Ảnh hưởng của nhiệt độ cao đến sự đực hóa cá rô phi

Chia sẻ: Nguyen Quoc Nam | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

109
lượt xem 23
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

The study to assess the effect of high temperature on masculinisation of GIFT strain of tilapia, Oreochromis niloticus, was carried out at the Experimental Farm of Fisheries Faculty, Nong Lam University from March to July in 2007. It comprised two experiments, which were a completely randomized design with three replicates. In the first experiment, three-day-old fry were treated at room temperature (NT1 or DC), 32 0 C (NT2) and 34 0 C (NT3) for ten successive days. Average male ratio of the NT1, NT2 and NT3 were 49,73, 70,96 and 83,97%, respectively. In the second experiment, the fry was...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ảnh hưởng của nhiệt độ cao đến sự đực hóa cá rô phi

106 NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT AÛNH HÖÔÛNG CUÛA NHIEÄT ÑOÄ CAO ÑEÁN SÖÏ ÑÖÏC HOÙA CAÙ ROÂ PHI EFFECT OF HIGH TEMPERATURE ON MASCULISATION OF TILAPIA Phaïm Phong Tam Giang vaø Nguyeãn Vaên Tö Khoa Thuûy saûn, Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp.Hoà Chí Minh ABSTRACT cho noâ n g daâ n thoaù t khoû i ñoù i ngheø o . Trong töông lai, caù roâ phi seõ laø saû n phaå m thay theá The study to assess the effect of high cho caù c loaø i caù thòt traé n g ñang ngaø y caø n g caï n temperature on masculinisation of GIFT strain kieä t (Worldfish Center, 2003). Saû n löôï n g caù of tilapia, Oreochromis niloticus, was carried roâ phi ñaõ taê n g leâ n hôn 4 laà n töø naê m 1990 ñeá n out at the Experimental Farm of Fisheries 2003. Tính ñeá n naê m 2004, saû n löôï n g caù roâ phi Faculty, Nong Lam University from March to cuû a theá giôù i laø 1.800.000 taá n , trong ñoù Trung July in 2007. It comprised two experiments, Quoá c laø quoá c gia coù saû n löôï n g caù roâ phi daã n which were a completely randomized design ñaà u . Ngheà nuoâ i caù roâ phi ôû Vieä t Nam ñang with three replicates. In the first experiment, phaù t trieå n , saû n löôï n g ñaï t ñöôï c naê m 2003 three-day-old fry were treated at room khoaû n g 30.000 taá n , phaà n lôù n tieâ u thuï noä i ñòa temperature (NT1 or DC), 32 0 C (NT2) and (94%). Muï c tieâ u ñeá n naê m 2015, saû n löôï n g roâ 34 0 C (NT3) for ten successive days. Average phi caû nöôù c ñaï t 300.000 – 350.000 taá n (Baï c h male ratio of the NT1, NT2 and NT3 were Thò Tuyeá t , 2006). 49,73, 70,96 and 83,97%, respectively. In the second experiment, the fry was treated at Moä t trong nhöõ n g öu ñieå m ñeå caù roâ phi trôû room temperature (NT1 or DC), at 34 0 C for thaø n h ñoá i töôï n g nuoâ i quan troï n g laø caù coù tuoå i five successive days on fry from 3rd to 8th (NT2) thaø n h thuï c sinh duï c sôù m (4 - 6 thaù n g tuoå i ñaõ and 8 th to 13 th day (NT3) post hatching. ñeû ) , chu kyø sinh duï c ngaé n (20 – 30 ngaø y ) vaø Average male ratio of the NT1, NT2 and NT3 ñeû deã daøng trong ao (Coddington vaø ctv., 1997; were 55,67, 73,67 and 74,00%, respectively. trích daã n bôû i Phelps vaø Popma, 2000). Tuy nhieâ n , ñaë c tính naø y ñaõ daã n ñeá n haä u quaû laø ao The study showed that high temperature nuoâi bò daøy ñaëc vaø thieáu thöùc aên, caù nuoâi chaäm had a strong masculinizing effect on tilapia. lôù n , kích côõ caù khoâ n g ñeà u luù c thu hoaï c h, hieä u Moreover, the treated fry showed better quaû kinh teá thaá p . Ñeå khaé c phuï c tình traï n g