Vấn đề dân tộc trong chủ nghĩa dân tộc ở Hàn Quốc và Việt Nam trong thời đại toàn cầu hóa

VÊËN ÀÏÌ DÊN TÖÅC<br /> TRONG CHUÃ NGHÔA DÊN TÖÅC ÚÃ HAÂN QUÖËC VAÂ VIÏåT NAM<br /> TRONG THÚÂI ÀAÅI TOAÂN CÊÌU HOÁA<br /> . Phaåm Quyânh Giang*<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TOÁM TÙÆT<br /> Chuã nghôa dên töåc laâ möåt cöng cuå hûäu hiïåu cuãa nhaâ nûúác trong viïåc huy àöång quêìn<br /> chuáng vaâ taåo nïn nïìn taãng cöë kïët xaä höåi. Àïí hònh thaânh nïn tinh thêìn dên töåc trong möîi<br /> ngûúâi dên, möåt nhaâ nûúác thûúâng duâng rêët nhiïìu biïån phaáp, trong àoá khöng thïí khöng tñnh<br /> àïën tònh hònh dên töåc hay chuãng töåc cuãa àêët nûúác mònh. Búãi vò vêën àïì dên töåc (chuãng töåc)<br /> coá thïí trúã thaânh möåt thïë maånh, cuäng coá thïí trúã thaânh möåt trúã ngaåi maâ nhaâ nûúác êëy phaãi<br /> vûúåt qua. Baâi baáo caáo naây seä àûa ra hai trûúâng húåp àöëi lêåp thuá võ giûäa Haân Quöëc vaâ Viïåt<br /> Nam trong vêën àïì dên töåc: möåt bïn laâ “möåt nûãa” cuãa dên töåc Haân, vaâ möåt bïn laâ têåp húåp<br /> 54 cöång àöìng dên töåc khaác nhau. Trong caã hai trûúâng húåp, vêën àïì dên töåc trúã thaânh möåt<br /> baâi toaán khoá cho caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách.<br /> <br /> <br /> <br /> Dêîn nhêåp<br /> Thuêåt ngûä “chuã nghôa dên töåc” (nationalism) ngaây nay thûúâng àûúåc duâng àïí aám chó “chuã nghôa<br /> dên töåc nhaâ nûúác” (state nationalism), àûúåc xuêët hiïån vaâo thïë kyã XIX cuâng vúái sûå thaânh lêåp cuãa caác<br /> quöëc gia hiïån àaåi. Thöng qua giaáo duåc, tuyïn truyïìn maâ caác nhaâ nûúác gieo vaâo möîi ngûúâi dên cuãa<br /> nûúác mònh yá niïåm vïì möåt cöång àöìng múái, nùçm trong ranh giúái laänh thöí quöëc gia. Vúái yá niïåm naây,<br /> ngûúâi dên trong möåt àêët nûúác caãm thêëy mònh laâ möåt thaânh viïn cuãa quöëc gia êëy, taách biïåt hùèn vúái caác<br /> quöëc gia khaác. Ngay caã trong thúâi àaåi toaân cêìu hoáa, khi maâ caác quöëc gia phaãi àöëi diïån vúái nhûäng vêën<br /> àïì chung mang tñnh quöëc tïë, thò cuäng khöng coá nghôa laâ ranh giúái giûäa caác quöëc gia àang múâ dêìn ài.<br /> Thêåm chñ, coá thïí noái rùçng, caác nhaâ nûúác caâng trúã nïn quan têm hún àïën viïåc laâm sao àïí àêët nûúác cuãa<br /> mònh nöíi bêåt hún trïn trûúâng quöëc tïë.<br /> Tuy nhiïn ngoaâi khaái niïåm dên töåc cuãa möåt quöëc gia (nation) coân coá nhûäng cöång àöìng dên töåc<br /> khaác töìn taåi trong möîi quöëc gia êëy. Àoá laâ cöång àöìng dên töåc mang tñnh chuãng töåc hay sùæc töåc, vúái möåt<br /> lõch sûã phaát triïín coân lêu àúâi hún nhiïìu so vúái cöång àöìng nhaâ nûúác hiïån àaåi. Àiïìu naây xaãy ra laâ do sau<br /> quaá trònh phên tranh laänh thöí, ranh giúái laänh thöí cuãa caác quöëc gia àaä chöìng lïn ranh giúái vöën coá cuãa<br /> <br /> <br /> * ThS. Böå mön haân Quöëc hoåc, Trûúâng ÀH KHXH&NV-ÀHQG TP.HCM.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦101<br /> caác cöång àöìng dên töåc. Coá rêët ñt quöëc gia trong àoá ranh giúái quöëc gia truâng vúái ranh giúái cuãa cöång<br /> àöìng dên töåc àïí toaân böå ngûúâi dên trong möåt àêët nûúác êëy coá thïí chia seã chung möåt nïìn vùn hoáa vaâ<br /> ngön ngûä1. Àa söë caác quöëc gia àïìu àa dên töåc. Vò vêåy àïí taåo nïn nhêån thûác vïì möåt cöång àöìng múái,<br /> möåt nhaâ nûúác phaãi sûã duång rêët nhiïìu biïån phaáp àïí ngùn chùån caác vêën àïì do sûå khaác nhau vïì chuãng töåc<br /> coá thïí mang laåi.