intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Bài giảng Nội cơ sở 2 - Trường ĐH Võ Trường Toản (Năm 2020)

Chia sẻ: Lôi Vô Kiệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:67

Thêm vào BST
Báo xấu
12
lượt xem 2
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Nội cơ sở 2 được biên soạn với mục tiêu nhằm cung cấp cho sinh viên những nội dung, kiến thức về: triệu chứng thần kinh và các hội chứng thường gặp; cận lâm sàng trong bệnh lý thần kinh; triệu chứng học bộ máy vận động (cơ, xương, khớp); triệu chứng và hội chứng bệnh lý nội tiết; cách khám bệnh nhân sốt; rối loạn nước - điện giải; rối loạn cân bằng kiềm toan;... Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung bài giảng!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Nội cơ sở 2 - Trường ĐH Võ Trường Toản (Năm 2020)

  1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC VÕ TRƯỜNG TOẢN KHOA Y Bài Giảng NỘI CƠ SỞ 2 ĐƠN VỊ BIÊN SOẠN: KHOA Y Hậu Giang, 2020
  2. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 MỤC LỤC TRIỆU CHỨNG THẦN KINH VÀCÁC HỘI CHỨNG THƯỜNG GẶP ........................................ 2 CẬN LÂM SÀNG TRONG BỆNH LÝ THẦN KINH ................................................................... 11 TRIỆU CHỨNG HỌC BỘ MÁY VẬN ĐỘNG (CƠ, XƯƠNG, KHỚP) ........................................ 16 TRIỆU CHỨNG VÀ HỘI CHỨNG BỆNH LÝ NỘI TIẾT ............................................................ 27 CÁCH KHÁM BỆNH NHÂN SỐT ............................................................................................... 40 RỐI LOẠN NƯỚC - ĐIỆN GIẢI .................................................................................................. 46 RỐI LOẠN CÂN BẰNG KIỀM TOAN ........................................................................................ 59 1
  3. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 TRIỆU CHỨNG THẦN KINH VÀ CÁC HỘI CHỨNG THƯỜNG GẶP Mục tiêu: 1. Trình bày được rối loạn trương lực cơ và phân độ sức cơ. 2. Trình bày được cách khám các loại phản xạ. 3. Trình bày được cách khám và phát hiện được các rối loạn cảm giác. 4. Trình bày được cách khám các dây thần kinh sọ não 5. Trình bày được các triệu chứng chung của các hội chứng thần kinh thường gặp 1. ÑAÙNH GIAÙ TRI GIAÙC Ñònh höôùng khoâng gian: Hoûi beänh nhaân ñang ôû ñaâu ? Ñònh höôùng thôøi gian: hoûi ngaøy, thaùng, naêm ?giôø ? Ñònh höôùng baûn thaân: hoûi ngheà nghieäp, teân tuoåi, gia ñình ? 2. KHAÙM VAÄN ÑOÄNG 2.1 Tröông löïc cô: - Ñoä chaéc meàm cuûa cô: boùp baép cô beänh nhaân - Ñoä ve vaåy: laéc coå tay hoaëc ñuøi cuûa beänh nhaân - Ñoä co duoãi: gaáp duoãi caùc khôùp Keát quaû - Tröông löïc cô taêng laø daáu hieäu toån thöông boù thaùp giai ñoaïn lieät cöùng - Tröông löïc cô giaûm trong toån thöông boù thaùp caáp tính hoaëc toån thöông tieåu naõo 2.2 Söùc cô: caàn so saùnh hai beân 2.2.1 Ngoïn chi: - Chi treân: nghieäm phaùp goïng kìm - Chi döôùi: beänh nhaân gaáp caùc ngoùn chaân vaøo loøng baøn chaân, thaày thuoác duøng taykeùongöôïc ngoùn chaân ra 2.2.2 Goác chi: - Chi treân: keùo co, nghieäm phaùp Bareeù (beänh nhaân naâng cao 2 tay tröôù c maët, 2baøn tay ngöûa, tay naøo rôi xuoáng tröôùc thì tay ñoù yeáu) - Chi döôùi: keùo co - Nghiệm pháp Mingazini: BN naèm ngöûa, 2 chaân giô cao, ñuøi thaúng goùc vôùi maët giöôøng vaø caúng chaân song song vôùi maët giöôøng - Nghiệm pháp Bareeù chi döôùi: BN naèm saáp, 2 caúng chaân giô cao thaúng goùc maët giöôøng Trong 2 nghieäm phaùp treân, chaân naøo rôi xuoáng tröôùc thì beân ñoù yeáu. 2.2.3 Phaân ñoä söùc cô: töø 0 – 5 Ñoä 0: Lieät hoaøn toaøn Ñoä 1: Nhuùc nhích ñöôïc ñaàu chi Ñoä 2: Di chuyeån ñöôïc treân maët phaúng ngang, khoâng thaéng ñöôïc troïng löïc 2
