intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Viêm gan - Biết để sống tốt hơn: Chương 2 - Viêm gan siêu vi A

Chia sẻ: Tu Tu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:23

Thêm vào BST
Báo xấu
216
lượt xem 41
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nội dung chương 2 gồm: Khái quát về bệnh viêm gan siêu vi A, vài đặc điểm của siêu vi A, xác định bệnh viêm gan siêu vi A, diễn tiến của bệnh viêm gan siêu vi A.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Viêm gan - Biết để sống tốt hơn: Chương 2 - Viêm gan siêu vi A

  1. CHÖÔNG II VIEÂM GAN SIEÂU VI A I. Khaùi quaùt veà beänh vieâm gan sieâu vi A Vieâm gan sieâu vi A laø loaïi vieâm gan ñöôïc xeáp vaøo loaïi beänh truyeàn nhieãm coù maët ôû haàu heát khaép nôi treân theá giôùi. Sieâu vi A – hepatitis A virus, thöôøng ñöôïc vieát taét laø HAV – sinh tröôûng nhanh vaø raát deã laây lan trong moâi tröôøng, qua thöùc aên, nöôùc uoáng, caùc chaát thaûi... Vì ñieàu kieän laây lan quaù deã daøng neân beänh raát thöôøng boäc phaùt thaønh nhöõng côn dòch vaø lan traøn khaép trong moät vuøng. Caùc ñieàu kieän veä sinh moâi tröôøng ñoùng vai troø quan troïng trong söï buøng phaùt cuûa moät côn dòch beänh loaïi naøy. Vì theá, caùc nöôùc ngheøo hoaëc ñang phaùt trieån coù tyû leä nhieãm sieâu vi A vöôït xa caùc nöôùc phaùt trieån. Tuy nhieân, ngay caû ôû nhöõng nöôùc phaùt trieån thì hieän nay vaãn chöa khoáng cheá ñöôïc hoaøn toaøn söï laây lan cuûa loaïi sieâu vi naøy. Chaúng 35
  2. Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn haïn nhö taïi Hoa Kyø, sieâu vi A boäc phaùt thaønh dòch khoaûng 10 naêm moät laàn, vaø gaàn ñaây nhaát laø vaøo naêm 1995 ñaõ coù haøng traêm ngaøn ngöôøi cuøng luùc nhieãm beänh chæ trong voøng moät vaøi thaùng. Vaø bình thöôøng thì moãi naêm ôû Hoa Kyø coù khoaûng töø 125.000 ñeán 200.000 ngaøn ngöôøi nhieãm beänh naøy. Theo lòch söû coøn ghi laïi, khoaûng töø theá kyû thöù 5 tröôùc Coâng nguyeân ngöôøi ta ñaõ nhaän bieát nhöõng traän dòch “vaøng da” xaûy ra taïi nhieàu vuøng khaùc nhau treân theá giôùi, nhaát laø ôû nhöõng khu ñoâng daân cö. Theo nhö ñöôïc moâ taû, beänh nhaân ñang khoûe maïnh boãng döng bò ñau buïng, tieâu chaûy vaø vaøng da. Taát nhieân, vaøo thôøi ñoù ngöôøi ta khoâng theå hieåu ñöôïc nguyeân nhaân. Vaøo thôøi gian ñeä nhò theá chieán (1939 – 1945), coù moät côn dòch lan traøn nhanh choùng taïi nöôùc Ñöùc, laøm cho khoaûng 200 ngaøn lính Myõ vaø hôn 5 trieäu daân ñòa phöông boãng nhieân maéc beänh. Vì khoâng hieåu ñöôïc nguyeân nhaân roõ raøng, ngöôøi ta quy cho raèng caùc beänh nhaân ñaõ bò nhieãm ñoäc trong nöôùc uoáng. Maõi ñeán naêm 1973, ngöôøi ta môùi laàn ñaàu tieân nhaän dieän ñöôïc sieâu vi gaây beänh vieâm gan A trong cô theå ngöôøi beänh. Vôùi khaùm phaù naøy, y hoïc môùi 36
