Bước đầu nghiên cứu áp dụng phẫu thuật nội soi lồng ngực điều trị bệnh u trung thất tại Bệnh viện Thống Nhất

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> BƯỚC ĐẦU NGHIÊN CỨU ÁP DỤNG PHẪU THUẬT NỘI SOI LỒNG NGỰC<br /> ĐIỀU TRỊ BỆNH U TRUNG THẤT TẠI BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT<br /> Trần Văn Sơn*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Bệnh u trung thất khá thường gặp, là bệnh lý rât đa dạng. Ngày nay nhờ phát triển kỹ thuật nội soi, một số<br /> bệnh lý trung thất có thể can thiệp phẫu thuật qua nội soi lồng ngực.<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Nhận xét bước đầu về vai trò của nội soi lồng ngực trong điều trị bệnh lý u trung<br /> thất tại Bệnh viện Thống Nhất.<br /> Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu hồi cứu 4 bệnh nhân u trung thất được điều trị bằng phẫu thuật<br /> nội soi lồng ngực từ tháng 01 năm 2011 đến tháng 10 năm 2011. Phân tích các thông số trước mổ, trong và sau<br /> mổ, kết quả GPB.<br /> Kết quả nghiên cứu: 4 bệnh nhân được phẫu thuật lấy u trung thất qua ngã nội soi lồng ngực với 1 nam, 3<br /> nữ, tuổi trung bình 61, triệu chứng lâm sàng khi vào viện là đau ngực, khối u có kích thước trung bình 3 cm, số<br /> ngày nằm viện trung bình 8 ngày, không có biến chứng sau mổ, kết quả giải phẫu bệnh lý 4 lành tính.<br /> Kết luận: Điều trị u trung thất bằng phẫu thuật nội soi lồng ngực là phương pháp an toàn, hiệu quả.<br /> Từ khóa: Phẫu thuật nội soi, u trung thất.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> SOME REMARKS ON THE FIRST IN SURGIAL TREATMENT OF MEDIASTINAL TUMORS BY<br /> THORACOSCOPY AT THONG NHAT HOPITAL<br /> Tran Van Son * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 16 - Supplement of No 1 - 2012: 47 - 50<br /> Background: Mediastinal tumors are common disease. Most of mediastinal tumors are benign. The aim of<br /> study was to assess the feasibility, the safety and the effectveness of VATS for removing the mediastinal tumors at<br /> Thong Nhat hospital.<br /> Method: A Prespective study on 4 patients (1 man and 3 women) with mediastinal tumors. Patients were<br /> on lateral position. The camera port was intrduced in middle axilary line.<br /> Results: There were 4 mediastinal tumors were removed by VATS at Thong Nhat hospital in 2011. the<br /> mean patient age is 61. The mean operation duration was 90 minutes. There were 3 anterior tumors and 1<br /> posterior tumor. 3 tumors were thymomas and the othe was teratoma. There was no mortality.<br /> Conclusion: Removing tumors by VATS are safesty way to treat mediastinal tumors.<br /> Keyword: mediastinal tumors, thoracoscopy<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> U trung thất là một bệnh lý khá thường gặp<br /> và rất đa dạng. Theo Bradley qua nghiên cứu<br /> 2.399 trường hợp u trung thất cho thấy u có<br /> nguồn gốc thần kinh chiếm tỷ lệ cao nhất 20,7%,<br /> <br /> tiếp đến là u tuyến ức với tỷ lệ 19,1%, các nang<br /> trung thất chiếm tỷ lệ 13,8%, lymphoma, u tế<br /> bào mầm, u nội tiết lần lượt chiếm tỷ lệ 12,5%,<br /> 10%, và 6,4% (2).