Tỷ lệ và mức độ trầm trọng của tình trạng mòn ngót răng ở một nhóm người Việt Nam trưởng thành

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 2 * 2015<br /> <br /> TỶ LỆ VÀ MỨC ĐỘ TRẦM TRỌNG CỦA TÌNH TRẠNG MÒN NGÓT RĂNG<br /> Ở MỘT NHÓM NGƯỜI VIỆT NAM TRƯỞNG THÀNH<br /> Trần Thu Thuỷ*, Trần Đức Thành*, Nguyễn Thị Thanh Hà*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mở đầu: Răng bị mòn ngót do acid (dental erosion) là một tình trạng mất chất mô răng không do sâu liên<br /> quan đến nhiều yếu tố trong đó đáng kể là lối sống. Tình trạng này hiện đang được nghiên cứu rộng rãi ở các<br /> nước đã phát triển. Cùng với sự phát triển kinh tế xã hội, lối sống của người Việt nam cũng đang dần thay đổi<br /> với việc các loại nước giải khát và thực phẩm chế biến sẵn có tiềm năng gây mòn ngót răng ngày càng phổ biến<br /> trên thị trường. Tuy nhiên cho đến nay dường như vấn đề này vẫn chưa nhận được sự quan tâm đúng mức của<br /> giới chuyên môn, cả về mặt lâm sàng cũng như phương diện sức khoẻ cộng đồng. Chưa có số liệu báo cáo chính<br /> thức nào về tình trạng mòn ngót răng. Liệu đây có phải là vấn đề sức khoẻ răng miệng cộng đồng thực sự đáng<br /> quan tâm?<br /> Mục tiêu: Nghiên cứu thực hiện để bước đầu khảo sát tỷ lệ mòn răng và mức độ trầm trọng của do acid ở<br /> một nhóm người Việt Nam trưởng thành.<br /> Đối tượng và Phương pháp: Sinh viên được khám đánh giá tình trạng mòn ngót răng do acid bằng chỉ số<br /> Basic erosive Wear Examination (BEWE). 301 sinh viên năm thứ 1 Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh,<br /> tuổi trung bình 29 (23-43), tham gia nghiên cứu.<br /> Kết quả: Kết quả cho thấy 31,9% không có dấu hiệu của mòn ngót răng và 68,1% bị mòn ngót răng. Về mức<br /> độ, trong số sinh viên bị mòn ngót răng hơn một nửa (57,8% ở mức độ nhẹ (BEWE 1), 28,5 % ở mức độ trung<br /> bình (BEWE 2) và có 15,7% ở mức độ năng (BEWE 3). Đa số các ghi nhận mòn ngót răng trên các răng cửa ở<br /> mức độ nhẹ (83,5% ở hàm trên, 65,7% hàm dưới). Đối với răng sau, thường gặp nhất là răng số 6. Không có sự<br /> khác biệt cả về tỷ lệ và mức độ trầm trọng giữa nam và nữ.<br /> Kết luận: Các kết quả bước đầu cho mòn ngót răng không phải là tình trạng hiếm gặp ở mẫu nghiên cứu, có<br /> nguy cơ ảnh hưởng sức khoẻ răng miệng, là một tình trạng cần được quan tâm đúng mức cả về mặt thực hành<br /> lâm sàng lẫn sức khoẻ cộng đồng.<br /> Từ khoá: Mòn ngót răng.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> PREVALENCE AND SEVERITY OF DENTAL EROSION AMONG A GROUP OF VIETNAMESE<br /> ADULTS<br /> Tran Thu Thuy, Tran Duc Thanh, Nguyen Thi Thanh Ha<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 19 - Supplement of No 2 - 2015: 176 - 180<br /> Background: Dental erosion is a multifactorial condition involved lifestyle and the subject of extensive<br /> research in developed countries. Vietnamese lifestyle has been changing with the increase of soft drinks and acidic<br /> foods available in the market. However this condition still is of no interest to both clinical dental practice and<br /> dental public health. Is this really a concerned condition in Vietnamese?<br /> Objectives: This is the first study on erosive dental wear to assess the prevalence and the severity of a group<br /> of Vietnamese adults.