Bài giảng Kế toán thuế trong doanh nghiệp: Chương 3

D H T M _ T M U

CHƢƠNG 3

KẾ TOÁN THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP

D H T M _ T M U

D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U D H T M _ T M U

 Mục tiêu: Chƣơng này giúp ngƣời học nắm bắt đƣợc

những nội dung nhƣ sau:

D H T M _ T M U

- Khái niệm, đặc điểm, căn cứ tính thuế và

phƣơng pháp tính thuế TNDN hiện hành cùng những quy định về khai quyết toán thuế, nộp thuế TNDN.

- Khái niệm, cơ sở hình thành và phƣơng pháp

D H T M _ T M U

xác định thuế TNDN hoãn lại

- Nguyên tắc kế toán và phƣơng pháp kế toán thuế TNDN hiện hành, thuế TNDN hoãn lại.

D H T M _ T M U

NỘI DUNG

3.1 Khái niệm, đặc điểm, quy định chung về thuế

TNDN

3.2 Nguyên tắc và phƣơng pháp kế toán thuế TNDN

hiện hành

3.3 Nguyên tắc và phƣơng pháp kế toán thuế TNDN

hoãn lại

D H T M _ T M U

3.4 Kê khai và quyết toán thuế TNDN

D H T M _ T M U

Thuế thu nhập doanh nghiệp

D H T M _ T M U

TS thuế TNDNHL

Nợ thuế TNDNHL

Thuế TNDNHL

D H T M _ T M U

Thuế TNDNHH

(Phát sinh khi cơ sở tính thuế khác với giá trị ghi sổ của tài sản và công nợ)

D H T M _ T M U

3.1 Khái niệm, đặc điểm, quy định chung về thuế TNDN

3.1.1 Khái niệm, đặc điểm thuế TNDN Các khái niệm liên quan đến thuế TNDN:

D H T M _ T M U

- Thuế TNDN: Là loại thuế trực thu đánh trên phần thu nhập sau khi trừ đi các khoản chi phí hợp lí, hợp pháp liên quan đến thu nhập của đối tƣợng nộp thuế.

D H T M _ T M U

 - Lợi nhuận kế toán: Là lợi nhuận hoặc lỗ của một kỳ, trƣớc khi trừ thuế thu nhập doanh nghiệp, đƣợc xác định theo quy định của chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán.

D H T M _ T M U

Các khái niệm liên quan đến thuế TNDN:

D H T M _ T M U

- Thu nhập chịu thuế: Là thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp của một kỳ, đƣợc xác định theo quy định của Luật thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành và là cơ sở để tính thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp (hoặc thu hồi đƣợc).

D H T M _ T M U

Các khái niệm liên quan đến thuế TNDN:

D H T M _ T M U

- Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp (hoặc thu nhập thuế thu nhập doanh nghiệp): Là tổng chi phí thuế thu nhập hiện hành và chi phí thuế thu nhập hoãn lại (hoặc thu nhập thuế thu nhập hiện hành và thu nhập thuế thu nhập hoãn lại) khi xác định lợi nhuận hoặc lỗ của một kỳ.

D H T M _ T M U

Các khái niệm liên quan đến thuế TNDN:

D H T M _ T M U

- Thuế thu nhập hiện hành: Là số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp (hoặc thu hồi đƣợc) tính trên thu nhập chịu thuế và thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp của năm hiện hành.

D H T M _ T M U

 - Thuế thu nhập hoãn lại phải trả: Là thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ phải nộp trong tƣơng lai tính trên các khoản chênh lệch tạm thời chịu thuế thu nhập doanh nghiệp trong năm hiện hành.

D H T M _ T M U

Các khái niệm liên quan đến thuế TNDN:

- Tài sản thuế thu nhập hoãn lại: Là thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ đƣợc hoàn lại trong tƣơng lai tính trên các khoản chênh lệch tạm thời đƣợc khấu trừ

D H T M _ T M U

Đặc điểm thuế TNDN

D H T M _ T M U

 Thuế trực thu  Loại thuế phải nộp cho Nhà nƣớc mang tính bắt

buộc phi hình sự

 Loại thuế không mang tính chất hoàn trả trực tiếp  Loại thuế đƣợc quy định trƣớc bằng pháp luật

D H T M _ T M U

3.1.2 Quy định chung về thuế TNDN

D H T M _ T M U

 Quy định chung về thuế TNDN hiện hành  Quy định chung về thuế TNDN hoãn lại  Quy định khai quyết toán và nộp thuế TNDN

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

D H T M _ T M U

Đối tượng nộp thuế, chịu thuế TNDN hiện hành Là tổ chức hoạt động SXKD hàng hóa, dịch vụ có

thu nhập chịu thuế, bao gồm:

 DN đƣợc thành lập theo quy định của pháp luật VN;  DN đƣợc thành lập theo quy định của pháp luật nƣớc ngoài

có cơ sở thƣờng trú hoặc không có cơ sở thƣờng trú tại VN;

D H T M _ T M U

 Tổ chức đƣợc thành lập theo Luật hợp tác xã;  Đơn vị sự nghiệp đƣợc thành lập theo quy định của pháp

luật VN;

 Tổ chức khác có hoạt động SXKD có thu nhập.

