Giáo trình tìm hiểu cơ cấu tổ chức các vùng kinh tế ở việt nam trong giai đoạn phát triển p2

Chia sẻ: Fasfa Afasf | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

76
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Các loại hình du lịch địa phương mang sắc thái bản sắc dân tộc chưa được phát huy. * Ngành thương mại: phát triển ở khu vực cửa khẩu biên giới. Vùng còn nhiều hạn chế về giao thông liên vùng, liên tỉnh nên cũng gây trở ngại đáng kể cho phát triển kinh tế. b) Bộ khung l∙nh thổ của vùng: - Hệ thống đô thị: Hệ thống đô thị gồm 18 thành phố, thị xã với tổng diện tích

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình tìm hiểu cơ cấu tổ chức các vùng kinh tế ở việt nam trong giai đoạn phát triển p2

- Ngµnh dÞch vô: * Ngµnh du lÞch Víi c¸c tiÒm n¨ng ph¸t triÓn ngµnh du lÞch ë c¸c khu vùc: VÞnh H¹ Long (Qu¶ng Ninh), c¸c di tÝch lÞch sö, ®Òn chïa ë Tuyªn Quang, §Òn Hïng - Phó Thä, Qu¶ng Ninh,... c¸c hang ®éng ë L¹ng S¬n, Cao B»ng... C¸c lo¹i h×nh du lÞch ®Þa ph−¬ng mang s¾c th¸i b¶n s¾c d©n téc ch−a ®−îc ph¸t huy. * Ngµnh th−¬ng m¹i: ph¸t triÓn ë khu vùc cöa khÈu biªn giíi. Vïng cßn nhiÒu h¹n chÕ vÒ giao th«ng liªn vïng, liªn tØnh nªn còng g©y trë ng¹i ®¸ng kÓ cho ph¸t triÓn kinh tÕ. b) Bé khung l∙nh thæ cña vïng: - HÖ thèng ®« thÞ: HÖ thèng ®« thÞ gåm 18 thµnh phè, thÞ x· víi tæng diÖn tÝch 1.902.2 km2 vµ d©n sè 1.264.5 ngh×n ng−êi. MËt ®é d©n sè cña vïng lµ 665 ng−êi/ km2. Ngoµi ra cßn m¹ng l−íi thÞ trÊn, trung t©m huyÖn lþ lµ 88 huyÖn víi 104 thÞ trÊn. - Thµnh phè H¹ Long lµ thµnh phè trùc thuéc tØnh Qu¶ng Ninh, lµ trung t©m kinh tÕ, chÝnh trÞ, v¨n ho¸ cña tØnh, trung t©m du lÞch, nghØ m¸t cã ý nghÜa trong n−íc vµ qu«c tÕ. Ngoµi ra thµnh phè cßn cã vÞ trÝ quan träng vÒ an ninh, quèc phßng vµ lµ ®Çu mèi giao th«ng, th−¬ng m¹i quan träng cña vïng. Ph¹m vi ¶nh h−ëng cña thµnh phè lµ c¸c tØnh Qu¶ng Ninh, B¾c Ninh, L¹ng S¬n. - Thµnh phè Th¸i Nguyªn lµ trung t©m kinh tÕ, v¨n ho¸ cña vïng ViÖt B¾c, cã ý nghÜa quan träng vÒ mÆt quèc phßng vµ lµ ®Çu mèi giao l−u c¸c tØnh phÝa B¾c. Cã ph¹m vi ¶nh h−ëng lµ c¸c tØnh B¾c C¹n, Th¸i Nguyªn, Tuyªn Quang, Cao B»ng. - Thµnh phè ViÖt Tr× lµ thµnh phè c«ng nghiÖp cña vïng §«ng B¾c víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp ho¸ chÊt, giÊy, vËt liÖu x©y dùng. §©y lµ trung t©m v¨n ho¸ chÝnh trÞ, khoa häc kü thuËt cã ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n ho¸ c¸c tØnh phÝa T©y cña vïng §«ng B¾c. Ph¹m vi ¶nh h−ëng lµ c¸c tØnh Phó Thä, Yªn B¸i, Lµo Cai. Ngoµi ra cßn 14 thÞ x· cã ý nghÜa lµ trung t©m v¨n ho¸, kinh tÕ, chÝnh trÞ cña c¸c tØnh cña vïng. - HÖ thèng giao th«ng vËn t¶i: + HÖ thèng ®−êng « t«: bao gåm c¸c tuyÕn quèc lé: Quèc lé 2 dµi 316 km ch¹y tõ Hµ Néi - ViÖt Tr× - Phó Thä - Tuyªn Quang - MÌo V¹c, ®i qua c¸c thµnh phè c«ng nghiÖp vµ ®Þa bµn giµu kho¸ng s¶n, l©m s¶n vµ vïng ch¨n nu«i gia sóc lín; 117
Quèc lé 3: Hµ Néi- Th¸i Nguyªn - B¾c C¹n- Cao B»ng - Thuû KhÈu dµi 382 km: nèi liÒn vïng kim lo¹i mµu víi Th¸i nguyªn vµ Hµ Néi; Quèc lé 18 (ngang) B¾c Ninh - U«ng BÝ - §«ng TriÒu - Mãng C¸i: §i qua vïng s¶n xuÊt than ®¸ vµ ®iÖn lùc cña vïng; Quèc lé 4 (ngang) tõ Mòi Ngäc - Mãng C¸i- L¹ng S¬n- Cao B»ng- §ång V¨n: ®i qua vïng c©y ¨n qu¶, vµ nèi liÒn víi cöa khÈu ViÖt Trung...; §−êng 3A(13A) tõ L¹ng S¬n- B¾c S¬n- Th¸i Nguyªn- Tuyªn Quang- Yªn B¸i gÆp ®−êng sè 6 cã ý nghÜa vÒ mÆt kinh tÕ vïng trung du vµ quèc phßng. + HÖ thèng ®−êng s¾t: TuyÕn Hµ Néi - §ång §¨ng dµi 163 km nèi víi ga B»ng T−êng (Trung Quèc). §©y lµ tuyÕn ®−êng s¾t quan träng trong viÖc t¹o ra c¸c mèi liªn hÖ qua mét sè khu vùc kinh tÕ vµ quèc phßng xung yÕu: B¾c Giang- Chi l¨ng- L¹ng S¬n; TuyÕn Hµ Néi - ViÖt Tr× - Yªn b¸i - Lµo Cai; TuyÕn ®−êng s¾t Hµ Néi - Qu¸n TriÒu nèi liÒn Hµ Néi víi nhiÒu côm c«ng nghiÖp c¬ khÝ, luyÖn kim quan träng nh− §«ng Anh, Gß §Çm, U«ng BÝ. + HÖ thèng c¶ng biÓn: C¶ng Cöa «ng, c¶ng Hång Gai, c¶ng C¸i L©n ®ang ®−îc x©y dùng lµ c¶ng chuyªn dông ë B¾c Bé víi chøc n¨ng xuÊt khÈu than ®¸.... 1.3. §Þnh h−íng ph¸t triÓn ë vïng a) Ngµnh c«ng nghiÖp: - H×nh thµnh ngµnh hoÆc c¸c s¶n phÈm c«ng nghiÖp mòi nhän dùa trªn c¸c lîi thÕ vÒ nguyªn liÖu vµ vÒ thÞ tr−êng nh− c«ng nghiÖp khai th¸c, tuyÓn quÆng vµ tinh chÕ kho¸ng s¶n than, s¾t, kim lo¹i mµu; c«ng nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng; c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m s¶n; c«ng nghiÖp luyÖn kim; c«ng nghiÖp