Bài giảng Tài chính đô thị: Phần 2 - Trường ĐH Kiến trúc Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:103

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Tài chính đô thị giới thiệu các hoạt động tài chính liên quan tới xây dựng, quản lý, duy trình và phát triển đô thị; các chế tài tài chính áp dụng cho xây dựng, quản lý, duy trì và phát triển đô thị. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung phần 2 bài giảng!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Tài chính đô thị: Phần 2 - Trường ĐH Kiến trúc Hà Nội

ch¬ng 3 - c¸c kho¶n chi tµI chÝnh ®« thÞ Theo quy ®Þnh cña LuËt ng©n s¸ch 2004 th× chi ng©n s¸ch bao gåm c¸c kho¶n chi ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, b¶o ®¶m quèc phßng an ninh, b¶o ®¶m ho¹t ®éng cña bé m¸y chÝnh quyÒn, chi tr¶ nî, chi viÖn trî vµ c¸c kho¶n chi kh¸c theo luËt ®Þnh. Cã thÓ nãi, chi ng©n s¸ch lµ mét c«ng viÖc phøc t¹p vµ ®ßi hái nhiÒu nç lùc cña chÝnh quyÒn ®« thÞ ®¶m b¶o chi ®óng, chi ®ñ vµ chi phï hîp víi ng©n s¸ch hiÖn cã. ChÝnh v× lÏ ®ã, c¸c néi dung chi ng©n s¸ch cÇn ®îc hiÓu ®óng ®¾n ®Ó ¸p dông phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ. Ch¬ng 3 sÏ thÓ hiÖn râ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n trong kÕ ho¹ch chi tµi chÝnh cho c¸c ®« thÞ nãi chung vµ cho c¸c ®« thÞ ViÖt Nam nãi riªng. 3.1 C«ng t¸c chi ng©n s¸ch ®« thÞ 3.1.1 NhiÖm vô chi ng©n s¸ch Chi ng©n s¸ch cña nhµ níc nãi chung vµ cña ®« thÞ nãi riªng lµ qu¸ tr×nh ph©n phèi, sö dông quü ng©n s¸ch theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh cho viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô cña chÝnh quyÒn trung ¬ng vµ chÝnh quyÒn ®« thÞ. Thùc chÊt th× viÖc chi ng©n s¸ch chÝnh lµ viÖc cung cÊp c¸c ph¬ng tiÖn tµi chÝnh cho nhiÖm vô cña chÝnh quyÒn trªn c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi, an ninh quèc phßng …. Tuy nhiªn th× viÖc cung cÊp tµi chÝnh nµy cung x cã nh÷ng ®Æc thï riªng nh sau: - Thø nhÊt: viÖc chi ng©n s¸ch ®« thÞ lu«n g¾n chÆt víi nh÷ng nhiÖm vô kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi, an ninh … mµ chÝnh quyÒn ®« thÞ cã tr¸ch nhiÖm ph¶i ®¶m nhËn tríc nh©n d©n. Møc ®é, ph¹m vi chi tiªu ng©n s¸ch ®« thÞ phô thuéc vµo quyÒn lùc vµ tÝnh chÊt nhiÖm vô cña chÝnh quyÒn trong mçi thêi kú còng nh kh¶ n¨ng tµi chÝnh s½n cã. - Thø hai: tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch ®« thÞ ®îc thÓ hiÖn ë tÇm vÜ m« vµ mang tÝnh toµn diÖn c¶ vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ trùc tiÕp, hiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi vµ chÝnh trÞ, ngo¹i giao. ChÝnh v× vËy mµ trong c«ng t¸c qu¶n lý tµi chÝnh ®« thÞ, cã yªu cÇu ®Æt ra lµ khi xem xÐt, ®¸nh gi¸ vÒ c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch ®« 53
thÞ, cÇn sö dông tæng hîp c¸c chØ tiªu ®Þnh tÝnh vµ c¸c chØ tiªu ®Þnh lîng, ®ång thêi ph¶i cã quan ®iÓm toµn diÖn vµ ®¸nh gi¸ t¸c dông, ¶nh hëng cña c¸c kho¶n chi ë tÇm vÜ m«. - Thø ba: xÐt vÒ mÆt tÝnh chÊt, phÇn lín c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch ®« thÞ ®Òu lµ nh÷ng kho¶n cÊp ph¸t kh«ng hoµn l¹i mét c¸ch trùc tiÕp vµ mang tÝnh bao cÊp. ChÝnh v× vËy mµ c¸c nhµ qu¶n lý tµi chÝnh cÇn ph¶i cã sù ph©n tÝch, tÝnh to¸n cÈn thËn trªn nhiÒu khÝa c¹nh tríc khi ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh chi tiªu ®Ó tr¸nh ®îc nh÷ng l·ng phÝ kh«ng cÇn thiÕt vµ n©ng cao hiÖu qu¶ chi tiªu ng©n s¸ch ®« thÞ. 3.1.2 Nguyªn t¾c chi tµi chÝnh ®« thÞ Môc tiªu cña chi tiÒn lµ ®Ó thùc hiÖn mét nhiÖm vô hay mét c«ng viÖc cô thÓ nµo ®ã. §èi víi tiÒn ng©n s¸ch ®« thÞ th× viÖc chi tiÒn ph¶i hÕt søc cÈn thËn vµ ph¶i tu©n thñ c¸c quy tr×nh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt do ®©y lµ kho¶n tiÒn c«ng vµ sÏ ph¶i ®¸p øng nguyÖn väng cña ®a sè c«ng d©n ®« thÞ. Tríc khi quyÕt ®Þnh mét kho¶n chi tµi chÝnh nµo, cÇn ph¶i tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c sau: - Chi ®óng, chi ®ñ ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých chi. §©y lµ nguyªn t¾c c¬ b¶n cña môc tiªu tiÕt kiÖm. ChÝnh v× vËy, khi giao nhiÖm vô cho c¸ nh©n hay ®¬n vÞ trùc tiÕp gi¶i quyÕt c«ng viÖc th× cÊp trªn cã thÈm quyÒn ph¶i c©n nh¾c tíi c¸c yÕu tè ®¶m b¶o hoµn thµnh c«ng viÖc. Trong ®ã th× ngoµi yÕu tè quan träng nhÊt lµ con ngêi th× yÕu tè ®ñ vÒ mÆt tµi chÝnh cã vai trß quyÕt ®Þnh tíi kh¶ n¨ng hoµn thµnh nhiÖm vô ®îc giao. - Chi tiÕt kiÖm. TiÕt kiÖm lín nhÊt lµ ph¸t huy ®îc tèi ®a hiÖu qu¶ kinh tÕ cña kinh phÝ ®· bá ra. CÇn ph¶i tiÕt kiÖm trong tõng môc ®Ých chi, chèng tham «, l·ng phÝ vµ ph¶i phôc vô tèt nhÊt lîi Ých cña ®¹i ®a sè nh©n d©n lao ®éng. C¸c nhµ qu¶n lý ®« thÞ cÇn ph¶i c©n ®èi nguån tµi chÝnh cña ®« thÞ ®Ó ®¶m b¶o nguyªn t¾c tiÕt kiÖm. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy th× c¸c môc ®Ých chi cÇn ®îc c©n nh¾c, s¾p xÕp theo thø tù u tiªn ®Ó cã thÓ ®Ò xuÊt ra c¸c kÕ ho¹ch gi¶i ng©n râ rµng vµ tæ chøc thùc hiÖn gi¶i ng©n theo kÕ ho¹ch. - Chi kÞp thêi, ®óng lóc. §©y lµ yÕu tè quan träng ®Ó gi¶i quyÕt nhanh c¸c vÊn vÒ hay khã kh¨n mµ ®« thÞ ®ang gÆp ph¶i vµ c d©n ®« thÞ ®ang kú väng chÝnh 54
