i trong giam phan I , giam phan I I dien ra binh thuang, cac te bao kliac giam phan binh thuang, ca the due giam phan binh thuang. 6 phep lai d^AaBB x 2AaBb sinh ra Fj. Lay ngau nhien 2 ca the a Fi, xac suat de thu dugc 1 ca the c6 kieu gen AaBBb la bao nhieu? Hir&ng dan giai: Buac 1: Xac dinh ti le cua loai hop tu AaBBb. d'AaBB X $AaBb = (c^Aa x ^AaX^^BB x 9Bb) Kieu gen AaBBb la hop tu dot bien, no dugc sinh ra do sir thu tinh giua giao tu due khong dot bien voi giao tu cai dot bien. - Co M cai CO 12% s61% bao c6 dot biln a cap Bb ^ (SBB X $Bb se sinh ra BBb vaitile= - x 0,12 = 0,06. • 2 - d cap gen Aa khong c6 dot bien nen
Bai 4. Mot ca the a mot loai dong vat c6 bo nhiem sic ihk (NST) 2n = 12. Khi quan sat qua trinh giam phan cua 2000 te bao sinh tinh, nguod ta thiy 40 bao CO cap nhiem sac the so 1 khong phan l i trong giam phan I , cac svr kien khac trong giam phan dien ra binh thuong; cac t6 bao con lai giam phan binh thuomg. Lay nglu nhien 2 giao tir, xac suit d^ thu dugrc 1 giao tu c6 6 NST la bao nhieu? Bai 5. Gia su c6 mot the dot bien lech boi van c6 kha nang sinh san hixu tinh binh thuomg va cac loai giao tu dugc tao ra deu c6 kha nang thu tinh voi xac suAt nhu nhau thi khi cho the mot (2n - 1) tu thu phan sinh ra doi Fi. lAy ngau nhien 2 ca the a doi Fi, xac suat dk thu dugc 1 ca thI c6 bo NST 2n - 1 la bao nhieu? 2. Bai tap trac nghiem Cau 1. Ca doc dugc c6 2n = 24. Co mot thk dot bi^n, trong do a cap NST s6 1 c6 1 chiec bi mat doan, a mot chiec cua NST s6 5 bi dao 1 doan, a NST s6 3 dugc lap 1 doan. Khi giam phan neu cac cap NST phan l i binh thuong thi trong s6 cac loai giao tu dugc tao ra, khi lay ngau nhien 1 giao tu, xac suk thu dugc giao tu dot bi%n la A. 87,5%. B. 12,5%. C. 75%. D. 25%. Cau 2. Mot ca t h i a mot loai dong vat c6 bo nhiem sic thk (NST) 2n = 12. Khi quan sat qua trinh giam phan cua 2000 t6 bao sinh tinh, nguoi ta thdy 20 tS bao CO cap nhiem sac the so 1 khong phan l i trong giam phan 1, cac sir kien khac trong giam phan dien ra binh thuong; cac tS bao con lai giam phan binh thuomg. Lay ngau nhien 1 giao tu, xac suat de thu dugc giao tu c6 5 NST la A. 1%. B. 0,05%. C. 0,5%. D. 10%. Cau 3. Cho biet trong qua trinh giam phan cua co the due c6 36% so ik bao c6 cap NST mang cap gen Bb khong phan li trong giam phan I , giam phan I I dien ra binh thuong, cac te bao khac giam phan binh thuomg, ca thS cai giam phan binh thuong. 6 phep lai c^AaBb x $AaBb thu dugc Fi. hky ngau nhien 1 ca the Fi, xac suat de thu dugc ca t h i c6 k i l u gen aaBB la A. 8%. B.2%. C.4%. D.6%. Cau 4. CJ phep lai (5*AaBbDdEe x $AabbddEe. Trong qua trinh giam phan cua co the due, cap NST mang cap gen Aa d 10% s6 tl bao khong phan li trong giam phan I , giam phan I I dien ra binh thuong, cac cap NST khac phan li binh thuong. Trong qua trinh giam phan cua co the cai, cap NST mang cSp gen Ee o 2% so te bao khong phan li trong giam phan I , giam phan I I dien ra binh thuong, cac cSp NST khac phan l i binh thuong. Ldy ngau nhien 1 ca t h i o doi con, xac suat de thu dugc ca the dgt bien la A. 11,8%. B.2%. C.0,2%. D.88,2%. 16
