Bài giảng kinh tế môi trường: Bài 2. Nguyên nhân suy thoái môi trường - Phùng Thanh Bình

Chia sẻ: Le Linh Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:36

Thêm vào BST

Báo xấu

49
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giá trị của một hàng hóa đối với cá nhân là giá mà cá nhân đó sẵn lòng trả cho hàng hóa đó. Nhân tố ảnh hưởng WTP cá nhân? Giá sẵn lòng trả cũng phản ảnh khả năng chi trả. Tổng giá sẵn lòng trả vs Giá sẵn lòng trả biên

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng kinh tế môi trường: Bài 2. Nguyên nhân suy thoái môi trường - Phùng Thanh Bình

Kinh teá Moâi tröôøng Baøi giaûng 2 NGUYEÂN NHAÂN SUY THOAÙI MOÂI TRÖÔØNG Chuû ñeà 1: Nguyên nhân suy thoái môi trường © PHUØNG THANH BÌNH 2006 Ñeà cöông ñeà nghò: A. Hieäu quaû kinh teá vaø thò tröôøng B. Thaát baïi thò tröôøng C. Thaát baïi chính saùch Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 1
A. Hieäu quaû kinh teá vaø thò tröôøng 1. Moät soá khaùi nieäm quan troïng 2. Hieäu quaû kinh teá: Hieäu quaû tö nhaân so vôùi hieäu quaû xaõ hoäi Giaù saün loøng traû (WTP) Giaù trò cuûa moät haøng hoùa ñoái vôùi caù nhaân laø giaù maø caù nhaân ñoù saün loøng traû cho haøng hoùa ñoù. Nhaân toá aûnh höôûng WTP caù nhaân? Giaù saün loøng traû cuõng phaûn aùnh khaû naêng chi traû Toång giaù saün loøng traû vs Giaù saün loøng traû bieân Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 2
$ a 40 30 20 10 0 1 4 6 2 3 5 Hình 3.1 Ñôn vò haøng hoùa $ 40 b 30 20 a 10 b 0 1 4 2 3 5 6 Ñôn vò haøng hoùa Giaù saün loøng traû Khi soá löôïng mua taêng theâm, giaù saün loøng traû cho töøng ñôn vò haøng hoùa taêng theâm thöôøng giaûm xuoáng. Giaù saün loøng traû bieân (MWTP) dieãn taû giaù saün loøng traû cuûa moät ngöôøi cho moät ñôn vò dòch vuï hay haøng hoùa taêng theâm. Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 3
Caàu Ñöôøng caàu laø moät caùch khaùc theå hieän moái quan heä cuûa giaù saün loøng traû bieân. Ñöôøng caàu caù nhaân/ñöôøng giaù saün loøng traû bieân cho moät haøng hoùa hay dòch vuï laø moät caùch ñeå khaùi quaùt hoùa thaùi ñoä vaø khaû naêng tieâu duøng caù nhaân cuûa moät ngöôøi ñoái vôùi haøng hoùa ñoù, neân moái quan heä naøy seõ khaùc nhau giöõa caùc caù nhaân khaùc nhau. Toång caàu/WTP Treân thöïc teá khi phaân tích caùc vaán ñeà chaát löôïng moâi tröôøng vaø chính saùch kieåm soaùt oâ nhieãm, … ngöôøi ta thöôøng taäp trung vaøo haønh vi cuûa caùc nhoùm hôn laø haønh vi cuûa töøng caù nhaân ñôn leû, neân moái quan taâm laø toång caàu/WTP bieân cuûa caùc nhoùm xaùc ñònh. Ñöôøng toång caàu ñoái vôùi moät haøng hoùa thò tröôøng laø toång theo truïc hoaønh caùc ñöôøng caàu caù nhaân thöôøng ñöôïc nhoùm theo khu vöïc ñòa lyù. Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 4
