Ảnh hưởng của chức năng thận lên tăng kali máu của bệnh nhân nội trú tại Bệnh viện Thống Nhất

Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019<br /> <br /> <br /> ẢNH HƯỞNG CỦA CHỨC NĂNG THẬN LÊN TĂNG KALI MÁU<br /> CỦA BỆNH NHÂN NỘI TRÚ TẠI BỆNH VIỆN THỐNG NHẤT<br /> Phạm Vĩnh Phú*, Lê Văn Lắm*, Nguyễn Phan Thủy Tiên*, Hồ Ngọc Trinh*, Lại Thị Mỹ Duyên*,<br /> Nguyễn Văn Tân**, Nguyễn Đức Công**<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đê: Tăng kali máu là một trong những tình trạng rối loạn điện giải nguy hiểm trong thực hành<br /> lâm sàng. Tình trạng tăng kali máu ảnh hưởng đến nhiều hệ cơ quan của cơ thể, đặc biệt là hệ tim mạch. Trong<br /> những cơ chế điều hòa kali máu trong cơ thể, thận giữ vai trò quan trọng nhất. Nghiên cứu này nhằm khảo sát<br /> sự ảnh hưởng của chức năng thận lên tình trạng tăng kali máu trong nhóm bệnh nhân điều trị nội trú, bệnh viện<br /> Thống Nhất.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu cắt ngang, mô tả 855 bệnh nhân điều trị nội trú tại<br /> Trung Tâm Tim Mạch (TTTM) và Khoa Nội Thận – Lọc Máu (NT – LM) bệnh viên Thống Nhất từ 01/10/2017<br /> đến 31/03/2018.<br /> Kết quả: Có 855 bệnh nhân trong nghiên cứu này, tuổi trung bình 62,75 ± 17,38, bệnh nhân nữ chiếm<br /> 51,1%. Có tổng cộng 156 bệnh nhân bệnh thận mạn (18,2%). Độ lọc cầu thận của nhóm bệnh nhân tăng và<br /> không tăng kali máu lần lượt là 11,1 (6,5 – 31,2) và 68,9 (48,7 – 83,1) mL/phút/1,73 m2, sự khác biệt này có ý<br /> nghĩa thống kê (giá trị p < 0,0001). Sự tương quan giữa nồng độ kali máu và chứng năng thận được thể hiện qua<br /> phương trình hồi quy đa biến: Kali máu (mmol/L) = 3,84 + 0,02 (ure) – 0,004 (eGFR) + 0,24 (bệnh thận mạn). Hệ<br /> số xác định bội R2 = 0,209.<br /> Kết luận: Chức năng thận liên quan chặt chẽ với tình trạng kali máu. Trong đó, nồng độ ure và creatinin<br /> máu có mối tương quan thuận với nồng độ kali máu, eGFR có mối tương quan nghịch với nồng độ kali máu.<br /> Từ khóa: tăng kali máu, liên quan giữa chức năng thận và nồng độ kali máu<br /> ABSTRACT<br /> EFFECTS OF RENAL FUNCTION ON SERUM POTASSIUM LEVEL OF PATIENTS AT THONG NHAT<br /> HOSPITAL<br /> Pham Vinh Phu, Le Van Lam, Nguyen Phan Thuy Tien, Ho Ngoc Trinh, Lai Thi My Duyen,<br /> Nguyen Van Tan, Nguyen Duc Cong<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 3 - 2019: 142 - 146<br /> Objectives: Hyperkalemia represents one of the most important electrolyte disturbances in clinical practice.<br /> Hyperkalaemia resulting in electrophysiological perturbations, most importantly in the cardiac system. Kidneys<br /> play the most important role in serum potassium regulation. This study’s aims were to access the effect of renal<br /> function on serum potassium level of patients at Thong Nhat hospital.<br /> Methods: This is a cross-sectional study, which describes of 855 inpatients who were treated in Cardiological<br /> center and Nephrological department of Thong Nhat hospital from October 1st 2017 to March 31st 2018.