VAØI NHAÄN XEÙT TRONG ÑIEÀU TRÒ BAÛO TOÀN LAÙCH KHOÂNG MOÅ<br />
ÔÛ NGÖÔØI TRÖÔÛNG THAØNH<br />
Nguyeãn Vaên Long*<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
Trong thôøi gian 5 naêm keå töø 11/1999 – 8/2004, chuùng toâi löïa choïn vaø ñieàu trò baûo toàn laùch trong vôõ<br />
laùch do chaán thöông. 60 nam vaø 19 nöõ, tuoåi töø 7 -78, gaëp nhieàu nhaát töø 20 – 30, tuoåi trung bình 33,2 ±<br />
16,4 laø tuoåi lao ñoäng trong daân soá. 51 tröôøng hôïp (64,6%) cö truù ôû noâng thoân vaø 28 tröôøng hôïp (35,4%) ôû<br />
thaønh phoá Hoà Chí Minh. Vaøo vieän phaàn lôùn trong beänh caûnh ña chaán thöông laø 41 tröôøng hôp (51,9%),<br />
trong khi chaán thöông buïng ñôn thuaàn chæ coù 38 tröôøng hôïp (48,1%); ñieãm soá ñoä naëng toån thöông trung<br />
bình 10,2 ± 8,7. Nguyeân nhaân thöôøng gaëp nhieàu nhaát laø tai naïn giao thoâng trong 53 tröôøng hôïp (67,1%).<br />
Laâm saøng bieåu hieän soác maát maùu raát ít trong 10 tröôøng hôïp (12,7%), sinh hieäu luoân oån (huyeát aùp ><br />
90 mmHg laø 63 tröôøng hôïp (79,7%) vaø maïch < 100 l/p laø 55 tröôøng hôïp (69,6%), truyeàn maùu trong 11<br />
tröôøng hôïp vôùi 44 ñv maùu. trung bình moãi tröôøng hôïp 4 ñôn vò maùu.<br />
Khaùm buïng ghi nhaän buïng loûm trong 65 tröôøng hôïp (82,3%), ñau khu truù haï söôøn traùi trong 66<br />
tröôøng hôïp (83,5%), khoâng coù caûm öùng phuùc maïc trong 66 tröôøng hôïp (83,5%). Dung tích hôøng caàu trung<br />
bình 33,8 ± 5,9, dung tích hoàng caàu khoâng ñoåi tính töø luùc vaøo vieän vaø sau 48 giôø trong 63 tröôøng hôïp<br />
(79,7%). Sieâu aâm khoâng dòch trong 13 tröôøng hôïp (16,5%), ít dòch trong 44 tröôøng hôïp (55,7%) vaø löôïng<br />
dòch vöøa trong 17 tröôøng hôïp (21,5%). CT thöïc hieän trong 53 tröôøng hôïp (67%).<br />
Ñoä I trong 16 tröôøng hôïp (20,3%); ñoä II trong 39 tröôøng hôïp (49,4%); ñoä III trong 21 tröôøng hôïp<br />
(26,6%) vaø ñoä IV trong 3 tröôøng hôïp (3,8%).<br />
Ñieàu trò bao goàm naèm nghó treân giöôøng, truyeàn dòch, thuoác caàm maùu, giaûm ñau, khaùng sinh dö<br />
phoøng vaø sinh toá C. Thaønh coâng trong 78/79 tröôøng hôïp (98,7%), thaát baïi 1 tröôøng hôïp vôõ ñoä IV coù chæ<br />
ñònh caét laùch; khoâng coù töû vong.<br />
<br />
SUMMARY<br />
REMARKS ON CONSERVATIVE TREATMENT OF RUPTURED SPLEEN IN ADULT<br />
Nguyen Van Long * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 72 – 78<br />
<br />
During 5 years from 11/1999 to 8/2004, we selected patients with traumatic spleen injuries for<br />
non-operative management. 60 male and 19 female, age range 7 to 78, most common age group was<br />
20 – 30yrs, mean age was 33.2 + 16.4, which was labor group in the population. Fifty-one patients<br />
(64.4%) lived in the rural region and 28 patients (35.4%) in HCM city. Most of patients were admitted to<br />
the hospital in the polytramatic context (41 cases – 51.9%), adominal trama only accounted for 38 cases<br />