<br /> <br /> Dên Quöëc Dên töåc<br /> Dên töåc = Quöëc gia Quöëc gia<br /> töåc gia<br /> <br /> <br /> Möëi quan hïå giûäa Quöëc gia vaâ dên töåc (chuãng töåc, sùæc töåc)<br /> <br /> Dên töåc/chuãng töåc coá thïí àûúåc sûã duång nhû möåt cöng cuå hûäu hiïåu àïí àaåt àûúåc sûå thöëng nhêët vaâ<br /> huy àöång nhên dên, àùåc biïåt dïî daâng hún àöëi vúái nhiïìu quöëc gia àún dên töåc. Tuy nhiïn, noá cuäng coá<br /> thïí trúã thaânh möåt trúã ngaåi cho nhaâ cêìm quyïìn cuãa nhûäng quöëc gia àa dên töåc vò noá chûáa àûång mêìm<br /> möëng cuãa nhûäng cuöåc ly khai.<br /> YÁ tûúãng vïì dên töåc/chuãng töåc, nhaâ nûúác vaâ chuã nghôa dên töåc àaä àûúåc nhêån thûác trong möåt thúâi<br /> gian daâi. Àöëi vúái trûúâng húåp cuãa Viïåt Nam vaâ Haân Quöëc, dên töåc Haân (Han race) cuãa Haân Quöëc vaâ<br /> caác nhoám dên töåc cuãa Viïåt Nam coá thïë àûúåc xem laâ caác cöång àöìng dên töåc do coá cuâng ngön ngûä, vùn<br /> hoáa, töí tiïn. Thuêåt ngûä “quöëc gia” àûúåc duâng àïí chó quöëc gia coá chuã quyïìn, vò baâi viïët naây cuâng quan<br /> àiïím vúái chuã nghôa chuã quan úã àiïím quöëc gia àûúåc taåo thaânh bïn trong ranh giúái cuãa möåt nhaâ nûúác<br /> búãi nhûäng haânh àöång duy yá chñ. Khi nhùæc àïën chuã nghôa dên töåc, baâi viïët haâm chó chuã nghôa dên töåc<br /> nhaâ nûúác, vaâ àöi khi thuêåt ngûä “chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác” seä àûúåc duâng thay cho tûâ “chuã nghôa<br /> dên töåc” àïí laâm roä hún cùåp tûâ dên töåc - nhaâ nûúác. Tûâ dên töåc àûúåc nhùæc àïën trong baâi baáo caáo naây<br /> khöng àïí chó dên töåc cuãa möåt nhaâ nûúác (nation), maâ àïí chó nhûäng cöång àöìng coá tûâ lêu àúâi, cuâng<br /> chung möåt nïìn vùn hoáa vaâ ngön ngûä. Do àoá, àïí roä nghôa hún, tûâ dên töåc vaâ chuãng töåc, sùæc töåc coá thïí<br /> àûúåc duâng hoaán àöíi cho nhau trong baâi viïët naây. Baâi viïët cuäng àûáng vïì quan àiïím cuãa Benedict<br /> Anderson rùçng dên töåc cuãa möåt quöëc gia (nation) laâ “möåt cöång àöìng chñnh trõ tûúãng tûúång, vaâ àûúåc<br /> tûúãng tûúång vöën dô caã vïì giúái haån lêîn chuã quyïìn”. Vïì chuã nghôa dên töåc, chuáng ta khöng thïí xem noá<br /> laâ tûå nhiïn hay laâ vônh cûãu, maâ laâ kïët quaã haânh àöång cuãa nhaâ nûúác àöëi vúái cöng dên, khiïën cho cöng<br /> dên caãm thêëy yá nghôa àêìy àuã cuãa “quöëc tõch” maâ mònh àang mang.<br /> Vúái caách tiïëp cêån nhû trïn, Haân Quöëc vaâ Viïåt Nam coá thïí àûúåc xem laâ hai trûúâng húåp àöëi lêåp thuá<br /> võ xeát úã phûúng diïån möëi quan hïå giûäa dên töåc/chuãng töåc vaâ chuã nghôa dên töåc. Trong khi Viïåt Nam<br /> laâ möåt àêët nûúác vúái 54 thaânh phêìn dên töåc khaác nhau, Haân Quöëc laåi tûå haâo khi mònh laâ möåt dên töåc<br /> thuêìn khiïët cuâng chung doâng maáu, coá cuâng töí tiïn, cuâng ngön ngûä vaâ vùn hoáa, tuy nhiïn laåi vúái möåt<br /> nûãa kia cuäng giöëng nhû vêåy àang nùçm bïn ngoaâi têìm kiïím soaát chñnh trõ cuãa hoå. Thöng qua trûúâng<br /> húåp cuãa hai àêët nûúác naây, chuáng ta seä thêëy àûúåc vêën àïì dên töåc laâ möëi quan têm lúán nhû thïë naâo àöëi<br /> vúái viïåc hoaåch àõnh nhûäng chñnh saách. Trong khi chñnh phuã Viïåt Nam phaãi cöë gùæng àïí gieo yá niïåm vïì<br /> “ngûúâi Viïåt Nam” hay “dên töåc Viïåt Nam” trong cöång àöìng dên töåc thiïíu söë, thò vêën àïì cuãa Haân<br /> Quöëc laåi laâ laâm sao àïí dung hoâa giûäa chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác (state nationalism) vaâ chuã nghôa dên<br /> töåc sùæc töåc (ethnic nationalism). Caã hai nûúác àïìu cêìn àïën chuã nghôa dên töåc, vaâ seä coân cêìn àïën noá<br /> trong möåt thúâi gian daâi trong tûúng lai cho nhûäng muåc àñch chñnh trõ cuãa mònh.