Vì sao đêm đêm chị em Liên cố thức đợi tàu trong truyện ngắn "Hai đứa trẻ" của Thạch Lam

Đề bài: Vì sao đêm đêm chị em Liên cố thức đợi tàu trong truyện ngắn Hai đứa trẻ <br /> của Thạch Lam<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Hai đứa trẻ  là một trong những tác phẩm xuất sắc và tiêu biểu nhất của nhà văn Thạch  <br /> Lam. Chuyện có cốt truyện đơn giản, như  có, như  không. Nhân vật là nhân vật trữ  tình <br /> với nội dung tất cả đều xoay quanh tâm trạng của hai chị em Liên. Nhân vật của Thạch  <br /> Lam đều có một điểm chung như vậy, không có những suy nghĩ quá sâu sắc, thường chỉ <br /> thể  hiện những cảm giác, những vui buồn. Họ  chỉ  ngồi yên lặng lắng nghe tiếng nói <br /> thầm kín trong tâm tưởng mình, biết phân tích, lý giải và đề  xuất những khái quát đầy <br /> triết lý như trong các nhân vật thường thấy của Nam Cao.<br /> <br /> Nhưng, đằng sau thế  giới nhân vật với những tâm trạng như  thế, người ta vẫn có thể <br /> thấy thấp thoáng đâu đó hình  ảnh của tác giả, người kể  chuyện. Nhân vật này thì giao  <br /> những suy tư, thương được phát biểu bằng một giọng nói rất dịu dàng, nhỏ  nhẹ  với  <br /> những ý nghĩa nhân đạo sâu sắc.<br /> <br /> Cả tác phẩm xoay quanh một buổi tối đợi tàu của hai chị em Liên. Đọc Hai đứa trẻ, có rất  <br /> nhiều người thắc mắc rằng tại sao chúng đêm nào cũng cố thức để nhìn thấy chuyến tàu  <br /> đi qua. Để trả lời được câu hỏi này thì ta cần phải có một cái nhìn khái quát, bao gọn toàn <br /> bộ tác phẩm.<br /> <br /> Truyện ngắn xuôi theo logic tâm trạng của nhân vật trữ  tình là Liên. Đến cuối cùng của <br /> tác phẩm, tô đậm lên đó là tư tưởng mà Thạch Lam muốn gửi gắm.<br /> <br /> Đầu tiên, ta có thể thấy được tâm trạng buồn của Liên trước quang cảnh tàn lụi của một <br /> ngày. Đó là thiên nhiên, làm âm thanh, là cảnh đời nơi phố  huyện nghèo đói lúc chiều  <br /> muộn. Tâm trạng này đã được tác giả  ghi rất rõ ràng:  “Liên ngồi yên lặng bên mấy quả  <br /> thuốc sơn đen; đôi mắt chị bóng tối ngập gần và cái buồn của buổi chiều quê thấm thía  <br /> vào tâm hồn ngây thơ  của chị, Liên không hiểu sao, nhưng chị thấy lòng buồn man mác  <br /> trước cái giờ khắc của ngày tàn.”<br /> Ngày tàn trước hết được báo hiệu bằng tiếng trống thu không như gọi buổi chiều ở mỗi  <br /> miền quê. Phương tây thì đỏ rực như lửa cháy, như hình ảnh của hòn than sắp tàn. Bóng  <br /> tối lấn dần, lấn dần ánh sáng… nhìn xuống mặt đất, đó là cảnh chợ  tàn, không có gì vui  <br /> vẻ, háo hức khi chợ  đông nhưng lại chẳng có gì có thể  buồn hơn, thê thảm hơn khi chợ <br /> tàn.<br /> <br /> Buồn vì mọi người đã ra về  hết cả, tiếng  ồn ào, tiếng náo nhiệt lụi tắt. Sự sống dường  <br /> như  cũng dần tàn lụi. Cái nghèo, sự  lạc hậu tự  phô bày mà không chờ  đợi  ở  những rác  <br /> rưởi bỏ lại, mấy đứa trẻ nhà nghèo long không nhặt nhạnh những thứ vật vẫn còn có thể <br /> dùng được mà những người bán hàng đã để lại.<br /> <br /> Chị em Liên và những người trong phố huyện cũng vậy, họ  đều mang một cuộc đời tàn  <br /> lụi: cái hàng nước lèo tèo của chị Tí thì ế khách (“Ôi chao, sớm hay muộn mà có ăn thua  <br /> gì”). Cửa hàng của chị  em Liên cũng vậy (“Hôm nay ngày phiên mà bán cũng chẳng ăn <br /> thua gì”). Và hình ảnh bà cụ Thi điên lảo đảo bước đi trong ngày tàn lại càng tô đậm thêm  <br /> nữa một cảnh ngộ đầy bế tắc: “Chị đi lẫn vào bóng tối, tiếng cười khanh khách nhỏ về  <br /> phía làng.”<br /> <br /> Trước khung cảnh tàn lụi như vậy, Liên có một tâm trạng buồn và chán nản. Cái tối tâm, <br /> cái quẩn quanh, cái đơn điệu của những cư dân nơi phố  huyện đang dần dần khiến cho <br /> cuộc sống của hai chị em Liên đi vào bế tắc.