<br /> Results: There were 855 patients in this study, the mean age was 62.75 ± 17.38, the percentage of female<br /> patients was 51.1%. There are totally 156 patients with chronic kidney disease (CKD), which account for 18.2%<br /> of patients. Median eGFR of hyperkalemic and non-hyperkalemic group were 11.1 (6.5 – 31.2) and 68.9 (48.7–<br /> <br /> *Khoa Y – Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh **Bệnh viện Thống Nhất TP. Hồ Chí Minh<br /> <br /> Tác giả liên lạc: GS. TS Nguyễn Đức Công ĐT: 0982 160 860 Email: cong1608@gmail.com<br /> .com<br /> <br /> 142 Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2019<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> 83.1) mL/min/1.73m2 respectively, with the difference has reached the significant level (p 5 mmol/L(4,7).<br /> Có 3 cơ chế điều hòa thăng bằng kali: lượng Dựa theo nồng độ, có 3 mức độ tăng kali máu:<br /> kali cung cấp hàng ngày qua ăn uống, sự di + Tăng kali máu nhẹ: nồng độ kali máu từ 5,1<br /> chuyển kali nội và ngoại bào và cuối cùng là sự - 5,9 mmol/L.<br /> bài tiết kali qua thận(4,7). Trong đó, quá trình bài + Tăng kali máu trung bình: nồng độ kali<br /> tiết qua thận là quan trọng nhất. Độ nặng của máu từ 6,0 - 6,4 mmol/L.<br /> bệnh thận mạn là một trong những yếu tố nguy<br /> + Tăng kali máu nặng: nồng độ kali máu từ<br /> cơ quan trọng nhất của tăng kali máu(2). Trong<br /> 6,5 mmol/L trở lên.<br /> một nghiên cứu, chỉ 5% bệnh nhân có độ lọc cầu<br /> thận ước lượng (eGFR) từ 50-59 mL/phút/1,73 m2 Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh thận mạn theo<br /> có tăng kali máu, trong khi con số này trong KDIGO 2012: có 1 trong bất kỳ tiêu chuẩn nào<br /> nhóm bệnh nhân có eGFR < 20 mL/phút/1,73 m2 sau đây tồn tại kéo dài trên 3 tháng.<br /> là 40%. Hơn nữa, ứng với mỗi 5 mL/phút/1,73 m2 (1) Dấu chứng của tổn thương thận (thoả ≥ 1<br /> mà eGFR giảm, thì nguy cơ tăng kali máu dấu chứng):<br /> tăng 25%(2).  Albumine niệu > 30mg/24 giờ (hay tỉ lệ<br /> Nghiên cứu này thực hiện nhằm mục tiêu albumin/creatinin > 30mg/g).<br /> khảo sát sự ảnh hưởng của chức năng thận lên  Cặn lắng nước tiểu bất thường.<br /> nồng độ kali máu trong nhóm bệnh nhân tại  Điện giải kèm những bất thường khác do<br /> Trung Tâm Tim Mạch (TTTM) và Khoa Nội bệnh lý ống thận.<br /> Thận Lọc Máu (NT – LM) BV Thống Nhất.  Bất thường mô bệnh học (sinh thiết thận).<br /> ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNGPHÁPNGHIÊN CỨU  Bất thường cấu trúc thận dựa vào hình<br /> Đối tượng nghiên cứu ảnh học.<br /> Bệnh nhân điều trị nội trú tại TTTM và khoa  Tiền căn có ghép thận.<br /> <br /> <br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Thống Nhất 2019 143<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 3 * 2019<br /> <br /> (2) Giảm GFR < 60 ml/phút/1,73 m2 (Giai nhau giữa hai hoặc nhiều tỷ lệ phần trăm. Các<br /> đoạn 3a - Giai đoạn 5). Phân loại giai đoạn biến số liên tục sẽ được kiểm định biến số có<br /> theo GFR: tuân theo luật phân phối chuẩn không, những<br />  (G3a) 45-59 ml/phút/1,73 m2. biến số tuân theo luật phân phối chuẩn sẽ được<br />  (G3b) 30-44 ml/phút/1,73 m2. trình bày dưới dạng số trung bình ± độ lệch<br /> chuẩn và dùng kiểm định t-student để đánh giá<br />  (G4) 15-29 ml/phút/1,73 m2.<br /> sự khác biệt. Khác biệt được xem là có ý nghĩa<br />  (G5)