survival and higher growth rates than those daø y ñaë c , nuoâ i caù ñôn tính ñaõ ñöôï c aù p duï n g. of untreated siblings. Do caù ñöï c coù toá c ñoä sinh tröôû n g cao hôn caù caù i neâ n caù c heä thoá n g nuoâ i caù roâ phi ñôn tính GIÔÙ I THIEÄ U ñöï c ñöôï c öa thích. Nhieà u kyõ thuaä t saû n xuaá t gioá n g caù roâ phi toaø n ñöï c ñaõ ñöôï c phaù t trieå n Maë c duø coù nguoà n goá c töø Chaâ u Phi, nhöng vaø qui trình saû n xuaá t caù roâ phi toaø n ñöï c baè n g caù roâ phi ñaõ ñöôï c di gioá n g, thuaà n hoù a vaø nuoâ i phöông phaù p xöû lyù hormon sinh duï c ñöï c ngoaï i thöông phaå m ôû treâ n 100 nöôù c treâ n theá giôù i . sinh treâ n caù chöa bieä t hoù a giôù i tính ñaõ ñöôï c Hieä n nay caù roâ phi laø nhoù m caù ñöôï c nuoâ i phoå aù p duï n g roä n g raõ i . Ngaø y nay, caù roâ phi chuyeå n bieán thöù 2 treân theá giôùi, chæ sau nhoùm caù cheùp ñoå i giôù i tính baè n g hormone ñang taï o taâ m lyù e (Fitzsimmons vaø Gonzalez, 2005; Trung taâ m ngaï i cho ngöôø i tieâ u duø n g. Tin hoï c - Boä Thuû y Saû n , 2005). Moä t soá loaø i caù roâ phi nhö O. mossambicus (roâ phi ñen) O. Gaà n ñaâ y , raá t nhieà u nghieâ n cöù u chöù n g toû niloticus (roâ phi vaè n ), O. aureus (roâ phi raè n g nhöõ n g nhaâ n toá moâ i tröôø n g nhö nhieä t ñoä , xanh),… ñaõ trôû thaønh ñoái töôïng nuoâi quan troïng pH, ñoä maë n cuõ n g aû n h höôû n g ñeá n giôù i tính cuû a ôû nhieà u nöôù c vôù i caù c moâ hình nuoâ i khaù c nhau, caù . Nhaâ n toá moâ i tröôø n g chuû yeá u taù c ñoä n g ñeá n khoâ n g chæ trong nöôù c ngoï t maø caû trong nöôù c giôù i tính laø nhieä t ñoä . Ñoá i vôù i haà u heá t caù c loaø i lôï. Saûn löôïng caù roâ phi nuoâi khoâng ngöøng taêng nhaïy caûm vôùi nhieät ñoä nhö Atherinid, Cichlid, leân vaø ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng trong Poecilid goà m caù vaø n g Carassius auratus, roâ vieä c caû i thieä n nguoà n dinh döôõ n g cho ngöôø i phi Oreochromis spp. thì tæ leä ñöï c taê n g daà n ngheøo. ÔÛ moät soá nöôùc Chaâu AÙ nhö Trung Quoác, khi nhieä t ñoä cao vaø giaû m daà n khi nhieä t ñoä Bangladesh, Thaù i Lan, Vieä t Nam,… caù roâ phi thaáp. ÔÛ moät soá loaøi nhö Dicentrarchus labrax, chuû yeá u ñöôï c tieâ u thuï bôû i ngöôø i ngheø o do coù Ictalurus punctatus thì ngöôï c laï i . Caù bôn giaù thaá p (Dey vaø Gupta, 2000). Ngheà nuoâ i caù Paralichthys olivaceus, caû nhieä t ñoä cao vaø roâ phi cuõ n g ñöôï c cho laø moä t sinh keá toá t nhaá t Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 107 nhieä t ñoä thaá p ñeà u laø m taê n g tæ leä ñöï c , trong chæ ñeå haï n cheá laø m baå n nöôù c . Nguoà n nöôù c söû khi ôû nhieä t ñoä trung bình thì tæ leä ñöï c caù i laø duï n g trong quaù trình thí nghieä m ñöôï c laá y töø 1:1 (Baroiller vaø D’Cotta, 2001). caù c beå chöù a ñaõ ñöôï c laé n g töï nhieâ n neâ n chaá t löôï n g nöôù c khaù oå n ñònh. Haø n g ngaø y caù c beå Vieä c nghieâ n cöù u khaû naê n g chuyeå n hoù a giôù i ñöôï c siphoâ n g ñaù y vaø thay nöôù c 2 laà n , nöôù c tính baè n g nhieä t ñoä ñaõ ñöôï c tieá n haø n h ôû nhieà u thay coù cuø n g nhieä t ñoä vôù i nöôù c trong caù c beå nöôù c treâ n theá giôù i nhö Ñaø i Loan, Nhaä t Baû n , thí nghieä m . Scottland, Anh, Ñöù c , Myõ , … Tuy nhieâ n , ôû Vieä t Nam thì vaá n ñeà naø y coø n ñöôï c ít bieá t ñeá n . Ñeà Trong giai ñoaï n öông trong giai, caù ñöôï c taø i naø y ñöôï c thöï c hieä n vôù i mong muoá n kieå m cho aê n thöù c aê n vieâ n cuû a Coâ n g ty Greenfeed ñònh laï i keá t quaû