<br /> 1. Vêën àïì chñnh trõ cuãa chuã nghôa dên töåc úã Haân Quöëc<br /> Moåi ngûúâi Haân úã khùæp núi trïn àêët nûúác Àaåi Haân Dên Quöëc àïìu tûå haâo khi noái rùçng “Töi laâ ngûúâi<br /> Haân Quöëc”, vaâ “Töi laâ dên töåc Haân (Han-race)”. Hoå tin rùçng hoå coá cuâng möåt doâng maáu, vaâ cuâng möåt<br /> nguöìn göëc töí tiïn. Àêy laâ möåt thuêån lúåi cho nhaâ cêìm quyïìn trong viïåc têåp húåp nhên dên. Coá thïí noái<br /> <br /> 1. Smith, Anthony D. (1995), Nations and Nationalism in a Global Era, Polity Press, p.86.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 102♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N<br /> rùçng khi ñt coá sûå khaác biïåt giûäa nhûäng thaânh viïn trong cöång àöìng, thò sûå cöë kïët giûäa caác thaânh viïn<br /> trong cöång àöìng cuäng trúã nïn chùåt cheä hún.<br /> Tuy nhiïn, vêën àïì cuãa Haân Quöëc àoá laâ, coá möåt cöång àöìng cuâng laâ dên töåc Haân nhû vêåy, àang töìn<br /> taåi bïn kia vô tuyïën 380 Bùæc. Vaâ àiïìu quan troång laâ hai cöång àöìng naây àaä tûâng nùçm trong möåt àêët nûúác<br /> thöëng nhêët vúái cuâng ngön ngûä, vùn hoáa vaâ dên töåc. Ngûúâi dên cuãa vuâng àêët naây àïìu coá cuâng möåt<br /> niïìm tin maånh meä vaâo nguöìn göëc Han-race cuãa mònh, nïn ngûúâi dên cuãa hai àêët nûúác vêîn luön mong<br /> moãi àïën ngaây thöëng nhêët. Nïëu khöng coá yá niïåm vïì “dên töåc Haân” àûúåc hònh thaânh tûâ thúâi Nhêåt chiïëm<br /> nhû vêåy, hai àêët nûúác coá leä àaä chêëp nhêån sûå thêåt chia cùæt sau 60 nùm daâi thêët baåi trong nöî lûåc húåp nhêët.<br /> Vïì chuã nghôa dên töåc cuãa Haân Quöëc trong thúâi àaåi múái, coá thïí àûúåc chia thaânh hai phaåm truâ, “chuã<br /> nghôa dên töåc truyïìn thöëng” laâ caái àûúåc taåo nïn tûâ trûúác khi Chiïën tranh thïë giúái thûá 2 kïët thuác, vaâ<br /> “chuã nghôa dên töåc hiïån àaåi” àûúåc taåo nïn sau khi Àaåi Haân Dên Quöëc àûúåc thaânh lêåp. Chuã nghôa dên<br /> töåc truyïìn thöëng coá thïí àûúåc goåi laâ chuã nghôa dên töåc sùæc töåc, coân chuã nghôa dên töåc hiïån àaåi thò chó<br /> àún thuêìn àûúåc xaác àõnh trong ranh giúái laänh thöí cuãa nhaâ nûúác Àaåi Haân Dên Quöëc. Trong suöët thúâi<br /> kyâ Nhêåt Baãn cai trõ, chuã nghôa dên töåc truyïìn thöëng àaä àûúåc khúi gúåi dûúái ngoån cúâ chuãng töåc, vò vêåy<br /> maâ ngûúâi dên trïn baán àaão Triïìu Tiïn caãm thêëy sûå cêìn thiïët cuãa hoå phaãi húåp nhêët àêëu tranh chöëng laåi<br /> Àïë quöëc Nhêåt Baãn. Trong khi chuã nghôa dên töåc truyïìn thöëng gieo yá niïåm cho ngûúâi dên rùçng hoå laâ<br /> möåt phêìn cuãa dên töåc Haân trïn baán àaão Triïìu Tiïn, thò chuã nghôa dên töåc hiïån àaåi úã Nam Haân laåi nhêën<br /> maånh tinh thêìn cuãa “cöng dên Àaåi Haân Dên Quöëc”, nhùçm phaát triïín nïìn kinh tïë vaâ dên chuã, cuäng nhû<br /> baão vïå quöëc phoâng trûúác caác àún võ khaác trïn thïë giúái noái chung, àùåc biïåt laâ àöëi vúái “ngûúâi anh em”<br /> CHDCND Triïìu Tiïn.