KHOA KINH TẾ VÀ KẾ TOÁN<br />
BỘ MÔN TOÁN KINH TẾ<br />
<br />
http://www.fea.qnu.edu.vn<br />
<br />
HOÀNG MẠNH HÙNG<br />
<br />
BÀI GIẢNG<br />
KINH TẾ LƯỢNG<br />
<br />
Yi = β1 + β2X2i + · · · + βk Xki + Ui<br />
<br />
Bình Định, tháng 9/2017<br />
<br />
51<br />
89/176-05<br />
GD-05<br />
<br />
Mã số HP: 1140047<br />
<br />
Mục lục<br />
KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ LƯỢNG . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
<br />
1<br />
<br />
0.1<br />
<br />
KINH<br />
0.1.1.<br />
0.1.2.<br />
0.1.3.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
1<br />
1<br />
2<br />
2<br />
<br />
0.2<br />
<br />
PHƯƠNG PHÁP LUẬN NGHIÊN CỨU CỦA KINH TẾ LƯỢNG<br />
0.2.1. Nêu vấn đề lý thuyết cần nghiên cứu và các giả thuyết . .<br />
0.2.2. Thiết lập mô hình . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
0.2.3. Thu thập, xử lý số liệu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
0.2.4. Ước lượng các tham số của mô hình . . . . . . . . . . . . .<br />
0.2.5. Phân tích, kiểm định mô hình . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
0.2.6. Sử dụng mô hình: dự báo, ra quyết định . . . . . . . . . .<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
2<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
5<br />
6<br />
<br />
0.3<br />
<br />
SỐ LIỆU CHO NGHIÊN CỨU KINH<br />
0.3.1. Nguồn số liệu . . . . . . . . .<br />
0.3.2. Các loại số liệu . . . . . . . .<br />
0.3.3. Hạn chế của số liệu . . . . . .<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
6<br />
7<br />
7<br />
7<br />
<br />
TẾ LƯỢNG LÀ GÌ . . . . .<br />
Một số quan điểm về kinh tế<br />
Nền tảng của kinh tế lượng<br />
Mục đích của kinh tế lượng<br />
<br />
. . . .<br />
lượng<br />
. . . .<br />
. . . .<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
TẾ LƯỢNG<br />
. . . . . . . .<br />
. . . . . . . .<br />
. . . . . . . .<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
Chương 1. MÔ HÌNH HỒI QUY TUYẾN TÍNH HAI BIẾN<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
9<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
. 9<br />
. 9<br />
. 9<br />
. 11<br />
. 12<br />
<br />
1.1<br />
<br />
MÔ HÌNH VÀ MỘT SỐ KHÁI NIỆM . . . .<br />
1.1.1. Mô hình hồi quy . . . . . . . . . . . .<br />
1.1.2. Hàm hồi quy tổng thể . . . . . . . . .<br />
1.1.3. Hàm hồi quy mẫu . . . . . . . . . . . .<br />
1.1.4. Tính tuyến tính trong mô hình hồi quy<br />
<br />
1.2<br />
<br />
PHƯƠNG PHÁP ƯỚC LƯỢNG OLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13<br />
<br />
1.3<br />
<br />
TÍNH<br />
1.3.1.<br />
1.3.2.<br />
1.3.3.<br />
1.3.4.<br />
<br />
1.4<br />
<br />
ĐỘ PHÙ HỢP CỦA HÀM HỒI QUY MẪU - HỆ SỐ XÁC ĐỊNH R2 . . . 19<br />
<br />
1.5<br />
<br />
MÔ HÌNH HỒI QUY QUA GỐC TỌA ĐỘ . . . . . . . . . . . . . . . . . 22<br />
<br />
1.6<br />
<br />
MỘT SỐ VẤN ĐỀ BỔ SUNG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24<br />
1.6.1. Hồi quy và đơn vị đo của biến . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24<br />
1.6.2. Hồi quy với phần mềm Eviews . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25<br />
<br />
KHÔNG CHỆCH VÀ ĐỘ CHÍNH XÁC CỦA ƯỚC LƯỢNG OLS<br />
Các giả thiết của phương pháp OLS . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
Tính không chệch của các ước lượng OLS . . . . . . . . . . . . .<br />
Độ chính xác của các ước lượng OLS . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
Một số tính chất của hàm hồi quy mẫu . . . . . . . . . . . . . . .<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
