Bài giảng Vi sinh thú y (Phần 1): Chương 1 - ThS. Đinh Thị Lan Anh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:51

Thêm vào BST

Báo xấu

3
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng "Vi sinh thú y (Phần 1)" Chương 1 - Virus học thú y, cung cấp cho người học những kiến thức như: Sơ lược về virus; lịch sử phát triển virus; các phương pháp nghiên cứu hình thái virus; thành phần cấu tạo virion; đặc điểm quá trình tái sản virus; chu trình tái sản của virus;...Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Vi sinh thú y (Phần 1): Chương 1 - ThS. Đinh Thị Lan Anh

Trường Đại Học Khoa Học Tự Nhiên Khoa Sinh Học – CNSH Bộ môn Vi sinh ThS. Đinh Thị Lan Anh dtlanh@hcmus.edu.vn 1
Sô löôïc veà virus Virus (goác latin coù nghĩa laø chaát ñoäc) laø nhöõng taùc nhaân gaây beänh coù baûn chaát khaùc vi khuaån ❖ 1883 nhà khoa học người Đức Adolf Mayer nghiên cứu bệnh khảm cây thuốc lá ❖ 1884 Charles Chamberland đã sáng chế ra màng lọc bằng sứ để tách các vi khuẩn nhỏ nhất ❖ 1892 nhà thực vật học người Nga Dimitri Iwanowski dùng màng lọc để nghiên cứu bệnh khảm thuốc lá => tác nhân gây bệnh là vi khuẩn có kích thước nhỏ bé đến mức có thể đi qua màng lọc hoặc là độc tố 2
Lịch sử phát hiện virus ❖ 1898 khi nhà khoa học người Hà Lan Martinus Beijerinck chứng minh được rằng tác nhân lây nhiễm là chất độc sống (Contagium vivum fluidum) và có thể nhân lên được ❖ 1915 nhà vi khuẩn học người Anh Frederick Twort và năm 1917 nhà khoa học người Pháp Felix d'Hérelle đã phát hiện ra virus của vi khuẩn và đặt tên là Bacteriophage gọi tắt là phage ❖Nhờ có kỹ thuật màng lọc đã đem lại khái niệm ban đầu về virus và sau đó nhờ có kính hiển vi điện tử đã có thể quan sát được hình dạng của virus 3
Virus laø gì? ➢Virus laø nhöõng taùc nhaân gaây nhieãm (infectious agents) teá baøo soáng: => Coù kích thöôùc raát nhoû: 20 – 300nm => Caáu taïo raát ñôn giaûn : chæ bao goàm axít nucleic (DNA hoặc RNA) + protein bao quanh Viruùt khoâng coù caáu taïo teá baøo nhö caùc VSV khaùc (Algae, Protozoa, Fungi, Bacteria). ➢Một số virus môùi phaùt hieän coù kích thöôùc khaù lôùn nhö Megavirus (600-700 nm), Pandoravirus (1000 nm)… 4
Size of virus 5
Moät soá ñaëc ñieåm cô baûn ❖Viruùt chæ coù 1 loaïi axít nucleic: DNA hoaëc RNA ❖Khoâng coù heä thoáng trao ñoåi chaát vaø naêng löôïng rieâng => kyù sinh noäi baøo tuyeät ñoái ❖Boä gen chöùa ñuû caùc thoâng tin di truyeàn caàn thieát ñeå ñieàu khieån hoaït ñoäng cuûa boä maùy teá baøo chuû vaø taùi saûn ❖Toàn taïi ôû 2 traïng thaùi: sinh vaät khi ôû trong teá baøo hoaëc phi sinh vaät ôû ngoaøi teá baøo, coù hình thaùi hoaëc khoâng coù hình thaùi (giai ñoaïn bieán maát / eclipse period trong quaù trình taùi saûn) ❖Khoâng coù keát caáu teá baøo => khoâng chòu taùc ñoäng cuûa khaùng sinh 6
Ba daïng caáu truùc của virus 7
Ba daïng caáu truùc cô baûn cuûa virion => hình thaùi khaùc nhau ❖ Ñoái xöùng xoaén (Helical symmetry): Nucleocapsid coù caáu truùc voøng xoaén, caùc ñôn vò protein caáu truùc (capsomere) bao phía ngoaøi voøng xoaén axít nucleic beân trong. ❖ Ñoái xöùng khoái (Cubic symmetry): Nucleocapsid caáu truùc ñoái xöùng khoái, thöôøng laø khoái goàm 20 maët tam giaùc ñeàu, 30 caïnh vaø 12 ñænh (Icosahedron) goàm 3 truïc ñoái xöùng 2:3:5 ❖ Ñoái xöùng phöùc hôïp (complex symmestry): Keát hôïp giöõa caáu truùc ñoái xöùng xoaén vôùi ñoái xöùng khoái. Laø daïng caáu truùc cuûa moät soá virus vaø Bacteriophage 8