<br /> Vúái chuã nghôa dên töåc sùæc töåc chaãy trong maáu, ngûúâi dên Nam Haân khao khaát thöëng nhêët vaâ cöë<br /> gùæng àïí cuãng cöë chuã nghôa dên töåc sùæc töåc cho caác thïë hïå tiïëp theo2. Ngûúåc laåi, vúái chuã nghôa dên töåc<br /> hiïån àaåi dûåa trïn nhêån thûác vïì nhaâ nûúác Àaåi Haân Dên Quöëc, vúái niïìm tûå haâo vïì khaã nùng taåo ra bûúác<br /> nhaãy voåt trong kinh tïë, àaä hònh thaânh nïn tû tûúãng tûå tön, àùåt mònh trong thïë àöëi lêåp vúái möåt nûãa dên<br /> töåc cuãa mònh úã phña bïn kia àûúâng biïn giúái phña Bùæc. Dûúâng nhû, chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác úã Haân<br /> Quöëc àaä àûúåc beán rïî vaâ phaát triïín maånh meä àïën mûác dêìn lêën aát chuã nghôa dên töåc truyïìn thöëng. Têm<br /> lyá ngaåi thöëng nhêët cuäng xuêët phaát tûâ nöîi lo vïì traách nhiïåm phaãi chia seã lúåi ñch kinh tïë vúái nûãa kia3. Noá<br /> cuäng xuêët phaát tûâ nöîi súå vïì viïåc hai miïìn àaä trúã nïn quaá caách xa nhau vïì vùn hoáa hay hïå tû tûúãng sau<br /> möåt thúâi gian daâi chia cùæt4.<br /> Coá thïí noái rùçng vêën àïì chñnh trong chuã nghôa dên töåc úã Haân Quöëc laâ sûå mêu thuêîn giûäa hai loaåi chuã<br /> nghôa dên töåc naây. Vaâ viïåc laâm sao àïí àaánh giaá têìm quan troång cuãa möîi loaåi, cuäng nhû laâm sao àïí hoâa<br /> húåp àûúåc chuáng laâ möåt cêu hoãi khöng dïî tòm lúâi àaáp. Chùæc chùæn rùçng khi naâo nhaâ cêìm quyïìn coân quan<br /> têm àïën viïåc thöëng nhêët thò khi êëy chñnh saách duy trò vaâ àêíy maånh nhêån thûác vïì dên töåc Haân seä coân àûúåc<br /> chuá troång. Tuy nhiïn laâm sao àïí dung hoâa àûúåc vúái chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác vöën àaä àûúåc beán rïî laâ<br /> möåt baâi toaán khoá. Vò chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác vêîn cêìn àûúåc sûã duång nhû möåt cöng cuå hûäu hiïåu cho<br /> viïåc phaát triïín kinh tïë, cuäng nhû möåt chêët xuác taác cho viïåc cöë kïët caác thaânh viïn trong cöång àöìng.<br /> 2. Vêën àïì chñnh trõ cuãa chuã nghôa dên töåc úã Viïåt Nam<br /> Viïåt Nam laâ möåt ngöi nhaâ chung cho 54 cöång àöìng dên töåc5 vúái ngön ngûä, löëi söëng vaâ nïìn vùn hoáa khaác<br /> nhau. Dên töåc lúán nhêët laâ dên töåc Kinh, chiïëm trïn 86% thaânh phêìn dên söë (Theo thöëng kï nùm 1999)6.<br /> Àiïím àaáng chuá yá úã àêy laâ àa söë caác dên töåc thiïíu söë àõnh cû thaânh nhûäng cöång àöìng khaá biïåt lêåp úã<br /> <br /> 2. Park, Hoh-Sung (1997), "Nambukhan minjokjueui bikyo yeongu - Hanbando minjokjueuireul wihayeo"<br /> (Comparative study of nationalism in South and North Korea - For the sakle of Korean nationalism), Dangdae.<br /> 3. Gi-Wook Shin (2006), see Appendix 3.2.<br /> 4. Gi-Wook Shin (2006), see Appendix 3.3 and 3.4.<br /> 5. Tûâ nùm 2009, dên töåc Paco vúái 20,000 dên àaä chñnh thûác àûúåc cöng nhêån laâ möåt thaânh phêìn dên töåc úã<br /> Viïåt Nam, nêng töíng söë dên töåc úã Viïåt Nam lïn 55.<br /> 6. Official website of Vietnamese General Statistics Office www.gso.gov.vn.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦103<br /> nhûäng vuâng cao, vuâng sêu, vuâng xa. Võ trñ àõa lyá àaä saãn sinh ra nhiïìu vêën àïì. Àêìu tiïn laâ nhûäng bêët lúåi<br /> cho viïåc phaát triïín kinh tïë, keáo theo haâng loaåt caác hïå quaã. Vaâ thûá hai, vúái àiïìu kiïån àõa lyá nhû thïë naây,<br /> chñnh phuã Viïåt Nam cuäng rêët khoá àïí àûa ra nhûäng chñnh saách àïí khuyïën khñch giao lûu giûäa ngûúâi Kinh<br /> vaâ ngûúâi dên töåc thiïíu söë, khöng chó giao lûu trong kinh tïë, vùn hoáa, maâ coân khaã nùng kïët hön ngoaåi töåc.<br /> Nhòn cêån caãnh baãn chêët cuãa thaânh phêìn dên töåc Viïåt Nam, thò àêy khöng hùèn laâ “àa dên töåc” maâ<br /> laâ “àa dên töåc dûúái sûå laänh àaåo cuãa möåt dên töåc lúán”. Tyã lïå dên söë 14% àûúåc chia cho 53 dên töåc nhoã<br /> laâ möåt quy mö dên söë khöng àaáng kïí cho möîi cöång àöìng dên töåc.