16<br />
16<br />
17<br />
18<br />
18<br />
<br />
ii<br />
<br />
Mục lục<br />
<br />
Chương 2. MÔ HÌNH HỒI QUY BỘI<br />
<br />
27<br />
<br />
2.1<br />
<br />
MÔ HÌNH HỒI QUY BỘI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27<br />
<br />
2.2<br />
<br />
MÔ HÌNH HỒI QUY SỬ DỤNG NGÔN NGỮ MA TRẬN . . . . . . . . . 28<br />
<br />
2.3<br />
<br />
PHƯƠNG PHÁP ƯỚC LƯỢNG OLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28<br />
<br />
2.4<br />
<br />
ĐỘ PHÙ HỢP CỦA HÀM HỒI QUY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30<br />
<br />
2.5<br />
<br />
TÍNH TỐT NHẤT CỦA ƯỚC LƯỢNG OLS . . . . . . . . . . . . . . . . . 31<br />
<br />
2.6<br />
<br />
MỘT<br />
2.6.1.<br />
2.6.2.<br />
2.6.3.<br />
2.6.4.<br />
<br />
SỐ DẠNG CỦA MÔ HÌNH HỒI QUY<br />
Mô hình logarit kép (log - log) . . . .<br />
Mô hình bán logarit . . . . . . . . .<br />
Mô hình nghịch đảo . . . . . . . . .<br />
Mô hình hồi quy đa thức . . . . . . .<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
Chương 3. SUY DIỄN THỐNG KÊ<br />
<br />
32<br />
32<br />
34<br />
38<br />
40<br />
42<br />
<br />
3.1<br />
<br />
QUY LUẬT PHÂN PHỐI XÁC SUẤT CỦA MỘT SỐ THỐNG KÊ MẪU<br />
<br />
42<br />
<br />
3.2<br />
<br />
KHOẢNG TIN CẬY CHO CÁC HỆ SỐ HỒI QUY . . . . . . . . . . . .<br />
3.2.1. Khoảng tin cậy cho một hệ số hồi quy: đánh giá tác động khi một<br />
biến độc lập thay đổi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
3.2.2. Khoảng tin cậy cho biểu thức của hai hệ số hồi quy: đánh giá tác<br />
động khi hai biến độc lập cùng thay đổi . . . . . . . . . . . . . .<br />
3.2.3. Khoảng tin cậy của phương sai sai số ngẫu nhiên . . . . . . . . .<br />
<br />
. 43<br />
. 43<br />
. 44<br />
. 45<br />
<br />
3.2.4. Ý nghĩa của khoảng tin cậy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46<br />
3.3<br />
<br />
KIỂM<br />
3.3.1.<br />
3.3.2.<br />
3.3.3.<br />
3.3.4.<br />
3.3.5.<br />
<br />
ĐỊNH GIẢ THUYẾT VỀ HỆ SỐ HỒI QUY . . . . . . . . . . .<br />
Kiểm định giả thuyết về một hệ số hồi quy . . . . . . . . . . . .<br />
Kiểm định giả thuyết về một ràng buộc giữa các hệ số hồi quy .<br />
Kiểm định giả thuyết về nhiều ràng buộc giữa các hệ số hồi quy<br />
Kiểm định sự phù hợp của hàm hồi quy . . . . . . . . . . . . .<br />
So sánh kiểm định T và kiểm định F . . . . . . . . . . . . . . .<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
3.4<br />
<br />
KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT VỀ PHƯƠNG SAI SAI SỐ NGẪU NHIÊN .<br />
<br />
3.5<br />
<br />
DỰ BÁO GIÁ TRỊ CỦA BIẾN PHỤ THUỘC VÀ SAI SỐ DỰ BÁO . . .<br />
3.5.1. Dự báo giá trị của biến phụ thuộc . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
3.5.2. Đánh giá sai số dự báo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
<br />
Chương 4. MÔ HÌNH VỚI BIẾN GIẢ VÀ ỨNG DỤNG<br />
4.1<br />
4.2<br />
<br />
BẢN CHẤT CỦA BIẾN GIẢ - MÔ HÌNH TRONG ĐÓ BIẾN ĐỘC LẬP<br />
ĐỀU LÀ BIẾN GIẢ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
MÔ HÌNH VỚI BIẾN ĐỘC LẬP BAO GỒM BIẾN ĐỊNH LƯỢNG VÀ<br />
BIẾN ĐỊNH TÍNH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
4.2.1. Mô hình với một biến định lượng và một biến định tính . . . . . .<br />
4.2.2. Hồi quy với một biến định lượng và hai biến định tính . . . . . .<br />
4.2.3. Kiểm định sự khác biệt giữa hàm hồi quy của hai nhóm . . . . . .<br />
<br />
47<br />
47<br />
49<br />
50<br />
52<br />
53<br />
54<br />
56<br />
56<br />
58<br />
59<br />
<br />
. 59<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
61<br />