(48.1%); mean ISS was 10.2 + 8.7. The most frequent cause was traffic accident encountered in 53<br />
cases (67.1%).<br />
Clinical hypovolumic shock due to hemorrhage was manifested in 10 cases (12.7%), patients were<br />
usually in the stable status (lowest systolic blood pressure > 90mmHg in 63 cases – 79.7% and highest<br />
pulse rate < 100 in 55 cases – 69.6%), transfusion was required in 11 cases and mean volume of blood<br />
for transfusion was 4 units per patient.<br />
* Boä moân Ngoaïi Toång quaùt ÑH Y Döôïc TP.HCM<br />
<br />
72<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
Clinical abdominal examination showed no distended abdomen in 65 cases (82.3%), left upper<br />
quandrant pain in 66 cases (83.5%), no rebound tenderness in 66 cases (83.5%). Mean value of<br />
hematocrit was 33.8 + 5.9, hematocrit had no change from admision to 48 hours after in 63 cases<br />
(79.7%). Abdominal ultrasound demonstrated no fluid in 13 cases (16.5%), little fluid in 44 cases (55.7%)<br />
and moderate fluid in 17 cases (21.5%). Standard abdominal CT scan was performed in 53 cases (67%).<br />
Splenic injuries grade I was in 16 cases (20.3%), grade II: 39 cases (49.4%); grade III: 21 cases (26.6%)<br />
and grade IV: 3 cases (3.8%).<br />
Non-operative management included stay in bed, fluid transfusion, drugs for hemostasis, analgesic,<br />
prophylatic antibiotics and vitamin C. Success rate was 98.7% (78/79 cases), failure in one case with<br />
grade IV splenic injury who required splenectomy; there was no mortality.<br />
<br />
ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br />
Laùch laø taïng ñaëc trong oå buïng bò toån thöông<br />
nhieàu nhaát nhieàu hôn caû gan vaø thaän, theo thoáng<br />
keâ gaàn ñaây Moore EE vaø Mc Anena (1990) cho thaáy<br />
tæ leä vôõ laùch laø 46%.<br />
Tröôùc ñaây ñieàu trò vôõ laùch chuû yeáu laø phaãu<br />
thuaät caét laùch, moät thuû thuaät duy nhaát, trieät ñeå vaø<br />
an toaøn. King vaø Schumaker (1952) moâ taû hoäi<br />
chöùng nhieãm khuaån caáp sau caét laùch vaø töû vong raát<br />
nhanh xaûy ra ôû treû döôùi 6 thaùng tuoåi. Nhôø vieäc<br />
chuûng ngöøa vaùc xin ngöøa Pneumococcus, tyû leä<br />
nhieãm khuaån caáp naøy coù giaûm.<br />
Töø ñoù ngöôøi ta môùi bieát laùch laø cô quan quan<br />
troïng trong heä thoáng mieãn dòch vaø ñaët vaán ñeà baûo<br />
toàn laùch trong vôõ laùch chaán thöông. Kyõ thuaät khaâu<br />
laùch, caét moät phaàn laùch ñöôïc thöïc hieän nhieàu keå töø<br />
ñoù, hôn nöõa vôùi söï phaùt trieån cuûa CT scan vaø caùc<br />
phaãu thuaät vieân ôû beänh vieän Nhi ghi nhaän ôû treû vôõ<br />
laùch neáu ñieàu trò thaän troïng naèm treân giöôøng, coù<br />
theå laønh seïo vaø xuaát vieän.<br />
Pachter ñieàu trò baûo toàn laùch khoâng moå coù tæ leä<br />