quyÒn gi¶i quyÕt gióp hä. CÇn tr¸nh nh÷ng thñ tôc rêm rµ, quan liªu, chËm trÔ g©y khã kh¨n cho ngêi d©n vµ c¸c c¬ quan cÊp díi ®ang thùc hiÖn nhiÖm vô chi tr¶ tiÒn ®Ó gi¶i quyÕt c«ng viÖc. - C«ng khai, râ rµng b¶o ®¶m chÕ ®é kiÓm tra kiÓm so¸t. Nguyªn t¾c nµy ®¶m b¶o ®Ó nh©n d©n hoÆc ®¹i diÖn cã thÈm quyÒn cña hä gi¸m s¸t ®îc viÖc chi tiªu cña chÝnh quyÒn ®« thÞ. ViÖc thiÕu c«ng khai, d©n chñ sÏ rÊt dÔ dÉn ®Õn tham nhòng vµ mÊt lßng tin cña nh©n d©n. C¸c tµi s¶n c«ng do chÝnh quyÒn nhµ níc vµ chÝnh quyÒn ®« thÞ chi tiÒn ®Ó mua s¾m ph¶i ®îc qu¶n lý chÆt chÏ vµ c«ng khai hãa c¸c th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó ngêi d©n ®« thÞ cã thÓ dÔ dµng kiÓm tra, gi¸m s¸t. 3.1.3 C¸c quy ®Þnh cña luËt ph¸p vÒ vÊn ®Ò chi ng©n s¸ch Theo LuËt ng©n s¸ch 2004, §iÒu 5 th× chi ngân sách nhà nước chỉ được thực hiện khi có đủ các điều kiện sau đây: a) Đã có trong dự toán ngân sách được giao, trừ trường hợp quy định tại Điều 52 và Điều 59 của Luật này; b) Đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định; c) Đã được thủ trưởng đơn vị sử dụng ngân sách hoặc người được ủy quyền quyết định chi. d) Đối với những khoản chi cho công việc cần phải đấu thầu thì còn phải tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật về đấu thầu. e) Các ngành, các cấp, các đơn vị không được đặt ra các khoản chi trái với quy định của pháp luật. f) Người đứng đầu cơ quan, tổ chức, đơn vị sử dụng ngân sách nhà nước có trách nhiệm tổ chức thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng. 55
Theo LuËt ng©n s¸ch 2004, Ch¬ng II quy ®Þnh râ quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô cña c¸c c¬ quan nhµ níc trong chi ng©n s¸ch. Mét sè quy ®Þnh chÝnh ®îc thÓ hiÖn díi ®©y: - Quèc héi: quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch tµi chÝnh – tiÒn tÖ quèc gia; quyÕt ®Þnh ng©n s¸ch trung ¬ng vÒ tæng sè vµ møc chi tõng lÜnh vùc; dù to¸n vµ quyÕt to¸n chi tõng bé vµ c¬ quan ngang bé, møc chi bæ xung cho ng©n s¸ch trung ¬ng. - ChÝnh phñ: lËp vµ tr×nh quèc héi dù to¸n chi vµ ph©n bæ ng©n s¸ch trung ¬ng; quyÕt ®Þnh giao nhiÖm vô chi ng©n s¸ch cho c¸c bé vµ c¬ quan ngang bé; quyÕt ®Þnh c¸c kho¶n chi dù phßng ; tæ chøc thùc hiÖn, ®iÒu hµnh vµ kiÓm tra qu¸ tr×nh chi ng©n s¸ch. - Bé tµi chÝnh: chñ tr× phèi hîp víi c¸c c¬ quan liªn quan thùc hiÖn chÕ ®é vµ ®Þnh møc chi ng©n s¸ch; lËp dù to¸n chi ng©n s¸ch; thanh tra kiÓm tra qu¸ tr×nh thùc hiÖn chi ng©n s¸ch cña c¸c c¬ quan nhµ níc. - Héi ®ång nh©n d©n c¸c cÊp: c¨n cø vµo nhiÖm vô cÊp trªn giao ®Ó lËp dù to¸n chi ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng; quyÕt ®Þnh ph©n bæ dù to¸n chi ng©n s¸ch vÒ tæng sè vµ møc chi tõng lÜnh vùc, dù to¸n vµ quyÕt to¸n chi tõng c¬ quan trùc thuéc, møc chi bæ xung cho ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng. - Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp: lËp dù to¸n, ph©n bæ vµ quyÕt to¸n chi ng©n s¸ch; tæ chøc thùc hiÖn vµ kiÓm tra viÖc thùc hiÖn chi ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng; phèi hîp víi c¸c c¬ quan nhµ níc kh¸c ®Ó quan lý chi ng©n s¸ch nhµ níc trªn ®Þa bµn. 3.1.4 ChÊp hµnh thu c¸c nguån thu ng©n s¸ch (H×nh 3.1) (1) (1) Tµi chÝnh ®¶ng, Uû ban nh©n d©n C¸c ban, ngµnh, ®oµn thÓ, héi Bé phËn tµi chÝnh c¬ quan (4) (4) (3) (2) Tr×nh chøng tõ chi. LÖnh chi. Kho b¹c nhµ níc CÊp ph¸t tiÒn. XuÊt quü ng©n s¸ch ®Ó chi. H×nh 3.1 Thñ tôc cÊp ph¸t vµ lu©n chuyÓn chøng tõ chi ng©n s¸ch 56
