U tim

Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> U TIM<br /> Phaïm Thoï Tuaán Anh*<br /> <br /> TOÙM TAÉT<br /> Töø khi trieån khai phaãu thuaät tim hôû taïi khoa ngoaïi loàng ngöïc beänh vieän Chôï Raãy, nhöõng tröôøng hôïp<br /> u ôû tim ñaõ ñöôïc phaãu thuaät vôùi vieäc söû duïng maùy tim phoåi nhaân taïo. Ña soá laø caùc u nhaày, ñaëc bieät coù 2<br /> tröôøng hôïp u nhaày naèm ôû thaát phaûi. Caùc taùc giaû cuõng gaëp 1 tröôøng hôïp u maùu naèm ôû nhó traùi.<br /> <br /> SUMARRY<br /> CARDIAC TUMOR<br /> Pham Tho Tuan Anh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 7 * Supplement of No 1 * 2003: 84 - 87<br /> <br /> Cardiac Tumors: Since open heart surgery started in Choray hospital 3 years ago, surgeons of<br /> thoracic - cardiovascular department have performed many cases of heart tumor excision. The<br /> majority are myxomas. Particularly, there were 2 cardiac myxomas in right ventricle (1 intracavitary<br /> and 1 intramural). The authors also met a case of hemangioma in the wall of left atrium.<br /> <br /> MÔÛ ÑAÀU<br /> U tim hieám gaëp vaø ña soá laø u nhaày. U nhaày<br /> thöôøng coù 3 bieåu hieän: roái loaïn huyeát ñoäng do bít<br /> taéc doøng chaåy trong buoàng tim hay laøm bieán daïng<br /> van tim, thuyeân taéc maïch vaø bieåu hieän toaøn thaân.<br /> Töø thaùng 3 naêm 2000, taïi beänh vieän Chôï Raãy<br /> ñaõ tieán haønh phaãu thuaät tim hôû. Baùo caùo naøy<br /> nhaèm toång keát caùc tröôøng hôïp u tim ñaõ gaëp taïi<br /> khoa Ngoaïi loàng ngöïc beänh vieän Chôï Raãy.<br /> <br /> SOÁ LIEÄU VAØ KEÁT QUAÛ<br /> Trong hôn 2 naêm, töø thaùng 3/ 2000 ñeán<br /> thaùng 12/ 2002 coù 11 tröôøng hôïp u tim ñaõ ñöôïc<br /> moå taïi BV Chôï Raãy. Nghieân cöùu chæ taäp trung<br /> nhöõng tröôøng hôïp u nguyeân phaùt taïi tim, khoâng<br /> keå ñeán caùc u di caên ñeán tim töø cô quan khaùc.<br /> Phaân boá nam nöõ: 4 nam vaø 7 nöõ. Tæ leä nam/<br /> nöõ laø 4: 7<br /> Tuoåi taùc: trung bình 45,6. Treû nhaát 22. Giaø<br /> nhaát 67<br /> Vuøng sinh soáng: TP HCM 01, Tænh thaønh phoá<br /> khaùc 10.<br /> <br /> Chaån ñoaùn:<br /> Bieåu hieän laâm saøng<br /> Ñau ngöïc<br /> Ho<br /> Khoù thôû<br /> Meät<br /> Khoù thôû phaûi ngoài<br /> Kích ngaát<br /> Tím taùi<br /> Hình aûnh hoïc<br /> X quang loàng ngöïc<br /> Sieâu aâm qua thaønh ngöïc<br /> Sieâu aâm qua thöïc quaûn<br /> CT scan<br /> MRI<br /> Chuïp buoàng tim<br /> <br /> Soá cas<br /> 07<br /> 05<br /> 08<br /> 11<br /> 03<br /> 02<br /> 05<br /> Soá cas<br /> 11<br /> 11<br /> 11<br /> 01<br /> 01<br /> 00<br /> <br /> Phaân loaïi u tim<br /> Loaïi u<br /> U nhaày<br /> U nhaày<br /> U nhaày<br /> U maùu<br /> <br /> Vò trí<br /> Trong nhó traùi<br /> Trong thaát phaûi<br /> Thaønh thaát phaûi<br /> Thaønh nhó traùi<br /> <br /> Soá cas<br /> 08<br /> 01<br /> 01<br /> 01<br /> <br /> Vò trí u nhaày: nhó traùi chieám ña soá 8 /10<br /> (80%), thaát phaûi 2/10 (20%). U nhaày thaát phaûi: 01<br /> trong loøng pheãu, goác baùm döôùi van ñoäng maïch<br /> phoåi. 01 trong thaønh thaát phaûi goác baùm roäng vaøo<br /> ñöôøng ra thaát phaûi. Kích thöôùc u nhaày: trung bình<br /> <br /> * Khoa Ngoaïi Loàng Ngöïc Beänh vieän Chôï Raãy<br /> <br /> 84<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7* Phuï baûn cuûa Soá 1* 2003<br /> <br /> 3, 5cm. Nhoû nhaát 2,5 cm. Lôùn nhaát 10cm (u nhaày<br /> thaønh thaát phaûi)<br /> <br /> - 1960, laàn ñaàu tieân thaønh coâng laáy boû u nhaày<br /> thaát phaûi.<br /> <br /> Phöông phaùp phaãu thuaät<br /> <br /> - 1964, chæ coù 60 tröôøng hôïp u nhaày trong tim<br /> phaãu thuaät thaønh coâng.<br /> <br /> Phöông phaùp<br /> Moå tim hôû, caét boû u ñôn thuaàn<br /> Moå tim hôû, caét u, vaù thaát phaûi<br /> Moå tim kín, caét boû u maùu<br /> <br /> Soá thöôøng hôïp<br /> 09<br /> 01<br /> 01<br /> <br /> Bieán chöùng: thuûng thaát traùi 01.<br /> Töû vong: 01.<br /> <br /> BAØN LUAÄN<br /> Vaøi doøng lòch söû<br /> - 1559, Columbus ñaàu tieân ghi nhaän u tim.<br /> - 1666, Malpighi vieát baøi baùo nhan ñeà “<br /> dissertation de polypo cordis”.<br /> - 1931, Yater coâng boá baûng phaân loaïi u<br /> nguyeân phaùt ôû tim töông töï baûng phaân loaïi hieän<br /> nay.<br /> - 1934, tröôøng hôïp chaån ñoaùn laâm saøng ñaàu<br /> tieân veà u tim (sarcoma)ñöôïc baùo caùo.<br /> - 1951, chaån ñoaùn u nhaày tim baèng chuïp<br /> buoàng tim.<br /> - 1968, duøng sieâu aâm chaån ñoaùn u nhaày nhó<br /> traùi, vaø phaãu thuaät thaønh coâng.<br /> - 1934, Beck laáy moät phaàn u quaùi trong maøng<br /> tim.<br /> - 1951, Maurer phaãu thuaät thaønh coâng u môõ<br /> trong maøng ngoaøi tim.<br /> - 1952, Bahnson vaø Newman laáy boû u nhaày<br /> nhó phaûi qua ñöôøng môû ngöïc phaûi baèng caùch thaét<br /> taïm thôøi tónh maïch chuû ôû thaân nhieät bình<br /> thöôøng. Beänh nhaân cheát 24 ngaøy sau ñoù do bieán<br /> chöùng cuûa truyeàn maùu vaø roái loaïn ñieän giaûi.<br /> - 1954, Crafoord söû duïng tuaàn hoaøn ngoaøi cô<br /> theå laáy boû thaønh coâng u nhaày nhó traùi.<br /> - 1955, Biglow söû duïng haï thaân nhieät vaø thaét<br /> taïm thôøi tónh maïch veà tim.