Toång caàu/WTP A B C $ Toång $ $ $ 15 8 4 10 6 3 8 7 24 Löôïng caàu cuûa A Löôïng caàu cuûa B Löôïng caàu cuûa C Toång caàu Hình 3.4 Lôïi ích Khi moâi tröôøng ñöôïc caûi thieän, ngöôøi ta nhaän ñöôïc lôïi ích; khi chaát löôïng moâi tröôøng suy giaûm, lôïi ích bò maát ñi, ngöôøi ta bò thieät haïi. Laøm sao ñeå ño löôøng lôïi ích? Lôïi ích ngöôøi ta nhaän töø ñieàu gì ñoù baèng löôïng hoï saün loøng traû cho noù. Tuy nhieân, ñöôøng caàu thoâng thöôøng coù moät soá vaán ñeà khi ño löôøng lôïi ích treân thöïc teá. Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 5
$ a b q q 1 2 Löôïng Hình 3.4 Chi phí cô hoäi (OC) Chi phí cô hoäi ñeå saûn xuaát ra moät saûn phaåm naøo ñoù laø giaù trò toái ña cuûa caùc saûn phaåm khaùc leõ ra ñaõ ñöôïc saûn xuaát NEÁU ta khoâng söû duïng caùc nguoàn löïc ñeå saûn xuaát haøng hoùa ñang xem xeùt. Chi phí cô hoäi bao goàm khoâng chæ caùc chi phí baèng tieàn. Laøm theá naøo ñeå ño löôøng chi phí cô hoäi? Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 6
Ñöôøng chi phí Chi phí bieân ño löôøng löôïng chi phí gia taêng khi taêng theâm moät ñôn vò saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát. Toång chi phí laø chi phí saûn xuaát ra toång soá löôïng saûn phaåm. $ 30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 Hình 3.6 Xuaát löôïng $ 35 MC 30 25 20 15 10 5 a 0 1 2 3 4 5 6 Xuaát löôïng Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 7
Cung vaø ñöôøng chi phí bieân, toång cung Chi phí saûn xuaát bieân laø yeáu toá chính trong vieäc xaùc ñònh haønh vi cung cuûa caùc coâng ty trong thò tröôøng caïnh tranh. Ñöôøng chi phí bieân cuûa moät coâng ty laø ñöôøng cung. Ñöôøng toång cung cuûa caùc xí nghieäp saûn xuaát ra cuøng moät loaïi saûn phaåm laø toång caùc ñöôøng cung cuûa caùc xí nghieäp theo truïc hoaønh. $ Caûi tieán coâng ngheä Coâng ngheä 1 MC1 MC2 Coâng ngheä 2 a b q* Xuaát löôïng Hình 3.8 Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 8
Nguyeân taéc caân baèng bieân Moät nguyeân taéc kinh teá hoïc seõ ñöôïc söû duïng nhieàu ôû caùc chöông tieáp theo Xem xeùt moät doanh nghieäp coù hai nhaø maùy saûn xuaát cuøng moät loaïi saûn phaåm: Nhaø maùy A: Coâng ngheä cuû, laïc haäu Nhaø maùy B: Coâng ngheä môùi, hieän ñaïi hôn Muïc tieâu: Saûn xuaát 100 ñôn vò saûn phaåm vôùi chi phí thaáp nhaát? Nhaø maùy A Nhaø maùy B MC A $ $ 12 MC B c 8 b e d a 38 50 50 62 Saûn löôïng nhaø maùy A Saûn löôïng nhaø maùy B Hình 3.9 Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 9