cuû a caù c nghieâ n cöù u treâ n ôû coù haøm löôïng ñaïm 32%. Khaåu phaàn aên khoaûng ñieà u kieä n Vieä t Nam. Ñoà n g thôø i hy voï n g raè n g 10% troï n g löôï n g caù vaø o luù c 8 vaø 16 giôø . Ñònh noù seõ môû ra moä t kyõ thuaä t ñaà y höù a heï n , moä t kyø hai tuaà n kieå m tra caù vaø veä sinh giai moä t phöông phaù p saû n xuaá t môù i thaâ n thieä n vôù i moâ i laà n . Caù ñöôï c nuoâ i cho ñeá n 85 ngaø y tuoå i thì tröôø n g vaø mang laï i hieä u quaû cho ngöôø i noâ n g ñöôï c thu hoaï c h vaø kieå m tra tæ leä ñöï c hoù a . daâ n . Thí nghieä m 2 (TN2): Xaù c ñònh giai ñoaï n VAÄ T LIEÄ U VAØ PHÖÔNG PHAÙ P taù c ñoä n g hieä u quaû nhaá t cuû a nhieä t ñoä xöû lyù Ñoá i töôï n g thí nghieä m Thí nghieä m ñöôï c boá trí töông töï nhö TN1, Caù roâ phi O. niloticus doø n g GIFT môù i nôû vôù i 3 nghieä m thöù c : caù ñöôï c öông ôû nhieä t ñoä ñöôï c mua taï i traï i Phuù Höõ u , Quaä n 9, Tp.HCM. phoø n g, bieá n ñoä n g töø 24 ñeá n 28 0 C (NT1 hay Sau khi ñöôï c chuyeå n veà Traï i thöï c nghieä m cuû a ÑC); öông ôû 340C trong 5 ngaøy töø 3 ñeán 8 ngaøy Khoa Thuû y Saû n thì ñöôï c giöõ trong khay vôù i tuoå i (NT2) vaø öông ôû 34 0 C trong 5 ngaø y töø 8 doø n g nöôù c chaû y lieâ n tuï c cho ñeá n khi boá trí thí ñeá n 13 ngaø y tuoå i (NT3). Moã i NT ñöôï c laë p laï i nghieä m . 3 laà n . Boá trí thí nghieä m Chaê m soù c caù vaø quaû n lyù thí nghieä m gioá n g nhö TN1. Caù ñöôï c nuoâ i cho ñeá n 90 ngaø y tuoå i Thí nghieä m 1 (TN1): Ñaù n h giaù taù c ñoä n g thì ñöôï c thu hoaï c h vaø kieå m tra tæ leä ñöï c hoù a . cuû a caù c möù c nhieä t ñoä khaù c nhau ñeá n söï ñöï c hoù a caù roâ phi Caù c chæ tieâ u theo doõ i Thí nghieäm ñöôïc boá trí theo kieåu hoaøn toaøn Caù c chæ tieâ u moâ i tröôø n g ngaã u nhieâ n vôù i 3 nghieä m thöù c (NT) öù n g vôù i 3 möù c nhieä t ñoä : caù ñöôï c öông ôû nhieä t ñoä phoø n g, Ngoaø i yeá u toá nhieä t ñoä ñöôï c ño haø n g ngaø y , bieá n ñoä n g töø 24 ñeá n 28 0 C (NT1 hay nghieä m caù c chæ tieâ u chaá t löôï n g nöôù c nhö DO, pH, thöùc ñoái chöùng, ÑC); öông ôû 320C (NT2) vaø öông ammonia ñöôï c ño moã i tuaà n moä t laà n vaø o saù n g ôû 34 0C (NT3). Moã i NT ñöôï c laë p laï i 3 laà n . vaø chieà u tröôù c khi thay nöôù c . Caù 3 ngaø y tuoå i sau khi nôû (baé t ñaà u bieá t aê n - Nhieä t ñoä nöôù c ñöôï c ño vôù i nhieä t keá thuû y ngoaø i ) ñöôï c boá trí vaø o caù c beå kính coù theå tích ngaân; 80 L chöù a khoaû n g 1/3 löôï n g nöôù c . Maä t ñoä caù ban ñaàu laø 100 con/beå. Caùc beå cuûa NT2 vaø NT3 - Oxygen hoø a tan (DO) ñöôï c ño vôù i DO ñöôï c gaé n caù c heater ñeå oå n ñònh nhieä t theo meter; yeâ u caà u . Caù ñöôï c xöû lyù nhieä t ñoä cao trong 10 ngaø y lieâ n tuï c , sau ñoù haï nhieä t ñoä veà bình - pH ñöôï c ño vôù i pH meter; thöôø n g vaø tieá p tuï c öông trong beå kính cho ñeá n khi caù ñöôï c 25 ngaø y tuoå i thì chuyeå n sang öông - Ammonia ñöôï c xaù c ñònh vôù i test kit. trong giai caém trong ao ñaát. Giai coù kích thöôùc thay ñoå i töø 1 – 4 m 2 . Caù c chæ tieâ u treâ n caù thí nghieä m Trong giai ñoaï n öông trong beå kính, caù Keá t thuù c moã i giai ñoaï n thí nghieä m thì xaù c ñöôï c cho aê n boä t caù laï t (ñoä ñaï m 62%) raâ y thaä t ñònh tæ leä soá n g, taê n g tröôû n g cuû a caù . Hai tuaà n mòn vôù i khaå u phaà n khoaû n g 25% troï n g löôï n g moät laàn kieåm tra taêng tröôûng cuûa caù baèng caùch thaâ n . Moã i ngaø y cho caù aê n 3 laà n vaø o luù c 8, 11 vôù t ngaã u nhieâ n ôû moã i beå thí nghieä m 20 con vaø 16 giôø . Khi caù lôù n hôn, ñöôï c cho aê n truø n ñeå ño chieà u daø i vaø troï n g löôï n g. Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007