<br /> - 1957 vaø 1958, laáy boû thaønh coâng u nhaày nhó<br /> phaûi.<br /> - 1959, Kay caét boû u nhaày thaát traùi.<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br /> <br /> - 1967, phaãu thuaät thaønh coâng u nhaày 2 nhó.<br /> - 1967, Gerbode moâ taû tröôøng hôïp u nhaày nhó<br /> traùi taùi phaùt sau moå 4 naêm.<br /> - Khoaûng 70% u tim laønh tính, 30% aùc tính coù<br /> khaû naêng xaâm laán vaø di caên.<br /> - U tim – u maøng ngoaøi tim bao goàm u laønh<br /> vaø u aùc:<br /> Laønh tính<br /> U nhaày<br /> U môõ<br /> U nhuù sôïi (papillary fibroelastoma)<br /> U cô vaân<br /> U maùu<br /> U quaùi<br /> U trung bì (mesothelioma) nuùt NT<br /> U baïch maïch<br /> U sôïi thaàn kinh<br /> U teá baøo haït<br /> U nang maøng ngoaøi tim<br /> <br /> Aùc tính<br /> U aùc maïch maùu<br /> U aùc cô vaân<br /> U aùc trung bì<br /> U aùc sôïi<br /> U aùc cô trôn<br /> Lymphoma<br /> U aùc quaùi<br /> U aùc môõ<br /> Sarcoma thaàn kinh<br /> U aùc xöông ngoaøi xöông<br /> Sarcoma bao hoaït dòch<br /> <br /> U nhaày tim<br /> Laø u laønh tính coù nguoàn goác töø noäi taâm maïc.<br /> Gaëp ôû moïi löùa tuoåi töø 11 ñeán 82 tuoåi, trung bình<br /> 50 tuoåi. Phuï nöõ chieám ña soá. U nhaày thöôøng<br /> thoøng töø noäi taâm maïc vaøo trong buoàng tim. Teá<br /> baøo phaùt sinh ra u nhaày ñöôïc xem laø teá baøo trung<br /> moâ (mesenchymal cells), moâ phoâi toàn taïi sau khi<br /> chia vaùch trong tim. Vì vaäy, ña soá u nhaày naèm ôû<br /> vaùch lieân nhó laø ñieàu deã hieåu. Trung bình u nhaày<br /> lôùn theâm 0,15cm moãi thaùng.<br /> Phaân bieät 2 loaïi u nhaày tim<br /> U nhaày ñôn leû gaëp phaàn lôùn trong nhó traùi<br /> (86%).<br /> U nhaày lieân quan gia ñình chieám khoaûng 7%<br /> caùc u nhaày tim. Coù caùc ñaëc ñieåm khaùc nhö: nhieàu<br /> choã (45%), naèm vò trí ngoaøi taâm nhó traùi (38%), taùi<br /> phaùt sau khi caét boû (12-22%), phoái hôïp caùc beänh<br /> lyù khaùc (phöùc hôïp Carney: u tinh hoaøn, hoäi chöùng<br /> Cushing do thoaùi hoùa nguyeân phaùt voû thöôïng<br /> <br /> 85<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2003<br /> <br /> thaän, u tuyeán tuøng, ñoám saéc toá maët hay löôõi, u<br /> nhaày ngoaøi da, u xô daïng nhaày tuyeán vuù). Beänh<br /> nhaân coù u nhaày lieân quan gia ñình thöôøng treû<br /> hôn, tuoåi trung bình 28, vaø tæ leä phuï nöõ thaáp hôn.