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

 Phƣơng pháp tính thuế TNDN

D H T M _ T M U

Thuế TNDN phải nộp

Thu nhập tính thuế

Thuế suất thuế TNDN

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

 Phƣơng pháp tính thuế TNDN Nếu doanh nghiệp có trích lập quỹ phát triển khoa học công nghệ thì thuế TNDN phải nộp đƣợc xác định:

D H T M _ T M U

Thuế suất thuế TNDN

Thuế TNDN phải nộp

Thu nhập tính thuế

- Phần trích lập quỹ KH&CN

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

D H T M _ T M U

 Thu nhập tính thuế trong kỳ tính thuế đƣợc xác định bằng thu nhập chịu thuế trừ thu nhập đƣợc miễn thuế và các khoản lỗ đƣợc kết chuyển từ các năm trƣớc theo quy định.

: Thu nhập tính thuế

Thu nhập chịu thuế

- Thu nhập đƣợc miễn thuế

D H T M _ T M U

Các khoản lỗ đƣợc kết chuyển theo quy định

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

 - Thu nhập chịu thuế: Thu nhập chịu thuế trong kỳ tính thuế bao gồm thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ và thu nhập khác

D H T M _ T M U

= Doanh thu

Thu nhập chịu thuế

Chi phí đƣợc trừ

Các khoản thu nhập khác

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

D H T M _ T M U

+ Doanh thu để tính thu nhập chịu thuế:  Là toàn bộ tiền bán hàng hoá, tiền gia công, tiền cung cấp dịch vụ bao gồm cả khoản trợ giá, phụ thu, phụ trội mà doanh nghiệp đựơc hƣởng.

 Trƣờng hợp doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh

D H T M _ T M U

dịch vụ mà khách hàng trả tiền trƣớc cho nhiều năm thì doanh thu để tính thu nhập chịu thuế đƣợc phân bổ cho số năm trả tiền trƣớc hoặc đƣợc xác định theo doanh thu trả tiền một lần.

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

Thời điểm để xác định doanh thu để tính thu nhập

chịu thuế:

D H T M _ T M U

 . Đối với hoạt động bán hàng hóa là thời điểm

chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng hàng hóa cho ngƣời mua.

 . Đối với hoạt động cung ứng dịch vụ là thời điểm

D H T M _ T M U

hoàn thành việc cung ứng dịch vụ hoặc hoàn thành từng phần việc cung ứng dịch vụ cho ngƣời mua

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

+ Các khoản chi được trừ khi xác định thu nhập

chịu thuế:

D H T M _ T M U

Nguyên tắc chung:  . Khoản chi thực tế phát sinh liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.

 . Khoản chi có đủ hoá đơn, chứng từ hợp pháp theo

quy định của pháp luật.

D H T M _ T M U

 . Khoản chi đáp ứng các điều kiện thanh toán

không dùng tiền mặt.

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

+ Các khoản chi không được trừ khi xác định thu

D H T M _ T M U

nhập chịu thuế: Nguyên tắc chung :  Dựa trên tính pháp lý về hóa đơn chứng từ  Mục đích sử dụng phục vụ cho hoạt động sản xuất

kinh doanh hay không

D H T M _ T M U

 Mức chi đối với những khoản chi đã đƣợc quy định cụ thể trong các văn bản pháp luật của nhà nƣớc hay trong qui chế chi tiêu nội bộ của doanh nghiệp.

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

Các khoản chi không đƣợc tính trừ vào thu nhập chịu

thuế bao gồm:

D H T M _ T M U

 . Khoản chi không đáp ứng đủ 3 điều kiện nêu trên  . Khoản chi không đúng quy định của pháp luật  . Khoản chi vƣợt quá định mức quy định của nhà

nƣớc, của Bộ Luật lao động

 . Khoản chi không có trong quy chế chi tiêu nội bộ

D H T M _ T M U

của doanh nghiệp

 . Khoản chi vƣợt quá mức phân bổ theo số năm mà

khoản chi phí trả trƣớc phát huy tác dụng.