<br /> ÚÃ Viïåt Nam, möåt söë cuöåc baåo loaån cuäng àaä xaãy ra, nhûng chuáng khöng àuã maånh àïí coá thïí lan ra<br /> trïn diïån röång hay taåo ra nhûäng biïën cöë chñnh trõ. Nhûäng cuöåc baåo loaån úã Têy Nguyïn vaâo thaáng 2<br /> nùm 2001 vaâ thaáng 4 nùm 2004 àïí àoâi thaânh lêåp nhaâ nûúác Degar tûå trõ coá thïí àûúåc xem laâ nhûäng mêu<br /> thuêîn vïì dên töåc gêìn àêy nhêët cuãa Viïåt Nam. Tuy nhiïn phña sau cuöåc baåo loaån naây cho thêëy baãn chêët<br /> cuãa chuáng khöng phaãi laâ nhûäng phong traâo lêåt àöí. Theo caác baáo caáo thò coá rêët ñt nhûäng vuâng coá liïn<br /> quan. Chùèng haån, úã tónh Gia Lai, chó coá 4 trïn 178 ngöi laâng (thuöåc nhûäng vuâng ven) coá ngûúâi dên<br /> tham gia vaâo caác cuöåc baåo loaån. Hún nûäa, khöng phaãi têët caã caác thaânh viïn àïìu tham gia vúái àöång cú<br /> chñnh trõ. Möåt söë ngûúâi àûúåc traã tiïìn àïí tham gia7.<br /> Tuy nhiïn, duâ baãn chêët cuãa nhûäng cuöåc baåo loaån laâ gò, Viïåt Nam phaãi chêëp nhêån möåt sûå thêåt laâ àaä<br /> coá khoaãng caách quaá lúán khoá buâ àùæp àûúåc giûäa dên töåc Kinh vaâ caác dên töåc thiïíu söë. Rêët khoá àïí noái<br /> chñnh phuã phaãi höî trúå bao nhiïu thò múái àuã cho viïåc phaát triïín nhûäng khu vûåc naây. Vò vêåy maâ chñnh<br /> saách dên töåc laâ möåt baâi toaán khoá. Vaâ giaãi phaáp cú baãn nhêët laâ laâm sao àïí nhûäng ngûúâi dên töåc thiïíu söë<br /> naây tûå caãm thêëy mònh laâ möåt thaânh viïn khöng thïí taách rúâi khoãi àêët nûúác Viïåt Nam. Chuã nghôa dên<br /> töåc nhaâ nûúác laâ möåt cêu traã lúâi.<br /> 3. Vêën àïì dên töåc úã Haân Quöëc vaâ Viïåt Nam trong thúâi àaåi toaân cêìu hoáa<br /> Vúái nhûäng vêën àïì nhû trïn, chuáng ta coá thïí thêëy rùçng caã Haân Quöëc vaâ Viïåt Nam àïìu àang gùåp<br /> nhûäng vêën àïì chung trong mêu thuêîn giûäa chuã nghôa dên töåc sùæc töåc vaâ chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác.<br /> Tuy nhiïn, baãn chêët cuãa hai trûúâng húåp naây thò khaác nhau. Trong trûúâng húåp cuãa Haân Quöëc, àoá laâ<br /> mêu thuêîn giûäa hai loaåi chuã nghôa dên töåc cuâng töìn taåi trong nhêån thûác cuãa nhûäng ngûúâi dên coá cuâng<br /> möåt chuãng töåc. Trong khi àoá, mêu thuêîn úã Viïåt Nam laâ vêën àïì mêu thuêîn kinh tïë - chñnh trõ giûäa möåt<br /> nhoám dên töåc lúán vaâ caác nhoám thiïíu söë, àûúåc sinh ra búãi mûác àöå khaác nhau vïì caãm nhêån chuã nghôa<br /> dên töåc nhaâ nûúác trong haâng loaåt nhûäng cöång àöìng dên töåc.<br /> Theo àoá maâ giaãi phaáp cho möîi quöëc gia laâ khaác nhau. Àöëi vúái Haân Quöëc, töi nghô rùçng àoá laâ khúi<br /> dêåy chuã nghôa dên töåc chuãng töåc, giuáp cho ngûúâi Haân Quöëc vêîn tiïëp tuåc giûä àûúåc niïìm tin rùçng hoå coá<br /> cuâng doâng maáu vaâ töí tiïn vúái ngûúâi Bùæc Haân. Töi tin rùçng mûác àöå khao khaát thöëng nhêët cuãa ngûúâi<br /> dên phaãn aánh mûác àöå quan têm cuãa chñnh phuã Haân Quöëc trong viïåc khöi phuåc chuã nghôa dên töåc sùæc<br /> töåc. Nhûäng chñnh saách naây àûúåc thïí hiïån qua chûúng trònh giaáo duåc, viïån baão taâng, caác chûúng trònh<br /> tuyïn truyïìn, hay sûã duång hiïåu quaã truyïìn thöng.<br /> ÚÃ Viïåt Nam, chñnh saách dên töåc cuãa chñnh phuã coá thïí àûúåc goái goån trong hai daång “chñnh saách<br /> bònh àùèng”8 vaâ “chñnh saách ûu tiïn”. Nhòn chung, úã Viïåt Nam, viïåc cû xûã ön hoâa vúái caác dên töåc thiïíu<br /> <br /> <br /> 7. Vietnamnet Newspaper, May 21st, 2004, "Chó xûã theo luêåt tuåc, Ksor Kok àaä bõ àuöíi khoãi laâng".<br /> 8. Àiïìu 5 Hiïën phaáp 1992 quy àõnh vïì dên töåc:<br /> (1) Nhaâ nûúác Cöång hoâa Xaä höåi Chuã nghôa Viïåt Nam, laâ Nhaâ nûúác thöëng nhêët cuãa caác dên töåc cuâng sinh söëng trïn<br /> àêët nûúác Viïåt Nam.