Bài giảng Thiếu máu thiếu sắt ở trẻ nhũ nhi - PGS.TS Trần Thị Mộng Hiệp

Chia sẻ: Hạ Mộc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng "Thiếu máu thiếu sắt ở trẻ nhũ nhi" nhằm giúp học viên trình bày được các đặc điểm sinh lý và sinh lý bệnh học; liệt kê được các nguyên nhân gây thiếu máu thiếu sắt ở trẻ nhũ nhi; trình bày các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng; chẩn đoán được thiếu máu thiếu sắt ở trẻ nhũ nhi; chẩn đoán phân biệt các nguyên nhân gây thiếu máu hồng cầu nhỏ; liệt kê các nguyên tắc điều trị; trình bày các biện pháp dự phòng;... Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Thiếu máu thiếu sắt ở trẻ nhũ nhi - PGS.TS Trần Thị Mộng Hiệp

THIEÁU MAÙU THIEÁU SAÉT ÔÛ TREÛ NHUÕ NHI PGS.TS Trần Thị Mộng Hiệp Boä Moân Nhi ĐHYK PNT Ng.Trưởng Khoa Thận Maùu Nội Tiết BV Nhi Ñoàng 2 Giaùo sö caùc Tröôøng Ñaïi Hoïc Y Khoa Phaùp
Mục tiêu 1. Trình bày các đặc điểm sinh lý và sinh lý bệnh học 2. Liệt kê các nguyên nhân gây thiếu máu thiếu sắt ở trẻ nhũ nhi 3. Trình bày các triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng 4. Chẩn đoán được thiếu máu thiếu sắt ở trẻ nhũ nhi 5. Chẩn đoán phân biệt các nguyên nhân gây thiếu máu hồng cầu nhỏ 6. Liệt kê các nguyên tắc điều trị 7. Trình bày các biện pháp dự phòng 2
ÑAÏI CÖÔNG - Raát thöôøng gaëp trong Nhi Khoa - Treû nhuõ nhi +++ Giảm cung cấp Tăng nhu cầu
Sinh lyù hoïc cuûa bieán döôõng saét a) Döï tröõ saét trong cô theå: ° Môùi sanh: sanh: - Saét huyeát caàu: 175 mg - Saét trong moâ: 15 mg - Saét döï tröõ: 35 - 50 mg # 70 - 80 mg / kg Cung caáp töø meï trong 3 thaùng cuoái Thai Kyø ° 4 thaùng: g: 40 - 45 mg / kg Giuùp cho söï taïo maùu Cung caáp qua thöùc aên coøn haïn cheá ° 1 tuoåi: 400 - 450 mg (taêng nhanh) (taê nhanh) Cung caáp qua thöùc aên +++
Sinh lyù hoïc cuûa bieán döôõng saét b) Cung caáp saét qua thöùc aên: . 1 lít söõa meï chöùa 1 mg Fe (haáp thu 50%) (haá . 1 lít söõa boø chöùa 0.5 - 1.4 mg (haáp thu 10 - 20%) (haá Nguoàn goác THÖÏC VAÄT < ÑOÄNG VAÄT c) Nhu caàu: 0.07 mg / kg / 24 giôø => 2 tuoåi
Sinh lyù beänh hoïc: THÖÔØNG GAËP nhaát trong caùc loaïi thieáu maùu thaùng thöù 6 ñeán 1 tuoåi, vaø do: * DÖÏ TRÖÕ SAÉT  : - Sanh non, sanh ñoâi - Xuaát huyeát luùc thai kyø (meï) • - Kinh teá khoù khaên • - Sanh daày * MAÁT CAÂN BAÈNG CUNG - CAÀU: treû lôùn nhanh ss thieáu thaùng ñuû thaùng, SDD g, * CUNG CAÁP KHOÂNG ÑAÀY ÑUÛ: - Cheá ñoä aên (ñaïm giaûm, ñöôøng boät taêng) g) - RL haáp thu do tieâu chaûy (coeliaque, khoâng dung coeliaque, naïp ñaïm töø söõa boø, mucoviscidose, beänh ñöôøng mucoviscidose, ruoät xuaát tieát).
