Tham khảo tài liệu 'bài 29: chính sách khai thác thuộc địa của thực dân pháp và những chuyển biến', tài liệu phổ thông, lịch sử phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài 29: CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN
- Bài 29: CHÍNH SÁCH KHAI THÁC THUỘC ĐỊA CỦA
THỰC DÂN PHÁP VÀ NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ
KINH TẾ, XÃ HỘI Ở VIỆT NAM.
Tiết 2:
II. NHỮNG BIẾN CHUYỂN CỦA XÃ HỘI VIỆT NAM .
A MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1.Kiến thức:
- Bằng phương pháp phân tích, mô tả, Gv hướng dẫn học
sinh nắm được:
- Mục đích, phương pháp khai thác thuộc địa Đông Dương
của Pháp.
- Những khái niệm về Liên bang Đông Dương, Bắc Kỳ,
Trung Kỳ: “chế độ bảo hộ”, “thuộc địa”.
- Về các thủ đoạn kinh tế, văn hoá, giáo dục mà thực dân
Pháp đã áp dụng nhằm nô dịch nhân dân ta.
- Hậu quả cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất ( 1897-
1914) của thực dân Pháp.
1
- - Những nét chính về sự biến đổi kinh tế , cơ cấu xã hội
Việt Nam ở nông thôn và thành thị trước tác động của
khai thác thuộc địa .
- Dẫn đến việc hình thành tư tưởng giải phóng dân tộc mới
.
2. Tư tưởng:
- Thấy được dã tâm và âm mưu thâm độc của thực dân
Pháp.Mâu thuẫn cơ bản của xã hội Việt Nam đầu thế kỷ
XX , thái độ chính trị của từng giai cấp, tầng lớp đối với
độc lập dân tộc .
- Nuôi dưỡng ý chí đấu tranh giành độc lập tự do.
- Hiểu đựợc nguyên nhân dẫn tới các cuộc đấu tranh yêu
nước đầu thế kỷ XX.
3. Kỹ năng:
- Sử dụng bản đồ.
- Hiểu và sử dụng thuật ngữ chính xác.
B. ĐDDH:
- Bản đồ Liên Bang Đông Dương thuộc Pháp.
- Tranh ảnh SGK... Hs sưu tầm vài hình ảnh liên quan đến
bài học .
2
- - Sơ đồ tổ chức bộ máy thống trị của thực dân Pháp ở
Đông Dương .
C. KTBC:
- Tổ chức bộ máy nhà nước của thực dân Pháp .
- Nêu chính sách kinh tế của Pháp từ 1897 đến 1918, và
cho nhận xét .
- Chính sách văn hóa, giáo dục ?
D. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
1. Giới thiệu : Chính sách cai trị , khai thác thuộc địa của thực
dân Pháp đã làm cho xã hội Việt Nam có những chuyển biến
sâu sắc , những biến chuyển như thế nào , chung 1ta hãy tìm
hiểu:
Hoạt động 1 :Vùng nông thôn:
Mục tiêu : đầu thế kỷ XX , địa vị kinh tế chính trị của địa chủ
phong kiến có thay đổi , nông dân ngày càng bị bần cùng hóa
, cùng thái độ chính trị của họ .
Hoạt động của thày và trò Nội dung
II. NHỮNG BIẾN CHUYỂN CỦA II. NHỮNG BIẾN
XÃ HỘI VIỆT NAM . CHUYỂN CỦA XÃ
3
- Dưới tác động của khai thác thuộc địa HỘI VIỆT NAM .
xã hội Việt Nam có nhiều biến đổi : Dưới tác động của
khai thác thuộc địa
* Vùng nông thôn có những giai cấp xã hội Việt Nam có
nào ?(Những chuyển biến quan trọng nhiều biến đổi :
ở nông thôn VN dưới thời Pháp ?) 1 .Vùng nông thôn:
hình 99/140
Ở nông thôn có hai giai cấp cũ : Ở nông thôn có hai
- Giai cấp địa chủ phong kiến ko bị giai cấp cũ :
xóa bỏ , ngày càng đông , địa vị chính - Giai cấp địa chủ
trị ,kinh tế được tăng cường , mất ý phong kiến làm tay
thức dân tộc , làm tay sai cho Pháp, sai cho Pháp, ngày
kinh doanh ruộng đất ,bóc lột nông dân càng đông .