108 NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT - Tæ leä soá n g (Survival rate, SR) mg.L -1 vaø giai ñoaï n nuoâ i ao töø 4 - 5 mg.L -1 . Haø m löôï n g oâ x y hoø a tan laø raá t thuaä n lôï i cho SR (%) = (Soá caù coø n laï i sau thí nghieä m /Soá caù sinh tröôûng vaø phaùt trieån cuûa caù thí nghieäm caù ñaà u thí nghieä m ) x 100 (Balarin vaø Haller, 1982; trích daãn bôûi Nguyeãn Vaê n Tö, 2005). ÔÛ cuoá i thí nghieä m , tæ leä ñöï c , caù i ñöôï c xaù c ñònh baè n g caù c h moã toaø n boä caù vaø quan saù t moâ Giaù trò pH trong beå kính dao ñoä n g töø 7 - 8, tuyeán sinh duïc vôùi dung dòch aceto-carmin döôùi coø n trong ao thì pH thaá p hôn, thöôø n g laø 6,5 kính hieå n vi quang hoï c (Guerrero III vaø do trôø i möa thöôø n g xuyeâ n . Tuy nhieâ n , caù c giaù Shelton, 1974). trò naø y ñeà u naè m trong khoaû n g pH toá i haû o cho caù phaùt trieån (Balarin vaø Haller, 1982; Nguyeãn - Tæ leä ñöï c (Male percentage, MP) Vaê n Tö, 2005). MP (%) = (Toå n g soá caù ñöï c /Toå n g soá caù Haø m löôï n g ammonia toå n g trong giai ñoaï n moå ) x 100 trong phoøng coù söï bieán ñoäng khaù lôùn, cao nhaát laø 10 mg.L -1 (töø ngaø y 7-14) ôû thí nghieä m 1 vaø - Tæ leä ñöï c hoù a (Masculinizing rate) 5 mg.L -1 ôû thí nghieä m 2 trong khi giaù trò naø y (Nguyeã n Töôø n g Anh, 2005) trong ao thöôøng xuyeân thaáp (< 1 mg.L-1). Nhìn chung haø m löôï n g ammonia toå n g naè m trong MPtreated − MPcontrol khoaû n g thích hôï p cho caù phaù t trieå n (Balarin MR (%) = x 100 vaø Haller, 1982; trích daãn bôûi Nguyeãn Vaên Tö, 100 − MPcontrol 2005). Trong ñoù : AÛ n h höôû n g cuû a xöû lyù nhieä t ñoä cao leâ n caù MP treated : tæ leä ñöï c cuû a NT xöû lyù roâ phi MP control : tæ leä ñöï c cuû a NT ÑC Keát quaû thí nghieäm cho thaáy, xöû lyù thì nhieät ñoä cao trong 10 ngaø y ñaõ coù aû n h höôû n g ñeá n tæ Phöông phaù p xöû lyù soá lieä u leä soá n g, ñeá n quaù trình sinh tröôû n g vaø phaù t trieå n , vaø tæ leä ñöï c cuû a caù roâ phi. Caù c soá lieä u veà taê n g troï n g, tæ leä ñöï c hoù a , tæ leä soá n g,… ñöôï c phaâ n tích vôù i chöông trình Tæ leä soá n g Statgraphics 7.0. Söû duï n g pheù p thöû LSD ñeå so saù n h söï khaù c nhau veà maë t thoá n g keâ giöõ a Tæ leä soá n g cuû a caù sau giai ñoaï n xöû lyù nhieä t caù c trung bình cuû a caù c nghieä m thöù c . laø raát cao (Baûng 1a vaø 1b). Vieäc xöû lyù nhieät ñoä cao ñaõ khoâ n g aû n h höôû n g ñeá n tæ leä soá n g cuû a caù KEÁ T QUAÛ VAØ THAÛ O LUAÄ N so vôù i ñoá i chöù n g (p>0,05). Caù c thoâ n g soá moâ i tröôø n g Tuy nhieâ n , vieä c xöû lyù nhieä t ñoä cao döôø n g nhö coù aû n h höôû n g tích cöï c ñeá n söù c soá n g cuû a Trong quaù trình thí nghieä m , caù c yeá u toá moâ i caù sau ñoù . Nhìn chung, caù ñöôï c xöû lyù nhieä t ñoä tröôøng ñöôïc theo doõi thöôøng xuyeân. Trong giai coù tæ leä soá n g cao hôn so vôù i caù khoâ n g ñöôï c xöû ñoaï n xöû lyù nhieä t , nhieä t ñoä ñöôï c theo doõ i haø n g lyù (Baû n g 1a vaø 1b). ngaø y . ÔÛ caù c thí nghieä m , nhieä t ñoä nöôù c cuû a nghieä m thöù c ÑC bieá n ñoä n g töø 24 0 C ñeá n 28 0 C Taê n g tröôû n g veà troï n g löôï n g trong giai ñoaïn öông caù trong beå kính vaø nhieät ñoä dao ñoä n g töø 27 0C ñeá n 33 0 C trong giai ñoaï n ÔÛ thí nghieä m 1, keá t thuù c quaù trình xöû lyù nuoâ i caù trong ao. Nhieä t ñoä nöôù c cao trong ao nhieä t thì troï n g löôï n g trung bình cuû a caù ôû caù c coù leõ khoâ n g aû n h höôû n g ñeá n tæ leä ñöï c caù i cuû a nghieä m thöù c taê n g leâ n 10 laà n . Nhieä t ñoä cao ñaõ ñaø n caù vì söï bieä t hoù a giôù i tính ñaõ hoaø n taá t thuù c ñaå y taê n g tröôû n g cuû a caù neâ n troï n g löôï n g trong thôø i gian caù ñöôï c giöõ trong phoø n g (25 caù ôû caù c NT2 vaø NT3 cao hôn moä t caù c h coù yù ngaøy). nghóa so vôù i ÑC (p