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

Các khoản chi không đƣợc tính trừ vào thu nhập chịu

thuế bao gồm:

D H T M _ T M U

 . Phần chi phí trả lãi tiền vay của đối tƣợng …. vƣợt quá mức lãi suất cơ bản do Ngân hàng Nhà nƣớc Việt Nam công bố tại thời điểm vay

D H T M _ T M U

 . Khoản chi trả lãi tiền vay tƣơng ứng với phần vốn điều lệ đã đăng ký còn thiếu theo tiến độ góp vốn ghi trong điều lệ của doanh nghiệp

 ....

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

- Thu nhập chịu thuế từ thu nhập khác

Bao gồm  Thu nhập từ chênh lệch mua bán chứng khoán,

D H T M _ T M U

quyền sở hữu, quyền sử dụng tài sản;

D H T M _ T M U

 Thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất, chuyển quyền thuê đất; lãi từ chuyển nhƣợng, cho thuê, thanh lý tài sản, tiền gửi cho vay vốn, bán ngoại tệ; thu các khoản nợ khó đòi đã xử lý xoá sổ nay đòi lại đƣợc;

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

- Thu nhập chịu thuế từ thu nhập khác

Bao gồm  Thu các khoản nợ phải trả không xác định đƣợc

D H T M _ T M U

chủ; các khoản kinh doanh từ năm trƣớc bị bỏ xót;  Thu từ những khoản đƣợc phạt, đƣợc bồi thƣờng; chênh lệch do đánh giá lại tài sản khi góp vốn liên doanh, liên kết; Quà biếu, quà tặng...;

D H T M _ T M U

 Thu nhập nhận đƣợc bằng tiền, bằng hiện vật từ

các nguồn tài trợ....

 ...

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hiện hành

D H T M _ T M U

Thuế suất thuế TNDN: Nhà nƣớc quy định và có sự thay đổi phù hợp từng thời kì nhất định. (hiện tại áp dụng thuế suất thuế TNDN là 20%)

Đối với các ngành đặc thù có quy định riêng về tỉ lệ

thuế suất

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hoãn lại

 Sự khác biệt trong quy định của kế toán và thuế đã làm phát sinh các chênh lệch. Các chênh lệch này đƣợc chia thành 2 loại:

D H T M _ T M U

 Chênh lệch do phát sinh thu nhập không chịu thuế

và chi phí không đƣợc trừ cho mục đích thuế

 Chênh lệch tạm thời.

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hoãn lại

 Chênh lệch tạm thời là cơ sở phát sinh thuế thu

D H T M _ T M U

nhập doanh nghiệp hoãn lại.  Chênh lệch tạm thời bao gồm:

- Chênh lệch tạm thời chịu thuế: dẫn đến ghi nhận nợ thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại phải trả - Chênh lệch tạm thời đƣợc khấu trừ: dẫn đến ghi nhận tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại.

D H T M _ T M U

Thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại

D H T M _ T M U

* Cách tính thuế hoãn lại: 4 bước B1: Xác định CLTT giữa BCĐKT theo VAS và theo qui định của luật

thuế

B2: Xác định CLTT → sẽ phải chịu thuế trong tƣơng lai (CLTT chịu thuế → nợ thuế

TNDN hoãn lại phải trả)

→ có thể đƣợc khấu trừ trong tƣơng lai (CLTT đƣợc khấu trừ → tài

sản thuế TNDN hoãn lại)

D H T M _ T M U

B3: Thuế hoãn lại = CLTT x thuế suất B4: Đánh giá khả năng lợi nhuận chịu thuế trong tƣơng lai có thể sử

dụng CLTT

(đặc biệt CLTT đƣợc khấu trừ)

D H T M _ T M U

Quy định chung về thuế TNDN hoãn lại

x Thuế suất thuế

Tài sản thuế TNDN hoãn lại

TNDN

D H T M _ T M U

= Chênh lệch tạm thời đƣợc khấu trừ

x Thuế suất thuế

TNDN

Thuế thu nhập hoãn lại phải trả

Chênh lệch tạm thời chịu thuế

D H T M _ T M U

Quy định khai quyết toán thuế và nộp thuế TNDN

 - Khai quyết toán thuế TNDN: Đƣợc thực hiện theo

năm hoặc khi chấm dứt hoạt động

D H T M _ T M U

 - Nộp thuế TNDN: Tạm nộp thuế theo quý và quyết

toán thuế theo năm

D H T M _ T M U

3.2 Nguyên tắc và phƣơng pháp kế toán thuế TNDNHH

D H T M _ T M U

 Nguyên tắc ghi nhận thuế TNDN hiện hành  - Hàng quý, kế toán căn cứ vào tờ khai thuế TNDN để ghi nhận số thuế TNDN tạm phải nộp vào chi phí thuế TNDN hiện hành.