- Tæ chøc chi thêng xuyªn: viÖc ®¶m b¶o chi thêng xuyªn trªn ®Þa bµn ®« thÞ lµ nhiÖm vô lín nhÊt cña ng©n s¸ch ®« thÞ. C¸c néi dung chÝnh cña chi thêng xuyªn gåm: + §èi víi c¸c khoan chi l¬ng vµ phô cÊp c¸n bé ®îc u tiªn chi ®ñ, chi ®óng thêi gian. + C¸c kho¶n chi cho ho¹t ®éng, chi sù nghiÖp ®îc chi tïy theo kh¶ n¨ng thu cña tõng khu vùc ®« thÞ. + §èi víi c¸c kho¶n chi cho c«ng viÖc nh t¹m øng ®i c«ng t¸c, héi nghÞ, v¨n phßng … th× ñy ban nh©n d©n cÊp ®« thÞ t¬ng øng thùc hiÖn t¹m øng ë kho b¹c nhµ níc ®Ó chi theo quy ®Þnh hiÖn hµnh. Khi ®· cã chøng tõ ghi chi hîp lÖ, bé phËn tµi chÝnh lËp b¶ng kª chøng tõ chi, giÊy ®Ò nghÞ thanh to¸n t¹m øng kÌm theo chøng tõ ®èi víi nh÷ng tµi s¶n cã gia trÞ lín, lµm thñ tôc ghi chi ng©n s¸ch ®« thÞ t¹i kho b¹c nhµ níc. - Tæ chøc chi ®Çu t ph¸t triÓn: + Nh×n chung viÖc x©y dùng c«ng tr×nh c«ng céng thuéc vÒ c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi cña ®« thÞ ®îc tæ chøc theo h×nh thøc ®Êu thÇu. Víi nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng nµy th× bé phËn tµi chÝnh cã thÓ cho t¹m øng theo tháa thuËn hîp ®ång, nhng kh«ng ®îc vît qu¸ vèn kÕ ho¹ch. + Thu håi vèn t¹m øng ®îc trõ dÇn vµo khèi lîng thanh to¸n cho c«ng viÖc ®· hoµn thµnh. Thêi ®iÓm b¾t ®Çu vµ kÕt thóc thu håi vèn t¹m øng tïy thuéc vµo c«ng tr×nh vµ c¸c quy ®Þnh cô thÓ cña luËt ®Þnh. + Thanh to¸n vèn ®Çu t: §Ó ®îc thanh to¸n khi ®· cã khèi lîng x©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh th× chñ ®Çu t cÇn göi tíi kho b¹c c¸c tµi liÖu ®îc yªu cÇu (biªn b¶n nghiÖm thu, b¶ng tÝnh gi¸ trÞ hoµn thµnh, c¸c chøng tõ cã liªn quan …). C¨n cø vµo ®ã th× kho b¹c nhµ níc kiÓm tra, thanh to¸n cho chñ ®Çu t, c¸c nhµ thÇu vµ thu håi vèn t¹m øng theo quy ®Þnh. KÕ to¸n ng©n s¸ch ®« thÞ vµo sæ cÊp ph¸t h¹n møc ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, sæ t¹m øng, sæ thanh to¸n vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n, ®èi chiÕu h¹n møc víi kho b¹c. 57
3.2 Ph©n lo¹i c¸c kho¶n chi tµi chÝnh ®« thÞ Tïy theo yªu cÇu cña viÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ qu¶ lý ng©n s¸ch trong tõng thêi kú ngêi ta cã thÓ ph©n tÝch chia c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch ®« thÞ theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau. Sau ®©y lµ mét vµi c¸ch ph©n chia phæ biÕn vµ cã ¸p dông ë ViÖt Nam. 3.2.1 Theo chøc n¨ng, nhiÖm vô cña chÝnh quyÒn §©y lµ c¸ch dïng chñ yÕu trong thêi kú qu¶n lý nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch hãa tËp trung ë níc ta. Theo c¸ch ph©n chia nµy th× néi dung chi tiªu ng©n s¸ch chÝnh quyÒn ®« thÞ bao gåm c¸c kho¶n sau - Chi kiÕn thiÕt kinh tÕ: ®ã lµ c¸c kho¶n chi dµnh cho x©y dùng c¬ b¶n c¬ së h¹ tÇng, ®Çu t ph¸t triÓn vµ hç trî s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c kho¶n tr¶ nî cho c¸c c«ng tr×nh ®· ®Çu t tríc ®©y. - Chi v¨n hãa - x· héi: c¸c kho¶n chi dµnh cho c¸c ho¹t ®éng qu¶ng b¸ v¨n hãa, thÓ dôc thÓ thao, phóc lîi x· héi, gi¸o dôc ®µo t¹o, n©ng cao hiÓu biÕt vµ tri thøc cña ngêi d©n. - Chi qu¶n lý hµnh chÝnh: lµ c¸c kho¶n chi phôc vô ho¹t ®éng hµnh chÝnh thêng xuyªn, bao gåm tiÒn l¬ng tr¶ cho c¸c bé c«ng nh©n viªn chøc, chi trang thiÕt bÞ, chi phÝ nghiÖp vô .... Víi nh÷ng chÝnh quyÒn ®« thÞ æn ®Þnh cã bé m¸y tæ chøc vµ nhiÖm vô æn ®Þnh th× chi phÝ hµnh chÝnh còng æn ®Þnh vµ cã kÕ ho¹ch hµng n¨m. ¥ c¸c ®« thÞ níc ta hiÖn nay ®ang cã xu híng chung lµ kho¸n chi phÝ hµnh chÝnh cho c¸c c¬ quan hµnh chÝnh c«ng quyÒn ®Ó cã thÓ tù chñ vÒ tµi chÝnh, tù chñ trong viÖc tr¶ l¬ng, sè lîng nh©n viªn, trang thiÕt bÞ .... Ngoµi ra th× viÖc kho¸n chi phÝ hµnh chÝnh còng gióp t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng vµ tiÕt kiÖm c¸c chi phÝ qu¶n lý. - Chi sù nghiÖp: ®©y lµ nguån chi tr¶ cho c¸c dÞch vô c«ng céng vµ c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp kh«ng cã thu kh¸c. Th«ng thêng th× chi sù nghiÖp chiÕm tû träng lín nhÊt trong chi phÝ cña chÝnh quyÒn ®« thÞ. Tuy nhiªn kho¶n chi nµy sÏ ®îc bï ®¾p b»ng c¸c kho¶n thu t¬ng øng. Cã thÓ dÉn chøng c¸c kho¶n chi sù nghiÖp nh xö lý níc th¶i, vËn chuyÓn xö lý r¸c, b¶o dìng c¬ së h¹ tÇng ®« thÞ, khoa häc kü thuËt .... 58
- Chi an ninh, quèc phßng: lµ c¸c kho¶n chi phÝ ®Ó ®¶m b¶o an toµn cho ®« thÞ vµ c«ng d©n ®« thÞ b»ng c¸c kho¶n chi tr¶ cho c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp nh c«ng an, quan ®éi, tù vÖ, phßng ch÷a ch¸y .... - Chi c¸c kho¶n chi kh¸c: ®©y lµ c¸c kho¶n chi cã tÝnh chÊt c¸ biÖt vµ kh«ng ®îc xÕp lo¹i vµo c¸c kho¶n chi nªu ë trªn. Chóng thêng ®îc giíi h¹n trong ph¹m vi nhá hoÆc ®Æc thï vµ cho phÐp nh÷ng ngêi ®øng ®Çu chÝnh quyÒn ®« thÞ hoÆc thñ trëng c¸c c¬ quan cÊp díi cã thÓ tù quyÕt ®Þnh. 3.2.2 Theo tÝnh chÊt kinh tÕ c¸c kho¶n chi §©y lµ c¸ch dïng phæ biÕn trong c¸c nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ ®ang ¸p dông ë níc ta hiÖn nay. §©y còng lµ c¸ch ph©n lo¹i quan träng nhÊt, nã tr×nh bµy néi dung chi tiªu cña chÝnh quyÒn ®« thÞ ®Ó qua ®ã ngêi ta cã thÓ nhËn râ vµ ph©n tÝch ®¸nh gi¸ nh÷ng chÝnh s¸ch, ch¬ng tr×nh cña chÝnh quyÒn ®« thÞ th«ng qua c¸c kinh phÝ ®Ó thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch, ch¬ng tr×nh ®ã. Theo c¸ch