  3. Khaùi quaùt veà beänh vieâm gan sieâu vi A hieåu ra ñöôïc nguyeân nhaân cuûa nhöõng côn dòch beänh bí aån tröôùc ñaây. Khoaûng ñaàu naêm 1988, beänh vieâm gan sieâu vi A ñoät nhieân boäc phaùt nhanh choùng taïi Thöôïng Haûi. Chæ trong voøng 2 thaùng, hôn 300.000 ngöôøi ñaõ nhieãm beänh vieâm gan A. Khoâng chæ laø ôû nhöõng nöôùc chaäm phaùt trieån, ngay caû taïi Hoa Kyø vieâm gan sieâu vi A vaãn ñang laø moät caên beänh truyeàn nhieãm ñaùng ngaïi, vôùi khoaûng 10 ñeán 20% soá beänh nhaân nhieãm beänh phaûi ñöa vaøo beänh vieän ñieàu trò. Vieâm gan sieâu vi A khoâng phaûi laø caên beänh nghieâm troïng laém. Thöôøng coù ít trieäu chöùng beänh, vaø neáu coù cuõng khoù phaân bieät ñöôïc vôùi moät soá beänh khaùc. Chaúng haïn, noùi chung thì ngöôøi beänh coù theå noân oùi, meät moûi, vaøng da... moät soá tröôøng hôïp coù theå gaây tieâu chaûy... ñeàu laø nhöõng trieäu chöùng coù theå thaáy ôû nhieàu beänh khaùc. Trong phaàn lôùn tröôøng hôïp beänh nhaân töï khoûi beänh maø khoâng caàn phaûi ñieàu trò, vaø thaät ra thì cho ñeán nay cuõng chöa coù thuoác ñaëc trò vieâm gan sieâu vi A. Ngöôøi ta chæ laøm coâng vieäc theo doõi caùc trieäu chöùng vaø can thieäp ñeå ñaûm baûo söùc khoeû beänh nhaân khi caàn thieát maø thoâi. 37
  4. Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn Veà dieãn tieán cuûa beänh, vieâm gan A khoâng gaây ra vieâm gan maïn tính, vì theá cuõng khoâng daãn ñeán caùc heä quaû nghieâm troïng veà sau nhö chai gan hoaëc ung thö gan. Hôn theá nöõa, moãi ngöôøi chæ maéc phaûi vieâm gan sieâu vi A gaàn nhö moät laàn duy nhaát trong ñôøi, bôûi vì sau ñoù cô theå seõ taïo ra khaùng theå choáng sieâu vi A giuùp ngöôøi beänh trôû neân mieãn nhieãm vôùi beänh naøy. Maëc duø ñöôïc xem laø “hieàn” nhaát trong caùc beänh vieâm gan do sieâu vi gaây ra, vôùi hôn 90% soá ngöôøi nhieãm beänh coù theå töï nhieân khoûi beänh maø khoâng caàn ñeán söï can thieäp hoã trôï naøo töø beân ngoaøi, nhöng vieâm gan sieâu vi A vaãn coù moät soá raát ít tröôøng hôïp chuyeån bieán sang theå aùc tính, vaø vaãn gaây moät tyû leä nhoû beänh nhaân töû vong. Moãi naêm, rieâng taïi Hoa Kyø coù chöøng 100 ngöôøi cheát vì vieâm gan sieâu vi A. Neáu so treân toång soá ngöôøi nhieãm beänh ñöôïc öôùc chöøng trung bình khoaûng 150.000 ngöôøi thì tyû leä töû vong chöa ñeán 0,7 phaàn ngaøn. Haàu heát caùc tröôøng hôïp laø do beänh nhaân ñaõ suy suïp vì caùc beänh khaùc keøm theo hoaëc do quaù giaø yeáu. Ñieàu laøm ngöôøi ta lo sôï ñoái vôùi vieâm gan sieâu vi A laø tính caùch boäc phaùt quaù deã daøng cuûa noù. Chæ trong moät thôøi gian ngaén coù theå coù ñeán haøng traêm 38
  5. Vaøi ñaëc ñieåm cuûa sieâu vi A ngaøn ngöôøi cuøng luùc nhieãm beänh, vaø ñieàu ñoù gaây aûnh höôûng lôùn lao cho sinh hoaït chung trong coäng ñoàng. Chöa noùi ñeán moái nguy hieåm ñaët ra cho nhöõng ngöôøi söùc khoeû ñang suy yeáu hoaëc giaø caû, maát söùc. Vì vaäy, hieän nay caùc nöôùc phaùt trieån ñeàu ñang ñaåy maïnh vieäc chuûng ngöøa roäng raõi sieâu vi A ñeå ñi ñeán choã tieâu dieät haún caên beänh naøy. Chuùng ta seõ trôû laïi vieäc chuûng ngöøa sieâu vi A trong moät phaàn sau. II. Vaøi ñaëc ñieåm cuûa sieâu vi A Sieâu vi A coù nhieàu trong moà hoâi, nöôùc boït, nöôùc tieåu, nhöng