Bài giảng Ngữ văn lớp 12: Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm)

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:30

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

"Bài giảng Ngữ văn lớp 12: Bài "Đất Nước" (Trích trường ca Mặt đường khát vọng - Nguyễn Khoa Điềm)" được biên soạn với mục đích giúp các em học sinh lớp 12 có thể ôn tập và củng cố kiến thức, nắm được nội dung bài học một cạc tốt nhất. Đồng thời, giúp các thầy cô giáo có thêm tư liệu tham khảo phục vụ công tác giảng dạy của mình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Ngữ văn lớp 12: Đất Nước của Nguyễn Khoa Điềm)

Nguyễn Thị Bình THPT Long Khánh – Đồng Nai
I .Giới thiệu: 1. Nhà Thơ Nguyễn Khoa Điềm - Sinh : 1943 , Quê : Thừa Thiên Huế -Trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ -Thơ giàu chất suy tư , cảm xúc dồn nén thể hiện tâm tư của người trí thức tham gia vào cuộc chiến đấu của nhân dân. -Tác phẩm tiêu biểu: “ Đất ngoại ô” “mặt đường khát vọng”…..
2 . Đoạn trích “Đất Nước” a. Xuất xứ và hoàn cảnh ra đời : Trích phần đầu chương năm thuộc trường ca “ Mặt đường khát vọng” .Viết từ 1971 đến 1974 về sự thức tỉnh của thanh niên Miền Nam , nhận rõ bộ mặt kẻ thù , đứng về phía nhân dân chống Mỹ b .Bố cục : Hai phần  .Đầu đến “ làm nên đất nước muôn đời” : Những cảm nhận mới mẻ về Đất Nước  .Còn lại : Tư tưởng “Đất Nước là của nhân dân”
II . Phân tích: Đọc một đoạn thơ mà em cho là thể hiện rõ nhất đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích . Nêu những đặc sắc nghệ thuật mà em cảm nhận được . 1. Đặc sắc nghệ thuật :  Đoạn thơ mang tính trữ tình chính luận + Cảm xúc , suy tưởng được trình bày dưới dạng một cuộc trò chuyện tâm tình của đôi trai gái yêu nhau, có vẻ phóng khoáng , tự do . + Nhưng có hệ thống lập luận chặt chẽ Chất liệu văn hóa dân gian được sử dụng sáng tạo Không gian nghệ thuật hấp dẫn bởi giai điệu của huyền thoại , truyền thuyết , ca dao …nhưng mới mẻ và hiện đại .
2 . Giá trị nội dung: Đoạn thơ là sự cảm nhận mới mẻ về đất nước một cách toàn vẹn , tổng hợp từ nhiều bình diện , làm nổi bật tư tưởng “ Đất nước là của nhân dân”
2 . Giá trị nội dung : a . Những cảm nhận về Đất Nước Đọc đoạn thơ đầu. Nhận xét về cách mở đầu và cách thể hiện của nhà thơ ! Theo em , trong cách cảm nhận của nhà thơ , Đất Nướccó từ bao giờ , bắt nguồn từ đâu ? Bắt đầu một cách bình dị , tạo không khí gần gũi nhà thơ thể hiện cảm nhận về Đất nước một cách mới mẻ.  . Đất Nước có từ lâu đời , trong huyền thoại , cổ tích  . Đất Nước bắt nguồn , lớn lên gắn liền với những gì bình thường nhất , gần gũi nhất mà cũng thân thương nhất , thiêng liêng nhất trong đời sống vật chất và tinh thần của của mỗi người .
Nghe lại đoạn thơ , đồng thời xem những hình ảnh minh họa sau , Em hãy nhận xét về hình ảnh , nhạc điệu , lời thơ của Nguyễn Khoa Điềm ?
Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi Đất Nước có tự ngày xửa Nguyễn Thị Bìnhngày xưa THPT Long mẹ Khánh thường – Đồng Nai hay kể
Đất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ăn Đất Nước lớn lên khi dân Nguyễnmình Thị Bình biết trồng THPT Long Khánhtre mà – Đồng Naiđánh giặc.
Tóc mẹ thì bới sau đầu Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn …..
Cái kèo , cái cột thành tên Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã , dần, sàng Đất Nước có từ ngày đó…
Đất là nơi Anh đến trường. Nước là nơi Em tắm Đất Nước là nơi ta hò hẹn Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm Nguyễn Thị Bình THPT Long Khánh – Đồng Nai
