Bài giảng Kinh tế môi trường: Chương 4

CHƯƠNG 4:4: Đ ĐÁÁNH GI CHƯƠNG CCÁÁC TC TÁÁC ĐC ĐỘỘNG MÔI TRƯ

KINH TẾẾ NH GIÁÁ KINH T NG MÔI TRƯỜỜNG NG

1 - Khái niệm đánh giá kinh tế các tác động môi trường 2 - Tổng giá trị kinh tế 3 - Các bước thực hiện đánh giá kinh tế tác động môi trường 4 - Phương pháp đánh giá kinh tế tác động môi trường

1 1 –– KHKHÁÁI NI

KINH TẾẾ CCÁÁC C

I NIỆỆM ĐM ĐÁÁNH GI TTÁÁC ĐC ĐỘỘNG MÔI TRƯ

NH GIÁÁ KINH T NG MÔI TRƯỜỜNGNG

* Sự cần thiết phải đánh giá kinh tế các tác động môi trường

* Khái niệm: Đánh giá kinh tế các tác động môi trường là việc xem xét và đánh giá ảnh hưởng của các tác động môi trường tới con người và thiên nhiên dưới giác độ các lợi ích và chi phí kinh tế

Tác động

Thiệt hại kinh tế

Không khí -Bệnh hô hấp -Ảnh hưởng đến thảm thực vật -Nguyên vật liệu xuống cấp

-Mất ngày công làm việc, chi phí thuốc uống -Năng suất mùa màng giảm -Chi phí làm sạch, quét sơn thường xuyên hơn

-Mất ngày công làm việc, chi phí y tế

-Sản lượng đánh bắt cá giảm

Nước -Cơ thể phát sinh bệnh hay chất độc xâm nhập vào đường nước sinh hoạt -Tác động đến việc đánh bắt cá -Ảnh hưởng đến giải trí

-Tổn thất hoạt động du lịch

Tiếng ồn

Giá trị tài sản thấp

Suy thoái hệ thống sinh thái -Đất rừng -Lấp đầy các vùng đầm lầy

-Rút ngắn thời gian hoạt động của các hồ thuỷ điện -Lũ lụt nhiều hơn

-Tác động đến các rặng san hô

-Nước ngầm

-Thiệt hại các giá trị giải trí, tổn thất đa dạng sinh học - Tìm nguồn nước cung cấp thay thế

* Ý nghĩa đánh giá kinh tế các tác động môi trường

- Chất lượng môi trường có giá trị

- Góp phần đánh giá đúng hơn hiệu quả hoạt động - Cung cấp nhiều thông tin hơn cho các nhà lập kế hoạch

- Điều chỉnh hành vi của con người

Hạn chế của đánh giá kinh tế giá trị môi trường

• Một số giá trị khó lượng hóa được như cuộc sống, vẻ đẹp, đa dạng sinh

học…

– Nên giới hạn việc định giá ở một phạm vi thích hợp

• Lạm dụng kết quả định giá môi trường

– Nhiều tiêu chí đánh giá khác cũng có thể bị lạm dụng

• Giá trị phụ thuộc vào khả năng chi trả???

• Nguồn lực và dữ liệu cho định giá lớn

• Kỹ thuật định giá của các nước phát triển có khả năng áp dụng rất hạn

chế ở các nước đang phát triển

• Giá trị ước tính chỉ có ý nghĩa trong một thời gian nhất định

2 2 –– TTỔỔNG GI

NG GIÁÁ TRTRỊỊ KINH T

KINH TẾẾ

Tổng giá trị kinh tế

(+)

Giá trị phi sử dụng

Giá trị sử dụng

(+)

Giá trị tồn tại

Giá trị kế thừa

Giá trị sử dụng gián tiếp

Giá trị lựa chọn

trị Giá sử dụng trực tiếp

* Giá trị sử dụng

Giá trị sử dụng trực tiếp là giá trị có từ việc sử dụng trực tiếp hàng hoá/dịch vụ, môi trường cho mục đích sinh sống, mục đích thương mại và giải trí Giá trị sử dụng gián tiếp liên quan tới tỡnh huống khi con người được hưởng lợi từ các chức năng môi trường, thường được đo bằng khả năng ngăn chặn thiệt hại môi trường Giá trị tuỳ chọn liên quan tới tỡnh huống khi cá nhân sẵn sàng chi trả để bảo vệ hệ môi trường hoặc các thành phần của hệ môi trường cho mục tiêu sử dụng trong tương lai