nhieàu nhaát laø trong phaân cuûa ngöôøi coù beänh. Trong töï nhieân, sieâu vi A hieän dieän haàu nhö khaép nôi treân theá giôùi, nhöng nhieàu hôn ôû caùc nöôùc chaäm tieán, keùm môû mang, do ñieàu kieän veä sinh moâi tröôøng keùm hôn. Khi sieâu vi A theo thöùc aên hoaëc nöôùc uoáng xaâm nhaäp vaøo cô theå, chuùng lieàn taäp truù ngay vaøo caùc teá baøo gan vaø sinh tröôûng cöïc nhanh. Töø ñoù, moät soá lôùn vi khuaån seõ theo oáng daãn maät xuoáng ñöôøng ruoät vaø theo phaân ñi ra ngoaøi. Ñoù laø lyù do vì sao 39
  6. Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn trong phaân ngöôøi beänh chöùa nhieàu sieâu vi A hôn caû. Veà caáu truùc, sieâu vi A coù moät lôùp voû boïc raát kieân coá, coù theå giuùp chuùng soáng soùt ñöôïc trong nhieàu naêm vôùi nhieät ñoä laïnh ñeán aâm 20 ñoä C. Hoaëc neáu nhö bò laøm khoâ ñi, sieâu vi A vaãn coù theå tieáp tuïc giöõ nguyeân veïn traïng thaùi trong voøng nhieàu tuaàn leã. Vôùi söï toàn taïi vaø lan truyeàn deã daøng trong töï nhieân, caùc vuøng buøn laày nöôùc ñoïng coù theå laø nôi taäp trung ñeán cuûa sieâu vi A. Töø ñoù, chuùng xaâm nhaäp vaøo cô theå caùc loaøi sinh vaät soáng ôû ñaây vaø toàn taïi trong ñoù. Khi con ngöôøi baét laáy caùc loaøi soø, oác, toâm, cua... ñeå aên, coù theå seõ bò nhieãm sieâu vi A ñang naèm chôø saün trong cô theå cuûa caùc loaøi naøy. Ngay caû vieäc xuoáng taém trong caùc ao hoà aáy cuõng coù theå laø nguyeân nhaân nhieãm beänh. Thöùc aên naáu kyõ coù theå dieät ñöôïc sieâu vi A khaù deã daøng, vì chæ caàn ñoä noùng treân 85 ñoä C keùo daøi hôn moät phuùt laø chuùng seõ bò tieâu huyû. Tieác thay, nhieàu ngöôøi khoâng ñuû caån thaän ngay caû ñeán möùc ñoù. Vì theá, caùc nguoàn nhieãm beänh chính cuûa beänh vieâm gan sieâu vi A laø nöôùc uoáng khoâng ñun soâi, 40
  7. Xaùc ñònh beänh vieâm gan sieâu vi A thöùc aên khoâng naáu chín hoaøn toaøn hoaëc aên soáng nhö rau caûi, traùi caây, vaø tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi ngöôøi beänh hoaëc caùc ñoà duøng cuûa ngöôøi beänh coù mang sieâu vi. Veä sinh moâi tröôøng vaø “aên chín uoáng chín” laø caùc bieän phaùp phoøng ngöøa höõu hieäu. Ngöôøi coù beänh cuõng caàn phaûi töï giaùc giöõ veä sinh ñeå traùnh laây lan cho ngöôøi khaùc. Moät bieän phaùp an toaøn vaø hieäu quaû khaùc nhöng phaûi toán keùm, ñoù laø tieâm chuûng ngöøa sieâu vi A cho taát caû moïi ngöôøi. III. Xaùc ñònh beänh vieâm gan sieâu vi A Vì caùc trieäu chöùng beänh thöôøng môø nhaït hoaëc khoâng coù, hoaëc deã nhaàm laãn vôùi nhieàu loaïi beänh khaùc, neân cho ñeán nay thöû maùu vaãn laø phöông phaùp duy nhaát ñeå xaùc ñònh beänh vieâm gan. Trong thôøi gian beänh, chaát khaùng theå choáng sieâu vi A (HAV-IgM) seõ ñöôïc phaùt hieän thaáy, vaø taêng cao trong thôøi gian beänh caáp. Duøng kính hieån vi ñieän töû cuõng coù theå phaùt hieän ñöôïc sieâu vi A trong maùu vaø phaân. Nhöng khi ngöôøi beänh ñaõ phaùt beänh, caùc vi khuaån naøy chæ toàn taïi trong moät thôøi gian raát ngaén vaø seõ bò cô theå tieâu dieät hoaøn toaøn 41