13% trong naêm 1990 vaø 54% trong naêm 1996 ôû<br />
ngöôøi tröôûng thaønh.<br />
Töø caùc nghieân cöùu ñoù, chuùng toâi löïa choïn vaø<br />
nghieân cöùu baûo toàn laùch khoâng moå.<br />
<br />
KEÁT QUAÛ NGUYEÂN CÖÙU<br />
Trong thôøi gian 11/99 -07/2004, chuùng toâi<br />
nghieân cöùu vaø ñieàu trò baûo toàn laùch khoâng moå<br />
trong 79 tröôøng hôïp vôõ laùch do chaán thöông.<br />
<br />
Giôùi tính<br />
Nam<br />
Nöõ<br />
<br />
60<br />
19<br />
<br />
75,9%<br />
24,1%<br />
<br />
Tuoåi<br />
Nhoû nhaát:<br />
Lôùn nhaát:<br />
Tuoåi trung bình:<br />
<br />
> 70<br />
<br />
7<br />
78<br />
33,2 ± 16,4<br />
<br />
4<br />
3<br />
5<br />
<br />
50-59t<br />
<br />
11<br />
30-39t<br />
<br />
12<br />
32<br />
<br />
7-19t<br />
<br />
12<br />
0<br />
<br />
10<br />
<br />
20<br />
<br />
30<br />
<br />
40<br />
<br />
Ngheà nghieäp<br />
Hoïc sinh<br />
Coâng nhaân<br />
Noâng daân<br />
Trí thöùc<br />
Khaùc<br />
<br />
17<br />
18<br />
18<br />
1<br />
25<br />
<br />
21,4%<br />
22,8%<br />
22,8%<br />
1,3%<br />
31,7%<br />
<br />
28<br />
51<br />
<br />
35,4%<br />
64,6%<br />
<br />
Cö nguï<br />
TP Hoà Chí Minh<br />
Tónh<br />
<br />
Lyù do nhaäp vieän<br />
Ña toån thöông<br />
Chaán thöông buïng ñôn thuaàn<br />
<br />
41 ca<br />
38 ca<br />
<br />
51,9%<br />
48,1%<br />
<br />
Trong ña toån thöông, chuùng toâi ghi nhaän:<br />
Chaán thöông soï naõo: 12 ca 15,2%<br />
<br />
73<br />
<br />
Chaán thöông chænh hình:27 ca 34,2%<br />
<br />
+ Daáu hieäu caûm öùng phuùc maïc<br />
<br />
Chaán thöông phoåi vaø loàng ngöïc: 11 ca 13,9%<br />
(trong ñoù gaûy söôøn T laø 4ca, gaûy söôøn vaø traøn<br />
maùu maøng phoåi T laø 6ca vaø gaûy söôøn vaø traøn khí<br />
maøng phoåi T laø 1 ca.<br />
Daäp thaän traùi: 4 ca 5,1%<br />
Khoâng coù toån thöông caùc taïng khaùc trong oå<br />
buïng.<br />
Ñieåm soá ñoä naëng cuûa toån thöông phoái hôïp<br />
trung bình: 10,2 ± 8,7<br />
Nguyeân nhaân<br />
Tai naïn giao thoâng<br />
Tai naïn lao ñoäng<br />
Tai naïn sinh hoaït<br />
<br />
53 ca<br />
6 ca<br />
20 ca<br />
<br />
67,1%<br />
7,6 %<br />
25,3%<br />
<br />
Beänh caûnh laâm saøng khi vaøo vieän<br />
Tri giaùc beänh nhaân khi vaøo vieän<br />
70 ca<br />
9 ca<br />
<br />
88,6%<br />
11,4%<br />
<br />
Roái loaïn huyeát ñoäng hoïc do chaán thöông<br />
Soác chaán thöông<br />
Khoâng soác<br />
<br />
10 ca<br />
69 ca<br />
<br />
12,7 %<br />
87,3%<br />
<br />
63 ca<br />
16 ca<br />
<br />
79,7%<br />
20,3%<br />
<br />
24 ca<br />
55ca<br />
<br />
30,4%<br />
69,6%<br />
<br />
Da nieâm<br />
Veû khoâng nhôït nhaït<br />
Veû thieáu maùu<br />
<br />
56 ca<br />
23 ca<br />
<br />
70,8%<br />
29,2%<br />
<br />
Khaùm trieäu chöùng thöïc theå buïng<br />
Traày saùt vuøng haï söôøn traùi<br />
Khoâng daáu traày saùt HST<br />
<br />
23 ca<br />
56 ca<br />
<br />
29,1%<br />