<br /> <br /> * Bệnh viện Thống Nhất.TP Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: ThS. BS. Trần Văn Sơn<br /> ĐT: 0913844889<br /> <br /> 48<br /> <br /> Tại Bệnh viện Chợ Rẫy u trung thất chiếm tỷ<br /> <br /> Email: bsson@gmail.com<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> lệ 18,5% các trường hợp mổ chương trình. Tại<br /> Bệnh viện Thống Nhất u trung thất là bệnh lý<br /> lồng ngực thứ 2 sau ung thư phổi (2).<br /> Điều trị ngoại khoa u trung thất phải mở<br /> rộng lồng ngực, hay chẻ dọc xương ức, tùy vào<br /> vị trí, kích thước u mà lựa chọn đường vào thích<br /> hợp. Ngày nay nhờ phát triển nội soi lồng ngực<br /> với camera và những dụng cụ chuyên dùng,<br /> một số bệnh lý trung thất có thể can thiệp ngoại<br /> khoa qua các lỗ nhỏ.<br /> Nội soi lồng ngực trực tiếp bằng ống soi<br /> cứng được Jacobaeus thực hiện đầu tiên vào<br /> năm 1910 thành công tách màng phổi trong<br /> bệnh lý lao phổi. Tuy nhiên kỹ thuật nội soi<br /> trong giai đoạn này chưa phát triển mạnh mẽ.<br /> Cho đến năm 1985 Charler Filipi và Fred Mall<br /> thực hiện thành công cắt túi mật qua nội soi. Từ<br /> đó phẫu thuật nội soi không ngừng phát triển<br /> và được áp dụng rộng rãi.<br /> Phẫu thuật nội soi lồng ngực được giới thiệu<br /> và áp dụng điều trị bệnh lý lồng ngực bắt đầu tư<br /> năm 1990. Trong đó phẫu thuật nội soi lồng<br /> ngực điều trị bệnh lý trung thất như: Bệnh lý<br /> màng tim, Phẫu thuật thực quản, phẫu thuật cắt<br /> tuyến hung trong điều trị bệnh nhược cơ.<br /> Tại Bệnh viện Thống Nhất, phẫu thuật nội<br /> soi lồng ngực điều trị bệnh u trung thất được<br /> thực hiện vào năm 2011.<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Cận lâm sàng<br /> Bảng 2:<br /> Xét ngiệm<br /> XQ qui ước<br /> CT scaner<br /> MRI<br /> Nội soi phế quản<br /> Công năng hô hấp<br /> ECG<br /> Siêu âm tim<br /> <br /> Số trường hợp<br /> 4<br /> 4<br /> 0<br /> 4<br /> 4<br /> 4<br /> 4<br /> <br /> Tỷ lệ<br /> 100%<br /> 100%<br /> 0%<br /> 100%<br /> 100%<br /> 100%<br /> 100%<br /> <br /> Sinh hóa trong giới hạn bình thường<br /> Huyết học trong giới hạn bình thường<br /> Siêu âm tổng quát bình thường<br /> ECG trong giới hạn bình thường<br /> Siêu âm tim bình thường<br /> Công năng hô hấp bình thường<br /> Nội soi phế quản bình thường<br /> XQ + CT Scaner ngực có cản quang: Hình<br /> ảnh u trung thất.<br /> Không có trường hợp nào làm MRI.<br /> <br /> Vị trí khối u<br /> Bảng 3:<br /> Vị trí<br /> Số lượng<br /> Cộng<br /> <br /> Trước trên<br /> 3<br /> 3<br /> <br /> Sau<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> Giữa<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> U trung thất trước trên: 03; U trung thất sau:<br /> 01; U trung thất giữa: 00.<br /> <br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Bước đầu nghiên cứu áp dụng phẫu thuật<br /> nội soi lồng ngực điều trị bệnh u trung thất tại<br /> Bệnh viện Thống Nhất<br /> <br /> PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Hồi cứu 4 trường hợp.