Bài giảng Vi sinh vật học: Chương 5 - ThS. Nguyễn Thành Luân

Chia sẻ: Zcsdf Zcsdf | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:13

Thêm vào BST

Báo xấu

236
lượt xem 43
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong chương 4 Chu trình chuyển hóa các chất tự nhiên bởi vi sinh vật nằm trong bài giảng Vi sinh vật học nêu các hệ vi sinh vật, hệ vi sinh vật trong đất, hệ vi sinh vật trong nước, hệ vi sinh vật trong không khí.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Vi sinh vật học: Chương 5 - ThS. Nguyễn Thành Luân

CHƯƠNG 5. CHU TRÌNH CHUYỂN HÓA CÁC CHẤT TỰ NHIÊN BỞI VSV Các hệ vi sinh vật • Hệ vi sinh vật trong đất • Hệ vi sinh vật trong nước • Hệ vi sinh vật trong không khí Vi sinh vaät trong caùc moâi tröôøng treân caïn - Vi sinh vaät taêng tröôûng chuû yeáu treân beà maët caùc haït ñaát - Ñoä ña daïng cao vì toàn taïi nhieàu vi moâi tröôøng khaùc nhau 1
Yeáu toá aûnh höôûng ñeán hoaït tính vi sinh vaät trong moâi tröôøng ñaát - Ñoä aåm: aûnh höôûng maïnh ñeán hoaït tính vi sinh vaät + Thay ñoåi vôùi phaïm vi roäng + AÛnh höôûng ñeán oâxi trong ñaát - Chaát dinh döôõng: aûnh höôûng maïnh ñeán maät ñoä vaø hoaït tính vi sinh vaät - Chaát dinh döôõng höõu cô taäp trung ôû beà maët caùc haït ñaát vaø vuøng quanh reã caây Vi sinh vaät ôû caùc taàng saâu - Maãu ñaát ôû ñoä saâu ñeán 300m coù söï ña daïng cao cuûa caùc vi sinh vaät kî khí, kî khí tuøy yù vaø hieáu khí: + Chaát dinh döôõng töø nöôùc ngaàm thaám qua + Hoaït tính bieán döôõng thaáp hôn raát nhieàu so vôùi vi sinh vaät treân maët ñaát - Maãu ñaát ôû ñoä saâu 1.500m coù söï ña daïng cuûa vi khuaån kî khí: + Coù hoaït ñoäng cuûa caùc daïng hoùa naêng voâ cô (khöû sulfate, sinh methane, sinh acetate ñoàng hình) - YÙ nghóa: + Voâ cô hoùa hôïp chaát höõu cô taïo thaønh phaàn hoùa hoïc cuûa nöôùc ngaàm + In situ bioremediation caùc chaát oâ nhieãm Vi sinh vaät trong heä sinh thaùi ao hoà - Haàu heát caùc vi sinh vaät tham gia vaøo caùc chu trình sinh ñòa hoùa caùc nguyeân toá hieän dieän - Vi sinh vaät laø thaønh phaàn quang naêng quan troïng nhaát: + Quang hôïp sinh oâxi: taûo lam, taûo + Quang hôïp khoâng sinh oâxi: vi khuaån quang döôõng - - Caùc yeáu toá quan troïng aûnh höôûng ñeán thaønh phaàn vaø hoaït tính vi sinh vaät: + O2 tan laøm thay ñoåi moâi tröôøng vaø vaän toác chuyeån hoùa chaát höõu cô + Caùc chaát voâ cô (NO3-, PO43-) taïo söï phaùt trieån buøng noå cuûa taûo, aûnh höôûng ñeán O2 tan 2
Vi sinh vaät trong bieån saâu - Ñaëc ñieåm hoùa lyù cuûa moâi tröôøng bieån saâu: + Ñoä saâu treân 1000m, chieám hôn 75% toång dung tích nöôùc cuûa ñaïi döông + Ít chaát dinh döôõng, khoâng coù aùnh saùng, laïnh (2 - 3C), aùp suaát thuûy tónh cao (+1atm/10m saâu) - Ñaëc ñieåm cuûa vi sinh vaät: + Öa haøn (psychrophilic) vaø öa haøn cöïc ñoan (extreme psychrophilic) + Chòu aùp (barotolerant): taêng tröôûng ñöôïc ôû aùp suaát bình thöôøng cho ñeán 300atm + Öa aùp (barophilic): taêng tröôûng toái öu ôû 400atm + Öa aùp cöïc ñoan (extreme barophilic): chæ taêng tröôûng ñöôïc ôû aùp löïc teân 300atm, toái öu ôû 700 - 800atm 3