  4. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 Ñoä 3: Thaéng ñöôïc troïng löïc, khoâng thaéng ñöôïc söùc caûn nheï Ñoä 4: Thaéng ñöôïc söùc caûn nheï, khoâng thaéng ñöôïc söùc caûn maïnh Ñoä 5: Bình thöôøng 3. KHAÙM PHAÛN XAÏ: 3.1 Phaûn xaï gaân cô: - PX mỏm trâm quay (C5,6,7,8): Nằm ngữa, cẳng tay hơi gấp để lên bụng hay ngồi giơ tay ra trước hơi gấp, người thầy thuốc nắm lấy các ngón tay của bệnh nhân nhẹ nhàng rồi dùng búa gõ vào mỏm trâm quay, bình thường gây gấp cẳng tay do co cơ ngữa dài. - PX gân cơ nhị đầu (C5,6): Tư thế như khám PX mỏm trâm quay nhưng người thầy thuốc phải đặt ngón tay lên cơ nhị đầu rồi mới gõ lên ngón tay đó, bình thường gây gấp cẳng tay hay có cảm giác giật dưới ngón tay. - PX gân cơ tam đầu(C6,7): Bệnh nhân nằm ngữa để cẳng tay vuông góc với cánh tay hay ngồi (đứng) giơ cánh tay ra ngang cẳng tay để thỏng rồi dùng búa gõ vào gân cơ tam đầu bình thường gây duổi cẳng tay. - PX gân gối (L2-4): Bệnh nhân nằm ngữa luồn tay dưới kheo chân bệnh nhân hơi nâng nhẹ lên hay tốt nhất là ngồi thỏng 2 chân không chạm đất, dùng búa gõ vào gân gối bình thường gây duỗi cẳng chân. - PX gân gót (S1): Bệnh nhân nằm ngữa, đặt cẳng chân bên này lên cẳng chân bên kia, thầy thuốc nắm lấy bàn chân đặt lên tạo một góc vuông với cẳng chân hay tốt nhất là quỳ giơ 2 cẳng chân ra khỏi mặt ghế (giường) rồi dùng búa gõ vào gân gót bình thường gây gấp bàn chân. 3.2 Phaûn xaï da: - Phaûn xaï da buïng: BN naèm ngöõa, 2 chaân choáng leân, kích thích da buïngbaèng caùchvaïch nhanh moät ñöôøng töø ngoaøi vaøo trong ñöôøng giöõa buïng baèng mot kim coù ñaàu tuø. Bình thöôøng: beân kích thích cô buïng giaät Vuøng tuûy töông öùng cuûa phaûn xaï da buïng töø D6 – D12 - Phaûn xaï da bìu: Kích thích vuøng da maët trong ñuøi, ñaùp öùng baèng söï co bìu cuøng beân Vuøng tuûy töông öùng cuûa phaûn xaï laø L4 – S3 3.3 Phaûn xaï beänh lyù: - Daáu Babinski: kích thích nhö tìm phaûn xaï da loøng baøn chaân. Ñaùp öùnglaø ngoùn caùi duoãi, boán ngoùn kia xoøe ra, bieåu hieän toån thöông boù thaùp - Caùc daáu töông ñöông: + Chaddock: vaïch phía döôùi maét caù ngoaøi + Oppentreim: Vuoát maïnh bôø trong xöông chaøy + Gordon: Boùp baép cô tam ñaàu caúng chaân + Schaefer: boùp gaân cô Achille Ñaùp öùng gioáng nhö daáu Babinski - Daáu Hoffmann: Gaäp duoãi thaät nhanh ñoát xa cuûa ngoùn tay giöõa. Ñaùpöùng laø ngoùn caùi & troû gaäp uùp vaøo nhau nhö goïng kìm, chöùng toû coù toån thöông boùthaùp. - Phaûn xaï töï ñoäng tuûy: kích thích chi döôùi (chaâm kim, veùo da …) seõ coùhieän töôïng gaäp baøn chaân, caúng chaân, ñuøi veà phía buïng (ba co) 3
  5. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 4. KHAÙM CAÛM GIAÙC 4.1 Caûm giaùc chuû quan: do beänh nhaân caûm thaáy nhö kim chaâm, kieán boø, teâ bì …1vuøng da naøo ñoù 4.2 Caûm giaùc khaùch quan: 4.2.1 Caûm giaùc noâng: - Xuùc giaùc(sôø): duøng boâng goøn pheát nheï leân da - Ñau: duøng kim chaâm da - Nhieät: duøng oáng nghieäm chöùa nöôùc laïnh hay nöôùc noùng 4.2.2 Caûm giaùc saâu: - Phaân bieät 2 ñieåm - Khoái hình tri giaùc - Duøng aâm thoa thöû phaûn öùng nhaän bieát rung thanh truyeàn töø aâm thoa sang xöông 5. KHAÙM 12 ĐÔI DÂY THAÀN KINH SOÏ 5.1 Daây I: khöùu giaùc Nhaän bieát muøi giaûm hoaëc maát gaëp trong: Vieâm muõi caáp hoaëc maõn Chaán thöông soï naõo U naõo cheøn eùp haønh khöùu Vieâm maøng naõo 5.2 Daây II: thò giaùc - Thò löïc: giaûm do + Taät khuùc xaï maét + Ñuïc thuûy tinh theå - Thò tröôøng: so saùnh thò tröôøng Beänh nhaân vôùi ngöôøi khaùm baèng dichuyeån 1 vaät chính giöõa taàm nhìn cuûa 2 ngöôøi. + Maát hoaøn toaøn thò tröôøng 1 beân do toån thöông daây II cuøng beân + Baùn manh ñoàng danh: do toån thöông töø daõi thò ñeán vuøng chaãm + Goùc manh döôùi hoaëc treân ñoàng danh do toån thöông quang tuyeán thò giaùc + Baùn manh thaùi döông hai beân: do toån thöông giao thoa thò giaùc + Goùc manh thaùi döông treân hoaëc döôùi: do cheøn eùp giao thoa thò giaùc Caùc toån thöông treân coù theå gaëp trong : Chaán thöông, tai bieán maïch maùu U naõo - Ñaùy maét: quan saùt gai thò( maøu saéc, kích thöôùc, maïch maùu, xuaáthuyeát, xuaát tieát) 5.3 Daây III – IV – VI : vaän nhaõn Leù trong: Lieät daây VI Leù ngoaøi + khoâng nhìn xuoáng döôùi ñöôïc : lieät daây IV Leù ngoaøi + khoâng nhìn leân xuoáng ñöôïc : lieät III, gaëp trong caùc beänh: U naõo, u voøm haàu Tai bieán maïch maùu naõo Chaán thöông naõo Tuùi phình ñoäng maïch caûnh, ñoäng maïch naõo sau 4