ph©n chia nµy th× chi ng©n s¸ch sÏ bao gåm c¸c kho¶n sau - Chi thêng xuyªn: lµ nh÷ng kho¶n chi kh«ng cã trong khu vùc ®Çu t vµ cã tÝnh chÊt thêg xuyªn ®Ó tµi trî cho ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan thuéc chÝnh quyÒn ®« thÞ vµ nhµ níc nh¨m duy tr× sù vËn hµnh cña bé m¸y c«ng quyÒn. VÒ nguyªn t¾c th× c¸c kho¶n chi nµy ph¶i ®îc tµi trî b»ng c¸c kho¶n thu kh«ng ph¶i hoµn tr¶ l¹i cña ng©n s¸ch chÝnh quyÒn ®« thÞ. Chi thêng xuyªn gåm cã  Chi vÒ chñ quyÒn quèc gia: c¸c chi phÝ mµ c¸c c¬ quan nhµ níc vµ chÝnh quyÒn ®« thÞ cÇn ph¶i thùc hiÖn ®Ó b¶o vÖ chñ quyÒn quèc gia, trªn c¸c lÜnh vùc quan träng nh quèc phßng, an ninh, ngo¹i giao, th«ng tin ®¹i chóng ....  Chi phÝ liªn quan tíi sù ®iÒu hµnh vµ duy tr× ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan c«ng quyÒn ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®îc chÝnh quyÒn ®« thÞ giao phã.  Chi phÝ do sù can thiÖp cña chÝnh quyÒn vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, v¨n hãa, gi¸o dôc, x· héi ... ®Ó c¶i thiÖn cuéc sèng cho d©n c ®« thÞ. §©y cã thÓ coi lµ c¸c chi phÝ chuyÓn nhîng nh trî cÊp cho c¸c c¬ quan c«ng quyÒn ®Ó thùc 59
hiÖn c¸c ho¹t ®éng sù nghiÖp, trî cÊp cho c¸c ®èi tîng chÝnh s¸ch x· héi, hç trî quü b¶o hiÓm x· héi vµ tr¶ nî cho chÝnh phñ. - Chi ®Çu t ph¸t triÓn: lµ tÊt c¶ c¸c chi phÝ lµm t¨ng thªm tµi s¶n cña ®« thÞ nãi riªng vµ quèc gia nãi chung. Bao gåm c¸c kho¶n sau  Chi mua s¾m m¸y mãc, thiÕt bÞ vµ dông cô.  Chi x©y dùng míi vµ tu bæ c«ng së, ®êng s¸, kiÕn thiÕt ®« thÞ.  Chi cho viÖc thµnh lËp doanh nghiÖp thuéc quyÒn së h÷u nhµ níc vµ chÝnh quyÒn ®« thÞ còng nh viÖc gãp vèn vµo c¸c c«ng ty, ®¬n vÞ vµ tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh.  Chi phÝ chuyÓn nhîng ®Çu t.  Nh÷ng chi phÝ ®Çu t liªn quan ®Õn sù tµi trî cña chÝnh quyÒn ®« thÞ díi h×nh thøc cho vay u ®·i hoÆc trî cÊp cho nh÷ng ph¸p nh©n kinh tÕ c«ng hay t ®Ó thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô ®ång lo¹t víi c¸c nghiÖp vô nªu trªn, nh»m thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña khu vùc ®« thÞ. 3.2.3 Theo quy ®Þnh cña LuËt ng©n s¸ch 2004 Nhiệm vụ chi của ngân sách địa phương gồm - Chi đầu tư phát triển:  Đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội do địa phương quản lý;  Đầu tư và hỗ trợ cho các doanh nghiệp, các tổ chức kinh tế, các tổ chức tài chính của Nhà nước theo quy định của pháp luật;  Các khoản chi khác theo quy định của pháp luật; - Chi thường xuyên:  Các hoạt động sự nghiệp kinh tế, giáo dục và đào tạo, y tế, xã hội, văn hóa thông tin văn học nghệ thuật, thể dục thể thao, khoa học và công nghệ, môi trường, các hoạt động sự nghiệp khác do địa phương quản lý; 60
 Quốc phòng, an ninh và trật tự, an toàn xã hội (phần giao cho địa phương);  Hoạt động của các cơ quan nhà nước, cơ quan Đảng Cộng sản Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội ở địa phương;  Hỗ trợ cho các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp ở địa phương theo quy định của pháp luật;  Thực hiện các chính sách xã hội đối với các đối tượng do địa phương quản lý;  Chương trình quốc gia do Chính phủ giao cho địa phương quản lý;  Trợ giá theo chính sách của Nhà nước;  Các khoản chi khác theo quy định của pháp luật; - Chi trả nợ gốc và lãi các khoản tiền huy động cho đầu tư; (Về nguyên tắc, ngân sách địa phương được cân đối với tổng số chi không vượt quá tổng số thu; trường hợp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có nhu cầu đầu tư xây dựng công trình kết cấu hạ tầng thuộc phạm vi ngân sách cấp tỉnh bảo đảm, thuộc danh mục đầu tư trong kế hoạch 5 năm đã được Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định, nhưng vượt quá khả năng cân đối của ngân sách cấp tỉnh năm dự toán, thì được phép huy động vốn trong nước và phải cân đối ngân sách cấp tỉnh hàng năm để chủ động trả hết nợ khi đến hạn. Mức dư nợ từ nguồn vốn huy động không quá 30% vốn đầu tư xây dựng cơ bản trong nước hàng năm của ngân sách tỉnh). - Chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính của cấp tỉnh - Chi bổ sung cho ngân sách cấp dưới. 3.2.4 Theo c¸c c¸ch kh¸c Ngoµi nh÷ng c¸ch ph©n chia c¸c kho¶n chi tµi chÝnh ®« thÞ nãi trªn, cßn cã thÓ ph©n lo¹i chi ng©n s¸ch ®« thÞ theo c¸c ngµnh kinh tÕ, theo tÝnh chÊt cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi, vµ theo c¸c c¸ch kh¸c tïy thuéc vµo môc ®Ých ph©n chia. 61