<br /> Bieåu hieän laâm saøng<br /> Cuûa u nhaày tim ñöôïc xaùc ñònh bôûi vò trí, kích<br /> thöôùc vaø söï di ñoäng cuûa khoái u. Ña soá beänh nhaân<br /> coù moät hay nhieàu trieäu chöùng trong tam chöùng<br /> roái loanï huyeát ñoäng do ngheõn luoàng maùu trong<br /> tim, thuyeân taéc maïch, vaø bieåu hieän toaøn thaân. Ñoâi<br /> khi, khoâng coù trieäu chöùng gì. U nhaày nhó traùi cho<br /> trieäu chöùng roái loaïn huyeát ñoäng töông töï heïp van<br /> 2 laù, vôùi khoù thôû vaø ho maùu. Bieåu hieän thöôøng<br /> ngaén, xaåy ra töøng côn, keát hôïp vôùi kích ngaát. Coù<br /> theå trôû neân naëng, khoâng kieåm soaùt ñöôïc do suy<br /> tim sung huyeát. U nhaày nhó phaûi cuõng gaây trieäu<br /> chöùng töøng côn vaø dieãn tieán nhanh duø coù ñieàu trò<br /> noäi khoa. Baùng buïng, gan to, phuø chi laø bieåu hieän<br /> hay gaëp.<br /> Thuyeân taéc maïch coù bieåu hieän toån thöông<br /> thaàn kinh, yeáu lieät, laïnh vaø ñau chi. Ñoâi khi beänh<br /> nhaân ñau thaét ngöïc do thuyeân taéc maïch vaønh, vaø<br /> khoù thôû do thuyeân taéc ñoäng maïch phoåi. Bieåu hieän<br /> toaøn thaân coù theå tieàm aån hay khoâng coù khi u nhaày<br /> coøn nhoû hoaëc laø bieåu hieän duy nhaát cuûa u nhaày<br /> tim. U nhaày thaát coù theå cho nghe thaáy aâm thoåi<br /> töông töï heïp van ñoäng maïch chuû hay ñoäng maïch<br /> phoåi. Ñoâi khi nghe tieáng coï do söï tieáp xuùc giöõa u<br /> nhaày vôùi noäi maïc buoàng tim. Hieám khi beänh<br /> nhaân coù daáu hieäu ñaàu chi duøi troáng, nhòp tim<br /> ngöïa phi vaø nhòp nhanh xoang.<br /> Bieåu hieän caän laâm saøng<br /> Xeùt nghieäm thöôøng khoâng coù gì laï. Trong moät<br /> vaøi tröôøng hôïp coù bieåu hieän toaøn thaân, xeùt<br /> nghieäm cho keát quaû khoâng chuyeân bieät nhö giaûm<br /> hoàng caàu, giaûm tieåu caàu vaø phaûn öùng mieãn<br /> nhieãm. Ñieän taâm ñoà thöôøng khoâng chuyeân bieät,<br /> phaûn aùnh söï thay ñoåi ñieän sinh lyù vaø huyeát ñoäng.<br /> Bao goàm bieåu hieän loaïn nhòp vaø roái loaïn daãn<br /> truyeàn nhö rung nhó, bloc nhaùnh vaø soùng P baát<br /> thöôøng. Sieâu aâm 2 chieàu laø phöông tieän thích hôïp<br /> <br /> 86<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> nhaát ñeå taàm soaùt vaø chaån ñoaùn u tim. Heïp van 2<br /> laù coù theå loaïi boû vaø hình aûnh u nhaày thoøng qua loã<br /> van coù theå ghi nhaän ñöôïc. Sieâu aâm 2 chieàu coøn<br /> giuùp xaùc ñònh goác baùm cuûa u nhaày. Tuy nhieân,<br /> sieâu aâm qua ngöïc vaø sieâu aâm qua thöïc quaûn<br /> khoâng xaùc ñònh ñöôïc baûn chaát u, ñaëc bieät khi u<br /> naèm trong thaønh taâm thaát.<br /> X quang ngöïc phaùt hieän thay ñoåi bôø tim, daáu<br /> hieäu lôùn cuûa buoàng tim, taêng aùp löïc vaø sung huyeát<br /> phoåi.