  8. Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn baèng khaùng theå. Sau ñoù, beänh nhaân ñöôïc mieãn nhieãm gaàn nhö suoát ñôøi. Ngöôøi ñaõ coù khaû naêng mieãn nhieãm ñoái vôùi sieâu vi A seõ coù moät loaïi khaùng theå choáng sieâu vi A (HAV-IgG) trong cô theå, coù khaû naêng tieâu dieät taát caû sieâu vi A khi chuùng xaâm nhaäp vaøo cô theå. IV. Dieãn tieán cuûa beänh vieâm gan sieâu vi A Nhö ñaõ noùi, beänh vieâm gan sieâu vi A chæ gaây ra söng gan caáp tính (acute inflammation) chöù khoâng ñöa ñeán caùc bieán chöùng laâu daøi nhö sô gan (fibrosis), chai gan (cirrhosis) hoaëc ung thö gan (liver cancer), nhö caùc beänh vieâm gan do sieâu vi B, C vaø D. Trieäu chöùng ban ñaàu cuûa beänh vieâm gan sieâu vi A coù theå thay ñoåi tuøy theo theå traïng hoaëc ñoä tuoåi cuûa beänh nhaân khi nhieãm beänh. Caøng treû tuoåi thì caùc trieäu chöùng beänh caøng nheï hôn. Hôn 80% treû em döôùi 2 tuoåi khi nhieãm beänh thöôøng khoâng coù baát cöù moät trieäu chöùng naøo. Ngöôïc laïi, hôn 80% beänh nhaân lôùn hôn 6 tuoåi seõ coù nhöõng trieäu chöùng beänh töø nheï ñeán raát naëng nhö noân oùi, meät moûi, vaøng da hoaëc ñoâi khi tieâu chaûy... Beänh nhaân caøng 42
  9. Dieãn tieán cuûa beänh vieâm gan sieâu vi A lôùn tuoåi, caùc trieäu chöùng beänh caøng traàm troïng hôn. Tuøy theo söùc khoûe cuûa moãi ngöôøi, beänh coù theå phaùt trieån theo moät trong 5 khaû naêng tieân lieäu nhö sau ñaây. 1. Vieâm gan khoâng trieäu chöùng (asymp- tomatic hepatitis) Ñaây laø tröôøng hôïp cuûa haàu heát caùc treû em khi bò nhieãm beänh vieâm gan A. Maëc duø sieâu vi A sinh soâi naåy nôû nhanh choùng trong cô theå, caùc em vaãn tieáp tuïc chôi ñuøa vui veû. Vaø vì theá, caùc em coù theå laây beänh cuûa mình cho nhöõng ngöôøi chung quanh moät caùch deã daøng vì khoâng coù daáu hieäu gì ñeå bieát maø phoøng ngöøa. Moät soá ngöôøi lôùn cuõng vaãn coù theå nhieãm beänh theo caùch naøy, hoaëc coù raát ít caùc trieäu chöùng. Beänh dieãn tieán aâm thaàm ñeán möùc ñoä sau khi nhieãm beänh vaø khoûi beänh maø beänh nhaân coù theå vaãn hoaøn toaøn khoâng heà hay bieát. Tuy vaäy, sau ñoù thì cô theå beänh nhaân seõ taïo ra khaùng theå choáng sieâu vi A, vaø ñieàu naøy coù theå xaùc ñònh ñöôïc qua vieäc thöû maùu. 43
  10. Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn 2. Vieâm gan tieâu bieåu (classical hepatitis) Theo dieãn tieán trong tröôøng hôïp naøy thì thôøi gian khoaûng töø 15 ñeán 50 ngaøy sau khi bò nhieãm sieâu vi A, beänh nhaân vaãn sinh hoaït khoûe maïnh bình thöôøng. Sau ñoù, ñoät nhieân caûm thaáy khoù chòu, noùng soát. Beänh phaùt trieån nhanh choùng trong voøng 24 giôø sau ñoù, keøm theo nhöõng trieäu chöùng phaùt trieån nhö buoàn noân, khoù chòu, ñau buïng, bieáng aên, tieâu chaûy, ñau nhöùc khôùp xöông. Moät soá beänh nhaân coù trieäu chöùng vaøng da vaø maét. Nöôùc tieåu chuyeån sang raát saäm maøu. Trong khoaûng hôn 90% tröôøng hôïp, beänh seõ keùo daøi töø moät vaøi ngaøy ñeán moät vaøi tuaàn leã, roài töï nhieân beänh töø töø giaûm daàn trong moät vaøi tuaàn keá tieáp, khoâng caàn do taùc ñoäng cuûa thuoác ñieàu trò. Trieäu chöùng ñoâi khi raát nheï vaø mô hoà neân coù theå bò nhaàm laãn vôùi nhöõng côn caûm cuùm sô saøi. Beänh thöôøng khoâng gaây trôû ngaïi ñaùng keå trong coâng vieäc laøm haøng ngaøy cuûa beänh nhaân. Neáu thöû maùu trong thôøi gian coù trieäu chöùng vaøng da, seõ thaáy haøm löôïng men gan (ALT) taêng cao trong moät thôøi gian ngaén. 44