61<br />
66<br />
67<br />
<br />
Mục lục<br />
<br />
iii<br />
<br />
4.3<br />
<br />
SỬ DỤNG BIẾN GIẢ TRONG PHÂN TÍCH MÙA . . . . . . . . . . . . . 71<br />
<br />
4.4<br />
<br />
HỒI QUY TUYẾN TÍNH TỪNG KHÚC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74<br />
<br />
4.5<br />
<br />
HỒI QUY VỚI BIẾN GIẢ - MÔ HÌNH SEMI LOGARIT . . . . . . . . . . 77<br />
4.5.1. Mô hình Log - Lin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77<br />
4.5.2. Mô hình Lin - Log . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80<br />
<br />
Chương 5. PHÂN TÍCH ĐẶC TRƯNG<br />
<br />
82<br />
<br />
5.1<br />
<br />
CÁC THUỘC TÍNH CỦA MÔ HÌNH TỐT . . . . . . . . . . . . . . . . . 82<br />
<br />
5.2<br />
<br />
CÁC TIÊU CHUẨN ĐỂ LỰA CHỌN MÔ HÌNH . . . . . . . . . . . . . . 82<br />
<br />
5.3<br />
<br />
CÁC LOẠI SAI SỐ ĐẶC TRƯNG VÀ HẬU QUẢ . . . . . .<br />
5.3.1. Sai số đặc trưng mô hình do bỏ sót biến thích hợp . .<br />
5.3.2. Sai số đặc trưng mô hình do có biến không cần thiết<br />
5.3.3. Sai số đặc trưng mô hình do chấp nhận dạng hàm sai<br />
5.3.4. Sai số đặc trưng mô hình do có sai số trong đo lường<br />
<br />
5.4<br />
<br />
CÁCH PHÁT HIỆN CÁC SAI SỐ ĐẶC TRƯNG MÔ HÌNH . . . . .<br />
5.4.1. Kiểm định bỏ sót biến . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
5.4.2. Kiểm định thừa biến . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
5.4.3. Kiểm định dạng mô hình hồi quy phù hợp (MWD test) - Chọn<br />
giữa mô hình tuyến tính và mô hình tuyến tính logarit . . . .<br />
<br />
5.5<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
. .<br />
. .<br />
. .<br />
lựa<br />
. .<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
84<br />
84<br />
84<br />
85<br />
85<br />
<br />
. 86<br />
. 86<br />
. 92<br />
. 92<br />
<br />
MÔ HÌNH KHÔNG LỒNG NHAU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />
5.5.1. Phương pháp tiếp cận so sánh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />
5.5.2. Phương pháp tiếp cận loại trừ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96<br />
<br />
Chương 6. MÔ HÌNH VI PHẠM CÁC GIẢ THIẾT<br />
<br />
99<br />
<br />
KỲ VỌNG CỦA SAI SỐ NGẪU NHIÊN KHÁC KHÔNG . .<br />
6.1.1. Nguyên nhân . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
6.1.2. Hậu quả của kỳ vọng sai số ngẫu nhiên khác không . .<br />
6.1.3. Cách phát hiện kỳ vọng sai số ngẫu nhiên khác không .<br />
6.1.4. Một số biện pháp khắc phục . . . . . . . . . . . . . . .<br />
<br />
6.2<br />
<br />
SAI SỐ NGẪU NHIÊN KHÔNG TUÂN THEO QUY LUẬT CHUẨN . . . 103<br />
6.2.1. Hậu quả khi sai số ngẫu nhiên không tuân theo quy luật chuẩn . . 103<br />
6.2.2. Cách phát hiện sai số ngẫu nhiên không tuân theo quy luật chuẩn . 103<br />
<br />
6.3<br />
<br />
ĐA CỘNG TUYẾN . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />
6.3.1. Bản chất và nguyên nhân của đa cộng tuyến<br />
6.3.2. Ước lượng các tham số khi có đa cộng tuyến<br />
6.3.3. Hậu quả của đa cộng tuyến . . . . . . . . .<br />
6.3.4. Cách phát hiện đa cộng tuyến . . . . . . . .<br />
6.3.5. Cách khắc phục đa cộng tuyến . . . . . . . .<br />
<br />
6.4<br />
<br />
PHƯƠNG SAI SAI SỐ THAY ĐỔI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120<br />
6.4.1. Bản chất và nguyên nhân của phương sai thay đổi . . . . . . . . . . 120<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
99<br />
99<br />
101<br />
101<br />
102<br />
<br />
6.1<br />
<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
.<br />
<br />
105<br />
105<br />
107<br />
108<br />
110<br />
116<br />
<br />