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 109 thí nghieä m 2. Vieä c xöû lyù nhieä t ñoä cao vôù i thôø i TN1 vôù i cuø n g nhieä t ñoä xöû lyù (34 0C) nhöng vôù i gian daø i coù leõ coù aû n h höôû n g baá t lôï i cho taê n g thôø i gian xöû lyù daø i hôn (10 ngaø y ). tröôû n g cuû a caù sau ñoù (Baû n g 2a vaø 2b). Thaû o luaä n Tæ leä ñöï c hoù a Kwon vaø ctv. (2002) cuõ n g tieá n haø n h xöû lyù AÛ n h höôû n g cuû a nhieä t ñoä ñeá n tæ leä ñöï c treâ n nhieä t treâ n caù roâ phi, nhieä t ñoä xöû lyù laø 36 0 C caù roâ phi ñöôï c trình baø y trong caù c baû n g döôù i treâ n caù boä t 9 ngaø y sau khi thuï tinh thì thu ñaâ y . ñöôï c tæ leä ñöï c 90,2%. Neá u xöû lyù nhieä t keá t hôï p vôù i chaá t öù c cheá aromatase laø Fadrozole Nhieä t ñoä cao ñaõ laø m gia taê n g tæ leä ñöï c moä t CGS16949A thì thu ñöôïc tæ leä ñöïc raát cao, 100% caù c h coù yù nghóa trong caù c ñaø n caù ñöôï c xöû lyù ôû 36 0 C vaø 99% ôû 28 0 C. Wessles vaø Horstgen- so vôù i ñoá i chöù n g (Baû n g 3a vaø 3b). Vôù i TN1, ôû Schwark (2006) cuõ n g laë p laï i nghieâ n cöù u treâ n nhieä t ñoä bình thöôø n g (24 - 28 0 C) tæ leä ñöï c caù i nhöng xöû lyù treâ n nhieà u theá heä cuû a cuø n g moä t baèng nhau. Nhieät ñoä 32 0C vaø 34 0C ñaõ laøm taêng gia ñình. Keá t quaû cho thaá y taù c ñoä n g ñöï c hoù a tæ leä ñöï c laø 21,23% vaø 34,24% so vôù i töï nhieâ n . cuû a nhieä t ñoä giaû m daà n theo theá heä . Theo ñoù Tæ leä ñöï c hoù a gia taê n g cuø n g vôù i söï gia taê n g tæ leä ñöï c cuû a theá heä 1, theá heä 2 vaø theá heä 3 nhieä t ñoä , ñaï t 42,23% vaø 68% ôû 32 0 C vaø 34 0 C laà n löôï t laø 90,2%, 83,7% vaø 65,2%. Neá u keù o moät caùch töông öùng. Töông töï, vôùi TN2, ôû nhieät daø i thôø i gian xöû lyù nhieä t trong 30 ngaø y thì ñoä bình thöôø n g tæ leä ñöï c hôi cao hôn so vôù i cuõng khoâng laøm taêng tæ leä ñöïc (Rougeot, 2006). TN1. Xöû lyù nhieä t ñoä 34 0 C trong 5 ngaø y ôû 2 Qua ñoù coù theå thaá y raè n g, trong quaù trình bieä t thôø i ñieå m xöû lyù nhieä t (3 vaø 8 ngaø y tuoå i ) ñaõ hoù a giôù i tính ôû caù roâ phi thì yeá u toá gen, söù c laø m taê n g tæ leä ñöï c laø 18,00% vaø 18,33% so vôù i soáng cuûa caù vaø taùc ñoäng cuûa nhaân toá moâi tröôøng töï nhieâ n . Tæ leä ñöï c hoù a cuû a 2 nghieä m thöù c xöû laø nhieä t ñoä coù moá i töông quan chaë t cheõ vôù i lyù nhieät ñaït 40,60% vaø 41,35% cho NT2 vaø NT3 nhau. Cuø n g moä t nhieä t ñoä nhöng taù c ñoä n g treâ n moä t caù c h töông öù n g. Tuy nhieâ n , tæ leä ñöï c vaø tæ caù c doø n g caù khaù c nhau, caù c theá heä khaù c nhau leä ñöï c hoù a cuû a 2 nghieä m thöù c xöû lyù nhieä t cuû a thì hieä u quaû ñöï c hoù a khoâ n g gioá n g nhau. TN2 laø khaù c bieä t khoâ n g coù yù nghóa (p>0,05) vaø thaá p hôn so vôù i caù c giaù trò cuû a NT3 cuû a Baûng 1a. Tæ leä soáng trung bình cuûa caù theo thôøi gian ôû thí nghieäm 1 (TB ± SSTC) Tæ leä soáng (%) Nghieäm thöùc Sau 10 ngaøy xöû lyù Sau 25 ngaøy Sau 85 ngaøy NT1 99,67a ± 0,33 66,33a ± 3,05 63,33a ± 2,02 NT2 99,67a ± 0,33 75,00b ± 2,71 71,00a ± 2,30 NT3 