.
- Giai cấp nông dân
- Giai cấp nông dân cực khổ ,làm tá cực khổ ,làm tá điền,
điền, làm phu đồn điền, làm công nhân làm phu đồn điền,
; có ý thức dân tộc , tham gia các cuộc làm công nhân ; có ý
đấu tranh . thức dân tộc , tham
Với tình cảnh người nông dân ko gia các cuộc đấu tranh
có lối thoát , họ rát căm thù đế quốc , .
4
- sẵng sàng vùng dậy chong áp búc.
Gv chốt ý
Hoạt động 2 . 2 Đô thị phát triển , sự xuất hiện các giai cấp,
tầng lớp mới .
Mục tiêu: Cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX đô thị Việt Nam ra
đời và phát triển ,nên xuất hiện tầng lớp mới là tiểu tư sản
thành thị , tư sản và công nhân
Hoạt động của thày và trò Nội dung
2 Đô thị phát triển , sự xuất hiện các 2 Đô thị phát triển , sự
giai cấp, tầng lớp mới . xuất hiện các giai
* Vì sao đến đầu thế kỷ XX, đô thị cấp, tầng lớp mới .
VN ra đời và phát triển nhanh
chóng?-->kết quả công cuộc đẩy Cuối thế kỷ XIX, đầu
mạnh khai thác thuộc địa của Pháp . thế kỷ XX đô thị Việt
TD Hà Nội , Hải phòng, Huế , Đà Nam ra đời và phát
5
- Nẵng ,Sai gon -Chợ Lớn ,Mỹ Tho triển ,nên xuất hiện
…là trung tâm hành chính , kinh tế , tầng lớp mới là tiểu tư
chính trị .. sản thành thị , tư sản
và công nhân
* Cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX đô + Tầng lớp tư sản : chủ
thị Việt Nam ra đời và phát triển hãng buôn; chưa
,nên xuất hiện tầng lớp mới nào ? hưởng ứng các cuộc
Ho sinh sống và làm những ngành vận động cách mạng .
nghề gì ?Thái độ đối với độc lập dân + Tầng lớp tiểu tư sản
thành thị : chủ xưởng
tộc ?
là tiểu tư sản thành thị , tư sản ,và thủ công nhỏ , viên
chức, sinh viên ; có ý
công nhân
thức dân tộc , tích cực
+ Tầng lớp tư sản : nhà thầu ,chủ xí
tham gia các cuộc vận
nghiệp ; chủ hãng buôn, kinh doanh
động cứu nước đầu thế
công thương nghiệp , thế lực kinh tế
kỷ XX.
yếu , chưa hưởng ứng các cuộc vận
+ Đội ngũ công nhân
động cách mạng .
xuất thân từ nông dân
+ Tầng lớp tiểu tư sản thành thị : chủ
bị bóc lột ,có tinh thần
xưởng thủ công nhỏ , viên chức, sinh
đấu tranh .
viên ; làm công ăn lương , buôn bán
6
- nhỏ ,có ý thức dân tộc , tích cực tham
gia các cuộc vận động cứu nước đầu
thế kỷ XX.
+ Đội ngũ công nhân xuất thân từ
nông dân bị bóc lột, bán sức lao động
,làm thuê ,có tinh thần đấu tranh
.Kiên quyết chống đế quốc giành độc
lập dân tộc , xóa bỏ chế độ người bóc
lột người .
GV chốt ý .
Hoạt động 3 : Xu hướng mới trong cuộc vận động giải
phóng dân tộc : Xu hướng dân chủ tư sản trong cuộc vận động
giải phóng dân tộc
Hoạt động của thày và trò Nội dung
3. Xu hướng mới trong cuộc vận 3. Xu hướng mới
động giải phóng dân tộc . trong cuộc vận động
Những phong trào đấu tranh chốn đế giải phóng dân tộc .
quốc mạnh mẽ , được nhân tham gia , - Tư tưởng dân chủ tư
7
- nhưng đều thất bại , sự phân hóa xã sản do ảnh hưởng của
hội tạo cơ sở để tiếp thu tư tưởng bên cuộc Duy Tân ở Nhật
ngoài vào VN ? Đó là tư tưởng nào bản truyền vào Việt
Nam qua sách báo của
? Tầng lớp tiếp thu tư tưởng đó ?