  6. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 Vieâm maøng naõo Ngoaøi ra toån thöông daây III coù theå gaây Suïp mi – loài maét Daõn ñoàng töû Maát phaûn xaï aùnh saùng 5.4 Daây V : caûm giaùc ôû maët vaø vaän ñoäng cô thaùi döông, cô nhai 5.5 Daây VII : - Vaän ñoäng ôû maët: + Lieät VII trung öông: Maát neáp muõi maù Mieäng leäch sang beân laønh Charles Bell (-) Do toån thöông tröôùc vò trí baét cheùo + Lieät VII ngoaïi bieân Maát neáp muõi maù Mieäng leäch sang beân laønh Maát neáp nhaên traùn Charles Bell (+) Do toån thöông sau vò trí baét cheùo - Vò giaùc ôû löôõi 5.6 Daây VIII : thính giaùc - Thích löïc: Ñieác daãn truyeàn: do toån thöông tai giöõa hay tai ngoaøi Ñieác tieáp nhaän: Do toån thöông tai trong hoaëc daây VIII - Tieàn ñình: khi toån thöông daây VIII coù theå gaây: + Hoäi chöùng tieàn ñình ngoaïi bieân: Choùng maët Rung giaät nhaõn caàu töï phaùt ñaùnh ngang hoaëc xoay troøn Giaûm thính löïc Gaëp trong: Beänh lyù tai trong: chaán thöông, vieâm tai, xöông chuõm, xuaát huyeát, nhieãm ñoäcamynoglycoside hoaëc Quinine Toån thöông daây VIII: u goùc caàu tieåu naõo + Hoäi chöùng tieàn ñình trung öông: Choùng maët khi quay ñaàu Rung giaät nhaõn caàu ñaùnh sang beân kích thích Roái taàm Khoâng giaûm thính löïc Gaëp trong: Beänh xô cöùng raûi raùc Suy ñoäng maïch coät soáng – thaân neàn U naõo hoá sau 5
  7. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 Gaây toån thöông nhaân thaàn kinh VIII 5.7 Daây IX: Caûm giaùc vuøng yeát haàu, voøm haàu vaø vò giaùc 1/3 sau löôõi Vaän ñoäng cô vuøng haàu Trieäu chöùng khi lieät: Daáu hieäu keùo maøn: thaønh sau voøm hoïng leäch sang beân laønh khi beänh nhaân phaùtaâm Maát phaûn xaï haàu hoïng Noùi gioïng muõi, khoù nuoát, saëc khi aên Vò giaùc 1/3 sau löôõi 5.8 Daây X: - Vaän ñoäng cô vuøng haàu, voøm khaåu caùi - Coù caùc nhaùnh giao caûm ñeán noäi taïng - Trieäu chöùng khi lieät: Daáu hieäu keùo maøn (+) Maát phaûn xaï voøm haàu Gioïng noùi ñoâi, maát gioïng Löôõi gaø leäch sang beân laønh Khoù nuoát, uoáng nöôùc traøo leân muõi 5.9 Daây XI: Vaän ñoäng cô öùc ñoøn chuõm 5.10 Daây XII: Vaän ñoäng löôõi CAÙC HOÄI CHÖÙNG THAÀN KINH THÖÔØNG GAËP A. HOÄI CHÖÙNG LIEÄT ½ NGÖÔØI 1. ĐỊNH NGHĨA:Liệt nữa người là giảm hoặc mất vận động hữu ý một tay và một chân cùng bên do tổn thương tháp kèm hay không kèm liệt một hay nhiều dây thần kinh sọ não cùng hay khác bên với bên liệt tay chân. 2. TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG: 2.1. Trieäu chöùng chung: - Roái loaïn vaän ñoäng ôû ½ thaân: söùc cô giaûm - Thay ñoåi tröông löïc cô: + Giai ñoaïn caáp: tröông löïc cô giaûm + Giai ñoaïn maõn: tröông löïc cô taêng - Thay ñoåi phaûn xaï gaân cô: + Giaûm ôû giai ñoaïn caáp + Taêng ôû giai ñoaïn sau - Xuaát hieän daáu hieäu beänh lyù thaùp: Babinski, Hoffmann… 2.2. Caùch khôûi beänh: - Lieät dieãn ra töø töø - Lieät dieãn ra ñoät ngoät khoâng roái loaïn yù thöùc 6
  8. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 - Lieät dieãn ra ñoät ngoät keøm hoân meâ 2.3. Nhöõng hình aûnh laâm saøng: - Lieät ½ ngöôøi kín ñaùo: cô löïc beân toån thöông giaûm nheï, phaùt hieänbaèng caùc nghieäm phaùp Bareùe, Mingazini - Phaûn xaï beänh lyù thaùp thöôøng chöa xuaát hieän +Lieät cöùng ½ ngöôøi +Lieät meàm ½ ngöôøi 3. NGUYÊN NHÂN - U naõo - Tai bieán maïch maùu naõo - Chaán thöông soï naõo - Nhieãm truøng: vieâm maøng naõo, aùp xe naõo B. HOÄI CHÖÙNG LIEÄT 2 CHI DÖÔÙI 1. ĐỊNH NGHĨA:Lieät 2 chi döôùi laø haäu quaû cuûa söï toån thöông boù thaù p ôûtuûy soáng( toånthöông