70,9%<br />
<br />
+ Traïng thaùi buïng<br />
Buïng loûm<br />
Buïng tröôùng vöøa<br />
<br />
65 ca<br />
14 ca<br />
<br />
82,3%<br />
17,7%<br />
<br />
+ AÁn chaån buïng<br />
AÁn ñau khu truù haï söôøn traùi<br />
AÁn ñau ½ buïng traùi<br />
AÁn ñau khaép buïng<br />
<br />
74<br />
<br />
Coù choïc doø<br />
Khoâng choïc doø<br />
<br />
1 ca<br />
78 ca<br />
<br />
1,2%<br />
98,8%<br />
<br />
Caùc keát quaû xeùt nghieäm maùu ñaùnh giaù<br />
tình traïng maát maùu<br />
<br />
Hct >30%<br />
Hct < 30%<br />
<br />
Dung tích hoàng caàu Dung tích hoàng caàu sau<br />
khi vaøo vieän<br />
48 giôø nhaäp vieän<br />
59<br />
74,7%<br />
49<br />
62%<br />
20<br />
25,3%<br />
30<br />
38%<br />
<br />
Hct coù giaûm = 13 tröôøng hôïp - 16,5%<br />
Hct coù taêng = 3 tröôøng hôïp - 3,8 %<br />
Hct trung bình = 33,8 ± 5,9<br />
Chæ ñònh truyeàn maùu hoài söùc trong<br />
caáp cöùu<br />
11 tröôøng hôïp (13,9%) ñöôïc truyeàn toång coäng 44 ñv<br />
maùu, trung bình moãi tröôøng hôïp ñöôïc truyeàn 4 ñv maùu.<br />
Löôïng maùu truyeàn bình quaân trung bình = 0,5<br />
± 1,8 ñv maùu<br />
Khoâng truyeàn maùu = 68 ca 86,1%<br />
13,9%<br />
<br />
Caùc phöông tieän chaån ñoaùn<br />
Sieâu aâm chaån ñoaùn trong caáp cöùu: 79 tröôøng hôïp<br />
<br />
Maïch<br />
Nhanh >= 100 l/p<br />
Bình thöôøng < 100 l/p<br />
<br />
83,5%<br />
16,5%<br />
<br />
+ Choïc doø buïng chaån ñoaùn maùu trong oå buïng<br />
<br />
Truyeàn maùu = 11 ca<br />
<br />
Huyeát aùp taâm thu<br />
>90mmHg<br />
=< 90mmHg<br />
<br />
66 ca<br />
13 ca<br />
<br />
Hct khoâng ñoåi = 63 tröôøng hôïp - 79,7%<br />
<br />
Thôøi gian trung bình tính töø khi tai naïn ñeán<br />
khi vaøo vieän: 16,3 ± 19,1 giôø.<br />
<br />
Tænh, tieáp xuùc toát<br />
Lô mô<br />
<br />
Khoâng coù caûm öùng phuùc maïc<br />
Coù caûm öùng phuùc maïc<br />
<br />
66 ca<br />
9 ca<br />
4 ca<br />
<br />
83,5%<br />
11,4%<br />
5,1%<br />
<br />
Sieâu aâm phaùt hieän tuï dòch baát<br />
Sieâu aâm phaùt hieän toån<br />
thöôøng trong oå buïng<br />
thöông laùch<br />
Khoâng dòch 13<br />
16,5%<br />
Khoâng thaáy 17<br />
21,5%<br />
Ít dich<br />
44<br />
55,7%<br />
Nhìn thaáy 62<br />
78,5%<br />
Dòch vöøa<br />
17<br />
21,5%<br />
Dòch nhieâu<br />
5<br />
6,3%<br />
<br />
CT scan chaån ñoaùn trong caáp cöùu: 53/79 tröôøng<br />
hôïp (67%)<br />
CT scan phaùt hieän tuï dòch baát thöôøng CT scan phaùt hieän toån<br />
trong oå buïng<br />
thöông laùch<br />
Khoâng dòch<br />
7/53 ca<br />
13,2% Khoâng 4/53 ca 7,6%<br />
Ít dòch<br />
30/53 ca<br />
56,6%<br />
Coù 49/53 ca 92,4%<br />
Dòch vöøa<br />
15/53 ca<br />
28,3%<br />
Dòch nhieàu<br />
1/53 ca<br />
1,9%<br />
<br />
Tröôøng hôïp khoâng nhìn thaáy toån thöông treân CT,<br />
ñöôïc xaùc ñònh qua soi oå buïng, nguyeân do löôïng dòch<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