Hieäu quaû kinh teá Quan ñieåm chính yeáu cuûa hieäu quaû kinh teá laø neân coù söï caân baèng giöõa lôïi ích bieân vaø chi phí bieân cuûa quaù trình saûn xuaát. Löu yù ta quan taâm khaùi nieäm hieäu quaû coù theå aùp duïng cho toång theå neàn kinh teá: Chi phí bieân: Bao goàm toaøn boä caùc chi phí cuûa vieäc saûn xuaát ra moät ñôn vò nhaát ñònh, baát keå ai laø ngöôøi gaùnh chòu vaø coù ñöôïc ñònh giaù thò tröôøng hay khoâng (OC bieân). Lôïi ích bieân: Theå hieän taát caû giaù trò xaõ hoäi gaùn cho moät ñôn vò nhaát ñònh, keå caû caùc giaù trò phi thò tröôøng (WTP bieân). Hieäu quaû xaõ hoäi Hieäu quaû xaõ hoäi ñoøi hoûi taát caû giaù trò thò tröôøng vaø phi thò tröôøng hôïp thaønh trong lôïi ích bieân vaø chi phí bieân cuûa saûn xuaát. Neáu ñieàu naøy ñöôïc thoûa maõn, hieäu quaû xaõ hoäi ñaït ñöôïc khi lôïi ích bieân baèng chi phí bieân cuûa quaù trình saûn xuaát. Xaùc ñònh möùc saûn löôïng ñaït hieäu quaû xaõ hoäi? Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 10
Giaù MWTP MC (Giaù saün loøng traû bieân) (Chi phí bieân) a E P b c QE Saûn löôïng Hình 4.1 Hieäu quaû xaõ hoäi MWTP: ñöôøng giaù saün loøng traû bieân, toång hôïp. MC: ñöôøng chi phí bieân, toång hôïp. Möùc saûn löôïng hieäu quaû xaõ hoäi laø QE. Caùch khaùc ñeå xaùc ñònh möùc saûn löôïng hieäu quaû xaõ hoäi laø giaù trò lôïi ích roøng (thaëng dö xaõ hoäi), ñöôïc ñònh nghóa laø toång WTP – toång chi phí. Khi ñaït möùc saûn löôïng hieäu quaû xaõ hoäi thì giaù trò lôïi ích roøng seõ lôùn nhaát. SS = CS + PS. Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 11
Thò tröôøng vaø hieäu quaû xaõ hoäi Lieäu moät heä thoáng thò tröôøng coù cho keát quaû ñaït hieäu quaû xaõ hoäi khoâng? (QE) Ñieàu kieän gì ñeå heä thoáng thò tröôøng cho keát quaû ñaït hieäu quaû xaõ hoäi? … Giaù Caân baèng trong thò tröôøng caïnh tranh S M P D M Q Saûn löôïng Hình 4.2 Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 12
Thò tröôøng vaø hieäu quaû xaõ hoäi Hoûi: Treân thöïc teá, QE vaø QM ôû Hình 4.1 vaø 4.2 coù gioáng nhau khoâng? Traû lôøi: Gioáng nhau neáu vaø chæ neáu ñöôøng cung vaø caàu thò tröôøng (S & D) gioáng ñöôøng chi phí bieân vaø ñöôøng WTP bieân. Tuy nhieân, khi ñeà caäp ñeán giaù trò moâi tröôøng, coù theå coù söï khaùc bieät ñaùng keå giöõa giaù trò thò tröôøng vaø giaù trò xaõ hoäi. Ñaây ñöôïc goïi laø THAÁT BAÏI THÒ TRÖÔØNG. B. Thaát baïi thò tröôøng 1. Moät soá khaùi nieäm 2. Lyù thuyeát haøng hoùa coâng 3. Lyù thuyeát ngoaïi taùc 4. Quyeàn sôû höõu 5. Gôïi yù chính saùch Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 13
