"Bài giảng Ngữ văn lớp 12 bài: Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm" được biên soạn với mục đích giúp các em học sinh lớp 12 có thể ôn tập và củng cố kiến thức, nắm được nội dung bài học một cạc tốt nhất. Đồng thời, giúp các thầy cô giáo có thêm tư liệu tham khảo phục vụ công tác giảng dạy của mình.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Ngữ văn lớp 12: Bài thơ Đất nước (Trích Mặt trường ca khát vọng) - Trường THPT Bình Chánh
- TRƢỜNG THPT BÌNH CHÁNH
TỔ NGỮ VĂN
- I. TÌM HIỂU CHUNG
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
ĐẤT NƢỚC
III. TỔNG KẾT
IV. BÀI TẬP
- I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
- a/ Tiểu sử:
- Quê: thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa -
Phong Điền - Thừa Thiên Huế.
- Gia đình: Trí thức có truyền thống
yêu nước và cách mạng.
- Học tập và trưởng thành ở miền Bắc,
tham gia chiến đấu và hoạt động văn
nghệ ở miền Nam.
- Là một trong những nhà thơ trưởng
thành trưởng thành trong cuộc kháng
Nguyễn Khoa Điềm chiến chống Mĩ.
- Năm 2000, ông được giải thưởng
Nhà nước về văn học nghệ thuật.
- b/ Phong cách thơ:
- Thơ Nguyễn Khoa Điềm đa phong cách: lúc hùng
tráng sôi nổi, khi trữ tình tha thiết với đời với người.
- Thơ ông hấp dẫn bởi xúc cảm nồng nàn, suy tư sâu
lắng và giàu chất chính luận - trữ tình.
* Tác phẩm tiêu biểu: ( sgk)
+ Đất ngoại ô (Tập thơ, 1972)
+ Mặt đường khát vọng (trường ca, 1974)
+ Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (thơ, 1986)
+ Thơ Nguyễn Khoa Điềm (tuyển chọn, 1990)
+ Cõi lặng (thơ, 2007)
- 2. Trường ca “Mặt đường khát vọng”:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
Năm 1971, ở giữa chiến khu Trị -
Thiên, hướng về tuổi trẻ Việt Nam trong
những ngày sục sôi đánh Mĩ, Nguyễn
Khoa Điềm viết "Mặt đường khát vọng".
b. Thể loại: Trường ca (có sự kết hợp
giữa tự sự và trữ tình)
c. Kết cấu: gồm chín chương. Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm
d. Nội dung: Viết về sự thức tỉnh của nhân trong kháng chiến chống Mỹ
dân, tuổi trẻ miền Nam, về sứ mệnh của
thế hệ nhà thơ với đất nước trong cuộc đấu
tranh chống đế quốc Mĩ xâm lược.
- 3. Đoạn trích:
a. Vị trí:
Phần đầu chương V của trường ca “Mặt đường
khát vọng”
b. Giá trị:
Được xem là đoạn thơ hay về đề tài quê hương đất
nước của thơ ca Việt Nam hiện đại.
c. Cảm xúc chủ đạo: Tư tưởng cốt lõi là “ Đất
nước” của nhân dân, do nhân dân làm ra.
d. Bố cục: Gồm hai phần:
- Phần 1: Từ đầu đến “Làm nên đất nước muôn đời”
Những cảm nhận mới mẻ của tác giả về đất nước.
- Phần 2: Còn lại
Tư tưởng “Đất nước của Nhân dân”.
- 3. Đoạn trích:
a. Vị trí:
b. Giá trị:
c. Cảm xúc chủ đạo:
d. Bố cục:
e. Cảm nhận chung:
- Đoạn trích được viết bằng giọng thơ trữ
tình, cảm hứng bay bổng. Hình tượng đất
nước được cảm nhận từ thời gian lịch sử,
không gian địa lí, bề dày văn hóa truyền
thống của dân tộc đến tư tưởng “ Đất Nước
của Nhân Dân”
- “Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái “ngày
II. Đọc – hiểu văn bản: xửa ngày xưa…” mẹ thường hay kể
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây
1. Phần 1: Những cảm nhận giờ bà ăn
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết
mới mẻ của tác giả về đất trồng tre mà đánh giặc
Tóc mẹ thì bới sau đầu
nƣớc: Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay
muối mặn
a. Cảm nhận về phƣơng diện sinh Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương
thành và tồn tại của Đất Nƣớc (Đất Nước xay, giã, giần, sàng
có tự bao giờ?): Đất Nước có từ ngày đó…”
Truyền thuyết “Con Rồng Cháu Tiên”
- Đất nƣớc là nguồn cảm hứng bất tận với các nhà thơ.