<br /> Chuïp buoàng tim khoâng coøn quan trong, song<br /> chuïp maïch vaønh coù theå gôïi yù chaån ñoaùn khi thaáy<br /> chaát caûn quang töø 1 nhaùnh ñoäng maïch ñoå vaøo 1<br /> khoái u. Chuïp coäng höôûng töø coù ích lôïi ñeå ñònh ra<br /> baûn chaát u nhaày, nhaát laø khi u naèm ôû vò trí baát<br /> thöôøng.<br /> Chæ ñònh phaãu thuaät<br /> Phaãu thuaät caét boû u nhaày ñöôïc chæ ñònh khi<br /> naøo chaån ñoaùn coù u nhaày ôû tim. Thöôøng thöôøng<br /> ñaây laø phaãu thuaät caáp cöùu, ñaëc bieät ñoái vôùi beänh<br /> nhaân coù tieàn söû thuyeân taéc hay choaùng ngaát. Coù<br /> töø 8 ñeán 10% beänh nhaân töû vong do bieán chöùng<br /> thuyeân taéc maïch trong khi chôø phaãu thuaät.<br /> Phöông phaùp phaãu thuaät<br /> Söû duïng tuaàn hoaøn ngoaøi cô theå, xeû doïc giöõa<br /> xöông öùc, ñaët oáng vaøo goác ÑMC vaø 2 oáng vaøo<br /> TMC treân – döôùi, baûo veä cô tim. U nhaày nhó traùi:<br /> laáy qua vaùch lieân nhó hay qua ñöôøng môû nhó traùi<br /> sau raõnh Waterson. Caét roäng chaân u nhaày theâm 5<br /> mm.<br /> U nhaày nhó phaûi: laáy qua ñöôøng môû nhó phaûi,<br /> caét roäng chaân u theâm 5 mm. U nhaày thaát: khoâng<br /> caàn caét heát beà daày cuûa thaønh taâm thaát coù u nhaày<br /> baùm vaøo. U nhaày thaát traùi laáy qua ñöôøng môû goác<br /> ÑMC. Coù theå laáy u nhaày thaát qua ñöôøng môû nhó<br /> phaûi hay traùi. Môû thaát ñeå laáy u khi caùc ñöôøng môû<br /> nhó khoâng ñuû roäng. Caàn kieåm tra beân trong caùc<br /> buoàng tim khi laáy u nhaày, phoøng ngöøa coù theâm u<br /> ôû vò trí khaùc. U nhaày thaát phaûi thöôøng keøm theo u<br /> nhaày nhó (15%).<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br /> <br /> Nghieân cöùu Y hoïc<br /> <br /> Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 7* Phuï baûn cuûa Soá 1* 2003<br /> <br /> Keát quaû<br /> Töû vong trong beänh vieän sau khi laáy boû u<br /> nhaày laø 5%. Lieân quan ñeán caùc beänh tim khaùc hay<br /> tình traïng söùc khoûe chung cuûa beänh nhaân. Töû<br /> vong sau moå u nhaày ôû thaát cao hôn ôû nhó. Taùi<br /> phaùt hoaëc do laáy khoâng heát, hoaëc do teá baøo u nhaày<br /> coøn rôi rôùt laiï, hoaëc u nhaày phaùt sinh ôû vò trí môùi.<br /> Ñoái vôùi u nhaày khoâng lieân quan ñeán gia ñình, tæ leä<br /> taùi phaùt raát thaáp töø 1 – 3%. Ngöïôc laïi, 30 -75%<br /> beänh nhaân u nhaày lieân quan gia ñình coù u nhaày<br /> taùi phaùt. Loaïn nhòp tim sau moå thöôøng laø rung<br /> nhó. Roái loaïn daãn truyeàn cuõng ñöôïc ghi nhaän, lieân<br /> quan ñeán möùc ñoä caét boû vaùch lieân nhó hay thaønh<br /> tim. Sau mo, söùc khoûe cuûa beänh nhaân caét boû u<br /> nhaày thöôøng toát ngoaïi tröø nhöõng di chöùng do<br /> thuyeân taéc coù töø tröôùc hay bieåu hieän cuûa nhöõng<br /> beänh lyù khaùc.