<br /> (2) Nhaâ nûúác thûåc hiïån chñnh saách bònh àùèng, àoaân kïët, tûúng trúå giûäa caác dên töåc, nghiïm cêëm moåi haânh vi kyâ<br /> thõ, chia reä dên töåc.<br /> (3) Caác dên töåc coá quyïìn duâng tiïëng noái, chûä viïët, giûä gòn baãn sùæc dên töåc vaâ phaát huy nhûäng phong tuåc, têåp<br /> quaán, truyïìn thöëng vaâ vùn hoáa töët àeåp cuãa mònh.<br /> (4) Nhaâ nûúác thûåc hiïån chñnh saách phaát triïín vïì moåi mùåt, tûâng bûúác nêng cao àúâi söëng vêåt chêët vaâ tinh thêìn cuãa<br /> àöìng baâo dên töåc thiïíu söë.<br /> <br /> <br /> <br /> 104♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N<br /> söë laâ caách àïí chñnh phuã coá thïí xoa dõu àûúåc nhûäng mêu thuêîn tiïìm taâng. ÚÃ hêìu hïët caác quöëc gia àa<br /> dên töåc, dên töåc thiïíu söë, àöëi vúái nhaâ cêìm quyïìn, vûâa àûúåc xem laâ ngûúâi baån töët coá thïí àûáng bïn caånh<br /> chiïën àêëu chöëng thïë lûåc ngoaåi xêm, vûâa àûúåc xem laâ nhûäng keã thuâ tiïìm taâng luön cêìn phaãi caãnh giaác.<br /> 3.1. Vai troâ cuãa giaáo duåc vaâ truyïìn thöng<br /> Khi noái àïën vai troâ cuãa giaáo duåc trong viïåc xêy dûång nïn chuã nghôa dên töåc, thûúâng chuáng ta nghô<br /> àïën viïåc giaáo duåc lõch sûã vaâ truyïìn thöëng, cuäng nhû thùæp lïn ngoån lûãa yïu nûúác vaâ niïìm tûå haâo dên<br /> töåc. Àöëi vúái Haân Quöëc, töi muöën àïì cêåp àïën vêën àïì chñnh trõ trong nöåi dung giaáo duåc liïn quan àïën<br /> chuã nghôa cöång saãn. Xem chuã nghôa cöång saãn laâ nguöìn cún cuãa viïåc chia cùæt laâ möåt caách àïí hoå baão vïå<br /> hònh aãnh cuãa ngûúâi dên Bùæc Haân. Noái caách khaác, qua nhûäng biïën cöë chñnh trõ, khöng phaãi laâ ngûúâi<br /> dên vö töåi maâ chñnh laâ nhûäng ngûúâi cöång saãn múái laâ nguyïn nhên gêy ra nhûäng thaãm hoåa. Luêån àiïím<br /> naây thêåt sûå àaä giuáp ngûúâi Nam Haân nhòn vaâo ngûúâi àöìng chuãng cuãa mònh nhû laâ “naån nhên” hún laâ<br /> “keã thuâ”. Vúái caách naây, khao khaát thöëng nhêët cuäng laâ khao khaát àïí giaãi thoaát cho dên töåc mònh.<br /> Giaáo duåc úã Viïåt Nam cuäng coá möåt vai troâ quan troång khöng keám. Trònh àöå giaáo duåc thua keám cuãa<br /> caác dên töåc thiïíu söë laâ möåt trúã ngaåi cho chñnh phuã Viïåt Nam thuác àêíy caác chñnh saách dên töåc taåi<br /> nhûäng khu vûåc naây. Nhû Anderson àaä xem cöng nghïå in êën laâ phûúng tiïån cho chuã nghôa dên töåc múái<br /> buâng phaát vaâo thïë kyã XIX9, àöëi vúái caác dên töåc thiïíu söë Viïåt Nam, tiïën trònh naây àang àûúåc triïín khai.<br /> Möåt söë kïnh truyïìn hònh phaát bùçng ngön ngûä cuãa dên töåc thiïíu söë cuäng àaä xuêët hiïån. Vaâ trong hoaân<br /> caãnh àiïìu kiïån phaát triïín coân chêåm cuãa nhûäng khu vûåc naây, chñnh phuã cuäng cûã nhûäng caán böå tuyïn<br /> truyïìn thûåc hiïån vai troâ cuãa baáo chñ.<br /> 3.2. Trong böëi caãnh toaân cêìu hoáa<br /> Toaân cêìu hoáa aãnh hûúãng nhû thïë naâo àïën chuã nghôa dên töåc sùæc töåc? Phêìn àêìu cuãa baâi baáo caáo àaä<br /> cho thêëy chuã nghôa dên töåc chuãng töåc úã Haân Quöëc töìn taåi song song vúái chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác.<br /> Trong thúâi àaåi caånh tranh gay gùæt toaân cêìu, nhêån thûác vïì quöëc gia coá thïí seä trúã nïn maånh meä hún bao<br /> giúâ hïët. Àaåi Haân Dên Quöëc, chûá khöng phaãi laâ Baán àaão Triïìu Tiïn, àang vaâ seä laâ möåt àún võ trïn thïë<br /> giúái. ÚÃ phûúng diïån naây, chuã nghôa dên töåc mang tñnh sùæc töåc coá thïí bõ lu múâ ài nhûúâng àûúâng cho<br /> chuã nghôa dên töåc quöëc gia.