chÕ t¹o c¬ khÝ; nhiÖt ®iÖn vµ thuû ®iÖn võa vµ nhá; c«ng nghiÖp ph©n bãn ho¸ chÊt, c«ng nghiÖp hµng tiªu dïng. - MÆt kh¸c ®èi víi c¸c khu c«ng nghiÖp hiÖn cã cÇn ®−îc c¶i t¹o, më réng n©ng cÊp h¹ tÇng c¬ së, ®Çu t− c«ng nghÖ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ chÊt l−îng s¶n phÈm. - Duy tr× vµ ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ tiÒu thñ c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ s¶n xuÊt c¸c s¶n phÈm mü nghÖ cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu. b) Ngµnh n«ng-l©m-ng− nghiÖp: * Ngµnh n«ng nghiÖp - ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c©y trång theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ c¸c c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, c©y thùc phÈm, c©y d−îc liÖu; gi¶m tû träng c©y l−¬ng thùc víi t¨ng c−êng ®Çu t− th©m canh ®¸p øng nhu cÇu t¹i chç 118
- Chó träng ph¸t triÓn ®µn gia sóc lín: tr©u bß lÊy thÞt, s÷a tiªu dïng vµ xuÊt khÈu. * Ngµnh l©m nghiÖp - Ph¸t triÓn l©m nghiÖp theo h−íng x· héi ho¸, thùc hiÖn chøc n¨ng b¶o vÖ rõng ®Çu nguån, trång rõng míi. - §æi míi gièng c©y trång, chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång phï hîp víi nhu cÇu cña thÞ tr−êng vÒ l©m s¶n. - X©y dùng c¸c vïng nguyªn liÖu giÊy, gç trô má. c) C¸c ngµnh dÞch vô: - Ph¸t triÓn hÖ thèng c¸c trung t©m th−¬ng m¹i, c¸c khu kinh tÕ cöa khÈu; ph¸t triÓn th−¬ng nghiÖp vïng cao, vïng s©u, vïng xa, vïng h¶i ®¶o. - Ph¸t triÓn du lÞch biÓn, x©y dùng mét sè khu, côm du lÞch, tuyÕn du lÞch néi vïng, liªn vïng vµ quèc tÕ. - Ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh dÞch vô kh¸c nh− vËn t¶i qu¸ c¶nh, dÞch vô tµi chÝnh, ng©n hµng, chuyÓn giao c«ng nghÖ, th«ng tin liªn l¹c. - X©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng, kinh tÕ x· héi ®Æc biÖt lµ hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i, c¸c c¬ së y tÕ, tr−êng häc, v¨n ho¸, th«ng tin; X©y dùng hÖ thèng thuû lîi vµ hÖ thèng cung cÊp n−íc cho c¸c thµnh phè, thÞ x·, thÞ trÊn, huyÖn lþ, cung cÊp n−íc s¹ch cho n«ng th«n; ph¸t triÓn hÖ thèng b−u chÝnh viÔn th«ng, ph¸t triÓn hÖ thèng cung cÊp ®iÖn. - VÊn ®Ò m«i tr−êng ph¶i ®−îc coi träng song song trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vïng, ®Æc biÖt ë c¸c khu c«ng nghiÖp lín: ViÖt Tr×, Qu¶ng Ninh, Th¸i Nguyªn. VÒ mÆt l·nh thæ §«ng B¾c ph¸t triÓn theo c¸c tuyÕn vµ c¸c cùc: - ViÖt Tr×: Theo hai tuyÕn s«ng Thao, s«ng Ch¶y vµ s«ng L« trªn c¬ së khai th¸c thiÕc, thuû ®iÖn Th¸c Bµ, chÌ Phó Thä- S¬n D−¬ng, khai th¸c apatit, chÕ biÕn gç, du lÞch T©n Trµo- Sapa. - Th¸i Nguyªn: Víi hai tuyÕn quèc lé 3 vµ liªn tØnh 13 däc theo s«ng CÇu, trªn c¬ së khai th¸c quÆng s¾t, than, thiÕc, ch×, kÏm; ph¸t triÓn c¬ khÝ Gia Sµng, kÝnh §¸p CÇu, chÌ Th¸i Nguyªn, du lÞch hå Nói Cèc, hå Ba BÓ, hang P¸c Bã. 119
- Hßn Gai: Däc tuyÕn 18, ®−êng thuû néi ®Þa H¹ Long, B¸i Tö Long víi c¸c h¶i c¶ng: Cöa «ng, Hßn Gai, C¸i L©n, trªn c¬ së khai th¸c than, c¬ khÝ khai má. C¬ khÝ ®ãng tÇu, g¹ch GiÕng §¸y, ph¸t triÓn c¸c khu du lÞch, nghØ m¸t träng ®iÓm cña miÒn B¾c: H¹ Long, Mãng C¸i. II .Vïng T©y B¾c Vïng gåm 3 tØnh: Lai Ch©u, S¬n La vµ Hoµ B×nh. Tæng diÖn tÝch tù nhiªn lµ 35637 km2, chiÕm 10,82% diÖn tÝch c¶ n−íc. D©n sè lµ 2312,6 ngh×n ng−êi (n¨m 2001) víi mËt ®é d©n sè 61 ng−êi/km2. 2.1. TiÒm n¨ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi a) VÞ trÝ ®Þa lý: Vïng T©y B¾c: phÝa B¾c gi¸p Trung Quèc cã cöa khÈu Lai V©n, ®−êng biªn giíi dµi 310 km; PhÝa T©y gi¸p Lµo cã cöa khÈu §iÖn Biªn, S«ng M·, Mai S¬n, ®−êng biªn giíi dµi 560 km; PhÝa §«ng gi¸p vïng §«ng B¾c vµ §ång b»ng s«ng Hång; phÝa Nam gi¸p víi B¾c Trung Bé. Vïng T©y B¾c cã ý nghÜa trong giao l−u kinh tÕ víi c¸c n−íc l¸ng giÒng vµ cã ý nghÜa ®Æc biÖt vÒ quèc phßng. b) §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ tµi nguyªn thiªn nhiªn: * §Þa h×nh §Þa h×nh nói cao hiÓm trë chia c¾t phøc t¹p, nhiÒu ®Ønh nói cao víi d·y Hoµng Liªn S¬n ch¹y theo h−íng T©y B¾c - §«ng Nam tõ biªn giíi ViÖt Trung vÒ ®ång b»ng vµ c¸c d·y nói, cao nguyªn kh¸c. Bëi vËy viÖc më mang x©y dùng vµ giao l−u víi bªn ngoµi cña vïng rÊt h¹n chÕ. N»m gi÷a vïng lµ dßng s«ng §µ víi hai bªn lµ nói cao vµ cao nguyªn t¹o thµnh vïng tù nhiªn ®éc ®¸o thÝch hîp ph¸t triÓn thµnh khu kinh tÕ tiªu biÓu cho vïng nói cao miÒn B¾c ViÖt Nam. * KhÝ hËu KhÝ hËu nhiÖt ®íi chÞu ¶nh h−ëng cña giã mïa. ChÕ ®é giã mïa cã sù t−¬ng ph¶n râ rÖt: Mïa hÌ giã mïa T©y Nam nãng kh«, m−a nhiÒu, mïa ®«ng giã mïa §«ng B¾c l¹nh, kh«, Ýt m−a. ChÕ ®é giã t¹o ra thêi tiÕt cã phÇn kh¾c nghiÖt, g©y nªn kh« nãng, h¹n h¸n, s−¬ng muèi g©y trë ng¹i cho s¶n xuÊt vµ sinh ho¹t. * Tµi nguyªn n−íc - T©y B¾c lµ ®Çu nguån cña mét vµi hÖ thèng s«ng §µ, s«ng M·, s«ng B«i. Víi 120