Tư tưởng dân chủ tư sản Châu Au , Trung Quốc .
sản do ảnh hưởng của cuộc Duy Tân
ở Nhật bản truyền vào Việt Nam qua
sách báo của Trung Quốc .
* Tại sao các sĩ phu lại muốn noi
guong Nhật Bản ?(Nhật ở Châu Á ,
nhờ duy tân , và đi theo con dường tư
b ản chủ nghĩa nên giàu mạnh và
đánh thắng đế quốc Nga giới thiệu
bài 30 .
GV chốt ý .
Củng cố .
1. Lập bảng thống kê về tình hình giai cấp, tầng lớp trong xã
hội Việt nam cuối thế kỷ XIX-đầu thế kỷ XX .
8
- Giai cấp, tầng lớp Nghề nghiệp Thái độ đối với độc
lập dân tộc
Giai cấp địa chủ
Giai cấp nông dân
Tầng lớp tư sản
Tầng lớp tiểu tư
sản
Đội ngũ công nhân
2.Nêu điểm mới của xu hướng cứu nước đầu thế kỷ XX (so
sánh với xu hướng cứu nước cuối thế kỷ XIX và đầu thế kỷ
XX)
Nội dung chủ Xu hướng cứu Xu hướng cứu
yếu nước cuối thế kỷ nước đầu thế kỷ
XIX XX
Mục đích , Đánh Pháp giành Đánh Pháp giành
mục tiêu độc lập, xây dựng độc lập,kết hợp với
9
- lại chế độ phong cải cách xã hội ,
kiến. xây dựng chế độ
QCLH và Dân chủ
cộng hòa tư sản
phần Văn thân sĩ phu Tầng lớp nho học
Thành
yêu trẻ đang trên con
lãnh đạo phong kiến
nước . đường tư sản hóa
Phương thức Vũ trang Vũ trang, tuyên
hoạt động truyền, giáo dục ,
vận động cải cách
xã hội , kết hợp lực
lượng bên trong và
bên ngoài
Tổ chức Theo lề lối phong Biến đấu tranh
kiến thành tổ chức chính
trị sơ khai
Lực lượng Đông nhưng hạn Nhiều tầng lớp ,giai
tham gia chế cấp , nhiều thành
phần xã hội
10
- Công nhân cạo mủ cao su
ở Thủ Dầu Một xưa Công nhân Việt
Nam trong thời kỳ Pháp thuộc Nông dân Việt Nam
thời Pháp
11
- Nông dân Việt Nam bị cưỡng bức đi phục vụ chiến trường
Nông dân Việt Nam bị cưỡng bức khiêng đạn pháo cho Pháp
Cảnh sống cực khổ của nông dân Việt Nam dưới thời Pháp
12
- Cảnh nông dân nghèo làm cu li cho Pháp .
Tham Khảo : Giai cấp công nhân .
Giáo sư Phan Huy Lê cho rằng ngay từ thời phong kiến ở Việt
Nam đã tồn tại các "cố công nhân", họ là những người làm
công phục vụ trong các gia đình.
Những người làm thuê này còn có loại gọi là "dung nhẫm",
"đinh phu" mà Quốc Triều Hình Luật ghi là "đinh phu thợ
thuyền" cùng với "dung phu" là những lao động trong hầm
mỏ.
13
- Thời Lê mạt, năm 1831, mỏ vàng Chiên Đàn (Quảng Nam) đã
được khai thác với khoảng gần 1000 lao động. Năm 1833, mỏ
vàng Tiên Kiều (Tuyên Quang) tập trung tới 3122 công nhân.
Tính đến đầu đời Tự Ðức, từ Quảng Nam trở ra đã có 124 mỏ
được khai thác trong đó có 3 mỏ vàng, 29 mỏ sắt, 14 mỏ bạc, 9
mỏ đồng, 7 mỏ kẽm, 4 mỏ chì, 1 mỏ thiếc...