Mét vµi vÝ dô vÒ chi ng©n s¸ch t¹i ®« thÞ ®îc thÓ hiÖn trong B¶ng 3.1 – 3.3 díi ®©y. B¶ng 3.1. Dù to¸n chi ng©n s¸ch cÊp thµnh phè §µ N½ng n¨m 2007 (TriÖu ®ång) UBND THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG DỰ TOÁN CHI NGÂN SÁCH CẤP THÀNH PHỐ NĂM 2007 STT Chỉ tiêu Dự toán TỔNG CHI NGÂN SÁCH CẤP THÀNH PHỐ 4,014,919 A Chi cân đối ngân sách 3,847,814 I Chi đầu tư phát triển 2,124,256 1 Chi đầu tư xây dựng cơ bản 2,104,256 2 Chi đầu tư phát triển khác 20,000 II Chi thường xuyên 624,876 1 Chi quốc phòng, an ninh 14,014 2 Chi sự nghiệp giáo dục, đào tạo và dạy nghề 107,418 3 Chi sự nghiệp y tế 77,220 4 Chi sự nghiệp khoa học và công nghệ 11,570 5 Chi sự nghiệp văn hoá thông tin 8,461 6 Chi sự nghiệp phát thanh, truyền hình 4,644 7 Chi sự nghiệp thể dục thể thao 14,928 8 Chi đảm bảo xã hội 25,541 9 Chi sự nghiệp kinh tế 68,330 10 Chi quản lý hành chính 94,829 11 Chi trợ giá chính sách 3,450 12 Chi khác 194,471 Chi trả nợ gốc, lãi các khoản huy động theo Luật ngân III 680,000 sách nhà nước 2004 IV Bổ sung cho ngân sách huyện, quận 209,230 V Chi cải cách tiền lương 60,000 VI Chi chương trình mục tiêu quốc gia 45,088 VII Chi chương trình mục tiêu trung ương bổ sung 1,900 62
VIII Chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính 25,000 IX Dự phòng ngân sách 77,464 Các khoản chi được quản lý qua Luật ngân sách nhà nước B 167,105 2004 B¶ng 3.2. Dù to¸n chi ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng n¨m 2007 cña thµnh phè §µ N½ng (TriÖu ®ång) STT Chỉ tiêu Dự toán TỔNG CHI NGÂN SÁCH ĐỊA PHƯƠNG 4,608,672 A Tổng chi cân đối ngân sách địa phương 4,410,907 I Chi đầu tư phát triển 2,169,513 II Chi thường xuyên 1,108,364 Trong đó Chi giáo dục, đào tạo và dạy nghề 370,217 Chi khoa học, công nghệ 12,416 Chi trả nợ gốc, lãi các khoản huy động theo Luật ngân III 680,000 sách nhà nước 2004 IV Bổ sung cho ngân sách huyện, quận 209,230 V Chi cải cách tiền lương 60,000 VI Chi chương trình mục tiêu quốc gia 45,088 VII Chi chương trình mục tiêu trung ương bổ sung 1,900 Chi khắc phục hậu quả bão số 6 theo nghị quyết của hội VIII 17,434 đồng nhân dân IX Chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính 25,000 X Dự phòng ngân sách 94,378 B Các khoản chi được quản lý qua ngân sách nhà nước 197,765 B¶ng 3.3. Dù to¸n chi ng©n s¸ch cÊp thµnh phè §µ N½ng n¨m 2007 cho tõng c¬ quan (TriÖu ®ång) UBND THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG DỰ TOÁN CHI NGÂN SÁCH CẤP THÀNH PHỐ CHO TỪNG CƠ QUAN NĂM 2007 Chi thường xuyên Gồm 63
Giáo Khoa Chi Quản Tổng dục học Kinh Đảm lý Y tế Khác ST Cơ quan, Tổng số đào công tế bảo hành T đơn vị số tạo nghệ XH chính Sở Giáo 1 dục đào 50,719 50,719 48,573 2,146 tạo 2 Sở Y tế 79,315 79,315 684 77,220 1,411 Đài phát thanh 3 4,644 4,644 4,644 truyền hình Sở Văn 4 hoá thông 12,318 12,318 2,764 1,403 8,151 tin Sở Thể 5 dục thể 25,426 25,426 9,544 954 14,928 thao Sở Lao 6 động 27,560 27,560 6,415 1,859 19,286 TBXH Sở Giao 7 thông vận 33,713 33,713 31,765 1,948 tải Sở Công 8 1,848 1,848 282 1,566 nghiệp Sở Xây 9 3,651 3,651 1,879 1,772 dựng Sở Khoa 10 học công 7,787 7,787 6,757 1,030 nghệ 11 Sở Tài 6,917 6,917 2,766 2,246 1,905 nguyên môi 64
trường 12 Sở Du lịch 4,300 4,300 362 1,093 2,845 Sở 13 Thương 1,335 1,335 256 1,079 mại Văn phòng 14 UBND 13,959 13,959 915 8,074 4,970 tỉnh Sở Kế 15 hoạch đầu 2,140 2,140 2,140 tư 16 Sở Nội vụ 1,800 1,800 1,800 Sở Tư 17 2,786 2,786 1,418 1,368 pháp Sở Tài 18 3,392 3,392 574 2,818 chính Thanh tra 19 1,692 1,692 1,692 nhà nước UBDSGD 20 1,971 1,971 969 1,002 và trẻ em Ban Tôn 21 767 767 767 giáo Mặt trận 22 1,645 1,645 1,645 Tổ quốc Tỉnh đoàn 23 2,889 2,889 2,191 698 thanh niên Hội Phụ 24 1,076 1,076 1,076 nữ Hội Cựu 25 668 668 668 chiến binh Hội Nông 26 1,085 1,085 1,085 dân 3.3 ChÝnh s¸ch chi tµi chÝnh ®« thÞ 65
ChÝnh quyÒn ®« thÞ lµ bé m¸y ®îc nh©n d©n bÇu ra vµ ho¹t ®éng phôc vô cho sù ph¸t triÓn chung cña ®« thÞ. Mét chøc n¨ng quan träng cña chÝnh quyÒn ®« thÞ lµ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vµ c¸c ®iÒu tiÕt tµi chÝnh hîp lý phôc vô cho nhiÖm vô chung cña ®« thÞ vµ ®¹i ®a sè c d©n. Nh÷ng kho¶n ng©n s¸ch ®« thÞ ®îc h×nh thµnh chñ yÕu tõ c¸c nguån thu trùc tiÕp trªn ®Þa bµn vµ kho¶n ph©n bæ tõ trung ¬ng xuèng. Nh÷ng kho¶n ng©n s¸ch nµy sÏ ®îc dïng ®Ó chi tr¶ cho c¸c chi phÝ lÆp l¹i cña viÖc vËn hµnh vµ b¶o dìng dÞch vô ®« thÞ, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vµ c¸c dÞch vô cÇn thiÕt kh¸c. HÖ thèng tµi chÝnh c¬ b¶n cña chÝnh quyÒn ®« thÞ còng nh c¸c chÝnh s¸ch tµi chÝnh liªn quan tíi chóng ph¶i cã kh¶ n¨ng huy ®éng ®îc c¸c kho¶n d dµnh cho c¬ së h¹ tÇng vµ ph©n phèi nguån lùc mét c¸ch cã lîi tèi ®a cho céng ®ång, vµ chi tr¶ ®îc c¸c kho¶n chi phÝ cÇn thiÕt. §Ó