1. Moät soá khaùi nieäm Thaát baïi thò tröôøng: Khi noùi ñeán moâ hình thò tröôøng ta nghó ngay ñeán ñöôøng cung vaø ñöôøng caàu. Ñöôøng cung phaûn aùnh chi phí bieân xaõ hoäi vaø ñöôøng caàu phaûn aùnh lôïi ích bieân xaõ hoäi. Vaäy thaát baïi thò tröôøng laø khi hoaëc ñöôøng cung khoâng phaûn aùnh ñuùng chi phí bieân xaõ hoäi hoaëc ñöôøng caàu khoâng phaûn aùnh ñuùng lôïi ích bieân xaõ hoäi (hoaëc khoâng toàn taïi ñöôøng caàu) hoaëc caû hai. 1. Moät soá khaùi nieäm Thaát baïi thò tröôøng: Phía cung: AÛnh höôûng moâi tröôøng coù theå taïo ra moät khoaûng caùch giöõa ñöôøng cung thò tröôøng thoâng thöôøng vaø ñöôøng chi phí bieân xaõ hoäi: CHI PHÍ NGOAÏI TAÙC. Phía caàu: AÛnh höôûng moâi tröôøng coù theå taïo ra söï khaùc bieät giöõa ñöôøng caàu thò tröôøng vaø ñöôøng WTP bieân xaõ hoäi: LÔÏI ÍCH NGOAÏI TAÙC. Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 14
1. Moät soá khaùi nieäm Ngoaïi taùc toàn taïi khi phuùc lôïi cuûa moät ngöôøi tieâu duøng hay ngöôøi saûn xuaát bò aûnh höôûng bôûi caùc hoaït ñoäng cuûa nhöõng ngöôøi tieâu duøng hay ngöôøi saûn xuaát khaùc. Coù hai loaïi ngoaïi taùc: Ngoaïi taùc tích cöïc Lôïi ích xaõ hoäi > Lôïi ích tö nhaân Ngoaïi taùc tieâu cöïc Chi phí xaõ hoäi > Chi phí tö nhaân 1. Moät soá khaùi nieäm • Chi phí tö nhaân: (PC) Chi phí maø • Lôïi ích tö nhaân: (PB) Lôïi ích maø ngöôøi ngöôøi tieâu duøng tröïc tieáp gaùnh chòu tieâu duøng tröïc tieáp nhaän ñöôïc töø hoaït cho vieäc tieâu duøng cuûa mình; hoaëc ñoäng tieâu duøng; hoaëc ngöôøi saûn xuaát tröïc tieáp nhaän ñöôïc töø hoaït ñoäng saûn ngöôøi saûn xuaát tröïc tieáp gaùnh chòu cho xuaát cuûa mình. vieäc saûn xuaát cuûa mình. • Chi phí ngoaïi taùc: (EC) Caùc chi phí • Lôïi ích ngoaïi taùc: (EB) Lôïi 1ich maø maø moät ngöôøi tieâu duøng hay ngöôøi moät ngöôøi tieâu duøng hay saûn xuaát naøo ñoù (khoâng phaûi ngöôøi tieâu duøng hay saûn saûn xuaát naøo ñoù (khoâng phaûi ngöôøi xuaát thöïc hieän vieäc tieâu duøng hay saûn tieâu duøng hay saûn xuaát thöïc hieän vieäc xuaát) nhaän ñöôïc. tieâu duøng hay saûn xuaát) gaùnh chòu. • Chi phí xaõ hoäi: (SC) Taát caû caùc chi • Lôïi ích xaõ hoäi: (SB) Taát caû caùc lôïi ích phí lieân quan ñeán moät hoaït ñoäng tieâu taïo ra töø moät hoaït ñoäng tieâu duøng hay duøng hay saûn xuaát. saûn xuaát. • SC = PC + EC • SB = PB + EB Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 15
$ Chi phí ngoaïi taùc (MEC) Saûn löôïng giaáy Hình 4.3 Chi phí xaõ hoäi bieân $ D (Ñöôøng caàu giaáy) (MPC + MEC) Chi phí tö nhaân bieân (MPC) p* m p m q* q Saûn löôïng giaáy 1. Moät soá khaùi nieäm Taøi nguyeân töï do tieáp caän laø loaïi taøi nguyeân, tieän nghi nhaân taïo ai cuõng coù theå tieáp caän söû duïng khoâng coù baát kyø söï kieåm soaùt naøo. Ví duï thuûy saûn ôû ñaïi döông, ñoàng coû töï nhieân, röøng, hay coâng vieân coâng coäng, … Vaán ñeà cuûa taøi nguyeân töï do tieáp caän laø quyeàn sôû höõu taøi nguyeân hoaëc khoâng ñöôïc xaùc ñònh, phaân phoái hoaëc neáu coù thì thöïc hieän khoâng toát. Khoâng ñaûm baûo khai thaùc söû duïng ñaït möùc hieäu quaû. Taøi nguyeân töï do tieáp caän coù lieân quan chaët cheõ vôùi vaán ñeà chi phí ngoaïi taùc. Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 16