  11. Dieãn tieán cuûa beänh vieâm gan sieâu vi A 3. Vieâm gan vaøng da maïn tính (cholestatic hepatitis) Trong tröôøng hôïp naøy, beänh nhaân cuõng baét ñaàu coù nhöõng trieäu chöùng gioáng nhö treân, nhöng da vaø maét sau ñoù tieáp tuïc coù maøu vaøng, cho duø haøm löôïng men gan ñaõ trôû laïi bình thöôøng nhö tröôùc. Hieän töôïng vaøng da naøy coù theå keùo daøi töø moät ñeán ba thaùng. Beänh nhaân tuy coù beà ngoaøi beänh hoaïn vì maøu vaøng cuûa da vaø maét, nhöng thöôøng caûm thaáy ngaøy moät khoûe hôn. Vôùi nhöõng tröôøng hôïp naøy, beänh nhaân caàn ñöôïc hoaït ñoäng bình thöôøng ngoaøi trôøi ñeå thuùc ñaåy quaù trình hoài phuïc söùc khoeû, nhöng do thieáu hieåu bieát, nhieàu ngöôøi thöôøng nhoát mình hoaëc bò nhoát mình trong nhaø vì sôï laây lan sang ngöôøi khaùc. Thaät ra, ñoái vôùi sieâu vi A thì giai ñoaïn coù khaû naêng laây lan nhieàu laø giai ñoaïn nhieãm khuaån nhöng chöa phaùt beänh, thöôøng cao nhaát laø khoaûng 2 tuaàn tröôùc khi phaùt beänh. Coøn vaøo giai ñoaïn hoài phuïc thì khaû naêng laây lan khoâng coøn nöõa. 45
  12. Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn 4. Vieâm gan taùi phaùt (relapsing hepatitis) Khoaûng 10% beänh nhaân vieâm gan sieâu vi A coù theå seõ bò taùi phaùt. Sau khi beänh coù daáu hieäu nhö ñaõ laønh beänh, beänh nhaân laïi boãng döng phaùt beänh trôû laïi vôùi nhöõng trieäu chöùng nhö treân, keùo daøi theâm moät vaøi tuaàn leã nöõa. Beänh coù theå taùi phaùt hai hay nhieàu laàn tröôùc khi hoaøn toaøn döùt haún. Trong moät soá tröôøng hôïp beänh nhaân chæ caûm thaáy meät moûi, giaûm söùc khoeû, deã meät, deã kieät söùc, bieáng aên vaø do ñoù giaûm troïng löôïng cô theå trong voøng nhieàu thaùng. Khi ñöôïc thöû maùu, men gan (ALT) taêng cao roài bình thöôøng trôû laïi theo töøng chu kyø. Tuy nhieân, cuoái cuøng roài beänh cuõng seõ hoaøn toaøn bieán maát vaø khoâng ñeå laïi baát cöù moät di chöùng naøo laâu daøi. 5. Vieâm gan aùc tính (fulminant hepatitis) Nhöùc ñaàu, caûm soát, noùng laïnh thaát thöôøng, oùi möûa vaø tieâu chaûy coù theå laø nhöõng trieäu chöùng cuûa beänh vieâm gan sieâu vi A aùc tính. Chæ coù khoaûng 3 phaàn ngaøn beänh nhaân coù khaû naêng rôi vaøo tröôøng hôïp naøy. Tuy laø moät tyû leä raát thaáp, nhöng ñieàu nguy hieåm laø noù coù theå daãn ñeán 46