trung öông), hoaëc töø ñaàu döøng tröôùc tôùi daây thaàn kinh( toånthöông ngoaïi bieân) Laâm saøng seõ coù 2 theå: - Lieät meàm gaëp ôû toån thöông ngoaïi bieân vaø giai ñoaïn caáp cuûa toånthöông trung öông - Lieät cöùng gaëp trong toån thöông trung öông 2. CHẨN ĐOÁN LIỆT MỀM 2 CHI DƯỚI 2.1 Trieäu chöùng chung: - Söùc cô giaûm hoaëc maát - Tröông löïc cô giaûm hoaëc maát - Phaûn xaï gaân cô giaûm hoaëc maát 2.2 Trieäu chöùng khaùc bieät: - Lieät do toån thöông ngoaïi bieân: + Khoâng daáu hieäu phaûn xaï beänh lyù thaùp + Khoâng roái loaïn cô troøn + Coù phaûn öùng thoaùi hoùa ñieän + Coù roái loaïn dinh döôõng gaây teo cô nhanh - Lieät do toån thöông trung öông: + Coù phaûn xaï beänh lyù thaùp + Coù roái loaïn cô troøn + Khoâng teo cô + Khoâng coù phaûn öùng thoaùi hoùa ñieän + Dieãn bieán seõ chuyeån sang lieät cöùng 2.3 Nguyeân nhaân: - Toån thöông ngoaïi bieân: 7
  9. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 + Vieâm ña reã thaàn kinh hay hoäi chöùng Guillain – Barreùe178 + Vieâm ña daây thaàn kinh ( beänh Beùri – Beùri) + Vieâm ñaàu söøng tröôùc tuûy caáp - Toån thöông trung öông: + Vieâm tuûy caét ngang + Chaán thöông coät soáng + U chuøm ñuoâi ngöïa 3. CHẨN ĐOÁN LIỆT CỨNG 2 CHI DƯỚI 3.1 Trieäu chöùng laâm saøng - Söùc cô giaûm - Tröông löïc cô taêng - Phaûn xaï gaân cô taêng maïnh - Phaûn xaï beänh lyù thaùp 2 beân (+) - Roái loaïn cô troøn 3.2 Trieäu chöùng khaùc bieät - Lieät do cheøn eùp tuûy: coù hoäi chöùng cheøn eùp tuûy goàm: + Ñau reã thaàn kinh + Roái loaïn caûm giaùc theo reã: taêng giai ñoaïn ñaàu, giaûm giai ñoaïn sau + Daáu töï ñoäng tuûy (+) (daáu ba co) - Lieät do vieâm tuûy: khoâng coù hoäi chöùng cheøn eùp tuûy goàm: 3.3 Nguyeân nhaân - Do cheøn eùp tuûy: + Lao coät soáng gaây aùpxe laïnh + Ung thö thaân ñoát soáng + U noäi vaø ngoaïi tuûy + Aùpxe ngoaøi hoaëc döôùi maøng cöùng cuûa tuûy do nhieãm truøng - Do vieâm tuûy: + Xô cöùng coät beân teo cô 4. HỘI CHỨNG MÀNG NÃO 4.1 Trieäu chöùng taêng aùp löïc noäi soÏ: - Nhöùc ñaàu: + Döõ doäi, lan toûa, lieân tuïc, thænh thoaûng coù côn kòch phaùt + Nhöùc ñaàu khi coù yeáu toá kích thích (tieáng ñoäng, aùnh saùng, tö theá …) - Noân oùi: noân voït deã daøng, taêng khi thay ñoåi tö theá - Taùo boùn 4.2 Trieäu chöùng kích thích: - Co cöùng cô: 8
  10. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 +Cöùng gaùy +Daáu Kernig: Beänh nhaân naèm ngöõa, chaân duoãi thaúng, töø töø naâng 2chaân beänh nhaân leân. Bình thöôøng coù theå naâng leân ñeán 800, ôû Beänh nhaân coù hoäichöùng maøng naõo, Beänh nhaân seõ caûm thaáy ñau vaø gaäp chaân laïi sôùm +Daáu Brudzinski: Beänh nhaân naèm ngöõa, chaân duoãi thaúng, naângbeänh nhaân ngoài leân thaúng löng töø töø. ÔÛ Beänh nhaân coù hoäi chöùng maøng naõo, khingoài leân chaân seõ co laïi - Taêng caûm giaùc ñau - Taêng phaûn xaï gaân cô - Roái loaïn thaàn kinh giao caûm: +Maët khi ñoû, khi taùi +Daáu vaïch maøng naõo (+) - Roái loaïn tri giaùc: lô mô, meâ saûng, co giaät - Toån thöông thaàn kinh soï: thöôøng gaëp daây II, daây VII, daây vaän nhaõn 4.3 Trieäu chöùng ôû ñaùy maét: - Môø bôø gai - Phuø gai - Xuaát tieát, xuaát huyeát - Teo gai thò 4.4 Thay ñoåi dòch naõo tuûy: laø trieäu chöùng quan troïng ñeå chaån ñoaùn xaùcñònh vaø chaån ñoaùn nguyeân nhaâncuûa hoäi chöùng maøng naõo 5. HỘI CHỨNG ĐAU THẦN KINH TỌA 5.1 Trieäu chöùng taêng cô naêng: - Ñau: löng lan doïc xuoáng chi döôùi, coù theå keøm dò caûm (teâ, kieán boø …) - Ñau theo 2 caùch: +Ñau töø thaét löng lan xuoáng moâng, maët sau ñuøi, maët sau caúng chaân,tôùi goùt loøng baøn chaân, taän cuøng ôû ngoùn uùt: gaëp trong toån thöông reã S 1 +Ñau töø moâng tôùi maët ngoaøi ñuøi, maët ngoaøi caúng chaân, tôùi löng baønchaân, taän cuøng ôû ngoùn caùi: gaëp trong toån thöông reã L5 5.2 Trieäu chöùng thöïc theå: - Daáu Lasegue: Beänh nhaân naèm ngöõa, 2 chaân duoãi thaúng, naâng gotchaân töøng