gi¶m thiÓu ®îc c¸c kho¶n chi ng©n s¸ch mét c¸ch hîp lý, ph©n bæ c¸c kho¶n chi theo nhu cÇu thùc sù vµ cÇn thiÕt, ®¶m b¶o cã ®ñ tiÒn chi tr¶ cho c¸c chi phÝ cña chÝnh quyÒn ®« thÞ th× cã thÓ ph¶i ¸p dông mét sè chÝnh s¸ch chi tµi chÝnh ®« thÞ nh sau: 3.3.1 §Þnh møc chi tµi chÝnh ®« thÞ 1. C¸c lo¹i ®Þnh møc chi Trong qu¶n lý c¸c kho¶n chi thêng xuyªn nhÊt thiÕt cÇn ph¶i cã ®Þnh møc cho tõng nhãm môc chi hay cho mçi ®èi tîng cô thÓ. Nhê ®ã c¬ quan tµi chÝnh míi cã c¨n cø ®Ó lËp c¸c ph¬ng ¸n ph©n bæ ng©n s¸ch, kiÓm tra gi¸m s¸t qu¸ tr×nh chÊp hµnh, thÈm tra phª duyÖt quyÕt to¸n kinh phÝ cña c¸c ®¬n vÞ thô hëng. §ång thêi dùa vµo ®Þnh møc chi mµ c¸c ngµnh, c¸c cÊp, c¸c ®¬n vÞ míi cã c¨n cø ph¸p lý ®Ó triÓn khai c¸c c«ng viÖc cô thÓ cña qu¸ tr×nh qu¶n lý, sö dông kinh phÝ thuéc chi thêng xuyªn cña ®¬n vÞ theo ®óng chÕ ®é. Th«ng thêng ®Þnh møc chi thêng xuyªn cña ng©n s¸ch nhµ níc ®îc thÓ hiÖn ë c¸c d¹ng cô thÓ sau: 66
- Lo¹i ®Þnh møc chi tiÕt theo tõng môc chi (cßn gäi lµ ®Þnh møc sö dông): Dùa trªn c¬ cÊu chi tµi chÝnh cho mçi ®¬n vÞ ®îc h×nh thµnh tõ c¸c môc chi nµo, ngêi ta sÏ tiÕn hµnh x©y dùng ®Þnh møc chi cho tõng môc ®ã. Do vËy mµ qui m«, ph¹m vi vµ tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ tµi chÝnh ®« thÞ kh¸c nhau sÏ cã sè lîng c¸c ®Þnh møc chi theo môc kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy, viÖc x©y dùng lo¹i ®Þnh møc chi nµy ®ßi hái ph¶i cã mét sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¬ quan chñ qu¶n cña mçi ngµnh víi c¬ quan Tµi chÝnh. VÝ dô: §Ó x©y dùng ®îc c¸c ®Þnh møc chi theo c¸c môc phï hîp víi ho¹t ®éng cña c¸c bÖnh viÖn hay c¸c trung t©m y tÕ th× nhÊt thiÕt ph¶i cã sù phèi hîp gi÷a Bé Tµi chÝnh víi Bé Y tÕ. Trªn c¬ së ®ã mµ x©y dùng ®Þnh møc chi cho tõng môc chi l¬ng, phô cÊp, vËt liÖu, c«ng cô, .v.v. thuéc ho¹t ®éng cña ngµnh Y tÕ. §Þnh møc sö dông sÏ lµ mét trong nh÷ng c¨n cø rÊt quan träng ®Ó c¸c ®¬n vÞ sö dông ng©n s¸ch qu¶n lý ®iÒu hµnh kinh phÝ trong ph¹m vi cña ®¬n vÞ m×nh. §ång thêi, nã còng lµ mét trong nh÷ng c¨n cø quan träng ®Ó c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn, c¬ quan Tµi chÝnh, c¬ quan Thanh tra, c¬ quan KiÓm to¸n nhµ níc thùc hiÖn c¸c phÇn viÖc liªn quan ®Õn xÐt duyÖt, thÈm ®Þnh, hay kiÓm tra chÊp thuËn tÝnh hîp lÖ, hîp lý cña sè kinh phÝ mµ c¸c ®¬n vÞ dù to¸n ®· sö dông. Bëi vËy, c¸c ®Þnh møc sö dông nµy ph¶i ®îc thÓ chÕ ho¸ mét c¸ch râ rµng, cô thÓ vµ x¸c nhËn thêi gian cã hiÖu lùc chung vµ nhÊt thiÕt ph¶i ®¹t ®îc tÝnh æn ®Þnh t¬ng ®èi theo thêi gian. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, cïng víi tiÕn tr×nh thùc hiÖn tõng bíc c¶i c¸ch tµi chÝnh c«ng, c¸c ®Þnh møc sö dông thuéc chi thêng xuyªn cña ng©n s¸ch ®· cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ, lµm ph©n ho¸ c¸c ®Þnh møc sö dông thµnh 2 lo¹i: c¸c ®Þnh møc b¾t buéc chung vµ c¸c ®Þnh møc kh«ng b¾t buéc chung. + C¸c ®Þnh møc b¾t buéc chung ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ níc cha ®îc giao kho¸n biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh; c¸c ®¬n vÞ sù nghiÖp kh«ng cã thu; vµ c¸c kho¶n kinh phÝ kh«ng kho¸n cña tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ ®· ®îc giao kho¸n. C¸c ®Þnh møc b¾t buéc chung nhÊt thiÕt 67
ph¶i qu¶n lý vµ sö dông theo ®óng c¸c qui ®Þnh cña LuËt NSNN vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh luËt nµy hiÖn ®ang cã hiÖu lùc thi hµnh. + C¸c ®Þnh møc kh«ng b¾t buéc chung ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c kho¶n kinh phÝ ®· ®îc giao kho¸n cho c¸c c¬ quan qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc ®· ®îc kho¸n biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh vµ kinh phÝ thuéc ho¹t ®éng thêng xuyªn mµ ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®· ®îc giao quyÒn tù chñ tµi chÝnh. Song c¸c ®Þnh møc sö dông kh«ng b¾t buéc chung nµy nhÊt thiÕt ph¶i ®îc qui ®Þnh trong qui chÕ chi tiªu näi bé ®· ®îc tËp thÓ c«ng chøc, viªn chøc ®¬n vÞ nhÊt trÝ th«ng qua. - Lo¹i ®Þnh møc chi tæng hîp theo tõng ®èi tîng (cßn gäi lµ ®Þnh møc ph©n bæ): ®- îc sö dông nhiÒu nhÊt trong qu¸ tr×nh lËp dù to¸n ng©n s¸ch, nh»m x©y dùng ®îc dù to¸n ng©n s¸ch s¬ bé ®Ó giao sè kiÓm tra vµ híng dÉn c¸c ngµnh, c¸c ®¬n vÞ sö dông ng©n s¸ch lËp dù to¸n kinh phÝ. §Þnh møc chi tæng hîp nhiÒu khi còng ®îc dïng ®Ó Ên ®Þnh chÝnh thøc møc chi mµ mçi ®èi tîng ®îc phÐp ¸p dông khi x©y dùng dù to¸n ng©n s¸ch kú kÕ ho¹ch. ChÝnh v× thÕ, ngêi ta gäi nh÷ng ®Þnh møc nµy lµ ®Þnh møc ph©n bæ. §Þnh møc ph©n bæ ®îc dïng nhiÒu nhÊt trong quan hÖ gi÷a c¸c cÊp ng©n s¸ch víi nhau trong qu¸ tr×nh lËp dù to¸n chi thêng xuyªn. HiÖn t¹i gi÷a c¸c cÊp ng©n s¸ch cña níc ta ®ang sö dông c¸c ®Þnh møc ph©n bæ ng©n s¸ch cho nhu cÇu chi thêng xuyªn dùa trªn tiªu chÝ d©n sè b×nh qu©n kú kÕ ho¹ch. VÝ dô: §Þnh møc ph©n bæ ng©n s¸ch cho sù nghiÖp y tÕ n¨m 2008 ®îc x¸c ®Þnh nh sau: §¬n vÞ tÝnh: ®ång/ ngêi d©n/ n¨m Vïng §Þnh møc ph©n bæ §« thÞ 32.180 §ång b»ng 35.400 Nói thÊp – vïng s©u 44.780 Nói cao – h¶i ®¶o 58.050 68