<br /> Möåt thûã thaách nûäa cho chuã nghôa dên töåc úã Haân Quöëc laâ khoaãng caách àang dêìn röång ra giûäa tû<br /> tûúãng ngûúâi dên hai miïìn. Saáu mûúi nùm qua àaä chûáng kiïën biïët bao sûå thay àöíi cuãa Haân Quöëc khi<br /> àêët nûúác naây múã cûãa hoâa nhêåp vúái thïë giúái. Trong khi àoá CHDCND Triïìu Tiïn vêîn luön laâ möåt êín söë<br /> vúái nhûäng vaán baâi chûa bao giúâ àûúåc lêåt múã. Sûå so saánh nhêån thûác cuãa ngûúâi Haân vaâo nhûäng nùm<br /> 1950 vaâ thïë kyã XXI coá thïí cho thêëy sûå khaác nhau trong nhêån thûác giûäa ngûúâi dên Bùæc Triïìu Tiïn -<br /> Nam Triïìu Tiïn trong thúâi àaåi ngaây nay. Sûå thêåt naây àöìng nghôa vúái viïåc àaä coá möåt khoaãng caách<br /> khöíng löì khoá buâ àùæp giûäa hai miïìn.<br /> Àöëi vúái Viïåt Nam, toaân cêìu hoáa aãnh hûúãng àïën caách phên phöëi lúåi ñch kinh tïë, coá thïí laâ nguöìn cún<br /> cuãa nhûäng mêu thuêîn vïì sau. Do àùåc tñnh vïì núi cû truá, nhûäng cöång àöìng dên töåc thiïíu söë àaä lúä mêët<br /> cú höåi àïí phaát triïín kinh tïë. Trûúác hïët laâ cú höåi àûúåc nhêån sûå höî trúå tûâ chñnh phuã cho viïåc phaát triïín.<br /> Nhaâ nûúác àaãm traách nhiïåm vuå chùm lo viïåc caãi thiïån àúâi söëng cuãa ngûúâi dên, tuy nhiïn nhû möåt àiïìu<br /> têët yïëu, nhûäng kïë hoaåch kinh tïë lúán thûúâng àûúåc àïí daânh cho nhûäng khu vûåc tiïìm nùng, nhû caác<br /> thaânh phöë lúán, hay miïìn duyïn haãi, núi maâ nhaâ nûúác coá thïí thu àûúåc lúåi nhuêån cao nhêët. Chñnh saách<br /> naây coá thïí gêy ra nhûäng ngöå nhêån rùçng chñnh phuã thúâ ú vúái dên töåc thiïíu söë. Thûá hai, viïåc nguöìn vöën<br /> àöí vaâo tûâ caác nhaâ àêìu tû nûúác ngoaâi trong quaá trònh múã cûãa cuäng biïët choån àiïím àaáp cho mònh. Àiïìu<br /> naây röët cuåc dêîn àïën sûå phaát triïín khöng àöìng àïìu giûäa caác vuâng miïìn laâ khöng thïí traánh khoãi. Vö tònh<br /> thay, sûå phaát triïín khöng àöìng àïìu giûäa caác vuâng miïìn cuäng laâ sûå chïnh lïåch giûäa dên töåc Kinh vaâ<br /> dên töåc thiïíu söë, àûúåc mang laåi do àùåc thuâ vïì àõa hònh cû truá cuãa caác dên töåc.<br /> Kïët luêån<br /> Nhû möåt hïå quaã khaác cuãa toaân cêìu hoáa, Haân Quöëc súám muöån gò cuäng àïën luác seä khoá khùn khi<br /> <br /> 9. Benedict Anderson (1991), (revised edition), Imagined Communities, Verso.<br /> <br /> <br /> <br /> K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦105<br /> tuyïn böë rùçng mònh laâ thuêìn nhêët, khi maâ doâng ngûúâi lao àöång vaâ caác cö dêu nûúác ngoaâi àùåc biïåt laâ<br /> tûâ Àöng Nam AÁ nhêåp cû öì aåt vaâo. Nhûng ngay caã khi àiïìu naây xaãy ra, hiïån tûúång phên cûåc dên töåc<br /> theo caách thûác naây vêîn mang baãn chêët khaác so vúái trûúâng húåp cuãa Viïåt Nam. Nhûäng nhoám dên töåc<br /> thiïíu söë úã Viïåt Nam àaä àûúåc hònh thaânh tûâ trûúác khi nhaâ nûúác Viïåt Nam àûúåc thaânh lêåp. Hún nûäa, hoå<br /> cuäng coá nhûäng võ trñ àõa lyá khaá laâ biïåt lêåp.<br /> Möåt khi chuã nghôa dên töåc àaä àûúåc àõnh hònh, thò noá seä vêîn úã àoá, ngay caã khi nhaâ nûúác ngûâng laái<br /> ngûúâi dên vaâo trong cöång àöìng chñnh trõ tûúãng tûúång cuãa mònh. Tûúng tûå, chuã nghôa dên töåc seä vêîn<br /> luön töìn taåi ngay caã trûúác laân soáng toaân cêìu hoáa. Àiïìu naây tûå nhiïn nhû thïí chuã nghôa àõa phûúng thò<br /> luön töìn taåi trong möåt quöëc gia.