<br /> <br /> hieám gaëp. Phaãu thuaät caét boû ñoøi hoûi söû duïng maùy<br /> tim phoåi nhaân taïo trong 10/23 tröôøng hôïp. Caét boû<br /> hoaøn toaøn thöïc hieän ñöôïc treân 1/2 soá beänh nhaân.<br /> Döï haäu laâu daøi toát ngay caû tröôøng hôïp khoâng caét<br /> boû heát ñöôïc. Töï thoaùi trieån cuõng ñöôïc ghi nhaän.<br /> <br /> KEÁT LUAÄN<br /> U tim nguyeân phaùt ña soá laø u nhaày laønh tính.<br /> Bieán chöùng coù theå gaëp laø u caûn trôû doøng maùu löu<br /> thoâng trong caùc buoàng tim hoaëc gaây thuyeân taéc<br /> maïch maùu.Khaû naêng taàm soaùt vaø chaån ñoaùn xaùc<br /> ñònh nhôø vaøo sieâu aâm tim 2 chieàu. Vôùi söï hoã trôï<br /> cuûa maùy tim phoåi nhaân taïo, ña soá caùc beänh nhaân<br /> u nhaày tim ñöôïc phaãu thuaät an toaøn caét boû u, trôû<br /> laïi cuoäc soáng bình thöôøng.<br /> <br /> TAØI LIEÄU THAM KHAÛO<br /> 1<br /> <br /> U maùu tim<br /> Thöïc söï hieám gaëp, chæ coù 23 tröôøng hôïp ghi<br /> nhaän trong y vaên. Trieäu chöùng thöôøng gaëp laø khoù<br /> thôû khi gaéng söùc vaø loaïn nhòp. Chaån ñoaùn khoù<br /> khaên vaø chaäm treã. Chaån ñoaùn döïa vaøo sieâu aâm 2<br /> chieàu, chuïp caét lôùp ñieän toaùn caûn quang, chuïp<br /> coäng höôûng töø vaø chuïp maïch vaønh. Daáu hieäu ñaëc<br /> tröng treân phim chuïp maïch maùu laø hình aûnh buùi<br /> maïch. U maùu naèm ôû thaønh beân cuûa thaát traùi vaø<br /> thaønh tröôùc thaát phaûi; nhieàu u maùu khoâng phaûi laø<br /> <br /> Chuyeân ñeà Ngoaïi Loàng ngöïc vaø Tim Maïch<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> FELIPE RENDON, MD. 2002. Intramural Cardiac<br /> Myxoma in Left Ventricular Wall: an Unusual Location.<br /> Asian Cardiovascular & Thoracic Annals, Vol 10, No 2:<br /> 170-172.<br /> JOHN W. KIRKLIN, MD.1993. Cardiac tumor. John W.<br /> Kirklin. Cardiac Surgery, Vol 2, Second edition: 16351653, Churchill Livingstone Inc, New York.<br /> J. WILLIS HURST, MD. 1988. Neoplastic Disease of<br /> The Heart. J. Willis Hurst. Atlas of The Heart, 1ST<br /> edition: 13.1 – 13.14, Mc Graw – Hill Book Company,<br /> New York.<br /> MICHAEL A. ACKER & TIMOTHY J. GARDNER.<br /> 1999. Cardiac Tumors. ARTHUR E. BAUE, MD.<br /> Glenn’s Thoracic And Cardiovascular Surgery, Vol 2,<br /> sixth edition: 2311- 2325, Prentice – Hall International<br /> Inc. New York.<br /> <br /> 87<br /> <br />