<br /> * Bộ môn NKCC - Khoa RHM, Đại học Y Dược TP.HCM<br /> Tác giả liên lạc: TS Trần Thu Thủy ĐT: 0913115959<br /> Email: tranthuthuyrhm@yahoo.com<br /> <br /> 176<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 2 * 2015<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Methods: First-year students of the Ho Chi Minh University of Medicine and Pharmacy were invited to<br /> participate. Students were interviewed about their dietary habits and knowledge of dental erosion. Three examiner<br /> recorded caries and periodontal status and one examiner recorded dental erosion using the Basic erosive Wear<br /> Examination (BEWE).<br /> Results: 107 male and 194 female participated in both the interview and dental examination. The student’s<br /> mean age was 29 (23-43). Of the 301 individuals examined, 31.9% showed no signs of erosion and 68.1%<br /> presented dental erosion. Regarding severity, mild erosion (BEWE scores 1) was observed in more than a half of<br /> students (57.8%) while BEWE score 2 and BEWE score 3 (severe erosion) was 28.5% and 15.7% respectively.<br /> Most of erosions observed on anteriors were score 1 (83.5% upper and 65.7% lower anteriors). In posteriors the<br /> first molars were the most often affected. There was no significant different in both prevalence and severity<br /> between gender.<br /> Conclusion: The results suggested that erosive dental wear is a concerned condition for Vietnamese clinical<br /> dental practice and dental public health.<br /> Key words: Dental erosion.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Tuổi thọ con người càng tăng thì nhu cầu và<br /> thách thức để duy trì hàm răng khỏe mạnh và<br /> chức năng càng tăng. Trước đây khi nói đến duy<br /> trì sức khỏe răng miệng người ta thường chỉ chú<br /> ý đến việc đối phó với bệnh sâu răng, một bệnh<br /> nằm trong số những bệnh phổ biến nhất ở loài<br /> người. Các loại tổn thương mất chất mô răng<br /> khác không do sâu răng trong đó có mòn ngót<br /> răng do acid (dental erosion) ít được hay thậm<br /> chí là không được quan tâm đến. Răng bị mòn<br /> ngót do acid là một tình trạng mất chất mô răng<br /> liên quan đến nhiều yếu tố trong đó đáng kể là<br /> lối sống. Cùng với việc giảm tỷ lệ và mức độ<br /> trầm trọng của sâu răng ở các nước công nghiệp<br /> hóa thì mòn ngót răng do acid trở thành thách<br /> thức mới cho giới chuyên môn. Nhận thức về tác<br /> động của mòn ngót răng đến sức khỏe răng<br /> miệng đã thay đổi. Năm 1995 ấn bản đặc biệt<br /> “Etiology, mechanisms and implications of<br /> dental erosions” của tạp chí European Juornal of<br /> Oral Science được xuất bản. Kể từ đó mòn ngót<br /> răng đã nhận được sự quan tâm thích đáng ở các<br /> nước đã phát triển, trong cả lãnh vực nghiên cứu<br /> rộng lẫn ứng dụng lâm sàng. Số lượng bài báo<br /> công bố tăng đáng kể, từ 5 bài/năm trong thập<br /> niên 1970 đến 10 bài/năm ở những năm 1980 và<br /> hiện này là trên 50 bài công bố/nămtừ các lãnh<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> vực dịch tễ học, lâm sàng, đến các vật liệu và sản<br /> phẩm chăm sóc sức khoẻ(5).<br /> Sự gia tăng đáng kể mòn ngót răng được cho<br /> là có liên quan nhiều đến sự thay đổi lối sống(5).<br /> Cùng với sự phát triển kinh tế xã hội, lối sống<br /> của người Việt nam cũng đang dần thay đổi với<br /> việc các loại nước giải khát và thực phẩm chế<br /> biến sẵn có tiềm năng gây mòn ngót răng ngày<br /> càng phổ biến trên thị trường. Tuy nhiên cho<br /> đến nay dường như vấn đề này vẫn chưa nhận<br /> được sự quan tâm đúng mức của giới chuyên<br /> môn, cả về mặt lâm sàng cũng như phương diện<br /> sức khoẻ cộng đồng. Chưa có số liệu báo cáo<br /> chính thức nào về tình trạng mòn ngót răng.