Hình thaùi virus Virion/ haït gaây nhieãm laø daïng toàn taïi coù hình thaùi cuûa virus ➢ Đa diện: Adenovirus ➢ Hình caàu: Herpesvirus ➢ Que: TMV, Ebola virus ➢ Vieân gaïch: Orthopoxvirus ➢ Tröùng: Parapoxvirus ➢ Vieân ñaïn: Rhabdovirus ➢ Hình con noøng noïc: Phage T chaün của E.coli 9
10
Hình daïng cuûa moät soá virus ñoäng vaät 11
Hình daïng cuûa moät soá virus ñoäng vaät 12
Caùc phöông phaùp nghieân cöùu hình thaùi virus ❖ Phöông phaùp loïc (filters): Ivanopski (Tobacco mosaic virus, 1890), Loeffler & Frosch (FMD virus,1898) => xaùc nhaän söï hieän dieän cuûa viruùt. ❖ Kính hieån vi ñieän töû (Electron microscopy of viruses): phöông phaùp maï kim loaïi (Ruska, 1939-1941), phöông phaùp nhuoïâm aâm, phöông phaùp caét laùt sieâu moûng…=> nhìn thaáy hình aûnh vaø ño kích thöôùc viruùt. ❖ Phöông phaùp tinh theå kyù tia X (X-ray christallography) keát hôïp phaân tích baèng maùy vi tính => nghieân cöùu caáu truùc beà maët (3D) cuûa virion 13
Thaønh phaàn caáu taïo virion Capsid (Protein) Covering Envelope (not found in all viruses) Virus particle Nucleic acid molecule (DNA or RNA) Inner core Various proteins (enzymes) 14
Comparison of naked and enveloped virus, two basic types of virus particles 15
Thaønh phaàn caáu taïo virion ❖ Nucleocapsid laø caáu truùc lieân keát boä gen cuûa virus vôùi capsid. Nhöõng virus chæ coù caáu truùc naøy goïi laø “virus traàn” (Naked viruses). Nucleocapsid bao goàm: => Loõi acid nucleic cuûa virion: ADN hoaëc ARN  Capsid: Lôùp protein bao boïc baûo veä boä gen cuûa virus, caáu thaønh töø nhöõng ñôn vò protein coù hình thaùi gioáng nhau goïi laø capsomere. Soá löôïng capsomere coá ñònh cho moãi loaïi virus khaùc nhau. ❖ Envelop hay Peplon: Laø lôùp aùo bao beân ngoaøi nucleocapsid, coù nguoàn goác töø maøng teá baøo (lipoprotein) ñöôïc gaén theâm nhöõng gai glycoprotein ñaëc hieäu (peplomere) cho töøng virus, nhoâ ra khoûi beà maët virion. Virus coù caáu truùc naøy goïi laø “virus coù lôùp aùo ngoaøi” (Enveloped viruses) 16
Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa VIRION ❖ Acid Nucleic: DNA hoaëc RNA Chuoãi ñôn hoaëc keùp Chuoãi döông hoaëc aâm ??? Maïch thaúng hoaëc voøng Bao goàm moät hoaëc nhieàu phaân ñoaïn MW: DNAviruses 3-200 x106 Dalton RNAviruses 2-12 x106 Dalton 17
Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa VIRION (tt) ❖ Protein: ❑ a) Protein caáu truùc (structural proteins): Capsid => Capsomer Envelope => Lipoprotein bilayer => Glycoprotein peplomer => Matrix protein ❑ b)Protein khoâng tham gia caáu truùc (non-structural proteins): Caùc enzyme cuûa baûn thaân viruùt (polymerase) Caùc protein ñieàu hoøa 18
Thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa VIRION (tt) Protein khoâng tham gia caáu truùc virion (tt): Ví duï: Hog CholeraVirus coù 5 non-structural proteins ñöôïc kyù hieäu P7, P125, P10, P34 vaø P133 => P125 ñöôïc söû duïng trong chaån ñoaùn HCV. FMDV coù 6 non-structural proteins: 3D, 3A/3AB/3ABC, 2C, 2B, 3C vaø L => 3ABC protein ñöôïc söû duïng trong chaån ñoaùn phaân bieät nhieãm FMDV töï nhieân ôû boø ñaõ tieâm chuûng vacxin. 19
Thaønh phaàn hoaù hoïc cuûa Virion (tt) ❖Lipid: Chieám 20-35% Envelope trong ñoù 50-60% laø Phospholipid, phaàn coøn laïi laø Cholesterol ❖Carbohydrates: Oligosaccharid chuoãi beân cuûa caùc Glycoprotein 20