<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Giới và tuổi<br /> Nam: 01; Nữ: 03. Tuổi trung bình: 61<br /> <br /> Triệu chứng lâm sàng<br /> <br /> Hình 1: U nang trung thất trước trên (T)<br /> <br /> Bảng 1:<br /> Triệu chứng LS Đau ngực<br /> Số lượng<br /> 2<br /> <br /> Sụp mi<br /> 1<br /> <br /> Khó thở<br /> 1<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> 49<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Kỹ thuật mổ<br /> Bảng 6: Vị trí đặt Trocar<br /> Trocar<br /> Vị trí<br /> <br /> 10mm<br /> 5mm<br /> 5mm<br /> LS 5-6 đường LS 3-4 đường LS 6-7 đường<br /> nách giữa<br /> nách trước<br /> nách trước<br /> <br /> Trocar<br /> 10mm: Liên sườn 5-6 đường nách giữa<br /> 5mm: Liên sườn 3-4 đường nách trước<br /> 5mm: Liên sườn 6-7 đường nách trước<br /> Cắt trọn bướu: 3<br /> Hình 2: U tuyến ức<br /> <br /> Thới gian phẫu thuật: Trung bình: 90 phút<br /> <br /> Kích thước khối u<br /> Bảng 4:<br /> <br /> Không truyền máu<br /> <br /> Kích thước<br /> Số lượng<br /> Cộng<br /> <br /> < 3cm<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> 3 – 5cm<br /> 2<br /> 2<br /> <br /> > 5cm<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> Kích thước trung bình: 3cm<br /> <br /> Rút ống dẫn lưu ngực sau 24 giờ: 4 trường<br /> hợp<br /> Thời gian nằm viện sau mổ: Trung bình: 08<br /> ngày<br /> <br /> Biến chứng<br /> Qua 04 trường hợp phẫu thuật chưa ghi<br /> nhận biến chứng như: Suy hô hấp, Chảy máu,<br /> Nhược cơ, Nhiểm trùng.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Ngày nay hơn 20% các trường hợp bệnh lý<br /> ngoại khoa lồng ngực được điều trị qua phương<br /> pháp phẫu thuật nội soi lồng ngực. Biến chứng<br /> kỹ thuật này từ 2 đến 10%, và tử vong khoảng<br /> 2%. Qua 4 bệnh nhân phẫu thuật chưa ghi nhận<br /> biến chứng(8).<br /> <br /> Hình 3: U trung thất trước trên<br /> <br /> Bản chất khối u<br /> Bảng 5:<br /> Giải phẫu bệnh U tuyến ức<br /> Số lượng<br /> Cộng<br /> <br /> 2<br /> 2<br /> <br /> U nang phế<br /> quản<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> U thần kinh<br /> 1<br /> 1<br /> <br /> Tất cả được gây mê nội khí quản chọn lọc,<br /> xẹp phổi bên phẫu thuật. Tất cả 4 bệnh nhân<br /> được dùng 3 trocat: 1 trocat 10mm ở liên sườn 56 đường nách giữa, 1 trocat 5mm liên sườn 3-4<br /> đường nách giữ, 1 trocar 5mm liên sườn 6-7<br /> đường nách trước, 3 bệnh nhân mổ lấy được<br /> trọn u, 1 bệnh nhân lấy không trọn (u tuyến ức).<br /> Các tác giả nước ngoài khuyến cáo, khi phẫu<br /> tích không được làm vỡ u, phải cắt bỏ trọn u,<br /> phải lấy u ra trong túi, để giảm gieo rắc tế bào<br /> ung thư trong lồng ngực và vào các vết thương<br /> qua lỗ trocar(7).<br /> <br /> Hình 4: Bướu lành tuyến ức<br /> <br /> 50<br /> <br /> Về phẫu thuật u tuyến hung, hiện còn nhiều<br /> bàn cãi về đường vào và làm sao lấy trọn u để<br /> tránh tái phát.