Mở đầu bài thơ “Quê hƣơng Việt Nam”, nhà thơ Nguyễn Đình Thi có viết:
"Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn
Cánh cò bay lả dập dờn
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều”
Nguyễn Đình Thi cảm nhận đất nƣớc ở những
đƣờng nét hoành tráng
(Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn;
Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều)
- Trong bài “Tổ Quốc bao giờ đẹp thế này chăng?”,
nhà thơ Chế Lan Viên viết:
"Hỡi sông Hồng tiếng hát bốn nghìn năm
Tổ Quốc bao giờ đẹp thế này chăng?
- Chưa đâu! Và ngay cả trong những ngày đẹp nhất
Khi Nguyễn Trãi làm thơ và đánh giặc
Nguyễn Du viết Kiều, đất nước hoá thành văn
Khi Nguyễn Huệ cỡi voi vào cửa Bắc
Hưng Đạo diệt quân Nguyên trong sóng Bạch Đằng".
Chế Lan Viên nhìn đất nước qua những
trang sử hào hùng
- + Riêng với Nguyễn Khoa Điềm, đất nước bắt nguồn từ những gì gần gũi
nhất, bình dị nhất trong đời sống vật chất và tâm hồn của mỗi con người:
“Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi
Đất Nước có trong những cái "ngày xửa ngày xưa.." mẹ thường hay kể
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn
Đất Nước lớn lên khi dân mình biết trồng tre mà đánh giặc.
Tóc mẹ thì bới sau đầu
Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn
Cái kèo, cái cột thành tên
Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng
Đất Nước có từ ngày đó..”
Mở đầu đoạn trích, nhà thơ đã thể hiện những cảm nhận sâu
sắc về đất nước bằng lời thơ thấm đẫm cảm xúc, như một lời
tâm sự để khẳng định chiều dài lịch sử của đất nước “Khi ta
lớn lên Đất Nước đã có rồi”
- + Đất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa mẹ thường hay kể” Đất
Nước có trong câu chuyện cổ tích đầu đời của con trẻ mỗi người đều lớn lên
với vẻ đẹp tâm hồn của người Việt Nam.
- + “Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn" gợi người
đọc nhớ đến tục ăn trầu và truyện cổ tích "Trầu Cau” vẻ đẹp
văn hóa giao tiếp, vẻ đẹp trong tình yêu.
- + “Đất Nước lớn lên khi dân
mình biết trồng tre mà đánh
giặc”
→ gợi nhớ truyền thuyết
"Thánh Gióng"
→ lịch sử đấu tranh của dân tộc: cho biết sự vươn mình, đánh dấu về
sức mạnh quật khởi của dân tộc trong sự nghiệp chiến đấu hi sinh
bảo vệ bờ cõi → tinh thần yêu nuóc và sự kiên cường bất khuất của
dân tộc ta.
- + Đất Nước còn gắn với phong tục tập quán
quen thuộc, kết tinh, tôn vinh vẻ đẹp dân tộc
(chống lại sự đồng hóa của TQ): Tóc mẹ thì bới
sau đầu) và đạo lí tốt đẹp lâu đời của dân tộc -
tình nghĩa thủy chung vợ chồng (Cha mẹ thương
nhau bằng gừng cay muối mặn)
- + "Cái kèo cái cột thành tên"
những cái tên có từ rất lâu, từ khi con ngƣời biết "dựng nhà, dựng
cửa"
cách đặt tên con gắn với bộ phận ngôi nhà
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