Cau 5. M o t ca th^ d mot loai dong vat c6 bo nhiem sic thk (NST) 2n = 12. K h i quan sat qua trinh giam phan cua 1000 tk bao sinh tinh, nguoi ta t h i y 50 tS bao CO cap nhiem sic thk so 1 khong phan l i trong giam phan I, cac sir kien khac trong giam phan dien ra binh thuong; cac tk bao con lai giam phan binh thuong. Trong cac giao t u dugfc sinh ra, idy ngau nhien 1 giao t u , xac sudt dk thu dugrc loai giao t u c6 5 nhiem s4c thk la A. 2,5%. B. 1 % . C. 5%. D . 0,5%. Cau 6. Gia su c6 mot thk dot bien lech boi van c6 kha nang sinh san hiJu tinh binh thuong va cac loai giao t u duac tao ra ddu c6 kha nang thu tinh v a i xac suit nhu nhau thi k h i cho thk ba kep ( 2 n +l ) thu p h i n v a i thk luang boi (2n) sinh ra dai F|. Lay ngau nhien 1 ca thk F\, xac suit dk thu duac loai hap t u c6 bp N S T 2n + 1 la A. 50%. B. 12,5%. C. 25%. D . 75%. Cau 7. CJ phep lai c5^AaBbDdEe x $AaBbddEe. Trong qua trinh giam phan cua ca the due, cap NST mang cap gen A a a 25% s6 t6 bao khong phan l i trong giam phan 1, giam phan II dien ra binh thuong, cac cap N S T khac phan l i binh thuong; Trong qua trinh giam phan cua ca the cai, cap N S T mang cap gen Ee a 8% s6 te bao khong phan l i trong giam phan I, giam phan II dien ra binh thuong, cac cap NST khac phan l i binh thuong. Ldy ngau nhien 1 ca thk a dai con, xac suat de thu duac ca the khong dot bi6n la A. 2%. B.31%. C. 69%. D.62%. Cau 8. M o t ca th6 a mot loai dong vat c6 bo nhiem sic t h I (NST) 2n = 20. K h i quan sat qua trinh giam phan cua 1000 tS bao sinh tinh, nguoi ta t h i y 40 tS bao CO cap nhiem sac the so 8 khong phan l i trong giam phan I, cac su kien khac trong giam phan dien ra binh thuong; cac tk bao con lai giam phan binh thuong. Lay ngau nhien 1 giao tu, xac suat de thu duoc loai giao t u c6 11 NST la A. 49%. B.2%. C. 98%. D . 4%. Cau 9. Cho biet trong qua trinh giam phan cua ca t h I due c6 16% s6 tk bao c6 cap NST mang cap gen A a khong phan l i trong giam phan I, giam phan II dien ra binh thuong, cac te bao khac giam phan binh thuong, co thk cai giam phan binh thuong. CJ phep lai 6^Aabb x ^A a B B thu dugrc F i . L i y ngau nhien 1 ca the o F i , xac suit dk thu dugc ca thk dot bi^n dang th6 ba la A. 16%. B. 8%. C. 32%. D . 4%. Cau 10. Cho biet trong qua trinh giam phan cua co thS due c6 8% s6 tk bao c6 cap NST mang cap gen Bb khong phan l i trong giam phan I, giam phan II dien ra binh thuong, cac te bao khac §iam phan binh thuong. Trong qua trinh giam phan cua co thk cai, co 12% so t l bao co cap N S T mang cap gen D d khong phan l i trong giam phan II, cac cap NST khac phan l i binh thuong. CJ phep lai d'AaBbDd x $ A a b b D d thu dugc F i . L i y ngau nhien 1 ca t h I 6 F i , xac suat dk thu dugc ca the dot hikn la A. 80,96%. . B. 19,04%. C._2S)%. 45: 9 , 6 % T- ~ - » THLT VIEN TJN HBi N HTHUAN
Cau 11. Mot ca thk a mot loai dong vat c6 bo nhilm sic thk (NST) 2n = 20. Khi quan sat qua trinh giam phan cua 2000 te bao sinh tinh, nguod ta thay 80 te bao CO cap nhiem sic thk so 8 khong phan H trong giam phan I , cac sir kien khac trong giam phan dien ra binh thuong; cac t6 bao con lai giam phan binh thuong. Loai giao tu c6 9 NST chi6m ti le A. 98%. B.4%. C.49%. D. 2%. Cau 12. C) phep lai c5^AaBbDd x $ Aabbdd. Tronp qua trinh giam phan cua co the due, cap NST mang cap gen Aa o 20% s6 te bao khong phan l i trong giam phan I , giam phan I I dien ra binh thuong, cac cap NST khac phan l i binh thuong; Trong qua trinh giam phan cua co the cai, cap NST mang cap gen bb d 10% so te bao khong