beân leân khoûi giöôøng. Bình thöôøng naâng ñöôïc leân ñeán > 800 Neáu < 80 0 thì Lasegue (+) - Daáu Bonnet: Beänh nhaân naèm ngöõa, gaäp goáiveà phía buïng vaø xoaykhôùp haùng ra ngoaøi, Beänh nhaân seõ than ñau - Daáu Neùri: Beänh nhaân ñöùng thaúng, giöõ thaúng 2 goái, töø töø gaäp ngöôøichaïm tay xuoáng ñaát, Beänh nhaân Hoäi chöùng thaàn kinh toïa seõ ñau neân khoâng thöïchieän ñöôïc ñoäng taùc naøy - Daáu Naffziger: ñeø 2 beân tónh maïch coå, Beänh nhaân seõ ñau thoán ôûcoät soáng lan tôùi chaân. - Daáu nhaán chuoâng: aán caïnh coät soáng 2 cm, gaëp vò trí toån xöông, seõxuaát hieän ñau choùi lan doïc xuoáng chaân - Ñieåm Valleix: laø nôi thaàn kinh toïa ñi gaàn xöông, aán vaø o seõ gay ñau theo reã - Roái loaïn vaän ñoäng: 9
  11. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 +Toån thöông reã L5 : Beänh nhaân khoâng ñöùng baèng goùt ñöôïc vaø baøn chaân rôi +Toån thöông reã S1: Beänh nhaân khoâng ñöùng baèng ñaàu ngoùn ñöôïc +Maát hoaëc giaûm phaûn xaï gaân cô töông öùng: L5 : phaûn xaï goái S1 :phaûn xaï gaân Achille 5.3 Nguyeân nhaân: - Thoaùt vò ñóa ñeäm - Lao coät soáng - K di caên coät soáng - Thoaùi hoùa coät soáng TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình nội thần kinh, NXB ĐH Huế 2009 2. Nội khoa cơ sở tập 1, NXB Y học Hà Nội 2012 3. Triệu chứng học nội khoa( Nội cơ sở) ĐH Y dược TPHCM 10
  12. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 CẬN LÂM SÀNG TRONG BỆNH LÝ THẦN KINH BS CKI Nguyễn Thị Thu Sen Mục tiêu học tập: 1.Trình bày được một số cận lâm sàng thường được sử dụng trong lâm sàng thần kinh. 2.Trình bày được chỉ định và chống chỉ định của một số cận lâm sàng được sử dụng trong lĩnh vực thần kinh. 3.Trình bày được chỉ định và chống chỉ định kỹ thuật chọc dò dịch não tuỷ. 4.Trình bày được các biến chứng có thể gặp khi chọc dò dịch não tuỷ. Bệnh lý thần kinh rất phức tạp và đa dạng đòi hỏi phải thăm khám kỷ lưỡng mới phát hiện được. Tuy nhiên để có thể chẩn đoán chắc chắn và chính xác nhiều khi cần có các phương tiện thăm dò cận lâm sàng. Dựa vào các phương pháp thăm dò chúng ta có thể chia thành 3 nhóm chính sau đây: - Xét nghiệm hình ảnh - Xét nghiệm điện sinh lý - Xét nghiệm sinh hóa - tế bào 1. XÉT NGHIỆM HÌNH ẢNH 1.1. Chụp X quang sọ não - Chỉ định: Trong chấn thương sọ não, nghi tăng áp lực nội sọ, đau đầu kéo dài, bất thường ở xương sọ... - Kết quả: Chụp phim sọ cho biết nhiều tổn thương có ý nghĩa chẩn đoán như: + Hình ảnh nứt xương sọ trong chấn thương sọ. + Hình ảnh tiêu xương một hay nhiều ổ trong u đa tủy xương, di căn, bệnh viêm tủy xương, viêm xương,... + Thay đổi cấu trúc hố yên trong một số u tuyến yên, u vòm họng, u màng não... + Dấu hiệu tăng áp lực nội sọ: Dãn khớp sọ ở trẻ em và thanh niên dưới 25 tuổi (quá 2mm là bệnh lý). Có thể thấy dấu ấn ngón tay đó là do các hồi, cuốn não đè ép vào xương sọ lâu ngày, nó chỉ có giá trị khi thấy ở thùy thái dương-đỉnh. Thấy được các vệt đen ngoằn ngoèo trên phim sọ là do các tĩnh mạch dãn trong tăng áp lực nội so,ü thường thấy sau 3-4 tháng bị tăng áp lực nội sọ. 1.2.Chụp cột sống: có ý nghĩa chẩn đoán không những bệnh lý cột sống mà còn một số bệnh lý tủy sống. - Chỉ định: Chấn thương cột sống, chèn ép tủy, thóat vị đĩa đệm, biến dạng cột sống... 1.3. Chụp cắt lớp vi tính (computed tomography) 1.3.1. Chụp cắt lớp vi tính não - Chỉ định: 11