96,67a ± 1,45 81,67b ± 1,91 79,67b ± 2,72 Ghi chuù: Caùc giaù trò treân cuøng moät coät coù kyù töï gioáng nhau laø sai bieät khoâng coù yù nghóa veà maët thoáng keâ (p>0,05). Baûng 1b. Tæ leä soáng trung bình cuûa caù theo thôøi gian ôû thí nghieäm 2 (TB ± SSTC) Troïng löôïng trung bình (g/con) Nghieäm thöùc Ban ñaàu 10 ngaøy tuoåi 85 ngaøy tuoåi (3 ngaøy tuoåi) NT1 0,012 0,10a ± 0,02 20,70a ± 0,70 NT2 0,012 0,13b ± 0,01 19,16ab ± 0,81 c NT3 0,012 0,14 ± 0,01 17,73b ± 0,78 Ghi chuù: Caùc giaù trò treân cuøng moät coät coù kyù töï gioáng nhau laø sai bieät khoâng coù yù nghóa veà maët thoáng keâ (p>0,05). Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007
110 NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Baûng 2a. Troïng löôïng trung bình cuûa caù theo thôøi gian ôû thí nghieäm 1 (TB ± SSTC) Troïng löôïng trung bình (g/con) Nghieäm thöùc Ban ñaàu 10 ngaøy tuoåi 85 ngaøy tuoåi (3 ngaøy tuoåi) NT1 0,012 0,10a ± 0,02 20,70a ± 0,70 NT2 0,012 0,13b ± 0,01 19,16ab ± 0,81 NT3 0,012 0,14c ± 0,01 17,73b ± 0,78 Ghi chuù: Caùc giaù trò treân cuøng moät coät coù kyù töï gioáng nhau laø sai bieät khoâng coù yù nghóa veà maët thoáng keâ (p>0,05). Baûng 2b. Troïng löôïng trung bình cuûa caù theo thôøi gian ôû thí nghieäm 2 (TB ± SSTC) Troïng löôïng trung bình (g/con) Nghieäm thöùc Ban ñaàu 15 ngaøy tuoåi 90 ngaøy tuoåi (3 ngaøy tuoåi) NT1 0,015 0,11a ± 0,05 34,42a ± 1,00 NT2 0,015 0,22b ± 0,03 38,20b ± 1,26 b NT3 0,015 0,20 ± 0,04 35,98ab ± 1,12 Ghi chuù: Caùc giaù trò treân cuøng moät coät coù kyù töï gioáng nhau laø sai bieät khoâng coù yù nghóa veà maët thoáng keâ (p>0,05). Baûng 3a. Tæ leä ñöïc vaø tæ leä ñöïc hoùa cuûa caù ôû thí nghieäm 1 Nghieäm thöùc Tæ leä ñöïc (%) Tæ leä ñöïc hoùa (%) NT1 49,73a ± 2,41 0 NT2 70,96b ± 3,78 42,23 NT3 83,97c ± 0,92 68,00 Ghi chuù: Caùc giaù trò treân cuøng moät coät coù kyù töï gioáng nhau laø sai bieät khoâng coù yù nghóa veà maët thoáng keâ (p>0,05). Baûng 3b. Tæ leä ñöïc vaø tæ leä ñöïc hoùa cuûa caù ôû thí nghieäm 2 (TB ± SSTC) Nghieäm thöùc Tæ leä ñöïc (%) Tæ leä ñöïc hoùa (%) NT1 55,67a ± 2,96 0 NT2 73,67b ± 3,52 40,60 NT3 74,00b ± 2,51 41,35 Ghi chuù: Caùc giaù trò treân cuøng moät coät coù kyù töï gioáng nhau laø sai bieät khoâng coù yù nghóa veà maët thoáng keâ (p>0,05). Tæ leä ñöï c cao nhaá t maø chuù n g toâ i ñaï t ñöôï c kieä n nhö nhau nhöng tæ leä ñöï c cuû a NTÑC cuû a laø 83,97% khi xöû lyù caù ôû 340 C (ñaâ y laø nhieä t ñoä TN2 cao hôn NTÑC cuû a TN1 laø 6%. Trong toá i ña ñaï t ñöôï c vôù i heater hieä n coù ) trong 10 nghieâ n cöù u naø y chuù n g toâ i tieá n haø n h xöû lyù ôû ngaø y . Töø ñoù coù theå thaá y raè n g nguyeâ n nhaâ n tæ thôø i ñieå m töø ngaø y 3 - 13 sau khi nôû , coø n ôû leä ñöï c ñaï t ñöôï c ôû nghieâ n cöù u naø y chöa cao laø nghieâ n cöù u cuû a caù c taù c giaû treâ n thì xöû lyù caù ôû do nhieä t ñoä xöû lyù coø n thaá p , 34 0 C, so vôù i yeâ u thôø i ñieå m 6 - 16 ngaø y sau khi nôû . Moä t soá yù caà u laø 36 0 C. Tæ leä ñöï c hoù a coø n phuï thuoä c vaø o kieá n cho raè n g ngaø y thöù 13 sau khi thuï tinh laø thôø i ñieå m xöû lyù vaø doø n g caù . Cuø n g nuoâ i ôû ñieà u thôøi ñieåm nhaïy caûm nhaát ñoái vôùi caùc taùc nhaân Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM
NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT 111 chuyeå n hoù a giôù i tính. Do vaä y , coù leõ tieá n haø n h ngaé n hoaë c tích luõ y trong caù c chaá t laé n g caë n xöû lyù trong khoaû n g thôø i gian laâ n caä n ñieå m trong thôø i gian daø i . Ñeå ngaê n ngöø a tình traï n g naø y seõ cho tæ leä ñöï c hoù a cao nhaá t . Vôù i cuø n g tích luõ y MT, ngaê n ngöø a nhöõ n g moá i nguy tìm nhieä t ñoä xöû lyù , tæ leä ñöï c ñaï t ñöôï c cuû a caù c aån ñeán ngöôøi do tieáp xuùc vôùi nöôùc vaø ñaát trong nghieä m thöù c xöû lyù nhieä t cuû a TN2 (73,67 vaø traï i saû n xuaá t gioá n g, ngöôø i ta ñeà nghò leâ n loï c 74.00%) thaá p hôn NT3 (83,97%) cuû a TN1 cho nöôù c baè n g than hoaï t tính tröôù c khi thaû i ra thaá y thôø i gian xöû lyù daø i cuõ n g caà n thieá t ñeå ñaï t moâ i tröôø n g. Tuy nhieâ n ñaâ y laø ñieà u raá t khoù tæ leä ñöï c hoù a cao treâ n caù roâ phi. thöï c hieä n ôû ñieà u kieä n Vieä t Nam. Do vaä y ñöï c hoù a baè n g nhieä t ñoä trong töông lai coù theå laø Keá t quaû ôû TN1 cho thaá y xöû lyù nhieä t 32 0 C moä t phöông phaù p khaû thi ñeå ngaê n ngöø a vaá n trong 10 ngaø y lieâ n tuï c seõ cho tæ leä ñöï c (MP) ñeà naø y vaø ñaâ y cuõ n g laø bieä n phaù p thaâ n thieä n khoâ n g khaù c maá y so vôù i xöû lyù ôû 34 0 C trong 5 vôù i moâ i tröôø n g. ngaø y ôû TN2. Nhö vaä y neá u aù p duï n g trong thöï c teá saû n xuaá t thì xöû lyù nhö TN2 seõ thuaä n lôï i KEÁ T LUAÄ N hôn. Do heater chaï y baè n g ñieä n neâ n neá u xöû lyù trong thôø i gian ngaé n thì caø n g haï n cheá ñöôï c Nhieä t ñoä taù c ñoä n g maï n h ñeá n tæ leä ñöï c hoù a söï coá maá t ñieä n . Cuõ n g vôù i TN1 cho thaá y tæ leä caù roâ phi. Trong moät phaïm vi nhaát ñònh, nhieät ñöï c hoù a (MR) cao nhaá t (68,00%) seõ ñaï t ñöôï c ñoä caø n g cao thì tæ leä ñöï c hoù a caø n g taê n g. Thôø i khi xöû lyù ôû 340C trong 10 ngaøy. Tuy nhieân caùch gian xöû lyù daø i (10 ngaø y ) seõ cho tæ leä ñöï c cao xöû lyù nhö vaäy coù haïn cheá laø laøm caù taêng tröôûng hôn thôø i gian xöû lyù ngaé n (5 ngaø y ). Cô cheá taù c chaä m hôn so vôù i ÑC. ñoä n g cuû a nhieä t ñoä ñeá n chuyeå n hoù a giôù i tính laø thoâ n g qua taù c ñoä n g ñeá n hormone giôù i tính Keá t quaû thí nghieä m cuõ n g cho thaá y xöû lyù chöù khoâ n g laø m bieá n ñoå i gen. Xöû lyù nhieä t laø m nhieä t laø m taê n g tæ leä soá n g vaø trong moä t chöø n g taê n g ñaù n g keå tæ leä soá n g. Ngoaø i ra neá u xöû lyù möï c naø o ñoù seõ thuù c ñaå y taê n g tröôû n g treâ n caù . trong thôø i gian ngaé n (5 ngaø y ) seõ ñaå y nhanh Ñieà u naø y seõ trôû neâ n raá t coù yù nghóa neá u nhìn taê n g tröôû n g cuû a caù . döôù i goù c ñoä saû n xuaá t . Caù c h xöû lyù ñôn giaû n naø y seõ giuù p ngöôø i noâ n g daâ n taê n g naê n g suaá t ñaù n g Vôù i ñieà u kieä n thieá t bò hieä n coù coø n nhieà u keå bôû i vì: haï n cheá ñeå saû n xuaá t gioá n g caù roâ phi toaø n ñöï c baèng xöû lyù nhieät ñoä cao. Tuy nhieân, ngöôøi noâng - Baû n thaâ n caù GIFT ñaõ coù tæ leä soá n g vaø tæ daâ n hoaø n toaø n coù theå aù p duï n g ñöôï c kyõ thuaä t leä taê n g tröôû n g cao; naø y ñeå caû i thieä n moä t phaà n naê n g suaá t cuû a hoï . Phöông phaùp naøy ñôn giaûn, deã tieán haønh, thôøi - Caù GIFT ñöï c taê n g tröôû n g nhanh hôn caù gian xöû lyù ngaé n . Do vaä y ñöï c hoù a baè n g nhieä t GIFT caù i ; ñoä coù theå laø moä t bieä n phaù p khaû thi ñeå taê n g ñaùng keå tæ leä ñöïc vaø laø phöông phaùp thaân thieän - Gia taê n g tæ leä ñöï c so vôù i töï nhieâ n ; vaø vôù i moâ i tröôø n g. - Xöû lyù nhieä t ñaå y nhanh taê n g tröôû n g vaø TAØ I LIEÄ U THAM KHAÛ O taê n g tæ leä soá n g treâ n caù Nguyeã n Töôø n g Anh, 2005. Chuyeå n giao coâ n g Ñöï c hoù a caù roâ phi baè n g caù c h cho aê n 17a- ngheä caù