Lao động công nghiệp và thủ công nghiệp từ Lý - Trần trở đi
ngày càng tinh xảo.
Từ khi Lý Thái Tổ đời đô ra Thăng Long, kinh tế - văn hóa
phát triển mạnh mẽ. Nhiều lao động công nghiệp, thủ công
nghiệp đã được huy động vào các công việc xây dựng chùa
quán, tô tượng, đúc chuông, làm cầu, đóng thuyền... Công
nghệ đóng thuyền tàu đi sông đi biển bấy giờ từng đã được các
thương nhân Hà Lan, Bồ Ðào Nha... đánh giá cao.
Năm 1820, Đại tá hải quân Hoa Kỳ J. White sang Việt Nam đã
nhận xét "Người Việt Nam quả là những nhà đóng tàu thành
thạo. Họ hoàn thành những công trình của họ rất mực chính
xác".
14
- Giáo sư Trần Văn Giàu cho rằng "Dù số lượng chỉ mới là
trên dưới 100.000 người hoàn toàn sống vào nghề bán công
nuôi miệng, chúng tôi nhận định rằng trước khi đại chiến
thế giới 1914 - 1918 bùng nổ, giai cấp vô sản Việt Nam đã
thành giai cấp... đó là "giai cấp tự mình", chưa phải " giai
cấp cho mình ". Giáo sư Văn Tạo lại cho rằng "Khi Nguyễn
Ái Quốc ra đi tìm đường cứu nước là lúc giai cấp công nhân
Việt Nam bắt đầu hình thành "giai cấp tự nó".
Cho đến 1896, Toàn quyền Paul Doumer - một nhà kinh tế -
chính trị - mới được chính phủ Pháp cử sang Đông Dương
triển khai kế hoạch khai thác thuộc địa. Số lao động được sử
dụng để xây cầu Long Biên (1902), cầu Sông Hương (1900),
mở tuyến đường sắt Hà Nội - Lạng Sơn (1902), Đà Nẵng - Huế
(1906), Sài Gòn - Nha Trang và Hải Phòng- Vân Nam (1910),
... ước tới hàng chục vạn người.
Phần lớn là nông dân bị trưng tập hay bắt phu theo thời vụ.
Trong số 3500 lao động làm đường xe lửa chỉ có khoảng 100
thợ nề chuyên nghiệp.
Đến năm 1906, cả nước có khoảng 90 nhà máy. Nam kỳ có
các xưởng sửa chữa ôtô, làm xà phòng, chế biến đồ hộp, đóng
tàu, xay sát gạo, nhà in... Bắc kỳ có các nhà máy rượu, nhà
15
- máy điện, nhà máy dệt, nhà máy xi măng, nhà máy giấy, nhà
máy thuộc da... Năm 1929, toàn cõi Đông Dương, mà chủ yếu
là ở Việt Nam, có 220.000 công nhân làm việc trong các doanh
nghiệp của tư bản thực dân Pháp (53.000 công nhân mỏ,
86.000 công nhân công thương nghiệp, 81.000 công nhân đồn
điền).
Trong số này, đa số là công nhân áo nâu, tức là lao động tạp
dịch đơn giản, lao động thủ công, văn hóa hết sức thấp, phần
đông mù chữ.
Công nhân áo xanh, tức công nhân kỹ thuật rất hiếm. Độ tập
trung công nhân đã thấp lại luôn luôn bị phá vỡ do số công
nhân lao khổ bị chết nhiều : một số mãn hạn được về quê, số
khác bỏ trốn nên luôn phải bổ sung người mới. Riêng năm
1929 có 4.302 công nhân phá giao kèo, bỏ trốn, 6.907 người
được mãn hạn.
Số lượng công nhân ít ỏi, sống và làm việc phân tán rải rác,
chất lượng lại kém nên người ta đã phải bàn đến chuyện ghép
cả các công chức và giáo viên vào hàng ngũ công nhân, cho
nên Giáo sư Trần Văn Giàu đành đưa ra ý kiến "Trong số
những đảng viên Cộng sản đầu tiên có hàng trăm giáo viên,
16
- thì khi bàn đến giai cấp công nhân ta không nên quên giáo
viên". (?!)
17
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