  13. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 + Bệnh cảnh chấn thương: chấn thương sọ não, chấn thương hàm- mặt, đa chấn thương. + Dấu hiệu thần kinh: động kinh, co giật, chóng mặt, hội chứng đau nữa đầu( Migrane) + Bệnh cảnh tai biến mạch máu não: tai biến mạch máu não thoáng qua, tai biến mạch máu não có dấu hiệu thần kinh khu trú( liệt nữa người, liệt mặt, rối loạn ngôn ngữ) + Hội chứng tăng áp lực sọ não + Bệnh lý khác: viêm não, màng não, abces não, lao màng não, sa sút trí tuệ. - Chống chỉ định: không có chống chỉ định tuyệt đối 1.3.2.Chụp cắt lớp vi tính cột sống- tủy Ðòi hỏi phải xác định rõ vùng nghi ngờ trên lâm sàng. - Chỉ định: + Chấn thương cột sống + Đa chấn thương ở bệnh nhân có nghi ngờ tổn thương cột sống. + Bệnh lý của các đốt sống: u xương lành tính, u xương ác tính, ung thư xương di căn… - Chống chỉ định: không có chống chỉ định tuyệt đối 1.4. Cộng hưởng từ (Magnetic resonance imaging=MRI) não tủy - Chỉ định của MRI cũng như CT scan nhưng nó cho hình ảnh tốt hơn, nhất là tổn thương ở hố sau và tủy sống, phát hiện nhồi máu não ngay từ trong những giờ phút đầu. - Chống chỉ định tuyệt đối: + Đặt máy tạo nhịp + Cấy máy phá rung tự động + Dị vật kim loại ở cơ quan quan trọng - Chống chỉ định tương đối: bệnh nhân sợ bị nhốt kín 1.5. Chụp động mạch não Là phương pháp chụp hình hệ động mạch não tủy bằng cách bơm cản quang tan trong nước như vasotrast, urographin, omnipaque...vào mạch máu. Từ đó đã có nhiều kỹ thuật cải tiến như chụp hàng loạt và nay có chụp đánh số, không gian 3 chiều (Scanner xoắn+ Scanner hélicoidal) cho thấy một cách hoàn hảo về mạch máu não. - Chỉ định: + Tắc nghẽn hay hẹp mạch hệ cảnh, sống nền + Dị dạng mạch + Tổn thương choán chỗ trong nội sọ (u, máu tụ, apxe...) - Chống chỉ định: + Dị ứng với cản quang + Suy thận cấp. + Suy chức năng gan nặng. 12
  14. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 + Rối loạn đông máu. + Tăng huyết áp không ổn định, viêm nội tâm mạc và nhồi máu cơ tim chưa ổn định. 1.6. Siêu âm và doppler mạch não: Những thay đổi mạch vùng cổ là nguyên nhân thường gặp gây tai biến mạch não. - Chỉ định: + Tai biến mạch máu não thoáng qua. + Tai biến mạch máu não hình thành. + Nghi bóc tách thành động mạch. - Chống chỉ định: không có chống chỉ định tuyệt đối 2. XÉT NGHIỆM ÐIỆN SINH LÝ 2.1. Ðiện não đồ (electroencephalographie: EEG ) Là kỷ thuật chẩn đoán hình ảnh không gây đau, sử dụng đĩa kim loại phẳng( điện cực) gắn liền với da đầu để phát hiện hoạt động điện trong não. Các tế bào não gián tiếp thông qua các xung điện và hoạt động tất cả các thời gian ngay cả khi đang ngủ - Chỉ định: + Động kinh + U não + Chấn thương đầu + Rối loạn chức năng não + Viêm não + Đột quị + Rối loạn giấc ngủ + Suy giảm trí nhớ - Chống chỉ định: không có chống chỉ định tuyệt đối 2.2. Ðiện cơ đồ( Electromyographie : EMG) Là một kỹ thuật chẩn đoán để xác định sức mạnh của cơ và các tế bào thần kinh điều khiển cơ - Chỉ định : + Yếu cơ + Đau cơ hay vọp bẻ + Bệnh lý thần kinh ngoại biên + Loạn dưỡng cơ, viêm đa cơ 3. CÁC XÉT NGHIỆM TẾ BÀO VÀ SINH HOÁ Xét nghiệm dịch não tuỷ (DNT) 13
  15. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 Ở người lớn DNT khoảng 140 ml( 30ml được phân bố như sau: 30ml trong não thất bên, 5ml trong não thất III và IV, 25ml khoang dưới nhện quanh não và các bể, 75ml khoang dưới nhện ở tuỷ. Ở nhũ nhi 40-60ml, trưởng thành 80-120ml. Chọc dò DNT cho phép khảo sát: - Thành phần DNT bình thường Màu sắc trong suốt. Protien 25-40mg% (globulin
  16. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 + Chạm mạch máu thường không nguy hiểm, nhưng nếu để lấy làm xét nghiệm thì không chính xác. + Dị cảm tư thế sau chọc dò ít gặp trong hai ngày đầu, thường 3 ngày sau do giảm áp lực DNT gây co kéo dây thần kinh cổ, các triệu chứng này tự biến mất sau vài ngày + Viêm màng não hiếm gặp nhờ công tác vô trùng tốt. Có thể gặp do tụ cầu, trực khuẩn G(-) Streptococus viridans vì: Từ kim chọc dò Viêm màng não vô trùng do tiêm chất lạ (chất cản quang...) trong trường hợp này bạch cầu thường dưới1000 con, tăng protein nhẹ,û glucoza và muối bình thường, và khỏi sau vài ngày. + Tụ máu dưới màng cứng trong sọ hiếm gặp nhưng nặng, có thể tử vong. + Tụ máu dưới màng cứng ở đoạn tuỷ hoặc ngoài màng cứng rất hiếm + Chảy máu dưới nhện hiếm sau chọc dò do co kéo mạch máu, có thể vỡ phình mạch. Nếu nghi ngờ xuất huyết dưới nhện cần phải làm chụp não cắt lớp vi tính, nếu bình thường thì chọc lại DNT. + Tụt kẹt là biến chứng nặng, tụt kẹt cực thái dương, hạnh nhân tiểu não. Nên hết sức cẩn thận khi chọc dò ở bệnh nhân có triệu chứng khu trú hoặc triệu chứng giả u nên cho nằm đầu thấp, chọc kim nhỏ, lấy ít dịch và chuyền dịch ngay sau chọc dò dịch não tủy. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Giáo trình nội thần kinh, NXB y học Huế 2010 2. Tài liệu chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện chấn thương chỉnh hình, TP HCM 15