Vi sinh vaät taïi caùc khe thuûy nhieät - Khe thuûy nhieät (hydrothermal vent): doøng phun nöôùc noùng mang nhieàu chaát khoaùng ñöôïc taïo ra taïi caùc veát nöùt trong loøng bieån saâu: + Khe aám: doøng phun toác ñoä 0,2 - 5cm/giaây coù nhieät ñoä 6 - 23C (so vôùi 2C) + Khe noùng: doøng phun toác ñoä 1 - 2m/giaây maøu ñen do chöùa nhieàu khoaùng chaát, nhieät ñoä 270 - 380C - Vi sinh vaät taïi khe thuûy nhieät: sinh vaät saûn xuaát baèng hoùa naêng voâ cô + Maät ñoä cao cuûa vi khuaån hoùa naêng voâ cô oâxi hoùa H2 , caùc hôïp chaát khöû cuûa löu huyønh, nitrogen, carbon, saét + Coù khaû naêng coá ñònh CO2 Vai troø cuûa vi sinh vaät trong caùc chu trình sinh ñiaï hoùa caùc nguyeân toá caàn cho söï soáng 4
Chu trình carbon - Chu trình C coù quan heä chaët cheõ vôùi chu trình O thoâng qua hoïat tính boå trôï cuûa caùc sinh vaät töï döôõng (coá ñònh CO2 taïo O2) vaø sinh vaät dò döôõng (phoùng thích CO2, tieâu thuï O2) - Caùc döï tröõ C trong töï nhieân: khí quyeån, ñaát, ñaïi döông, traàm tích, ñaù vaø sinh khoái - Toác ñoä löu chuyeån C qua caùc döï tröõ raát khaùc nhau: toác ñoä cao nhaát laø giöõa khí quyeån vaø sinh khoái do caùc phöông thöùc coá ñònh CO2 cuûa töï döôõng vaø hoâ haáp höõu cô hieáu khí cuûa dò döôõng 5
Chu trình nitrogen - Nitrogen: nguyeân toá thieát yeáu - Trong töï nhieân hieän dieän ôû caùc theá khöû khaùc nhau: NH3, NH2-, N2, N2O, NO, NO2-, NO3-. - Döï tröõ nitrogen quan troïng nhaát laø N2 trong khí quyeån - Söï chuyeån hoùa qua laïi giöõa caùc daïng naøy caàn coù vai troø cuûa vi sinh vaät Coá ñònh nitrogen + Ñöôïc thöïc hieän bôûi moät soá vi sinh vaät coá ñònh ñaïm töï do vaø coäng sinh (nhờ enzyme nitrogenase) + Chuyeån N töø daïng khoâng theå söû duïng bôûi ña soá sinh vaät thaønh daïng coù theå söû duïng ñöôïc + Daïng coá ñònh NH3 ñöôïc chuyeån töø khu vöïc phi sinh vaät vaøo sinh khoái (NH2-) bôûi vi sinh vaät, thöïc vaät VSV cố định đạm  Vi sinh vật cố định N2 (đạm) sống tự do: - Azotobacter là vi khuẩn hiếu khí, không có bào tử, tế bào hình trứng. - Beijerinskii có tính chống chịu cao với acid, nhưng vẫn phát triển ở pH trung tính hoặc kiềm yếu. - Clostridium vi khuẩn yếm khí, có khả năng cố định nitơ phân tử cao. 6
VSV cố định đạm  Vi sinh vật cố định N2 sống cộng sinh: Vi khuẩn nốt sần họ đậu là Rhizobium có vai trò cố định nito khi cộng sinh trong nốt sần Vi khuẩn lam cộng sinh với bèo hoa dâu Anabaena asollae Amoân hoùa + NH3 ñöôïc taïo ra do söï phaân huûy N höõu cô + NH3 ñöôïc taùi söû duïng bôûi thöïc vaät, vi sinh vaät, toàn taïi beàn ôû daïng NH4+ trong ñieàu kieän kî khí haáp phuï maïnh bôûi caùc haït ñaát, ít tan trong nöôùc Quá trình nitrat hóa - Nitrat hoùa: NH3 bò oâxi hoùa bôûi vi khuaån nitrite hoùa vaø nitrat hoùa thaønh NO2- vaø NO3- 2NH3 + 3O2 = 2HNO2 + 2H20 + 158Kcal NH3 NH2OH HNO HN(OH)2 HNO2 2HNO2 + O2 = 2HNO3 + 48 Kcal HO-N=O HO-N-OH HO-N=O OH O CO2 + 4H + xKcal HCHO + H20 Vi khuẩn nitrat hóa là những loài vi sinh vật tự dưỡng hóa năng. 7