  13. Ñieàu trò beänh vieâm gan sieâu vi A töû vong. Beänh nhaân coù theå thieät maïng moät caùch raát nhanh choùng. Tuy nhieân, khaùch quan maø noùi thì töû vong thöôøng coøn laø do beänh nhaân coù maéc keøm moät beänh khaùc gaây suy yeáu cho cô theå, hoaëc nhöõng ngöôøi giaø yeáu, suy nhöôïc. V. Ñieàu trò beänh vieâm gan sieâu vi A 1. Thuoác ñieàu trò Noùi laø “ñieàu trò” laø noùi theo thoùi quen vôùi haàu heát caùc loaïi beänh taät, nhöng thaät ra ñoái vôùi beänh vieâm gan sieâu vi A thì ñeán nay vaãn chöa coù loaïi thuoác naøo ñeå “ñieàu trò” theo ñuùng nghóa. Ngöôøi ta ñaõ tieán haønh thöû nghieäm nhieàu loaïi thuoác nhö methionine, choline, cortisol, amatan- dine, hoaït chaát trích ly töø gan, kích thích toá nöõ estrogen... trong vieäc chöõa trò caùc tröôøng hôïp vieâm gan sieâu vi A caáp tính. Gaàn ñaây nhaát, moät soá thuoác môùi vôùi khaû naêng tieâu dieät caùc vi khuaån loaïi DNA vaø RNA treân nhieàu phöông dieän khaùc nhau cuõng ñang ñöôïc thöû nghieäm. Caùc ñieån hình ñöôïc duøng laø Ribavirin, Isoprinosine, Levamisole ... Tuy nhieân, cho tôùi nay vaãn chöa coù moät phöông phaùp naøo chöùng toû ñöôïc hieäu quaû trong vieäc ruùt ngaén thôøi 47
  14. Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn gian beänh, moät khi sieâu vi A ñaõ xaâm nhaäp vaø baét ñaàu taêng tröôûng nhanh trong cô theå ngöôøi beänh. Vì theá, nhöõng can thieäp höõu hieäu vaøo caùc tröôøng hôïp beänh thöôøng laø giaùn tieáp thoâng qua vieäc baûo veä vaø naâng cao söùc khoeû cuûa ngöôøi beänh. Vôùi nhöõng hieåu bieát naøy, chuùng ta coù theå thaáy ñöôïc vieäc duøng thuoác nhieàu ñeå mong muoán “ñieàu trò” nhanh choùng beänh vieâm gan sieâu vi A thöôøng chæ coù haïi hôn laø coù lôïi. Ñieàu naøy cuõng caàn ñöôïc chuù yù. Do vì chöùc naêng hoaït ñoäng cuûa gan laø thanh loïc caùc ñoäc toá, keå caû caùc ñoäc toá cuûa thuoác ñieàu trò duøng khoâng chính xaùc, neân trong thôøi gian gan bò beänh, neáu chuùng ta duøng thuoác böøa baõi seõ chaúng khaùc naøo moät ñoøn ñaùnh boài, buoäc gan phaûi laøm vieäc nhieàu hôn thay vì laø ñöôïc nghæ ngôi ñeå choáng laïi beänh. Vì theá, vieäc duøng thuoác ñieàu trò beänh vieâm gan sieâu vi A caàn phaûi heát söùc thaän troïng vì thöôøng laø voâ ích vaø coù nhieàu khaû naêng gaây haïi. Tröôùc khi duøng baát cöù loaïi thuoác naøo, toát nhaát laø phaûi coù yù kieán cuûa baùc só chuyeân khoa ñieàu trò. 48
  15. Ñieàu trò beänh vieâm gan sieâu vi A 2. Nghæ ngôi Khoâng taùc ñoäng gì ñöôïc nhieàu baèng thuoác men, neân vieäc nghæ ngôi döôõng söùc cho beänh nhaân trong thôøi gian beänh vaø sau khi beänh laø ñieàu hôïp lyù vaø caàn thieát. Beänh nhaân neân nghæ ngôi vaø khoâng neân laøm vieäc quaù naëng nhoïc. Neân thay ñoåi caùch thöùc aên uoáng trong moät thôøi gian ngaén, traùnh nhöõng thöùc aên quaù nhieàu daàu môõ hoaëc khoù tieâu. Neân boài döôõng vôùi nhöõng thöùc aên vaø nöôùc uoáng chöùa nhieàu chaát ñöôøng hoaëc tinh boät. Neân aên khoaûng 3000 ñeán 4000 calory moãi ngaøy trong thôøi gian bò beänh, maëc duø nhu caàu trung bình cuûa chuùng ta chæ caàn khoaûng 1.800 ñeán 2.200 calory moãi ngaøy. Tuy nhieân, nghæ ngôi ñoái vôùi beänh vieâm gan sieâu vi A khoâng coù nghóa laø naèm yeân moät choã. Khi ngöôøi beänh coù theå hoaït ñoäng ñöôïc, hoaëc thaäm chí neáu caûm thaáy coù ñuû khaû naêng thöïc hieän coâng vieäc haøng ngaøy nhö bình thöôøng, ñieàu ñoù raát toát. Chæ caàn chuù yù khoâng gaéng söùc hoaëc ñöøng laøm vieäc cho ñeán khi quaù meät. Lao ñoäng vöøa phaûi seõ giuùp cô theå deã hoài phuïc hôn laø naèm yeân thuï ñoäng. Neáu khoâng coù trieäu chöùng noân möûa, thì vieäc aên uoáng coù theå giöõ bình thöôøng theo khaåu vò maø 49