<br /> Liệu đây có phải là vấn đề sức khoẻ răng miệng<br /> cộng đồng thực sự đáng quan tâm? Nghiên cứu<br /> thực hiện để bước đầu khảo sát tỷ lệ mòn răng<br /> do acid và mô tả mức độ trầm trọng của mòn<br /> ngót răng do acid ở một nhóm người Việt Nam<br /> trưởng thành.<br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> Nghiên cứu cắt ngang mô tả thực hiện trên<br /> sinh viên Đại học Y Dược Tp.HCM. Đề cương<br /> nghiên cứu đã được Hội đồng Y đức của Đại<br /> Học Y Dược Tp.HCM thông qua. Sinh viên liên<br /> thông năm thứ nhất (năm học 2013-1014) được<br /> mời tham gia nghiên cứu. Người đồng ý tham<br /> gia nghiên cứu được khám đánh giá tình trạng<br /> sức khỏe răng miệng (WHO, 1997) và tình trạng<br /> <br /> 177<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 2 * 2015<br /> <br /> mòn ngót răng do acid (dental erosion). Nhóm<br /> khám gồm 3 giảng viên bộ môn Nha khoa công<br /> cộng và đã được tập huấn. Thông tin một số yếu<br /> tố liên quan đến mòn ngót răng (sức khoẻ chung<br /> và sức khoẻ răng miệng, thói quen chăm sóc<br /> răng miệng, thói quen ăn uống, nguồn thông tin<br /> hướng dẫn cách ăn uống lành mạnh, hoạt động<br /> thể thao) được thu thập qua bảng câu hỏi phỏng<br /> vấn. Phạm vi báo cáo này chỉ trình bày tình trạng<br /> mòn ngót răng trong mẫu khảo sát.<br /> Khám lâm sàng được thực hiện trên ghế nha<br /> khoa dưới ánh sáng đèn, có lau khô khi cần thiết.<br /> Tình trạng mòn ngót răng được đánh giá bằng<br /> chỉ số Basic Erosive Wear Examination (BEWE)(1).<br /> Chỉ số BEWE gồm bốn mức độ từ 0 tới 3: 0Không có mòn răng, 1- Bắt đầu mất kết cấu bề<br /> mặt men, 2- Tổn thương dễ dàng nhận thấy và<br /> liên quan dưới 50% diện tích bề mặt, 3- Mô cứng<br /> mất trên 50% diện tích bề mặt. BEWE 2 và BEWE<br /> 3 thường tổn thương mòn ngót đã vào tới mô<br /> ngà răng. Các trường hợp có dấu chứng mòn<br /> ngót đều được chụp hình ghi nhận.<br /> Xử lý số liệu: Số liệu thu thập được nhập<br /> bằng phần mềm Epi Data 3.1 và xử lý thống kê<br /> với phần mềm SPSS 17.<br /> <br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Mẫu nghiên cứu gồm 301 sinh viên năm thứ<br /> nhất hệ liên thông, 194 nữ và 107 nam. Tuổi<br /> trung bình của mẫu nghiên cứu là 29 (biên độ từ<br /> 23-43 tuổi). Đây là khảo sát đầu tiên về tình trạng<br /> mòn ngót răng do acid trên người trưởng thành<br /> ở Việt nam, vì thế đối tượng nghiên cứu được<br /> chọn là nhóm sinh viên hệ liên thông ít nhất đã<br /> tốt nghiệp một hệ đào tạo đại học và có thể đã đi<br /> làm một vài năm. Mẫu này có độ tuổi tương đối<br /> tương đương với nhóm người trưởng thành hơn<br /> là nhóm sinh viên năm nhất thường quy mới<br /> trúng tuyển với độ tuổi trẻ từ 17-20.<br /> Về tỷ lệ, có 30,9% đối tượng không có dấu<br /> hiệu mòn ngót răng và 69,1% có biểu hiện mòn<br /> ngót răng. Mulic báo cáo tỷ lệ mòn ngót là 54% ở<br /> sinh viên Đại học Oslo tuổi từ 18-35(7). Tỷ lệ mòn<br /> ngót răng của sinh viên Malaysia là 68%(6), khá<br /> <br /> 178<br /> <br /> tương đồng với sinh viên ĐHYD Tp.HCM. Số<br /> liệu về tỷ lệ bị mòn ngót răng trên thế giới dao<br /> động với biên độ khá rộng, theo báo cáo tổng<br /> hợp của Jaeggi và Lussi tỷ lệ này là từ 4-100% ở<br /> người trưởng thành (18-88 tuổi)(4). Việc so sánh<br /> tỷ lệ giữa các nghiên cứu khác nhau trên thế giới<br /> cho đến nay không được thuận lợi lắm do không<br /> đồng nhất về chỉ số đánh giá hoặc tuổi của mẫu<br /> nghiên cứu. Tuy vậy, với hai phần ba đối tượng<br /> có dấu hiệu của mòn ngót răng cho thấy mòn<br /> ngót răng khá phổ biến ở mẫu nghiên cứu trên<br /> sinh viên Đại học Y Dược Tp.HCM.