Quá trình nitrat hóa Nitrosomonas NH4+ + 1.5 O2 → 2 H+ + NO2- + 2 H2O Nitrobacter NO2- + 0.5 O2 → NO3- Vi khuẩn nitrate hoá có tốc độ tăng trưởng chậm hơn nhiều so với các vi sinh vật hoá năng dị dưỡng. Tác nhân vi sinh vật Ứng dụng Quá trình oxi hóa muối amôn Phát triển nông nghiệp thành nitrit: Tồn tại trong đá granit, núi đá. -Nitrosomonas: Hình bầu Ứng dụng trong công trình xử lí dục hoặc hình cầu, gram âm, nitrat trong nước thải bằng không có khả năng sinh bào phương pháp sinnh học (cần duy tử. trì pH tối ưu 7,5 – 8,5 -Nitrosospira: Trực khuẩn dấu phảy, di động được nhờ tiên mao, có thể biến dạng được. Quá trình oxi hóa nitrit thành nitrat -Nitrobacter: trực khuẩn gram âm, kích thước nhỏ, không sinh bào tử. Khử nitrat (phản nitrat hóa) Phaûn nitrate hoùa: + NO3- bò khöû bôùi vi sinh vaät kî khí thaønh N2 laøm thaát thoaùt ñaïm trong ñaát. + Giaûm NO3- trong nöôùc, caûn trôû hieän töôïng nôû hoa cuûa taûo laøm oâ nhieãm nöôùc. 8
VSV Khử nitrate Heterotrophs Nguồn năng lượng và carbon: các hợp chất hữu cơ Tỷ lệ C/N là một yếu tố quan trọng Lithotrophs Nguồn năng lượng: các hợp chất có tính khử hydro, sulfur… Nguồn carbon: CO2 9
Chu trình löu huøynh - Löu huyønh toàn taïi chuû yeáu ôû ba daïng theá khöû S2-, S0 vaø S+6 - Döï tröõ chuû yeáu ôû daïng CaSO4 vaø FeS2 - Caùc phaûn öùng chuyeån hoùa caùc daïng cuûa S laø do vi sinh vaät vaø caùc phaûn öùng hoùa chaát - H2S: + Ñöôïc taïo ra bôûi söï khöû sulfate vaø bôûi söï phaân huûy caùc amino acid chöùa -SH: + Moâi tröôøng kî khí coù söï hieân dieän cuûa sulfate vaø caùc chaát höõu cô + Coù ñoäc tính ñoái vôùi sinh vaät hieáu khí Chu trình löu huøynh - OÂxi hoùa caùc hôïp chaát sulfide: • + H2S bò oâxi hoùa hoùa hoïc trong ñieàu kieän coù oâxi • + Trong moâi tröôøng vi hieáu khí bò oâxi hoùa bôûi vi sinh vaät • + Trong moâi tröôøng coù aùnh saùng, khoâng coù oâxi, bò oâxi hoùa kî khí bôûi vi khuaån quang hôïp - OÂxi hoùa löu huyønh bôûi vi sinh vaät thaønh SO42- vaø H+ laøm giaûm pH - Chuyeån hoùa cuûa löu huyønh höõu cô (dimethyl sulfide) bôûi vi sinh vaät: + Chaát cho ñieän töû ñeå taïo löïc khöû ôû vi khuaån tía + Chaát cho ñieän töû ñeå thu naêng löôïng + Chaát nhaän ñieän töû trong hoâ haáp kî khí + Cô chaát leân men sinh methane 10
Chu trình saét - Hai daïng theá khöû chính cuûa saét trong töï nhieân laø Fe2+ vaø Fe3+ phuï thuoäc vaøo pH vaø O2 - Fe3+: chæ tan trong nöôùc ôû pH axít hoaëc ôû daïng phöùc hôïp vôùi caùc hôïp chaát höõu cô; bò khöû thaønh Fe2+ baèng phaûn öùng hoùa hoïc hoaëc bôûi vi sinh vaät - Fe2+ bò oâxi hoùa bôûi O2 thaønh Fe3+ + Beàn trong ñieàu kieän khoâng coù O2 hoaëc trong moâi tröôøng coù O2 ôû pH axít + Trong khoâng khí ôû pH axít, Fe2+ laø chaát cho ñieän töû cuûa vi sinh vaät (Thiobacillus ferrooxidans) taïo Fe3+ 11
Chu trình saét vaø hieän töôïng nöôùc ræ chöùa axít ôû caùc moû khoaùng + Pyrite FeS2 hieän dieän trong quaëng khoaùng bò oâxi hoùa thaønh Fe2+ vaø H2SO4 + Fe2+ bò oâxi hoùa bôûi Thiobacillus ferrooxidans thaønh Fe3+ + Fe3+ phaûn öùng hoùa hoïc vôùi FeS2 thaønh Fe2+ vaø H2SO4 + OÂ nhieãm moâi tröôøng xít vaø Fe2+ roø ræ vaøo nöôùc 12
Chu trình phôtpho trong tự nhiên Vòng tuần hoàn phospho trong tự nhiên P vô cơ dễ tan P vô cơ khó tan P vô cơ trong đất Phân P hữu cơ ( chất bài tiết) thực vật P hữu cơ động vật 13