phan l i trong giam phan I , giam phan I I dien ra binh thuong, cac cap NST khac phan l i binh thuong. Lay ngau nhien 1 ca the 6 doi con, xac suit de thu dugc ca the c6 kieu gen aabbdd la A. 4,5%. B. 72%. C.9%. D. 2,25%. Cau 13. CJ phep lai (5*AaBbDd x $AaBbdd. Trong qua trinh giam phan cua co t h i due, cap NST mang cap gen Aa o 15% so te bao khong phan l i trong giam phan I , giam phan I I dien ra binh thuong, cac cap NST khac phan l i binh thuong; Trong qua trinh giam phan cua co the cai, cap NST mang cap gen bb d 20% s6 ik bao khong phan l i trong giam phan I , giam phan I I dien ra binh thuong, cac cap NST khac phan l i binh thuong. Lay ngau nhien 1 ca the o doi con, xac suat de thu dugc ca the c6 kieu gen Aabbdd la A. 4,5%. B.4,25%. C. 8,5%. D. 2,125%. 3. Dap an a. Cac bai tur luan: Bai 1. Buac 1: Xac dinh ti le cua loai hgp tu aabb. (?AaBb X $aaBb = ((?Aa x $aa)((?Bb x $Bb) Kieu gen aabb la hgp tu khong dot bien, no dugc sinh ra do sir thu tinh giura giao tu due khong dot bien (ab) voi giao tu cai khong dot bien (ab). - Co the due CO 20% so te bao co dot bien o cap Aa nen se co 80% te bao khong dot bidn ^ (5'Aa x ^aa se sinh ra aa voi ti le = ^ x 0,8 = 0,4. - 6 cap gen Bb khong c6 dot bidn nen ^Bh x ^Bb se sinh ra bb voi ti le = - . 4 - Vay trong cac loai hgp tu thi hgp tu aabb chilm ti le = — x 0,4 = 0,1. 4 Buac 2: Su dimg toan to hgp de tinh xac suat lAy ngau nhien 1 ca the o Fi, xac suat de thu dugc ca the co kieu gen aabb la 0,1. 18
Bai 2. Buac 1: Xac dinh ti le cua loai giao tu khong dot biSn Trong qua trinh giam phan binh thuang, cac cap NST phan l i d6ng dhu \h cac giao tu. - Do vay a cap so 1 c6 1 NST bi dot bidn thi khi phan l i se cho 1/2 giao tu binh thuang. - C) cap so 3 CO 1 NST bi dot bien thi khi phan li se cho 1/2 giao tu binh thuang. - O cap so 4 CO 1 NST bi dot bien thi khi phan li se cho 1/2 giao tir binh thuang. - Cac cap NST khac deu khong bi dot bien nen deu cho giao tu binh thuang. Vay giao tu khong bi dot bien ve tat ca cac cap NST c6 ti le = — x — x — = — ' 2 2 2 8 Buac 2: Su dung toan to hop de tinh xac sudt Lay ngau nhien 1 giao tu. Xac suat de thu dugc giao tu khong bi dot bien la - 8 Bai 3. Buac 1: Xac dinh ti le ciia loai hop tu AaBb. c^AaBb X 5AaBb = {SAa x 9Aa)(c5'Bb x $Bb) Kieu gen AaBb la hop tu khong dot bien, no dugc sinh ra do su thu tinh giua giao tu due khong dot bien voi giao tu cai dot bien. - Ca thi cai c6 10% so t l bao c6 dot biSn a cap Bb thi se c6 90% tS bao khong dot hikn ^ SBh x $Bb se sinh ra Bb voi ti le = - x 0,9 = 0,225. 4 - CJ cap gen Aa khong c6 dot bien nen SAa. x $ Aa se sinh ra Aa voi ti le = —. 4 - Vay trong cac loai hop tii thi hop tu AaBb chilm ti le = — x 0,225 = 0,05625. 4 Cac hop tu con lai c6 ti le = 1 - 0,05625 = 0,94375. Buac 2: Su dung toan to hop dk tinh xac suit lAy ngau nhien 2 ca the a Fi, xac suit d l thu dugc 1 ca the c6 kidu gen AaBb la = C^x0,05625x0,94375 -0,106. Bai 4. Buac 1: Xac dinh ti le cua loai giao tu c6 6 NST. - Loai nay c6 bo NST 2n = 12 thi khi giam phan binh thuang (cac cap NST phan li dong dku vk hai cue te bao) thi s6 NST cua giao tu la n = 6 NST. -> Giao tu CO 6 NST la giao tu khong dot bi&n. - Giao tu binh thuang chi dugc tao ra tu cac te bao giam phan binh thuang. - S6 t l bao giam phan binh thuang la 2000 - 40 = 1960 {tk bao). 19