NGUY CÔ LAØM NAËNG TÌNH TRAÏNG THIEÁU SAÉT: - Vieâm thöïc quaûn - U maùu thaønh ruoät - Giun moùc ôû treû lôùn - Do tieâu thuï : vieâm nhieãm keùo daøi : TMH, ñöôøng tieåu, toaøn thaân, Collageùnose, Still. ose, Xanh xao: khoâng ñöôïc löu yù xao: Loøng baøn tay nhạt Thieáu maùu keùo daøi => Nhieãm truøng taùi phaùt RLTH Giaûm caân Hieän töôïng aên ñaát (Pica) Coøi xöông ñi keøm.
LÂM SÀNG  Thiếu máu xảy ra từ từ. Xanh xao kéo dài, không kèm triệu chứng nào khác trong một thời gian dài lúc ban đầu.  Xanh xao thấy rõ ở lòng bàn tay, gan bàn chân, vành tai.  Niêm mạc họng và kết mạc mắt nhạt.  Triệu chứng xanh xao thường không được lưu ý, vì xuất hiện dần dần.  Khi thiếu máu kéo dài, sẽ xuất hiện các dấu hiệu như rối loạn tiêu hóa, biếng ăn, giảm cân, sốt nhẹ, lách sờ đụng. 8
LÂM SÀNG  Bệnh nhi dễ mắc các bệnh nhiễm trùng tái đi tái lại.  Có thể có chậm phát triển tâm thần vận động, nhiễm ký sinh trùng đường ruột đi kèm.  Đôi khi người ta ghi nhận hiện tượng ăn đất (géophagie- pica): là dấu hiệu giúp phát hiện thiếu máu thiếu sắt. Khám lâm sàng:  Hoàn toàn bình thường ngoài dấu hiệu xanh xao  Rất hiếm gặp: trường hợp nặng với thiếu máu nặng, xanh nhiều, bứt rứt, đừ, nhịp tim nhanh và tim to.  Cần tìm thêm các dấu hiệu còi xương đi kèm. 9
CAÄN LAÂM SAØNG A. Trieäu chöùng huyeát hoïc: - Soá löôïng hoàng caàu: bình thöôøng hoaëc giaûm - Hb  , Hct  (theo lứa tuổi) - Thieáu maùu nhöôïc saéc: CCMH < 31 pg - Theå tích hoàng caàu nhoû: MCV (VGM) < 72 fl - RDW (red cell distribution width) tăng - Hoàng caàu löôùi bình thöôøng hoaëc giaûm - Tieåu caàu coù theå taêng
CAÄN LAÂM SAØNG B. Ñònh löôïng saét:  Ferritine: (= tình traïng thaät cuûa döï tröõ trong moâ): Ferritine: ): < 12 g / l ( Bt: 15 – 120 g/ l)  Saét huyeát thanh giaûm < 10 mol / l (bt: 12 – 22 mol/ l ) (bt: < 40 g / dl (bt: 50 – 180 g / dl ) (bt:  Chæ soá baûo hoøa Transferrine (Fe/CTF) giaûm: < 10 - 12%  Khaû naêng gaén saét döôùi daïng Transferrine (CTF)  : > 72 mol / l (bt: 45 - 72) (bt:
4 giai ñoaïn cuûa tieán trieån naëng daàn: ª Ferritin giaûm ª Saét huyeát thanh giaûm ª Thieáu maùu nhöôïc saéc ª Hb giaûm
ÑIEÀU TRÒ I. Ñieàu trò thieáu saét: Cung caáp: qua đöôøng uoáng Muoái höõu cô: cô: Fumarate: 33% saét kim loaïi Fumarate: Sulfate: 20% Gluconat: Gluconat: 10% Lieàu: 3-6mg sắt kim loại/kg/ngày, chia 1- 2 lần, tối đa 150-200 mg/ngày, giữa bữa ăn . Sắt hấp thu tốt với nước trái cây hơn với sửa. . Vitamin C làm tăng hấp thu sắt nhưng không nhất thiết sử dụng phối hợp trong điều trị thiếu sắt.