MÆc dï ®· cã tÝnh ®Õn sù chªnh lÖch vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ – x· héi gi÷a c¸c vïng kh¸c nhau; trªn c¬ së ®ã ®a ra c¸c møc cho c¸c vïng, theo híng vïng nµo khã kh¨n h¬n th× ®îc ph©n bæ kinh phÝ cao h¬n. Theo c¸ch lËp luËn ®ã, c¸c c¬ quan tµi chÝnh cÊp trªn cho r»ng ®· ®¶m b¶o ®îc yÕu tè c«ng b»ng trong ph©n bæ nguån vèn ng©n s¸ch cho c¸c ®Þa ph¬ng kh¸c nhau. Nhng cã rÊt nhiÒu ®Þa ph¬ng khi tÝnh to¸n sè kinh phÝ cã thÓ ®îc hëng theo c¸c møc ph©n bæ trªn, th× hä l¹i cho r»ng kh«ng c«ng b»ng. §©y lµ vÊn ®Ò vÉn cßn g©y ra nhiÒu tranh c·i trong qu¸ tr×nh lËp dù to¸n hµng n¨m. Lùa chän c¸c tiªu chÝ ph©n bæ ng©n s¸ch nh thÕ nµo cho c«ng b»ng h¬n vÉn lu«n ®îc coi lµ vÊn ®Ò cha cã ®îc lêi gi¶i tho¶ ®¸ng. Khi c¬ quan tµi chÝnh trùc tiÕp qu¶n lý ng©n s¸ch mét cÊp tiÕn hµnh ph©n bæ kinh phÝ cho c¸c ®¬n vÞ dù to¸n thuéc ng©n s¸ch cÊp m×nh, th× l¹i kh«ng thÓ dùa vµo ®Þnh møc ph©n bæ theo ®Çu d©n ®· ®îc ¸p dông cho c¸c cÊp ng©n s¸ch trong hÖ thèng tµi chÝnh ®« thÞ. Lóc nµy ®Þnh møc chi tæng hîp cho mçi ngµnh, mçi lÜnh vùc trùc thuéc ng©n s¸ch mét cÊp l¹i ph¶i dùa vµo ®Æc thï ho¹t ®éng cña mçi ngµnh, mçi lo¹i h×nh ®¬n vÞ ®Ó x¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh ®Þnh møc chi sao cho võa phï hîp víi ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ, võa phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý. VÝ dô: Khi ph©n bæ kinh phÝ tõ ng©n s¸ch cÊp tØnh cho sù nghiÖp Gi¸o dôc - §µo t¹o cña mçi trêng cô thÓ, Së Tµi chÝnh kh«ng thÓ ph©n bæ theo ®Çu d©n; thay vµo ®ã, ®Þnh møc l¹i ph¶i x¸c ®Þnh theo sè häc sinh, sinh viªn b×nh qu©n dù kiÕn cã mÆt n¨m kÕ ho¹ch. Hay khi ph©n bæ kinh phÝ tõ ng©n s¸ch cÊp huyÖn cho c¸c tæ chøc ®oµn thÓ chÝnh trÞ – x· héi do huyÖn qu¶n lý, Phßng Tµi chÝnh cÊp huyÖn còng kh«ng thÓ dùa theo tiªu chÝ ®Çu d©n; mµ l¹i ph¶i dùa trªn c¬ cÊu tæ chøc vµ nhiÖm vô cña mçi tæ chøc ®ã ph¶i thùc hiÖn trong kú kÕ ho¹ch. HoÆc ®Þnh møc chi cho qu¶n lý hµnh chÝnh cña mét cÊp ng©n s¸ch l¹i thêng ®îc x¸c ®Þnh theo sè lîng biªn chÕ ®îc duyÖt thuéc mçi cÊp qu¶n lý kh¸c nhau .v.v.. Cã thÓ nãi c¸c tiªu chÝ ®Ó x¸c ®Þnh ®Þnh møc chi tæng hîp lµm c¨n cø ph©n bæ ng©n s¸ch cho mçi ngµnh, mçi lÜnh vùc rÊt ®a d¹ng. C¸c tiªu chÝ nµy cã tÝnh æn ®Þnh t¬ng ®èi dµi; nhng møc tiÒn cÊp cho mét ®èi tîng ®îc tÝnh ®Þnh møc chi tæng 69
hîp sau mçi n¨m l¹i cã sù thay ®æi cho phï hîp víi nhu cÇu chi vµ kh¶ n¨ng ®¶m b¶o tõ nguån vèn cña ng©n s¸ch nhµ níc vµ ®« thÞ. 2. C¸c yªu cÇu ®èi víi ®Þnh møc chi thêng xuyªn Trong ho¹t ®éng thùc tiÔn c¶ 2 lo¹i ®Þnh møc chi (®Þnh mc sö dông vµ ®Þnh møc ph©n bæ) ®· nªu trªn ®Òu ®îc sö dông cho c«ng t¸c qu¶n lý chi thêng xuyªn cña tµi chÝnh ®« thÞ. Tuy nhiªn, muèn cho ®Þnh møc trë thµnh chuÈn mùc ®Ó ph©n bæ kinh phÝ hay kiÓm tra, gi¸m s¸t t×nh h×nh sö dông kinh phÝ vµ quyÕt to¸n kinh phÝ chi th- êng xuyªn th× c¸c ®Þnh møc chi ®îc x©y dùng ph¶i tháa m·n c¸c yªu cÇu sau ®©y: Mét lµ, c¸c ®Þnh møc chi ph¶i ®îc x©y dùng mét c¸ch khoa häc. Tõ viÖc ph©n lo¹i ®èi tîng ®Õn tr×nh tù, c¸ch thøc x©y dùng ®Þnh møc ph¶i ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch chÆt chÏ vµ cã c¬ së khoa häc x¸c ®¸ng. Nhê ®ã mµ c¸c ®Þnh møc chi ®¶m b¶o ®îc tÝnh phï hîp víi mçi lo¹i h×nh ho¹t ®éng, phï hîp víi tõng ®¬n vÞ. Bëi vËy, sù ®ång nhÊt mét c¸ch réng r·i c¸c lo¹i h×nh ®¬n vÞ hay c¸c lo¹i h×nh ho¹t ®éng, hay viÖc lµm t¾t ®i mét bíc c«ng viÖc nµo ®ã sÏ lµm gi¶m hoÆc triÖt tiªu tÝnh khoa häc cña c¸c ®Þnh møc chi. Hai lµ, c¸c ®Þnh møc chi ph¶i cã tÝnh thùc tiÔn cao. Tøc lµ, nã ph¶i ph¶n ¸nh møc ®é phï hîp cña c¸c ®Þnh møc víi nhu cÇu kinh phÝ cho c¸c ho¹t ®éng. ChØ cã nh vËy th× ®Þnh møc chi míi trë thµnh chuÈn mùc cho c¶ qu¸ tr×nh qu¶n lý kinh phÝ chi thêng xuyªn. Trong ho¹t ®éng qu¶n lý tµi chÝnh nhµ níc ë níc ta thêi gian qua ®· béc lé kh¸ nhiÒu ®Þnh møc chi kh¸ l¹c hËu nh: ChÕ ®é c«ng t¸c phÝ; chÕ ®é båi dìng trùc ®ªm cho y, b¸c sü t¹i c¸c bÖnh viÖn c«ng v.v. nªn ®· lµm cho ®Þnh møc chi hiÖn hµnh kh«ng cßn lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó kiÓm tra gi¸m s¸t, ®Ó xö lý c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn vi ph¹m chÝnh s¸ch, chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh hiÖn hµnh. Ba lµ, ®Þnh møc chi ph¶i ®¶m b¶o thèng nhÊt ®èi víi tõng kho¶n chi vµ víi tõng ®èi tîng thô hëng ng©n s¸ch cïng lo¹i h×nh hoÆc cïng lo¹i ho¹t ®éng. Bèn lµ, ®Þnh møc chi ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ph¸p lý cao. 70