* Giá trị phi sử dụng

Giá trị tồn tại là những giá trị cụ thể của môi trường hay một nguồn lực đối với con người, không phụ thuộc vào việc nguồn lực đó được sử dụng ở thời điểm hiện tại hay tương lai

Giá trị kế thừa: là các nguồn lực mà con người giữ gỡn để lại cho thế hệ sau này sử dụng

Các đặc điểm giá trị kinh tế:

-Giá trị này chỉ tồn tại khi được con người đánh giá

-Giá trị được đo lường thông qua sự đánh đổi

-Tiền được dùng làm đơn vị đo lường

-Giá trị kinh tế được xác định bằng cách tổng hợp các giá trị cá nhân

3 3 –– CCÁÁC BƯC BƯỚỚC THC THỰỰC HIC HIỆỆN ĐN ĐÁÁNH GI

NH GIÁÁ

KINH TẾẾ CCÁÁC TC TÁÁC ĐC ĐỘỘNG MÔI TRƯ KINH T

NG MÔI TRƯỜỜNGNG

Bước 1: Liệt kê và phân loại các tác động môi trường Bước 2: Thiết lập mối tương quan định lượng giữa các tác động môi trường và các ảnh hưởng môi trường

Bước 3:Lựa chọn phương pháp đánh giá phù hợp

4 4 –– CCÁÁC PHƯƠNG PH

NH GIÁÁ

C PHƯƠNG PHÁÁP ĐP ĐÁÁNH GI KINH TẾẾ CCÁÁC TC TÁÁC ĐC ĐỘỘNG MÔI TRƯ KINH T

NG MÔI TRƯỜỜNGNG

Ý tưởng

Phương pháp

Không dùng đường cầu

Dùng đường cầu

Phát biểu sự ưa thích

Bộc lộ sự ưa thích

(Stated Preference)

(Revealed Preference)

-Thay đổi năng suất

-Chi phí y tế

-Chi phí thay thế

Đánh giá ngẫu nhiên

Chi phí du lịch

Đánh giá hưởng thụ

-Thiệt hại thu nhập

-Chi phí phòng ngừa

4 4 –– CCÁÁC PHƯƠNG PH

NH GIÁÁ

C PHƯƠNG PHÁÁP ĐP ĐÁÁNH GI KINH TẾẾ CCÁÁC TC TÁÁC ĐC ĐỘỘNG MÔI TRƯ KINH T

NG MÔI TRƯỜỜNGNG

- Phương pháp thay đổi năng suất: được sử dụng khi có những thay đổi sản lượng do tác động của môi trường để xác định giá trị kinh tế của sự thay đổi

- Phương pháp chi phí thay thế: Khi con người chịu tác động bất lợi trực tiếp từ việc chất lượng môi trường bị suy giảm, con người ngăn ngừa bằng cách sử dụng một số biện pháp nhằm loại bỏ những tác động bất lợi đó

- Phương pháp chi phí y tế khi các cá nhân phải chi trả tiền viện phí, thuốc và các khoản chi phí khác để chữa bệnh,... các chi phí này có thể được sử dụng làm cơ sở ước tính ảnh hưởng bất lợi về tỡnh trạng sức khoẻ do sự suy giảm chất lượng môi trường gây ra

- Phương pháp chi phí phòng ngừa khi con người sẵn lòng trả tiền nhằm chống những ảnh hưởng có thể xảy ra khi môi trường suy thoái

- Phương pháp định giá hưởng thụ cho biết giá của một số mặt hàng có thể bị ảnh hưởng bởi chất lượng môi trường

- Phương pháp chi phí du lịch được sử dụng để đánh giá kinh tế các khu vực thiên nhiên (khu bảo tồn thiên nhiên, rừng quốc gia, bãi biển,..) để tổ chức các hoạt động giải trí

- Phương pháp đánh giá ngẫu nhiên ước lượng giá trị chất lượng môi trường dựa trên các cuộc điều tra, phỏng vấn. Giá trị được đo bằng mức sẵn lòng chi trả của con người đối với môi trường

link

Phương pháp thay đổi năng suất (Changes in productivity)

Môi trường

(Q= f(X,E) (X, E là các yếu tố đầu vào))

Năng suất

Xác định sự thay đổi của Q theo E:

Q/E

Giá trị thay đổi VE = Q*PQ

•Ứng dụng:

-Các chương trình quản lý đất, rừng, lưu vực sông

-Du lịch

•Ưu điểm

-Trực tiếp và rõ ràng

-Dựa vào giá quan sát được trên thị trường

-Dựa vào mức sản lượng quan sát được

•Nhược điểm

-Xác định hàm phản ứng liều lượng?