  16. Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn khoâng caàn kieâng cöû thaùi quaù. Vaán ñeà quan troïng hôn laø ngöôøi beänh caàn aên sao cho ngon mieäng ñeå aên ñöôïc nhieàu, vì trong tröôøng hôïp naøy gan vaãn coøn hoaït ñoäng toát chöù chöa ñeán noãi “boû vieäc”. 3. Ñieàu trò trieäu chöùng Trong tröôøng hôïp caùc trieäu chöùng beänh gaây khoù chòu raát nhieàu cho beänh nhaân, vieäc ñieàu trò trieäu chöùng cuõng coù theå ñöôïc aùp duïng. Caùc thuoác thöôøng duøng trong tröôøng hôïp naøy nhaèm giuùp beänh nhaân giaûm ñau nhöùc, choáng tieâu chaûy hoaëc ñeå bôùt noân möûa... Tuy nhieân, nhö ñaõ trình baøy ôû phaàn treân, chæ neân duøng thuoác trong nhöõng tröôøng hôïp heát söùc caàn thieát maø thoâi. Söû duïng caøng ít thuoác caøng toát, thaäm chí khoâng duøng laø toát nhaát. Uoáng thuoác khi gan ñang bò vieâm chính laø laøm cho gan phaûi hoaït ñoäng nhieàu hôn thay vì nghæ ngôi döôõng beänh. Tuyeät ñoái khoâng ñöôïc uoáng thuoác an thaàn, thuoác nguû hoaëc caùc loaïi thuoác röôïu. Thay vì duøng thuoác, coù theå aùp duïng moät soá caùc phöông phaùp coå truyeàn laøm eâm dòu khaùc nhö xoa boùp, aán huyeät, xoa daàu noùng, taém hôi, chaâm cöùu... vôùi ñieàu kieän phaûi ñaûm baûo nguyeân taéc tieät truøng. 50
  17. Ñieàu trò beänh vieâm gan sieâu vi A Nhöõng can thieäp naøy ñoâi khi coøn coù taùc ñoäng taâm lyù ñeå giuùp beänh nhaân khoâng quaù lo laéng, vaø neáu ñöôïc thöïc hieän ñuùng phöông phaùp, chuùng seõ khoâng laøm haïi gì ñeán gan. 4. Khi naøo phaûi vaøo beänh vieän? Maëc duø vieâm gan sieâu vi A ñöôïc xaùc ñònh laø moät beänh ít nguy hieåm, nhöng vaãn coù moät tyû leä raát nhoû beänh dieãn tieán xaáu. Vì theá, chuùng ta khoâng neân chuû quan vôùi taát caû caùc tröôøng hôïp beänh. Neáu beänh nhaân bò ñau buïng, buoàn noân, oùi möûa lieân tuïc vaø khoâng aên uoáng ñöôïc, caàn phaûi ñöa vaøo beänh vieän ñeå theo doõi ñieàu trò. Trong tröôøng hôïp caàn thieát, dung dòch dinh döôõng vaø thuoác men coù theå seõ ñöôïc truyeàn tröïc tieáp vaøo cô theå ñeå giuùp beänh nhaân mau hoài söùc hôn. Haàu heát caùc tröôøng hôïp beänh dieãn tieán xaáu ñeàu laø do theå traïng beänh nhaân quaù suy suïp, hoaëc do cuøng luùc maéc caùc beänh khaùc, hoaëc do giaø yeáu hoaëc suy nhöôïc cô theå. Vì theá, vieäc ñöa beänh nhaân vaøo beänh vieän laø caàn thieát ñeå coù theå coù caùc bieän phaùp can thieäp caàn thieát khi coù nhöõng dieãn tieán baát ngôø. 51