roâ phi toaø n ñöï c trong 4 giôø . Taï p chí Methyltestosterone (MT) hieä n nay laø phöông cuû a Lieâ n hieä p caù c Hoä i Khoa hoï c kyõ thuaä t Tp. phaùp thaønh coâng nhaát (Nguyeãn Vaên Tö, 2005). Hoà Chí Minh thaù n g 10 naê m 2005. Tuy nhieâ n , döôù i khía caï n h moâ i tröôø n g, kyõ thuaä t naø y cuõ n g coù nhöõ n g haï n cheá nhö söï thaû i Baïch Thò Tuyeát, 2005. Quy hoaïch phaùt trieån nuoâi MT vaø o moâ i tröôø n g do thöù c aê n thöø a hay nöôù c caù roâ phi giai ñoaïn 2006 - 2015. Vieän Nghieân Cöùu thaûi gaây ñöïc hoùa khoâng mong muoán ñeán nhöõng Nuoâ i Troà n g Thuû y saû n 1. Web site . baè n g MT daã n ñeá n söï tích tuï MT trong chaá t Ñöôïc taûi vaøo thaùng 6 naêm 2007. caë n , buø n ñaù y , gaâ y chuyeå n ñoå i giôù i tính vaø laø m bieá n ñoå i söï phaù t trieå n buoà n g tröù n g ôû con caù i Nguyeã n Vaê n Tö, 2005. Quy trình saû n xuaá t caù (Fitzpatrick vaø ctv., 1999; Schreck vaø ctv., roâ phi toaø n ñöï c . Taø i lieä u khuyeá n ngö, Khoa 2001). Thoâ n g thöôø n g, lieà u MT söû duï n g ñeå ñöï c Thuû y Saû n , Tröôø n g Ñaï i hoï c Noâ n g Laâ m Tp. Hoà hoù a luoâ n cao hôn so vôù i möù c caà n thieá t . Moä t Chí Minh. phaà n ñaù n g keå cuû a noù khoâ n g dính vôù i thöù c aê n , lô löõ n g trong moâ i tröôø n g nöôù c trong thôø i gian Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007
112 NGHIEÂN CÖÙU KHOA HOÏC KYÕ THUAÄT Trung taâm Tin hoïc - Boä Thuûy saûn, 2005. Moät soá ñaëc ñieåm Phelps R.P., and Popma T.J., 2000. Sex sinh hoïc caù roâ phi. Web site http:/www.fistenet.gov.vn/ Reversal of Tilapia. Department of Fisheries details.asp?Object=7126843&news_ID=1512689>. Ñöôïc taûi and Allied Aquacultures, Auburn University, vaøo thaùng 6 naêm 2007. Auburn, Alabama, United States. Web site . Ñöôï c taû i Environment and sex determination in farmed vaø o thaù n g 6 naê m 2007. fish. Comparative biochemistry and physiology. Part C (2001) vol.130 : pp. 399- Rougeot C., 2006. Sex determination in Nile 409. tilapia, Oreochromis niloticus:effect of high temperature during embryogenesis on sex ratio Dey M.M. and Gupta M.V., 2000. The impact and sex differentiation pathway. Research and of genetically improved farmed Nile tilapia in Education Center in Aquaculture (CEFRA) – Asia. Aquaculture Economics and Lieø g e University (Belgium). Web site . Ñöôïc taûi Ñöôï c taû i vaø o thaù n g 6 naê m 2007. vaø o thaù n g 6 naê m 2007. Schreck C.B., Contreras-Saùnchez W.M., Fitzpatrick M.S., Contreras-Saù n chez W.M., Fitzpatrick M.S. and Milston R.H., 2001. Milston R.H. and Schreck C.B., 1999. Fate of Masculinization of Nile tilapia with steroids: the masculinization agent methyltestosterone Alternate treatments and environmental in the pond environment. CRSP Research effects. CRSP Research Report 01-165. Report 99-141. Wessels S. and Hörstgen-Schwark G., 2006. Guerrero III R.D. and Shelton W.L., 1974. An How to Sustainably Increase the Proportion aceto-carmine squash method of sexing of Males in Nile tilapia. Georg – August - juvenile fishes. Prog. Fish Cult. 36: 56. University Gottingen, Institute of Animal Husbandry and Genetics, Germany. Web site Kwon J.Y., Mcandrew B.J. and Penman D.J., . Ñöôï c taû i vaø o suppresses high-temperature feminization of thaù n g 6 naê m 2007. genetic male (YY) Nile tilapia. Journal of Fish Biology 60 (3), 625-636. Worldfish Center, 2003. GIFT Fish. Web site . Ñöôï c taû i vaø o thaù n g 6 naê m 2007. Taïp chí KHKT Noâng Laâm nghieäp, soá 3/2007 Ñaïi hoïc Noâng Laâm Tp. HCM