<br /> <br /> Biểu đồ 1: Mức độ trầm trọng của tình trạng mòn<br /> ngót răng<br /> Biểu đồ 1 mô tả tỷ lệ mòn ngót răng trong<br /> mẫu sinh viên theo mức độ của tổn thương. Về<br /> mức độ, trong số sinh viên bị mòn ngót răng hơn<br /> một nửa (57,8%) ở mức độ nhẹ (BEWE 1), 28,5 %<br /> ở mức độ trung bình (BEWE 2) và có 15,7% ở<br /> mức độ nặng (BEWE 3). Các số liệu này khá<br /> tương đồng với báo cáo về tình trạng mòn ngót<br /> răng của sinh viên Đại học Oslo (18-35 tuổi) với<br /> 54% có ít nhất 1 răng bị mòn ngót, 24% sang<br /> thương trong phạm vi men răng và 30% sang<br /> thương đã tiến triển vào ngà răng(7).<br /> Hình 1 trình bày hình ảnh lâm sàng các mức<br /> độ mòn ngót ghi nhận trên mẫu nghiên cứu.<br /> Mức độ nặng (BEWE 3) hầu hết xảy ra ở mặt<br /> nhai răng cối lớn. Mức độ nhẹ thường gặp ở<br /> nhóm răng cửa (83,7% răng cửa hàm trên và<br /> 65,7% răng cửa hàm dưới). Mòn ngót răng do<br /> acid diễn tiến âm thầm, ở giai đoạn khởi đầu hầu<br /> như không có triệu chứng. Những thay đổi bề<br /> mặt răng gia đoạn đầu thường (bề mặt răng mất<br /> lớp kết cấu bề mặt, răng có hình ảnh sáng lóng<br /> lánh như lụa) dễ bị bỏ qua. Vì vậy vai trò của bác<br /> sĩ răng hàm mặt rất quan trọng để nhận diện<br /> những dấu hiệu ban đầu, chẩn đoán, theo dõi và<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 2 * 2015<br /> xử lý để ngăn ngừa sự mất chất mô răng tiến<br /> triển tiếp tục.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> trầm trọng trong nghiên cứu này tương tự các<br /> ghi nhận trong y văn(4).<br /> So sánh giữa nam và nữ, không thấy sự<br /> khác biệt theo giới ở cả tỷ lệ và mức độ trầm<br /> trọng của mòn ngót răng (Bảng 1). Theo tổng<br /> hợp của Jaeegi và Lussi từ các số liệu có được tỷ<br /> lệ mòn ngót răng ở nam hơi cao hơn nữ(4).<br /> Bảng 1: Tỷ lệ và mức độ mòn răng theo giới<br /> BEWE<br /> <br /> Nam<br /> <br /> Nữ<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> n<br /> <br /> %<br /> <br /> 0<br /> 1<br /> <br /> 34<br /> 28<br /> <br /> 31,8<br /> 26,2<br /> <br /> 59<br /> 47<br /> <br /> 30,4<br /> 24,2<br /> <br /> 2<br /> 3<br /> <br /> 29<br /> 16<br /> <br /> 27,1<br /> 14,9<br /> <br /> 57<br /> 31<br /> <br /> 29,4<br /> 15,9<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Ghi nhận tình trạng mòn ngót răng do acid ở<br /> 69% cá thể trong nhóm khảo sát cho thấy đây là<br /> một tình trạng khá phổ biến trong mẫu khảo sát .<br /> Không có sự khác biệt giữa nam và nữ về tỷ lệ<br /> cũng như mức độ mòn ngót.