<br /> Caã chuã nghôa dên töåc sùæc töåc vaâ chuã nghôa dên töåc nhaâ nûúác àïìu khöng phaãi laâ têët caã àöëi vúái viïåc<br /> thöëng nhêët, mùåc duâ caã hai àïìu coá möåt vai troâ vö cuâng quan troång. ÚÃ Haân Quöëc, ngay sau khi nhêån<br /> thûác vïì dên töåc àûúåc gieo mêìm thò àêët nûúác àaä bõ chia cùæt thaânh hai miïìn thuâ àõch, vaâ möåt cuöåc chiïën<br /> tranh thöëng nhêët bùçng vuä lûåc cuäng àaä àûúåc àûa ra nhû laâ möåt caách àïí àaåt àûúåc thöëng nhêët dên töåc. Tuy<br /> nhiïn, thöëng nhêët dên töåc khöng coá nghôa laâ “xong nhiïåm vuå”, vò sau chiïën tranh, chuã nghôa dên töåc<br /> nhaâ nûúác úã möîi miïìn àaä saãn sinh ra sûå phên biïåt giûäa ngûúâi dên hai miïìn. Coá thïí noái rùçng dûúâng nhû<br /> cuöåc chiïën tiïìm taâng giûäa chuã nghôa chuãng töåc vaâ chuã nghôa dên töåc laâ möåt cuöåc chiïën khöng bao giúâ<br /> dûát úã caác quöëc gia hiïån àaåi.<br /> <br /> TAÂI LIÏåU THAM KHAÃO<br /> 1. Alexander Woodside (1971), Ideology and Integration in post-Colonial Vietnamese Nationalism.<br /> 2. Anderson, Benedict (1983), Imagined Communities, Verso.<br /> 3. Brook, Timothy and Schmid, Andre (2000), Nation Work: Asian Elites and National Identities, The University of<br /> Michigan Press.<br /> 4. Calhoun, Craig (1952), Concepts in social thought – Nationalism, Open University Press.<br /> 5. Chatterjee, Partha (1993), Nationalist thought and the colonial world, University of Minnesota Press, Minneapolis.<br /> 6. David G.Marr, Nationalism and Revolution in Vietnam.<br /> 7. Duiker, William J. (1995), Sacred War: Nationalism and Revolution in a Divided Vietnam, McGraw-Hill.<br /> 8. Edensor, Tim (2002), National Identity, Popular Culture and Everyday Life, BERG, Oxford#New York.<br /> 9. Gilpin, Robert (1987), The Political Economy of International Relation, Princeton: Princeton Univ. Press. Ch.2<br /> 10. Hy V.Luong, The Restructuring of Vietnamese Nationalism, 1954-2006.<br /> 11. Kim, Kang Nyeong (2008), (Tinh thêìn dên töåc vaâ Chñnh trõ Haân Quöëc), Shinji Seowon.<br /> 12. Park, Ho-Sung (1997), (Comparative study of nationalism in South and North Korea), Dangdae.<br /> 13. Shin, Gi-Wook (2006), Ethnic Nationalism in Korea, Stanford University Press.<br /> 14. Smith, Anthony D. (2005), Nations and Nationalism in a Global Era, Polity Press.<br /> 15. Tarling, Nicholas (1998), Nations and States in Southeast Asia, Cambridge University Press.<br /> <br /> <br /> SUMMARY<br /> Ethnic Issue in Nationalism<br /> of Vietnam and South Korea in Globalization Era<br /> . Pham Quynh Giang, M.A.<br /> <br /> In an effort to build up the state nationalism, ethnic issue is considered an important<br /> factor in most of states. Since ethnicity/ race may be utilized as an effective instrument<br /> in achieving unity, especially in case of nation-states, or in the opposite, it may become<br /> an obstacle as it sows the seed of national wedge. This paper examines the political<br /> consequence of ethnic issue in nationalism of South Korea and Vietnam in the age of<br /> globalization. South Korea, which is considered to constitute 'a half of Han-race', is<br /> <br /> <br /> <br /> 106♦K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N<br /> facing the problem of clash between ethnic nationalism and state nationalism. Meanwhile,<br /> Vietnam with 54 ethnic groups has to deal with the potential collision inside the boundary.<br /> In both cases, nationalism has become an important issue in political policies.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> K H O A H OÏ C X AÕÕ H OÄ I V AØØ N H AÂ N V AÊ N ♦107<br />