<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 16 * Phụ bản của Số 1 * 2012<br /> Chúng tôi có 1 trường hợp u tuyến hung,<br /> phẫu thuật lấy không trọn, sẽ theo dõi thêm.<br /> Về bản chất khối u. Chúng tôi có 2 trường<br /> hợp u tuyến hung, 01 trường hợp u thần kinh,<br /> và 01 trường hợp u nang phế quản.<br /> Theo các tác giả nước ngoài, u nang chiếm<br /> nhiều nhất 21%, u thần kinh 20%, u tuyến hung<br /> 19%, u lympho 13% (7).<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> lồng ngực với sự xâm lấn tối thiểu cho thấy có<br /> nhiều ưu điểm hơn các phẫu thuật mở ngực<br /> kinh điển như vết mổ nhỏ, ít đau, thời gian mổ<br /> ngắn, thời gian nằm viện ngắn, giảm chi phí<br /> điều trị, an toàn, hiệu quả.đặc biệt đối với u lành<br /> và u nang.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> Về vị trí khối u: Tác giả Văn Tần và cộng sự<br /> qua nghiên cứu 72 bệnh nhân u trung thất thì u<br /> trung thất trên chiếm 54%, u trung thất sau<br /> chiếm 26%, u trung thất giữa chiếm 20%(8).<br /> <br /> 2.<br /> <br /> Cũng như mổ nội soi các bệnh lý khác, khi<br /> kíp mổ được huấn luyện thành thạo và có trang<br /> thiết bị hiện đại thì các bệnh lý ngoại khoa trong<br /> lồng ngực đều có thể thực hiện qua ngã nội soi<br /> lồng ngực. Lợi ích của phẫu thuật này là bệnh<br /> nhân ít đau sau mổ, thời gian điều trị ngắn,<br /> giảm chi phí điều trị.<br /> <br /> 4.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> 8.<br /> <br /> Vì số lượng bệnh nhân quá ít, chúng tôi chỉ<br /> thực hiện được 4 bệnh nhân. Nên chúng tôi chỉ<br /> đưa ra nhận xét như sau: Phẫu thuật nội soi<br /> <br /> 9.<br /> <br /> 3.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> <br /> 7.<br /> <br /> Decamp MM (1995). The Mediastinum. Gleens Thoracic and<br /> cardiovascular surgery.643 – 660.<br /> Đỗ Kim Quế (2005). Một vài nhận xét về chẩn đoán và điều trị<br /> phẫu thuật u trung thất tại Bệnh Viện Thống Nhất. Y học TP Hồ<br /> Chí Mình 353- 357.<br /> Đồng Lưu Ba, Huỳnh Quang Khánh (2004). U trung thất. Một<br /> số kinh nghiệm chẩn đoán va điều trị phẫu thuật. Hội nghị ngoại<br /> khoa toàn quốc. 375-378.<br /> Hazelrigg SR. (1995). Thoracoscopy Glenns Thoracic and<br /> cardiovascular surgery 207 – 227.<br /> Huỳnh Quang Khánh, Nguyễn Công Minh (2008). Vai trò của<br /> phẫu thuật nội soi lồng ngực trong điều trị u trung thất nguyên<br /> phát. Hội nghị ngoại khoa và phẫu thuật nội soi Việt Nam.<br /> Nguyễn Sỹ Khánh (2008). Kết quả điều trị u trung thất bằng<br /> phẫu thuật nội soi lồng ngực tại Bệnh viện Việt Đức. Hội nghị<br /> ngoại khoa và phẫu thuật nội soi Việt Nam.<br /> Rege CC (2004). Minimally invasive. Texbook of Surgegy.<br /> Sabiton. 475-470.<br /> Văn Tần (2008). Phẫu thuật bướu trung thất qua nội soi lồng<br /> ngực. Hội nghị ngoại khoa và phẫu thuật nội soi toàn quốc.<br /> Yim APC (1999). VATS thymectomy for myasthenie gravis.<br /> Thorac. Cardiovasc Surg 11. 65.<br /> <br /> Hội nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất TP. HCM 2012<br /> <br /> 51<br /> <br />