<br /> <br /> Hình 1: Hình ảnh lâm sàng mòn ngót răng (từ trái<br /> sang phải): Bắt đầu mất cấu trúc bề mặt, men răng<br /> bóng láng như lụa (BEWE1); Mòn ngót mất chất<br /> dưới 50% diện tích bề mặt (BEWE2); Mòn ngót tiến<br /> triển sâu tới lớp ngà răng trên 50% diện tích mặt<br /> nhai (BEWE3)<br /> Phân bố theo vị trí, mòn ngót răng ghi<br /> nhận được ở trên tất cả các mặt răng, thường gặp<br /> ở mặt nhai và mặt má của răng cối hàm trên và<br /> hàm dưới, mặt má răng cửa hàm trên. Trong<br /> nghiên cứu chỉ ghi nhận 3 trường hợp mòn ngót<br /> mặt khẩu cái răng cửa trên và đều ở mức độ<br /> BEWE 1. Mòn ngót răng thường gặp nhất là ở<br /> mặt nhai răng cối lớn, đặc biệt là răng cối lớn thứ<br /> 1, đặc điểm phân bố vị trí tương tự như các ghi<br /> nhận trong y văn(2,3,8). Vị trí thường gặp tiếp theo<br /> là mặt ngoài răng cửa hàm trên. Các trường hợp<br /> BEWE 3 đều ở mặt nhai răng cối lớn. Nhìn<br /> chung ghi nhận về phân bố vị trí mòn ngót và độ<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br /> Mòn ngót gặp ở đủ các mặt răng: mặt nhai,<br /> mặt má, mặt lưỡi. Vị trí hay gặp mòn ngót nhất<br /> là mặt nhai răng cối lớn, kế đến là mặt ngoài<br /> răng cửa hàm trên. Vị trí ghi nhận tổn thương<br /> nặng nhất (BEWE 3) thường ở mặt nhai răng cối<br /> lớn thứ 1. Đa số các tổn thương mòn ngót ở răng<br /> cửa đều ở mức độ nhẹ (BEWE 1).<br /> Các kết quả bước đầu cho mòn ngót răng<br /> không phải là tình trạng hiếm gặp ở mẫu nghiên<br /> cứu, có nguy cơ ảnh hưởng sức khoẻ răng<br /> miệng. Đây chỉ là một nghiên cứu khảo sát bước<br /> đầu, cần có các nghiên cứu tiếp tục trên trên<br /> nhiều phương diện trong lãnh vực này. Đồng<br /> thời hy vọng các số liệu ban đầu này sẽ tạo được<br /> sự quan tâm của giới chuyên môn, hướng tới<br /> duy trì và gia tăng sức khoẻ răng miệng cho<br /> cộng đồng.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Bardlett D, Ganss C, Lussi A (2008). Basic erosive wear<br /> examination (BEWE): a new scoring system for scientific and<br /> clinical needs. Clin Oral Invest, 12(Suppl 1):S65–S68.<br /> El Aidi H, Bronkhorst EM, Truin GJ (2008). A longitudinal study<br /> of tooth erosion in adolescents. J Dent Res, 7: 731-735.<br /> <br /> 179<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> 3.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 19 * Phụ bản của Số 2 * 2015<br /> <br /> Ganss C, Klimek J, Giese K (2001). Dental erosion in children<br /> and adolescents-a cross-sectional and longitudinal investigation<br /> using study models. Community Dent Oral Epidemiol; 29: 264-271.<br /> Jaeggi T, Lussi A (2014). Prevalence, incidence and distribution<br /> of erosion. In: Lussi A. Erosive Tooth Wear, Monogr Oral Sci., vol<br /> 25, 55-73. Karger, Basel.<br /> Lussi A (2014). Erosive Tooth Wear – A Multifactorial Condition<br /> of Growing Concern and Increasing Knowledge. In: Lussi A,<br /> Erosive Tooth Wear, Monogr Oral Sci. vol 25, 1–8. Karger, Basel .<br /> Manaf ZA et al (2012). Relationship between food habits and<br /> tooth erosion occurrence in Malaysian University students.<br /> Malays J Med Sci. 2012, Apr 19(2):56-66.<br /> <br /> 180<br /> <br /> 7.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> Mulic A (2012). On dental erosive wear among different groups<br /> in Norway. Doctoral thesis, 10-13. The Faculty of Dentistry,<br /> University of Oslo, Norway.<br /> Rodriguez JM, Austin RS, Bartlett DW (2012). In vivo<br /> measurements of tooth wear over 12 months. Caries Res; 46: 9-15.<br /> <br /> Ngày nhận bài báo:<br /> <br /> 14/02/2015<br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:<br /> <br /> 26/02/2015<br /> <br /> Người phản biện:<br /> <br /> TS Ngô Đồng Khanh<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 10/04/2015<br /> <br /> Chuyên Đề Răng Hàm Mặt<br /> <br />