Tãm l¹i, ®Ó cã thÓ gãp phÊn chÊn chØnh l¹i kû c¬ng cña Nhµ níc trong qu¶n lý tµi chÝnh nãi chung vµ qu¶n lý chi thêng xuyªn cña tµi chÝnh ®« thÞ nãi riªng, ®ßi hái c¸c ®Þnh møc chi ph¶i ®¸p øng mét c¸ch cao nhÊt c¸c yªu cÇu trªn. 3. Ph¬ng ph¸p x©y dùng ®Þnh møc chi - §èi víi c¸c ®Þnh møc sö dông: Ph¬ng ph¸p x©y dùng ®Þnh møc chi cho lo¹i ®Þnh møc nµy ®îc tiÕn hµnh theo c¸c bíc sau: + X¸c ®Þnh nhu cÇu chi cho mçi môc: C¨n cø vµo ®Þnh møc cña ngµnh chñ qu¶n vÒ møc tiªu hao c¸c lo¹i vËt t, dông cô cho mçi ho¹t ®éng hay chÝnh s¸ch chÕ ®é chi cña Nhµ níc hiÖn ®ang cã hiÖu lùc ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu chi. VÝ dô: Dùa vµo møc tiªu hao vÒ c¸c vËt t cÇn thiÕt cho mét ca ®¹i phÉu vÒ tim m¹ch cña ngµnh y tÕ. Hay dùa vµo ®Þnh møc chi b»ng tiÒn cho tiÒn l¬ng, phô cÊp cña mçi bËc l¬ng theo chÕ ®é hiÖn hµnh thuéc ng¹ch l¬ng hµnh chÝnh – sù nghiÖp. Ngoµi ra cßn ph¶i dùa vµo quy m«, tÝnh chÊt ho¹t ®éng cña mçi lo¹i h×nh ®¬n vÞ ®Ó xem xÐt sè lîng c¸c môc chi cã liªn quan vµ cÇn ph¶i x©y dùng ®Þnh møc. + Tæng hîp nhu cÇu chi theo c¸c môc ®· ®îc x¸c ®Þnh ®Ó biÕt ®îc tæng møc cÇn chi tõ ng©n s¸ch cho mçi ®¬n vÞ, mçi ngµnh lµm c¬ së ®Ó lªn c©n ®èi chung. + X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng vÒ nguån tµi chÝnh cã thÓ ®¸p øng cho nhu cÇu chi th- êng xuyªn. Tøc lµ ph¶i dù tÝnh tríc nguån thu thêng xuyªn cã thÓ huy ®éng ®îc trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng tõ 3 ®Õn 5 n¨m) ®Ó cã thÓ lªn c©n ®èi chung. + C©n ®èi gi÷a kh¶ n¨ng vµ nhu cÇu chi thêng xuyªn ®Ó quyÕt ®Þnh ®Þnh møc chi cho c¸c môc. §©y lµ bíc khã kh¨n nhÊt, phøc t¹p nhÊt. Bëi lÏ nã ®ßi hái c¸c nguån th«ng tin cung cÊp cho dù ®o¸n ph¶i ®a d¹ng, chÝnh x¸c; tr×nh ®é xö lý th«ng tin ph¶i ®iªu luyÖn; ®ång thêi nã t¸c ®éng rÊt m¹nh ®Õn viÖc thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ níc (kÓ c¶ trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp). 71
Trong ®iÒu kiÖn triÓn khai thùc hiÖn c¬ chÕ kho¸n kinh phÝ ho¹t ®éng thêng xuyªn cho c¸c ®¬n vÞ nh hiÖn nay, th× ngoµi c¸c ®Þnh møc sö dông do c¬ quan tµi chÝnh x©y dùng cßn cã c¸c ®Þnh møc sö dông do c¸c ®¬n vÞ ®· nhËn kho¸n tù x©y dùng theo Qui chÕ chi tiªu néi bé mµ Nhµ níc ®· cho phÐp. Tuy nhiªn, ®Þnh møc sö dông do c¸c ®¬n vÞ ®· nhËn kho¸n kinh phÝ tù x©y dùng chØ cã gi¸ trÞ ¸p dông trong qu¸ tr×nh qu¶n lý kinh phÝ cho tõng ®¬n vÞ ®ã mµ th«i. Víi ph¬ng ph¸p x©y dùng ®Þnh møc chi theo môc nh trªn, cho thÊy lo¹i ®Þnh møc nµy cã tÝnh chÝnh x¸c vµ tÝnh thùc tiÔn kh¸ cao. Nªn nã thêng ®îc sö dông trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ban hµnh c¸c chÕ ®é chi thêng xuyªn cña ng©n s¸ch. Ngoµi ra, nã còng cßn ®îc sö dùng trong qu¸ tr×nh kiÓm tra, xem xÐt tÝnh hîp lý cña chÝnh c¸c ®Þnh møc chi chi tiÕt hiÖn ®ang cã hiÖu lùc thi hµnh. Trªn c¬ së ®ã mµ ®iÒu chØnh, bæ sung cho c¸c ®Þnh møc chi chi tiÕt; nh»m ®¹t tíi sù hoµn thiÖn cña c¸c ®Þnh møc nµy. Mét khi c¸c ®Þnh møc chi chi tiÕt ®· ®îc lùa chän th× nã trë thµnh mét trong nh÷ng c¨n cø ph¸p lý cho qu¸ tr×nh thÈm ®Þnh tÝnh kh¶ thi cña c¸c dù to¸n kinh phÝ; hay tÝnh hîp lÖ cña c¸c kho¶n kinh phÝ ®· ®îc sö dông t¹i c¸c ®¬n vÞ thô hëng ng©n s¸ch. - §èi víi ®Þnh møc ph©n bæ: §Þnh møc ph©n bæ thêng ®îc dïng ®Ó x¸c ®Þnh nhu cÇu chi tõ ng©n s¸ch cho mçi lo¹i h×nh ®¬n vÞ thô hëng; trªn c¬ së ®ã mµ ph¸c th¶o dù to¸n s¬ bé vÒ chi cña ng©n s¸ch kú kÕ tiÕp. Ngoµi ra, nã cßn ®îc dïng lµm c¨n cø ®Ó ph©n bæ chÝnh thøc tæng møc chi kinh phÝ trong hÖ thèng c¸c ®¬n vÞ dù to¸n; hoÆc ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh qu¶n lý vµ sö dông kinh phÝ cña mçi ®¬n vÞ thô hëng sau mçi kú b¸o c¸o. Do vËy, víi mçi lo¹i h×nh ®¬n vÞ kh¸c nhau sÏ cã ®èi tîng ®Ó tÝnh ®Þnh møc ph©n bæ kh¸c nhau. Bëi vËy, ph¬ng ph¸p x©y dùng ®Þnh møc ph©n bæ cho c¸c lo¹i h×nh ®¬n vÞ ®îc tiÕn hµnh nh sau: + X¸c ®Þnh ®èi tîng tÝnh ®Þnh møc: §èi tîng ®Ó tÝnh ®Þnh møc ph©n bæ cho mçi lo¹i h×nh ®¬n vÞ ph¶i võa ph¶n ¸nh ®Æc trng cña ho¹t ®éng thuéc nhiÖm vô chuyªn m«n cña mçi lo¹i h×nh ®¬n vÞ ®ã, võa ph¶i g¾n chÆt víi c¸ch thøc qu¶n lý, ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸, ph©n tÝch t×nh h×nh sö dông kinh phÝ t¹i mçi ®¬n vÞ thô hëng. Nªn víi mçi lo¹i h×nh ho¹t ®éng kh¸c nhau, ngêi ta x¸c ®Þnh 72