1. Moät soá khaùi nieäm Haøng hoùa coâng: Coù hai ñaëc ñieåm cô baûn: Khoâng caïnh tranh Khoâng theå loaïi tröø Vaán ñeà “ free-riding” => Khu vöïc tö nhaân seõ cung caáp khoâng ñuû loaïi haøng hoùa naøy. 2. Lyù thuyeát haøng hoùa coâng Theo caùc nhaø kinh teá hoïc thì khi thò tröôøng ñöôïc xaùc ñònh nhö laø “chaát löôïng moâi tröôøng” (giaûm oâ nhieãm), thì nguoàn goác cuûa thaát baïi laø chaát löôïng moâi tröôøng laø moät haøng hoùa coâng. (Nghóa laø truïc hoaønh seõ laø möùc chaát löôïng moâi tröôøng/löôïng giaûm oâ nhieãm) Quan taâm chính laø xem xeùt phía caàu (lôïi ích ngoaïi taùc) Hieäu quaû xaõ hoäi treân thò tröôøng haøng hoùa coâng? Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 17
2. Lyù thuyeát haøng hoùa coâng Giaû söû coù moät soá nhaø cung caáp saün loøng cung caáp dòch vuï giaûm SO2. Cung thò tröôøng: P = 4 + 0.75Qs Giaû söû chæ coù 2 ngöôøi tieâu duøng: Caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng 1: p1= 10 – 0.1Qd Caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng 2: p2 = 15 – 0.2Qd Caàu thò tröôøng: P = p1 +p2 = 25 – 0.3Qd 2. Lyù thuyeát haøng hoùa coâng Hình 3.1 (SC) SC = Scott Callan (2994) Ñöôøng caàu toång hôïp Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 18
2. Lyù thuyeát haøng hoùa coâng Hình 3.2 (SC) 2. Lyù thuyeát haøng hoùa coâng Tìm hieåu thaát baïi thò tröôøng cuûa haøng hoùa coâng? Vaán ñeà aên theo => thò tröôøng khoâng theå xaùc ñònh WTP thöïc cuûa haøng hoùa coâng. Ñoái vôùi haøng hoùa tö nhaân (coù theå loaïi tröø), WTP cuûa ngöôøi tieâu duøng laø moät ñaïi dieän thích hôïp cho lôïi ích bieân coù ñöôïc töø tieâu duøng haøng hoùa ñoù. Ñoái vôùi haøng hoaù coâng (khoâng theå loaïi tröø), ngöôøi tieâu duøng coù theå chia seû tieâu duøng khi noù ñöôïc mua bôûi moät ai ñoù => khoâng coù ñoäng cô traû tieàn cho thöù maø coù theå tieâu duøng mieãn phí. Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 19
2. Lyù thuyeát haøng hoùa coâng Tìm hieåu thaát baïi thò tröôøng cuûa haøng hoùa coâng? Thoâng tin khoâng hoaøn haûo: Ñoái vôùi chaát löôïng moâi tröôøng, ngöôøi tieâu duøng hoaøn toaøn khoâng nhaän bieát ñöôïc caùc lôïi ích lieân quan ñeán tieâu duøng. Vì theá duø hoï coù theå bò thuyeát phuïc boäc loä WTP cuûa mình ñoái vôùi moät moâi tröôøng trong laønh hôn, raát coù theå laø giaù caàu seõ ñaùnh giaù thaáp caùc lôïi ích thöïc. 2. Lyù thuyeát haøng hoùa coâng $//m3 Khu vöïc tö MSB cung caáp MPB khoâng ñuû haøng MC hoùa coâng 0 Löôïng nöôùc saïch WP WS (m3) Lecture 2.1: Nguyên nhân suy thoái môi trường 20