®Þa thÕ l−u vùc rÊt cao, lßng s«ng chÝnh vµ c¸c chi l−u rÊt dèc. Cã nhiÒu ghÒnh th¸c ®· t¹o nªn nguån thuû n¨ng lín cho ViÖt Nam. - Nguån suèi nãng ë vïng kh¸ nhiÒu nh− Kim B«i - Hßa B×nh, §iÖn Biªn,... cã kh¶ n¨ng ch÷a bÖnh. - C¸c suèi kho¸ng ë Lai Ch©u, S¬n La (16 ®iÓm), Hoµ B×nh. * Tµi nguyªn kho¸ng s¶n - Than: tr÷ l−îng kho¶ng 10 triÖu tÊn ®¸p øng nhu cÇu ®Þa ph−¬ng. C¸c má Suèi Bµng, Suèi Hoa, Quúnh Nhai, Hang M¬n - Tµ V¨n. - Niken - §ång - Vµng: ®· ph¸t hiÖn 4 má niken vµ nhiÒu ®iÓm quÆng. §ång ®−îc ph¸t hiÖn ë khu vùc má V¹n Sµi- Suèi Ch¸t víi tæng tr÷ l−îng kho¶ng 980 tÊn vµ dù b¸o ®¹t h¬n 270.000 tÊn. - Vµng sa kho¸ng ph©n bè däc s«ng §µ vµ c¸c triÒn s«ng. Nh×n chung tµi nguyªn kho¸ng s¶n ë vïng cßn nhiÒu ë d¹ng tiÒm n¨ng. * §Êt hiÕm Cã tiÒm n¨ng ®Êt hiÕm lín nhÊt ViÖt Nam. Má ®Êt hiÕm §«ng Pao (Lai Ch©u) tr÷ l−îng kho¶ng 5,5 triÖu tÊn. Nguån ®Êt hiÕm ®−îc khai th¸c sÏ phôc vô cho nhu cÇu trong n−íc vµ xuÊt khÈu. * Tµi nguyªn ®Êt vµ rõng Cã hai lo¹i ®Êt chÝnh lµ ®á vµng vµ ®Êt båi tô trong c¸c thung lòng vµ ven s«ng. Trong c¬ cÊu sö dông ®Êt, ®Êt n«ng nghiÖp chiÕm 9,92%, ®Êt l©m nghiÖp 13,18%, ®Êt chuyªn dïng 1,75 % vµ ®Êt ch−a sö dông chiÕm tíi 75,13 %. Lo¹i ®Êt ®á vµng ë c¸c s−ên nói cã xu h−íng tho¸i ho¸ nhanh do canh t¸c vµ khai th¸c rõng qu¸ møc. DiÖn tÝch rõng n¨m 2001 lµ 1018,9 ngh×n ha, trong ®ã diÖn tÝch rõng tù nhiªn lµ 927,5 ngh×n ha. Rõng chñ yÕu lµ rõng tre nøa, gç th−êng, cã Ýt gç quÝ hiÕm vµ lµ rõng thø sinh. Tuy nhiªn trong rõng cã nhiÒu lo¹i d−îc liÖu quÝ nh− sa nh©n, tam thÊt (Lai Ch©u). §Æc biÖt rõng T©y B¾c cã nhiÒu c¸nh kiÕn vµ c¸c ®éng vËt quÝ hiÕm voi, bß tãt, nai... c) Tµi nguyªn nh©n v¨n: - Vïng ®−îc khai th¸c muén nªn mËt ®é d©n c− th−a thít h¬n so víi c¸c vïng trong n−íc, chñ yÕu lµ c¸c d©n téc Ýt ng−êi sinh sèng, bao gåm c¸c d©n téc Th¸i, 121