  18. Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn 5. Keát luaän Toùm laïi, vieäc ñieàu trò beänh vieâm gan sieâu vi A thay ñoåi theo töøng tröôøng hôïp, tuøy vaøo tình traïng söùc khoûe cuûa moãi beänh nhaân. Noùi chung, beänh chæ deã laây lan nhaát trong thôøi gian tröôùc khi phaùt beänh. Khi beänh nhaân ñaõ coù nhöõng trieäu chöùng boäc loä ra nhö vaøng da... thì beänh khoâng coøn laây lan nöõa. Vì theá, khoâng caàn phaûi caùch ly beänh nhaân vì ñieàu ñoù gaây aûnh höôûng xaáu veà taâm lyù cuõng nhö veà theå chaát. Vieäc chuù yù boài döôõng vaø ñeå cho ngöôøi beänh coù ñieàu kieän nghæ ngôi khoâng phaûi laøm vieäc quaù söùc laø caàn thieát. Vaø ñieàu quan troïng nhaát caàn chuù yù laø tuyeät ñoái khoâng uoáng röôïu, cuõng nhö khoâng duøng baát cöù loaïi thuoác ñieàu trò naøo maø khoâng coù söï chæ ñònh cuûa baùc só. VI. Chuûng ngöøa beänh vieâm gan sieâu vi A 1. Ích lôïi cuûa vieäc chuûng ngöøa Chuûng ngöøa laø phöông phaùp toát nhaát ñeå ñoái phoù vôùi haàu heát moïi caên beänh, tröø ra nhöõng caên 52
  19. Chuûng ngöøa beänh vieâm gan sieâu vi A beänh quaùi aùc maø ñeán nay chuùng ta vaãn chöa coù thuoác ñeå chuûng ngöøa. May maén thay, thuoác chuûng ngöøa vieâm gan A hieän nay saün coù vaø raát an toaøn, hieäu quaû. Vieäc chuûng ngöøa xeùt treân phaïm vi toaøn xaõ hoäi coù theå tuaàn töï ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu töø thaáp ñeán cao nhö sau ñaây: ÔÛ möùc ñoä thaáp nhaát, vieäc duøng thuoác chuûng ngöøa baûo veä cho ngöôøi ñöôïc chuûng ngöøa khoâng bò nhieãm beänh, ngay caû trong tröôøng hôïp khi ñang xaûy ra dòch beänh. Ñöôïc söû duïng roäng raõi hôn, thuoác chuûng ngöøa giuùp ngaên chaën söï lan roäng cuûa beänh, vì giaûm soá ngöôøi maéc beänh cuõng laø giaûm caùc nguoàn laây lan beänh. Neáu ñöôïc aùp duïng cho taát caû moïi ngöôøi, coù theå dieät tröø hoaøn toaøn caên beänh. 2. Ñoái töôïng caàn ñöôïc chuûng ngöøa Maëc duø lôïi ích cuûa vieäc tieâm chuûng ngöøa beänh vieâm gan sieâu vi A laø khoâng theå phuû nhaän ñöôïc, nhöng trong thöïc teá khoâng phaûi bao giôø ngöôøi ta cuõng coù ñuû ñieàu kieän ñeå thöïc hieän vieäc chuûng ngöøa 53
  20. Vieâm gan – Bieát ñeå soáng toát hôn toaøn dieän, nhaát laø ôû caùc nöôùc ngheøo hoaëc caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Vì theá, caùc ñoái töôïng sau ñaây coù theå caàn ñöôïc xem xeùt öu tieân tröôùc caùc ñoái töôïng khaùc. 1. Treû em sinh tröôûng ôû nhöõng vuøng coù nguy cô nhieãm beänh cao. 2. Treû em ñöôïc ñöa ñeán soáng ôû nhöõng vuøng coù nguy cô nhieãm beänh cao. 3. Khaùch du lòch hoaëc ñi coâng taùc ñeán caùc vuøng ñang coù nguy cô nhieãm beänh. 4. Ngöôøi lôùn tuoåi, giaø yeáu hoaëc suy nhöôïc khi thöû maùu khoâng coù söï hieän dieän cuûa khaùng theå choáng sieâu vi A (HAV-IgG). Ñoái vôùi baûn thaân moãi ngöôøi, coù theå töï quyeát ñònh vieäc coù neân tieâm chuûng ngöøa hay khoâng caên cöù vaøo moâi tröôøng sinh soáng vaø laøm vieäc cuûa mình, cuõng nhö tuyø theo khaû naêng taøi chaùnh cho pheùp. 3. Caùc phöông phaùp chuûng ngöøa hieän nay Hieän nay coù hai phöông phaùp chuûng ngöøa khaùc nhau laø chuûng ngöøa chuû ñoäng (active vaccination) vaø chuûng ngöøa thuï ñoäng (passive vaccination). 54
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0