Nhận xét của em về hình ảnh được sử dụng trong đoạn thơ ? Những hình ảnh trong đời sống hàng ngày được liệt kê gợi không gian thân thuộc mà thiêng liêng. Đất nước là môi trường sống , là không gian tồn tại của cộng đồng , là đời sống vật chất và tinh thần , là cội nguồn , là hiện tại , là kỉ niệm , tình yêu … Nghe đọc đoạn thơ tiếp theo . Theo Em , nhà thơ đã cảm nhận về đất nước từ những phương diện nào ? Có gì đặc sắc? Nguyễn Thị Bình THPT Long Khánh – Đồng Nai
“Đất là nơi con chim bay về hòn núi bạc Nước là nơi con cá ngư ông móng nước biển khơi Thời gian đằng đẵng Không gian mênh mông Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ. Đất là nơi chim về Nước là nơi rồng ở Lạc Long Quân và Âu Cơ Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng. Những ai đã khuất Những ai bây giờ Yêu nhau và sinh con đẻ cái Gánh vác phần người đi trước để lại Dặn dò con cháu chuyện mai sau. Hằng năm ăn đâu , làm đâu Nguyễn Thị Bình THPT Long Khánh – Đồng Nai Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ tổ”
Nguyễn Thị Bình THPT Long Khánh – Đồng Nai
Đoạn thơ cho thấy nhà thơ cảm nhận về Đất Nước từ phương diện nào?  .Đất nước là sự tổng hợp các phương diện : Lịch sử , địa lí , văn hóa , phong tục , lối sống , quá khứ , hiện tại , tương lai, cá nhân và cộng đồng … . Nơi chim về  . Nơi rồng ở  . Lạc Long quân và Aâu cơ đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng . Nơi dân mình đoàn tụ…. …………................................... Lời thơ gợi nhắc những huyền thoại , truyền thuyết có ý nghĩa biểu tượng cho phong tục tập quán văn hóa, lối sống… dân tộc.
. Đất nước là “không gian mênh mông” với núi, sông , rừng , biển , là không gian sinh tồn của cộng đồng, là môi trường sống của nhân dân , của mỗi người . .Đất nước là lịch sử dài lâu trong “ thời gian đằng đẵng” gian nan vất vả hy vọng đợi chờ … Thời gian , không gian thấm đẫm tính cội nguồn . Hướng lòng người về nguồn gốc , tổ tiên . Về lối sống có trách nhiệm với quá khứ , với hiện tại và tương lai  .“ Cúi đầu” thể hiện sự thành kính .Thể hiện sâu sắc tinh thần “ Uống nước , nhớ nguồn”. Người dân Việt Nam luôn coi trọng nơi “chôn nhau cắt rốn”
Nghệ thuật dùng từ ở đoạn thơ này có gì đặc biệt ? Nghệ thuật tách , gộp tư øđược sử dụng tài hoa . Từ “ Đất nước” đã được khéo léo tách nhập tạo nên những liên tưởng bất ngờ , gợi nên chìều sâu suy tưởng , vừa khái quát , vừa cụ thể , vừa trí tuệ , vừa cảm xúc  Đất nước là Chung mà cũng là Riêng , vừa mộng , vừa thực , vừa là cội nguồn , vừa là tương lai. Hãy lắng nghe đoạn thơ sau đây !
“Trong Anh và em hôm nay Đều có một phần Đất Nước . Khi hai đứa cầm tay Đất Nước trong chúng ta hài hòa nồng thắm Khi chúng ta cầm tay mọi người Đất Nước vẹn tròn , to lớn . Mai này con ta lớn lên Con sẽ mang Đất Nước đi xa Đến những tháng ngày mơ mộng . Em ơi Em ! Đất Nước là máu xương của mình Phải biết gắn bó và san sẻ Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở Làm nên Đất Nước muôn đời…”
Như vậy Đất nước không chỉ là lãnh hổ , là lịch sử … mà còn là…?  .Đất Nước là mỗi người . Mỗi người là một phần của Đất Nước . “ Em ơi Em Đất Nước là máu xương của mình”  Lời thơ như tiếng gọi tha thiết. Mỗi người khi sinh ra và lớn lên đều được thừa hưởng những giá trị vật chất tinh thần của cha ông “Phải biết gắn bó và san sẻ Phải biết hóa thân cho dáng hình xứ sở Làm nên đất nước muôn đời”  Cụm từ “ phải biết” điệp lại như mệnh lệnh , như thôi thúc : Phải có trách nhiệm đối với đất nước Đó là tiếng gọi của tổ quốc và cũng là tiếng gọi của trái tim . ,