M−êng, H’M«ng, Dao... cã nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ v¨n ho¸ truyÒn thèng vµ tËp qu¸n s¶n xuÊt. - V¨n ho¸ Hoµ B×nh lµ ®Æc tr−ng cña ng−êi M−êng vµ ng−êi ViÖt-M−êng, ®Ó l¹i nhiÒu di chØ cã gi¸ trÞ vÒ lÞch sö vµ kiÔn tróc. - Nh×n chung tr×nh ®é d©n trÝ trong vïng cßn thÊp, tû lÖ mï ch÷ trong ®é tuæi lao ®éng chiÕm tíi 49,6% (so víi c¶ n−íc lµ 16,5%) trong ®ã ë Lai Ch©u lµ 64,2% vµ S¬n La lµ 63,5% vµ Hoµ B×nh lµ 23,5%... - Lùc l−îng lao ®éng cña vïng kh¸ dåi dµo tuy nhiªn tr×nh ®é lao ®éng thÊp, c¬ cÊu lao ®éng rÊt ®¬n gi¶n, chñ yÕu lµ lao ®éng n«ng nghiÖp, tû lÖ thÊt nghiÖp cao chiÕm tíi 9,3%. Do vËy trong hiÖn t¹i vµ c¶ t−¬ng lai cÇn chó träng ®Çu t− n©ng cao tr×nh ®é d©n trÝ vµ tr×nh ®é cña ng−êi lao ®éng. CÇn kh¬i dËy c¸c ngµnh nghÒ truyÒn thèng vµ gi÷ g×n ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc vïng nµy. 2.2. HiÖn tr¹ng ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña vïng - NÒn kinh tÕ ®ang ë ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp, t¨ng tr−ëng GDP thÊp vµ kÐo dµi nhiÒu n¨m. Tèc ®é t¨ng d©n sè cao trªn 3%, GDP b×nh qu©n ®Çu ng−êi bao gåm c¶ khu thuû ®iÖn Hoµ B×nh rÊt thÊp ®¹t 1616,8 ngh×n ®ång/ng−êi/n¨m b»ng 48,2% møc trung b×nh cña c¶ n−íc. - ë vïng cao, s¶n xuÊt cßn l¹c hËu mang nÆng tÝnh tù cÊp tù tóc, ®êi sèng nh©n d©n cßn nhiÒu khã kh¨n. - C¬ cÊu kinh tÕ mÆc dï ®· cã sù chuyÓn biÕn nh−ng cßn rÊt chËm, chñ yÕu lµ s¶n xuÊt n«ng- l©m nghiÖp, n¨m 1997 tû träng thu nhËp n«ng l©m nghiÖp chiÕm tíi 56,16%, c«ng nghiÖp chØ chiÕm 13,66% vµ dÞch vô 30,18%. a) C¸c ngµnh kinh tÕ: - Ngµnh n«ng- l©m nghiÖp: * Ngµnh n«ng nghiÖp - Ph¸t huy thÕ m¹nh c©y chÌ tuy chÊt l−îng kh«ng cao nh− chÌ vïng §«ng B¾c nh−ng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp chÕ biÕn chÌ ®en xuÊt khÈu v× chÌ lµ c©y cã gi¸ trÞ cña vïng. DiÖn tÝch chÌ chiÕm 10,25% diÖn tÝch chÌ trong c¶ n−íc n¨m1995, ®−îc trång chñ yÕu ë Lai Ch©u, S¬n La, Hoµ B×nh. - C©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy nhiÒu nhÊt lµ mÝa. Ngoµi ra cßn cã vïng b«ng T« HiÖu - S¬n La; vïng ®Ëu t−¬ng S¬n La, Lai Ch©u. - C©y l−¬ng thùc: tõng b−íc gi¶m diÖn tÝch lóa ®åi, t¨ng diÖn tÝch lóa n−íc, x©y dùng c¸nh ®ång M−êng Thanh, B¾c Yªn, V¨n ChÊn... vµ ph¸t triÓn ruéng bËc thang. 122