nhieàu, ñoä vôõ nhoû vaø khoâng coù thuoác caûn quang.<br />
Soi oå buïng trong caáp cöùu: 5 tröôøng hôïp (6,5%)<br />
nhaèm muïc ñích xaùc ñònh chaån ñoaùn, huùt dòch vaø daãn<br />
löu hoá laùch (3 ñoä I, 1 ñoä II vaø 1 ñoä III).<br />
Keát quaû<br />
Ñoä I<br />
Ñoä II<br />
Ñoä III<br />
Ñoä IV<br />
<br />
16 ca<br />
39 ca<br />
21 ca<br />
3 ca<br />
<br />
20,3%<br />
49,4%<br />
26,6%<br />
3,8% (*)<br />
<br />
(*) thaát baïi 1 tröôøng hôïp do tính chaát ñoä vôõ phöùc taïp<br />
vaø Hct giaûm daàn, coù chæ ñònh moå caét laùch.<br />
<br />
Ñieàu trò baûo toàn khoâng moå.<br />
Chuùng toâi löïa choïn ñieàu trò baûo toàn laùch khoâng<br />
moå döïa vaøo 4 yeáu toá chính:<br />
Beänh nhaân coù sinh hieäu oån.<br />
Trieäu chöùng buïng coù tính khu truù (ñau khu truù,<br />
buïng loõm hoaëc tröôùng nheï, khoâng coù daáu co cöùng<br />
thaønh buïng).<br />
Sieâu aâm ban ñaàu trong caáp cöùu coù ít dòch trong<br />
oå buïng, hoaëc tuï dòch coù tính khu truù; coù hoaëc<br />
khoâng nhìn thaáy toån thöông laùch. CT buïng coù caûn<br />
quang ghi nhaän coù toån thöông laùch ñoä III, ñaëc tính<br />
vôõ khoâng phöùc taïp, tuï dòch ít trong oå buïng.<br />
<br />
cöôøng yeáu toá caàm maùu, giaûm söï coá gaéng vaän ñoäng<br />
traùnh kích thích toån thöông laùch (naèm yeân treân<br />
giöôøng), phoøng ngöøa nhieãm truøng, giaûm ñau ñôùn<br />
cho beänh nhaân vaø taêng cöôøng sinh toá C nhaèm muïc<br />
ñích laønh seïo.<br />
Nhöõng loaïi thuoác söû duïng<br />
<br />
+ Dòch truyeàn nuoâi döôõng: trung bình töø 3 – 5<br />
ngaøy, bao goàm Natriclorua 9 ‰ vaø Glucose 5 %<br />
truyeàn vôùi löôïng 2000 ml / ngaøy, coù moät soá tröôøng<br />
hôïp ñöôïc truyeàn dung dòch ñaïm. Coù 74/79 tröôøng<br />
hôïp ñöôïc truyeàn dòch (93,7%).<br />
+ Khaùng sinh döï phoøng ñöôïc chæ ñònh trong<br />
69/79 tröôøng hôïp (87,3%), theo coâng thöùc β lactam<br />
+ Aminoglycoside.<br />
+ Thuoác caàm maùu thöôøng söû duïng nhö<br />
Adrenoxyl 1500ñv, Transamin, Adona 25mg vaø<br />
vitamin K1 0,020 mg. Coù 51/79 tröôøng hôïp ñöôïc söû<br />
duïng (64,6 %).<br />
+ Thuoác giaûm ñau (Tramadol, Nidal,<br />
Panagesic, Prodafalgan) ñöôïc söû duïng trong 55/79<br />
tröôøng hôïp (69,6%).<br />
+ Ngoaøi ra, chuùng toâi söû duïng sinh toá C nhaèm<br />
muïc ñích laøm taêng hieän töôïng laønh seïo.<br />
<br />
Dung tích hoàng caàu >= 35-40% vôùi chaán thöông<br />
vôõ laùch ñôn thuaàn hoaëc >= 30% vôùi ña toån thöông.<br />
<br />
Trong nhoùm theo doõi khoâng moå, neáu khi<br />
khoâng coù ñaùp öùng ñieàu trò vaø coù caùc daáu hieäu:<br />
<br />
Ñieàu trò<br />
<br />
Ñoät ngoät soác maát maùu hoaëc sinh hieäu trôû neân<br />
khoâng oån ñònh.<br />
<br />
Muïc tieâu ñieàu trò nhaèm taêng cöôøng tính<br />
oån ñònh cuûa toån thöông, tính caàm maùu<br />
vaø söï laønh seïo cuûa toån thöông laùch<br />
<br />
Naèm nghæ khoâng di chuyeån taïi giöôøng. Theo<br />