  17. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 TRIỆU CHỨNG HỌC BỘ MÁY VẬN ĐỘNG (CƠ, XƯƠNG, KHỚP) MỤC TIÊU 1. Trình bày được triệu chứng cơ năng và thực thể thường gặp ở hệ cơ, xương, khớp 2. Thực hiện được các nghiệm pháp cơ bản khám cơ, xương, khớp 3. Nắm được một số xét nghiệm cơ bản thường được chỉ định trong bệnh lý cơ, xương, khớp NỘI DUNG Bộ máy vận động bao gồm cơ, xương, khớp - cách sắp xếp này hợp lý về phương diện chức năng, bởi vì cả ba bộ phận này đều phục vụ cho quá trình vận động cơ thể, nhưng nếu xét về mặt bệnh học thì cơ, xương khớp có nhiều mặt rất khác nhau, có khi rất ít liên quan đến nhau mà lại liên quan mật thiết đến các bộ máy khác, thí dụ bệnh cơ, liên quan đến nhìêu bệnh thần kinh, chất tạo keo; bệnh xương liên quan đến nội tiết, chuyển hoá; bệnh khớp liên quan đến tim mạch.Các bệnh về bộ máy vận động chiếm một vị trí không nhỏ trong nội khoa nhất là các bệnh về khớp. 1. KHÁM CƠ 1.1.TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG Thường nghèo nàn, chỉ có giá trị gợi ý cho thăm khám thực thể.  Yếu cơ: người bệnh tự cảm thấy vận động yếu, dấu hiệu yếu cơ sẽ thể hiện tuỳ theo vị trí tổn thương: ở chi dưới, làm cho đi lại kém; ở chi trên làm giảm khả năng mang, vác… nhưng thường là toàn thân, gây giảm mọi động tác.  Đau cơ: những bệnh của cơ ít gây đau, trừ bệnh viêm cơ. Đau cơ hay gặp trong các bệnh thần kinh hay toàn thân.  Chuột rút: là hiện tượng co cứng và đau một cơ hay một nhóm cơ. Là triệu chứng không phải ở cơ, như thiếu Ca, Na, làm việc quá sức và kéo dài. 1.2.TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ  Teo cơ: teo cơ là triệu chứng hay gặp trong các bệnh cơ, nhưng những bệnh khác cũng có thể gây teo cơ liệt thần kinh vận động ngoại biên, bất động quá lâu… Thăm khám bằng cách quan sát, chú ý các vùng cơ nổi rõ như cơ denta ở vai, cơ mông, cơ cẳng chân sau, cơ ở bàn tay…khi teo, ta thấy những phần cơ đó xẹp lõm xuống. Tốt nhất là dùng thước đo so sánh hai bên, so sánh với sự cân đối của toàn 16
  18. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 thân và so sánh với người bình thường. Cũng có khi teo cơ nhưng lại thể hiện ra ngoài bằng hiện tượng phì đại, đó là trường hợp teo cơ kèm theo rối loạn tổ chức liên kết và mỡ gây nên triệu chứng giả phì đại, (bệnh cơ teo giả phì đại hay bệnh Thomsen).  Giảm cơ lực: Trong phần lớn các bệnh cơ, có teo cơ, thường có giảm cơ lực. Nói chung, hiện tượng giảm cơ lực là đồng đều ở mỗi lần làm động tác nhưng có một thể đặc biệt là giảm dần qua mỗi lần làm động tác, thí dụ như trong bệnh nhược cơ, người bệnh làm động tác lần đầu có thể mạnh như bình thường nhưng lần thứ hai giảm nhiều, lần ba càng giảm đến một vài lần tiếp theo thì không làm được nữa (chóng mỏi), hiện tượng này còn gặp trong bệnh suy vỏ thượng thận (Addison). Thăm khám cơ lực, ta có thể quan sát các động tác của người bệnh khi đi lại, mang, vác, nằm, ngồi, làm nghiệm pháp chống đối hoặc sử dụng các dụng cụ đo cơ lực. Ta sẽ khám từng cơ, từng vùng, từng nhóm cơ, từng đoạn. Sau đó chia làm nhiều mức độ. Theo quy ước của Hội Y học Anh ( Medical Research Council – MRC) cơ lực được chia làm 6 mức độ: - Mức 5: cơ lực bình thường - Mức 4: giảm nhẹ, còn khả năng chống đối - Mức 3: giảm rõ, giữ được tư thế - Mức 2: giảm nhiều, chỉ còn vận động không trọng lực - Mức 1: chỉ còn làm vài động tác nhỏ - Mức 0: mất hoàn toàn cơ lực  