D H T M _ T M U

 - Cuối năm tài chính, căn cứ vào tờ khai quyết toán thuế:  + Nếu số thuế TNDN tạm phải nộp trong năm < số phải nộp, kế toán ghi nhận thêm vào chi phí thuế TNDN hiện hành số chênh lệch.

 + Nếu số thuế TNDN tạm phải nộp trong năm > số phải nộp,

kế toán phải ghi giảm chi phí thuế TNDN hiện hành số chênh lệch.

D H T M _ T M U

 - Trƣờng hợp phát hiện sai sót không trọng yếu liên quan đến khoản thuế TNDN phải nộp của các năm trƣớc, doanh nghiệp đƣợc hạch toán tăng (hoặc giảm) số thuế TNDN phải nộp của các năm trƣớc vào chi phí thuế TNDN hiện hành của năm phát hiện sai sót.

 - Trƣờng hợp phát hiện sai sót trọng yếu phát sinh

D H T M _ T M U

từ các giao dịch và sự kiện của các năm trƣớc… kế toán phải điều chỉnh hồi tố theo quy định.

D H T M _ T M U

Phƣơng pháp kế toán thuế TNDNHH

D H T M _ T M U

Chứng từ kế toán  - Tờ khai tạm tính thuế TNDN quý  - Tờ khai quyết toán thuế TNDN năm mẫu số

03/TNDN

 - Phiếu chi, giấy báo nợ.  - Các chứng từ gốc phản ánh doanh thu, chi phí

làm cơ sở cho việc lập tờ khai

D H T M _ T M U

Nguyên tắc và phƣơng pháp kế toán thuế TNDNHH

D H T M _ T M U

Tài khoản sử dụng: Tài khoản Thuế thu nhập doanh nghiệp (3334) Tài khoản Chi phí thuế TNDN hiện hành (8211)

D H T M _ T M U

Trình tự kế toán thuế TNDN hiện hành:

D H T M _ T M U

Quy định

Xử lý hạch toán

(1) Hàng quý tạm tính số thuế TNDN tạm nộp

(2) Khi nộp thuế thu nhập doanh nghiệp vào NSNN

D H T M _ T M U

Trình tự kế toán thuế TNDN hiện hành:

D H T M _ T M U

Quy định

Xử lý hạch toán

(3) Khi khai quyết toán thuế TNDN, căn cứ vào số thuế TNDN thực tế

D H T M _ T M U

(3.1) Nếu số thuế TNDN thực tế > số thuế TNDN tạm phải nộp (3.2) Nếu số thuế TNDN thực tế < số thuế TNDN tạm phải nộp (4) Cuối kỳ kế toán, kết chuyển chi phí thuế thu nhập hiện hành

D H T M _ T M U

3.3 Nguyên tắc và phƣơng pháp kế toán thuế TNDNHL

D H T M _ T M U

Nguyên tắc ghi nhận thuế TNDNHL  - Nguyên tắc kế toán thuế thu nhập hoãn lại phải trả Ghi nhận thuế thu nhập hoãn lại phải trả trong năm đƣợc thực hiện theo nguyên tắc bù trừ giữa số thuế thu nhập hoãn lại phải trả phát sinh trong năm với số thuế thu nhập hoãn lại phải trả đó ghi nhận từ các năm trƣớc nhƣng năm nay đƣợc ghi giảm (hoàn nhập),

D H T M _ T M U

 - Nguyên tắc kế toán tài sản thuế thu nhập hoãn lại Việc ghi nhận tài sản thuế thu nhập hoãn lại trong

D H T M _ T M U

năm đƣợc thực hiện theo nguyên tắc bù trừ giữa tài sản thuế thu nhập hoãn lại phát sinh trong năm với tài sản thuế thu nhập doanh nghiệp đó ghi nhận từ các năm trƣớc nhƣng năm nay đƣợc hoàn nhập.

D H T M _ T M U

Phƣơng pháp kế toán thuế TNDNHL

D H T M _ T M U

Chứng từ kế toán  - Bảng xác định chênh lệch tạm thời chịu thuế phát sinh

trong năm

 - Bảng xác định thuế thu nhập hoãn lại phải trả trong năm  - Bảng xác định chênh lệch tạm thời đƣợc khấu trừ phát sinh

trong năm

 - Bảng theo dõi chêch lệch tạm thời đƣợc khấu trừ chƣa sử

D H T M _ T M U

dụng

 - Bảng xác định tài sản thuế thu nhập hoãn lại trong năm

D H T M _ T M U

Tài khoản sử dụng Tài khoản Tài sản thuế thu nhập hoãn lại (243) Tài khoản Thuế thu nhập hoãn lại phải trả (347) Tài khoản Chi phí thuế TNDN hoãn lại (8212)

D H T M _ T M U