<br /> <br /> Tất cả mọi việc đều diễn ra giống như hàng trăm hàng nghìn đêm trước đó. Đường phố <br /> và các ngõ đã chứa đầy bóng tối. Các nhà đã đóng cửa im  ỉm, trừ  một vài cửa hàng còn  <br /> thức, chỉ hé ra một thứ ánh sáng nho nhỏ như những khe sáng. Sau hàng nước nhà chị Tí, <br /> gánh hàng phở  của bác Siêu cũng đã xuất hiện như  một chấm lửa nhỏ  lơ  lửng đi trong <br /> đêm tối. Rồi đến gia đình nhà bác Sẩm với cái thau sắt trắng chỏng trơ  và thằng con ra  <br /> đất bòn nghịch với những thứ rác bẩn vùi trong cát cũng được miêu tả… Đúng là những  <br /> kiếp người mà chẳng bao giờ biết đến hạnh phúc. Hiện tại thì cực khổ, quá khứ lại đau <br /> thương và tương lai thì mù mịt. Sự tồn tại của họ dường như chỉ là để chờ đợi vu vơ một <br /> thứ gì đó may mắn không xảy đến: “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì  <br /> tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hằng ngày.”<br /> <br /> Những kiếp sống tối tăm, khó khăn, nghèo khổ  được tô đậm nhất trong tác phẩm này. <br /> Điều đáng chú ý ở đây đó là cái tối tăm lại được diễn tả bằng ánh sáng, thứ  ánh sáng leo <br /> lét của ngọn đèn nơi chõng hàng nước của chị Tí, đối chọi với bóng tối một cách yếu ớt  <br /> và thảm hại. Không phải ngẫu nhiên mà thiên truyện ngắn lại chỉ vẻn vẹn có mấy trang <br /> mà hình  ảnh ngọn đèn hàng nước chị  tí được nhắc đi nhắc lại những bảy lần. Nó trở <br /> thành một biểu tượng về những kiếp sống mù tối, lắt lay của những câu dân nghèo khổ bị <br /> chôn vùi đến cùng đường mãn kiếp trong cái bóng tối u ám của phố huyện tiêu điều. Họ <br /> sống một cuộc sống như đã bị bỏ quên…<br /> <br /> Một lối thoát duy nhất mà người dân phố  huyện và chị  em Liên có thể  trông chờ  vào đó  <br /> chính là chuyến tàu đêm. Nó không phải là lối thoát trong thực tế  mà la lối thoát trong <br /> tưởng tượng. Bởi khi con tàu đi qua nó đã đem đến một thế giới khác hẳn với cái thế giới <br /> của phố huyện: một thế giới sáng rực, huyên náo, vui vẻ và sang trọng. Đó là thế giới mà <br /> họ  vẫn hằng mơ  tưởng. Bỗng chốc, họ sống được với thế  giới  ấy một thời gian ngắn.  <br /> Vậy nghĩa là đã thoát ra khỏi cái cuộc sống tối tăm, xơ xác, nhàm chán và đầy bế tắc của  <br /> phố  huyện nghèo. Cuộc sống đó dù chỉ  là tưởng tượng, dù là chỉ  diễn ra trong chốc lát  <br /> nhưng cũng là điểm sáng duy nhất trong ngày. Đêm tối và sự im lặng minh mông lại bao <br /> bọc tất cả khi đoàn tàu đi qua. Nỗi buồn chán lại trở  về  với hình ảnh ngọn đèn con của  <br /> chị Tí leo lét giữa đêm. “Liên đến bên em nằm xuống. Chị gối đầu lên tay nhắm mắt lại.  <br /> Liên thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi không biết như chiếc đèn con của chị Tí chỉ  <br /> chiếu sáng một vùng đất nhỏ.”<br /> <br /> Qua diễn biến của tâm trạng nhân vật liên, tác giả muốn nhắn nhủ một điều rất dịu dàng  <br /> nhưng cũng vô cùng thấm thía. Đó là tiếng nói xót thương đối với những kiếp người nhỏ <br /> bé, Cơ cực, sống quẩn quanh, bế tắc không tương lai. Những con người ấy dường như đã  <br /> bị  chôn vùi trong những kiếp sống vô danh, vô nghĩa của xã hội cũ. Đến ngay cả  trong  <br /> những giấc mơ thì họ  cũng không biết  ước mơ  gì hơn một chuyến tàu đêm vụt qua phố <br /> huyện tiêu điều xác xơ, thắp lên những hy vọng mòn mỏi cuối cùng…<br /> Đây là một khía cạnh mới mẻ  của chủ  nghĩa nhân đạo trong văn học Việt Nam từ  năm <br /> 1930 đến 1945, khi xuất hiện những thế hệ nhà văn có ý thức cá nhân sâu sắc, ý thức về <br /> sự  tồn tại của mỗi cá nhân trên đời. Thạch Lam là một tác giả  tiêu biểu và Hai đứa trẻ <br /> chính là minh chứng rõ ràng nhất.<br />