doõi maïch, huyeát aùp vaø nhieät ñoä; laøm nhanh coâng<br />
thöùc maùu vaø sieâu aâm ñeå theo dieãn tieán phaùt trieån<br />
dòch vaø toån thöông trong oå buïng.<br />
Thôøi gian löu taïi caáp cöùu trung bình 4 – 6 giôø.<br />
BN ñöôïc chuyeån leân khoa ngoaïi gan- maät – tuïy,<br />
naèm ñieàu trò taïi khoa hoài söùc ñaëc bieät cuûa khoa hoaëc<br />
tình traïng sinh hieäu oån ñònh vaø trieäu chöùng buïng<br />
khoâng ñau ñôùn nhieàu, beänh nhaân seõ ñöôïc ñieàu trò taïi<br />
phoøng beänh ñeå tieáp tuïc ñieàu trò vaø theo doõi.<br />
Ñieàu trò baèng thuoác nhaèm muïc ñích taêng<br />
<br />
Buïng tröôùng hôn so vôùi ban ñaàu, ñau nhieàu hôn<br />
khi naèm nghæ vaø ñaëc tính ñau khoâng coøn khu truù.<br />
Truyeàn nhieàu löôïng maùu > 4 ñôn vò.<br />
Ñoä vôõ naëng (ñoä IV).<br />
Chuùng toâi seõ xem xeùt chæ ñònh phaãu thuaät.<br />
<br />
KEÁT QUAÛ<br />
+ Thaønh coâng baûo toàn laùch khoâng moå laø 78/79<br />
tröôøng hôïp - 98,7%.<br />
+ Ñieåm soá ñoä naëng toån thöông laùch trung bình<br />
laø 2,1 ± 0,7<br />
+ Bieán chöùng trong 2/79 tröôøng hôïp – 2,5%,<br />
chaûy maùu laïi. 1 tröôøng hôïp caét laùch, 1 tröôøng hôïp<br />
<br />
75<br />
<br />
ñöôïc soi oå buïng chaån ñoaùn vaø ghi nhaän toån thöông<br />
laùch ñaõ töï caàm maùu vì vaäy tieáp tuïc ñieàu trò baûo toàn.<br />
+ Ngaøy naèm vieän trung bình laø: 7,4 ± 4,6 ngaøy<br />
Naèm vieän ít nhaát laø 2 ngaøy; naèm vieän laâu nhaát<br />
laø 27 ngaøy do chaán thöông soï naõo vaø phaãu thuaät<br />
keát hôïp xöông trong gaõy xöông ñuøi.<br />
<br />
BAØN LUAÄN<br />
Billroth (1881) laø taùc giaû ñaàu tieân ghi nhaän toån<br />
thöông vôõ laùch coù theå töï laønh trong khi oâng moå töû<br />
thi bò töû vong do chaán thöông. Tuy nhieân yù kieán<br />
cuûa Billroth khoâng ñöôïc coâng nhaän do aûnh höôûng<br />
lôùn cuûa quan ñieåm Kocher (1911) cho raèng nguy<br />
hieåm nhaát trong vôõ laùch laø söï chaûy maùu naëng coù<br />
theå töû vong, vaø oâng cho raèng phaãu thuaät caét laùch laø<br />
phöông phaùp caàm maùu an toaøn nhaát.<br />
Bland-Sutton (1912) cho thaáy trong khaûo saùt ñieàu<br />
trò khoâng moå vôõ laùch chaán thöông coù tyû leä töû vong<br />
khaù cao. Mc Indoe (1932) töôøng trình raèng vôõ laùch coù<br />
khaû naêng töï caàm vaø coù bieán chöùng chaûy maùu laïi. Töø<br />
ñoù, phaãu thuaät caét laùch ñöôïc xem nhö phöông phaùp<br />
ñieàu trò duy nhaát trong vôõ laùch chaán thöông.<br />
King vaø Shumacker (1952) töôøng trình 5 tröôøng<br />
hôïp treû bò nhieãm khuaån naëng sau caét laùch ñieàu trò<br />
beänh spherocytosis. Singer (1973), hoài cöùu 688<br />
tröôøng hôïp caét laùch trong vôõ laùch chaán thöông, trong<br />
ñoù 25 tröôøng hôïp bò nhieãm khuaån naëng neà. Green<br />
(1986) ghi nhaän bieán chöùng nhieãm truøng do vieâm<br />
phoåi, vieâm maøng naõo vaø nhieãm truøng huyeát, coù tyû leä<br />