-Ước tính dòng sản lượng theo thời gian

Phương pháp chi phí y tế (Cost of illness)

 Chất lượng môi trường

Hàm phản ứng theo liều lượng Ví dụ: dH = b*POP*dA

Bệnh tật/ tử vong

trung bình (Chi phí

trực

Tính chi phí tiếp, chi phí gián tiếp, chi phí vô hình)

Giá trị thay đổi VE = dH*Chi phí trung bình

•Ứng dụng:

-Đánh giá tác động môi trường lên sức khoẻ con người trong các dự án, chính sách

•Ưu điểm

-Áp dụng tốt trong các trường hợp bệnh ngắn ngày, không có hậu quả trong tương lai

Nhược điểm

-Khó xây dựng hàm phản ứng theo liều lượng

-Không tính đến hành vi tự bảo vệ của cá nhân

-Không xác định được đầy đủ chi phí bệnh tật

Phương pháp chi phí thay thế (Substitute cost method)

Nếu E được thay thế bằng X

-Chọn hàng hóa thị trường có thể thay thế cho hàng hoá môi trường

-Xác định giá của hàng hoá

-Xác định tỷ lệ thay thế giữa X và E (RS)

-Giá trị thay đổi VE = E*PXRS

•Ứng dụng:

-Đánh giá giá trị tài nguyên như là đầu vào của sản xuất và tiêu dùng (đồng cỏ, gỗ làm củi,...)

•Ưu điểm

-Đơn giản và rõ ràng

Nhược điểm

-Khó xác định chính xác tỷ lệ thay thế

-Tỷ lệ thay thế có thể thay đổi

-Chỉ tính được giá trị sử dụng của tài nguyên

Bài tập ứng dụng Một dự án quản lý tổng hợp đất ở Bình Phước làm tăng sản lượng cỏ nuôi bò từ 4,264 tấn lên 9,115 tấn. Tuy không có thị trường cho cỏ khô nhưng giá trị cỏ khô phải được tính như là một lợi ích của dự án. Giá của cỏ khô trong trường hợp này đợc ước tính thông qua thức ăn tổng hợp. Thức ăn này được nhập khẩu từ nước ngoài, chi phí cho như sau

Khoản mục Giá trị ($/tấn)

Giá FOP 96

Vận chuyển 100

Bảo hiểm 5

Vận chuyển từ cảng đến chân dự án 530.370 (đồng/tấn)

Tỷ giá hối đoái 15.600 (VNĐ/$)

Năng lượng hấp thụ được cho như sau

Loại thức ăn Giá trị

Thức ăn tổng hợp 3,88Mcal/kg

Cỏ khô 2 Mcal/kg

Yêu cầu:

Tính giá trị cỏ khô của dự án dùng phương pháp chi phí thay thế Thảo luận ưu, nhược điểm các giả định của phương pháp

Phương pháp đo lường mức thoả dụng

Giá của khu đất

• Xem xét nhiều khu đất khác nhau với chất

lượng môi trường khác nhau

khu đất A có chất lượng môi trường tốt

khu đất B có chất lượng môi trường không tốt • Con người ưa thích sống ở khu A hơn là khu B và giá của khu A sẽ lớn hơn khu B

Các bước thực hiện trường hợp định giá giá nhà

• Bước 1 – Thu thập số liệu giá nhà, các

đặc điểm của nhà và biến số môi trường cần đánh giá

• Bước 2 – Xác định hàm giá hưởng thụ • Bước 3 – Ước lượng mối tương quan

giữa chất lượng môi trường với giá nhà • Bước 4 - Ước lượng sự sẵn lòng chi trả

cho chất lượng môi trường

• Bước 5: - Tính giá trị môi trường

Bước 1: thu thập số liệu liên quan đến giá nhà

– Các thuộc tính vật lý • Độ lớn của ngôi nhà • Số phòng

– Thuộc tính xã hội • Cung cấp nước • Đi lại

– Thuộc tính môi trường

• Tiếng ồn • Chất lượng không khí • Cảnh quan xung quanh

Số liệu giá nhà ở thành phố Hồ Chí Minh

Số phòng (NR)