ÑIEÀU TRÒ  Sự gia tăng hồng cầu non được ghi nhận vào ngày thứ 3 sau điều trị, tối đa vào ngày thứ 10, giúp đánh giá hiệu quả trị, của điều trị. trị.  Huyết sắc tố trở về bình thường sau 1 tháng, Ferritin tháng, trở về bình thường sau 2 tháng. tháng.  Tiếp tục cho sắt 1-2 tháng sau khi Hb trở lại bình thường. thường.  Thời gian điều trị: 4 tháng  Không nên ngưng dùng thuốc dù phân có màu đen hoặc xuất hiện rối loạn tiêu hóa. hóa. 14
ÑIEÀU TRÒ Sắt dùng đường tiêm bắp: bắp: • rất hạn hữu, dùng trong những trường hợp thiếu máu nặng, hữu, nặng, • kém hấp thụ ở ruột (nguy cơ: chọc phản vệ, sốt, sạm da), cơ: vệ, sốt, da), • bệnh nhân không thể dùng thuốc qua đường uống. uống. • tiêm bắp, liều 2 mg/kg, 1 tuần 2 lần. bắp, lần. II. Ñieàu trò nguyeân nhaân Cần điều trị nguyên nhân gây thiếu máu thiếu sắt. Thiếu máu do nhiễm trùng: không cần điều trị thiếu sắt.
DỰ PHÒNG  Thai kyø: boå sung saét cho meï  Đoái vôùi nhoùm nguy cô (thieáu thaùng, song sinh, SDD baøo g, sinh, thai): cung caáp sắt sau 1 tháng tuổi và kéo dài đến 12 tháng thai): (2mg/kg, toái ña 15 mg)  Cheá ñoä aên: söõa meï +++, söõa coâng nghieäp + Fe Thòt > tröùng > rau. rau. 16
DỰ PHÒNG  Đối với trẻ 600 mL (20 oz) sữa /ngày, cần có ít nhất 3 bữa ăn có bổ sung chất sắt (ngũ cốc có thêm sắt, thịt). 17
DỰ PHÒNG Tầm soát thiếu sắt:  Việc tầm soát chủ yếu qua hỏi kỹ bệnh sử , quan trọng hơn cả việc lấy máu thử Hemoglobin  Ở tất cả các trẻ, cần đánh giá nguy cơ về dinh dưỡng qua hỏi bệnh được khuyến cáo lúc: - 4, 18, và 24 tháng tuổi, - và mỗi năm sau đó.  Trẻ có tiền sử sanh thiếu tháng hoặc nhẹ cân được xếp vào nhóm nguy cơ thiếu sắt. 18
DỰ PHÒNG Tầm soát qua làm xét nghiệm được khuyến cáo như sau: . Tầm soát cho tất cả các trẻ khoảng từ 9 -12 tháng tuổi. . Đối với trẻ nguy cơ cao (qua hỏi bệnh về quá trình dinh dưỡng hoặc thiếu tháng…): tầm soát thêm lúc 5-18 tháng hoặc khi xác định được yếu tố nguy cơ. . Đối với nhóm trẻ có vấn đề sức khỏe đặc biệt (nhiễm trùng mạn, bệnh lý viêm, đường tiêu hóa mạn, chế độ dinh dưỡng hạn chế…): tầm soát lúc 2-5 tuổi. . Xét nghiệm tầm soát: tổng phân tích tế bào máu (Hb, Hct, MCV, RDW) và Ferritin được chỉ định lúc tầm soát ban đầu nếu nghi ngờ có nguy cơ thiếu sắt. 19
CHAÅN ÑOAÙN PHAÂN BIEÄT Vôùi caùc nguyeân nhaân gaây tình traïng hoàng caàu nhoû: 1/ Thieáu maùu do vieâm: caùc proteùine cuûa phaûn öùng vieâm ngaên caûn khoâng cho gaén Transferrine vaøo Heøme, saét bò caùc ñaïi thöïc baøo e, giöõ laïi – Thieáu maùu hoàng caàu nhoû hoaëc kích thöôùc bt – Saét huyeát thanh giaûm – Ferritine taêng hoaëc bình thöôøng – Chæ soá baûo hoøa Transferrine taêng hoaëc bình thöôøng (Fe / CTF > 10) – Khaû naêng gaén saét döôùi daïng Transferrine (CTF: capaciteù totale de fixation de la Transferrine) giaûm Transferrine) – Transferrine giaûm