5,9% tröôøng hôïp treû ñaõ bò caét laùch. ÔÛ ngöôøi tröôûng<br />
thaønh coù tyû leä nhieãm khuaån sau caét laùch ít hôn töø 2,5<br />
% - 11% (Sekikawa -1983).<br />
Töø ñoù vai troø mieãn dòch cuûa laùch ñöôïc bieát roõ hôn<br />
vaø yeâu caàu baûo toàn nhu moâ laùch caøng ngaøy caøng ñöôïc<br />
quan taâm nhieàu hôn.<br />
Kyõ thuaät khaâu laùch ñöôïc thöïc hieän thaønh coâng do<br />
Dretzka (1930) ñöôïc moïi ngöôøi thöïc hieän nhaèm baûo<br />
toàn laùch, tuy nhieân vaøo nhöõng naêm 1990 ngöôøi ta coù<br />
khuynh höôùng baûo toàn laùch khoâng moå trong vôõ laùch<br />
chaán thöông. Rutledge (1995) thöïc hieän khaûo saùt 157<br />
beänh vieân ôû Baéc Carolina (Myõ) töø naêm 1988 ñeán<br />
1992, baûo toàn laùch khoâng moå trong vôõ laùch chaán<br />
<br />
76<br />
<br />
thöông (BTLKM) taêng töø 34% ñeán 46%.<br />
Cô sôû löïa choïn ñieàu trò BTLKM trong vôõ laùch<br />
chaán thöông laø beänh nhaân phaûi coù tính oån ñònh<br />
huyeát ñoäng hoïc (noùi leân tính chaát ñaõ töï caàm maùu<br />
cuûa laùch) vaø söï phaân ñoä vôõ laùch döïa treân khaûo saùt<br />
CT scan ñöôïc thöïc hieän trong 46% tröôøng hôïp<br />
nghieân cöùu (Moore – Shackford, 1989).<br />
Caùc tieâu chí quan troïng trong löïa<br />
choïn baûo toàn laùch khoâng moå.<br />
Trong 79 tröôøng hôïp nghieân cöùu tieàn cöùu cuûa<br />
chuùng toâi, döïa vaøo:<br />
Tính oån ñònh cuûa toån thöông vôõ laùch<br />
treân laâm saøng<br />
Tính oån ñònh döïa vaøo 2 yeáu toá: Töï caàm maùu vaø<br />
tính chaát ñoä vôõ khoâng naëng.<br />
Ñaëc tính töï caàm maùu hay ngöøng chaûy<br />
maùu bieåu hieän söï oån ñònh cuûa sinh<br />
hieäu<br />
+ 63 tröôøng hôïp - 79,7%, coù huyeát aùp taâm thu ≥<br />
100 mmHg, vôùi trò soá HA trung bình laø 10,5 ± 1,7,<br />
Maïch < 100 l/p laø 55 tröôøng hôïp - 69,6%.<br />
+ 10 tröôøng hôïp - 12,7%, coù soác maát maùu khi<br />
vaøo vieän, truyeàn dòch vaø truyeàn maùu sau ñoù sinh hieäu<br />
trôû neân oån ñònh.<br />
+ 11 tröôøng hôïp coù chæ ñònh truyeàn maùu<br />
(13,9%), toång coäng 44 ñôn vò maùu, trung bình moãi<br />
tröôøng hôïp ñöôïc truyeàn 4 ñv maùu; bình quaân trong<br />
nhoùm löôïng maùu truyeàn trung bình laø 0,5 ± 1,8 ñv.<br />
Nhö vaäy nhoùm baûo toàn laùch khoâng moå laø nhoùm<br />
khoâng coù truyeàn maùu nhieàu, vaø moãi tröôøng hôïp ñöôïc<br />
truyeàn khoâng hôn 4 ñôn vò.<br />
+ Dung tích hoàng caàu (hct) trung bình laø 33,8<br />
± 5,9 vaø so saùnh hct khi môùi vaøo vieän vaø sau 48 giôø<br />
cho thaáy 63 tröôøng hôïp (79,7%) coù hct khoâng thay<br />
ñoåi. Ñieàu naøy cho thaáy toån thöông laùch ñaõ ngöøng<br />
chaûy maùu.<br />
Ñaëc tính toån thöông laùch khoâng naëng<br />
vaø ñoä vôõ nhoû<br />
Bieåu hieän ñaùnh giaù treân thaêm khaùm treân laâm<br />
saøng vaø caùc ñaùnh giaù treân phöông tieän chaån ñoaùn.<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