Khám phản xạ cơ: bình thường khi dùng búa phản xạ gõ vào thân cơ ta thấy cơ co nhẹ, đôi khi gây một động tác nhỏ, đó là phản xạ cơ hay phản xạ tự cơ. Trong các bệnh cơ có teo cơ, phản xạ ở vùng teo giảm và mất nhưng phản xạ gân xương vẫn còn. Ngược lại trong teo cơ tổn thương thần kinh, phản xạ cơ tồn tại khá lâu trong khi phản xạ gân xương thay đổi rất sớm. 1.3.CÁC PHƯƠNG PHÁP THĂM DÒ CẬN LÂM SÀNG 1.3.1. SINH HOÁ Các bệnh về cơ sở có teo cơ thường có hiện tượng tăng creatin niệu ( bình thường không có). Myoglobin niệu (+) trong một số bệnh cơ và chấn thương giập nát nhiều cơ. 17
  19. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 Các men trong máu: như Creatininkinase (CK), Creatin Phosphat Kinase (CPK), Lactic dehydrogenase (LDH), Aldolase, Cholinesterase,… thường tăng trong các bệnh cơ có phá hủy cơ teo cơ, ngược lại không tăng khi teo cơ do tổn thương thần kinh. 1.3.2. SINH THIẾT Để chẩn đoán một số bệnh cơ, người ta tiến hành sinh thiết để nhân định về giải phẫu bệnh học. Có thể dùng kim chọc qua da vào cơ, nhưng mở lớp cơ cắt một mẩu cơ thì chính xác hơn. Những thay đổi về giải phẫu bệnh học giúp cho chẩn đoán rất tốt và đặc hiệu, thí dụ bệnh nhược cơ, thấy thâm nhập nhiều bạch cầu cầu, tạo thành từng đám giữa các thớ cơ, bệnh viêm cơ thấy tổ chức viêm… 1.3.3. THĂM DÒ VỀ ĐIỆN Điện cơ đồ: giống như nguyên tắc của điện tâm đồ, khi cơ hoạt động do hiện tượng khử cực và tái cực, sẽ sinh ra một thay đổi về điện, bằng cách chọc kim trực tiếp vào cơ, ta có thể ghi lại những thay đổi điện đó sau khi đã phóng đại lên nhiều lần và chuyển thành những tín hiệu bằng quang học và âm thanh, ta được những kết quả có thể ghi lại trên màn huỳnh quang và trên giấy ghi để nhân định, so sánh. Đó là nguyên tắc chính của phương pháp ghi điện cơ. Như vậy bằng cách dựa vào những thay đổi của điện cơ, ta thăm dò: - Thần kinh ngoại biên chi phối cơ (liệt). - Khoảng nối liền thần kinh và cơ ( bệnh nhược cơ). - Bản thân cơ (bệnh cơ). Bình thường: ta nhận định ba trạng thái của cơ được thăm dò. 18
  20. Bài Giảng Nội Cơ Sở 2 o Khi nghỉ ngơi không hoạt động: không có điện, đường ghi chạy thẳng. o Khi hoạt động nhẹ: đường ghi xuất hiện những làn sóng, mỗi làn sóng là một đơn vị co bóp, thường là một pha hoặc hai pha, rất ít khi nhiều pha. Biên độ của mỗi sóng thường từ 300 microvôn đến 2 milivôn, độ dài của mỗi sóng không quá 8 phần nghìn giây, tần số từ 16 đến 25 sóng trong một giây. o Khi hoạt động mạnh: nói chung, đường ghi cũng như trên, nhưng tần số biên độ tăng lên khi hoạt động. Một số thay đổi bệnh lý: o Teo cơ do bệnh cơ: tần số rất tăng, biên độ giảm, sóng có nhiều pha. Ngay cả khi nghỉ ngơi cũng xuất hiện sóng từng đợt. o Viêm cơ: sóng đa dạng, tăng tần số. o Nhược cơ: khi hoạt động nhiều lần thấy sóng có biên độ và tần số giảm dần rồi cuối cùng không còn nữa. 2. THĂM KHÁM XƯƠNG 2.1. TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG  Đau xương: đau xương có thể gặp trong bệnh xương nhưng cũng gặp trong các bệnh khác. Tính chất đau ở đây là: - Đau sâu. - Lan dọc theo chiều dài của xương. - Đau tăng lên khi hoạt động, khi ấn hoặc bóp vào.  Gãy xương tự nhiên: trong một số bệnh, độ bền chắc của xương giảm nhiều (bệnh mềm xương, rỗ xương..), xương có thễ gãy tự nhiên qua một va chạm, chấn thương nhỏ và có khi chỉ vận động mạnh hơn bình thường cũng làm gãy. 2.2. TRIỆU CHỨNG THỰC THỂ Kết hợp quan sát sờ nắn, ta phát hiện các triệu chứng:  Những thay đổi về hình dáng và kích thước: xương có thễ thay đổi hình dạng như cong, gập…hoặc thay đổi kích thước như dày mỏng, dài, ngắn hơn bình thường… khi khám nên đối chiếu so sánh hai bên, so sánh từng đoạn và so sánh với người bình thường.  Phát hiện những khối u của xương: ta có thễ thấy một hay nhiều khối u. đặc điểm của các khối u xương là: - Cố định trên thân xương không có di động. 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2