Các quan sát Khoảng cách đến trung tâm (DIS) Tỷ lệ cây xanh (COV)

Tỷ lệ phạm tội trong khu vực(MU R) Thu nhập hàng năm (INC)

Biến giả: nhà riêng = 1, dạng khác (nhà tập thể…) = 0 (IND)

Số khu vực chức năng trong nhà(C OM)

1 1 50.847 0 6 1.8 21 2 2

2 2 53.593 0 44 3.1 25 4 3

2 3 54.019 0 45 4.5 23 6 4

3 4 59.940 0 41 2.5 28 5 5

2 5 60.849 0 7 3.5 32 8 4

3 6 61.947 0 39 2.2 34 1 4

2 7 75.908 0 10 1 30 6 3

4 8 81.304 0 50 4.5 36 5 2

3 9 85.028 0 48 2.1 43 30 2

29.2 3.7 0.37 18.67 1.34 64.93 3.67

Trung bình 148.97 3

Bước 2: Hàm giá nhà P = f(S, D, N, E)

Có nhiều dạng hàm khác nhau, thông thường có dạng:

lnP = α0 + α1lnS + α2lnD + α3lnN + α4lnE + e

Giá nhà ($)

P = f(S, D, N, E)

Chất lượng môi trường tốt hơn, giá nhà sẽ cao hơn

P1 P2

E1 E2

Bước 2 – Hàm giá nhà

Giá nhà

Nhiều phòng hơn, giá nhà sẽ cao hơn

P1 P2

Số phòng

N1 N2

Bước 3 - Giá của chất lượng môi trường WTPE= Pi/ Ei

Pi ($)

Pi = f(Si, Di, Ni, Ei)

Ei1

Ei2

WTPE ($)

Hàm cầu cá nhân i

PE1

PE2

Ei1

Ei2

Bước 4: Hàm giá ẩn

WTPE(TB) ($)

Hàm giá ẩn

Chất lượng môi trường E

Bước 4; Ước lượng giá trị thay đổi của môi trường

WTPE(TB) ($)

Hàm giá ẩn

Giá ẩn của chất lượng môi trường

• Sự tăng lên trong giá nhà do sự tăng lên trong chất lượng môi trường (khi các yếu tố khác không đổi) là giá ẩn của chất lượng môi trường

Nếu hàm giá ẩn của chất lượng môi trường có dạng P = α0 + α1 E + error, khi đó, α1 là giá ẩn cho chất lượng môi trường

• Giá ẩn của chất lượng môi trường được

tính thông qua kỹ thuật hồi quy

link

Nhận xét

Ứng dụng: đánh giá chi phí ô nhiễm không khí, tiếng ồn, thay đổi quang cảnh, nước sinh hoạt,... Ưu điểm:

-Đánh giá dựa vào thị trường

-Giá trị này được dựa trên thị trường có thực

Nhược điểm:

-Giả định thị trường nhà đất là cạnh tranh hoàn hảo

-Cá nhân chỉ tiêu dùng một điểm trên đường giá nhà

-Chỉ ước lượng xấp xỉ giá trị lợi ích môi trường

-Các cá nhân nhận thức được sự khác biệt trong chất lượng môi trường

Phương pháp chi phí du lịch (Travel Cost Method)

lợi ích giải trí của Được ứng dụng để đánh giá giá trị một loại tài sản môi trường (hồ nước, khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia,...)

- Xây dựng hàm cầu giải trí

Ví dụ, Vi = f(TCi, Yi, TCS, Si)

- Chọn địa điểm

- Phân chia vùng

- Lấy mẫu phỏng vấn

- Tính tỷ lệ đến thăm của từng vùng

- Tính chi phí du lịch

- Hồi quy hàm số chi phí du lịch

- Xây dựng đường cầu

- Ước tính giá trị giải trí

Ưu điểm:

-Tính toán dựa trên tiêu dùng thực

-Giá trị này được dựa trên thị trường có thực

Nhược điểm:

-Đi du lịch đến nhiều địa điểm hoặc đi với nhiều mục đích khác nhau

-Thời gian đi và về có giá trị hay không?

Những địa điểm có ít khách du lịch

Phương pháp đánh giá ngẫu nhiên (contingent valuation method)

lượng không khí, Được dùng cho các thay đổi chất nước, cảnh quan, hoặc giá trị tồn tại của động vật hoang dã, cải thiện chất lượng nước được cung cấp....