Bài giảng Vi sinh vật học: Chương 6 - PGS. TS. Nguyễn Đức Hoàng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:112

Thêm vào BST

Báo xấu

16
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Vi sinh vật học: Chương 6 Sinh thái học vi sinh vật, được biên soạn gồm các nội dung chính sau: mục tiêu của sinh thái học vi sinh vật; đặc điểm của vi sinh vật trong tự nhiên; các phương pháp nghiên cứu sinh thái học vi sinh vật; hoạt động và vai trò của vi sinh vật trong các hệ sinh thái; vai trò của vi sinh vật trong các chu trình sinh địa hoá các nguyên tố. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Vi sinh vật học: Chương 6 - PGS. TS. Nguyễn Đức Hoàng

Chöông 6: Sinh thaùi hoïc vi sinh vaät 1. Muïc tieâu cuûa sinh thaùi hoïc vi sinh vaät 2. Ñaëc ñieåm cuûa vi sinh vaät trong töï nhieân 3. Caùc phöông phaùp nghieân cöùu sinh thaùi hoïc vi sinh vaät 4. Hoaït ñoäng vaø vai troø cuûa vi sinh vaät trong caùc heä sinh thaùi 5. Vai troø cuûa vi sinh vaät trong caùc chu trình sinh ñiaï hoùa caùc nguyeân toá
Sinh thaùi hoïc vi sinh vaät - Sinh thaùi hoïc (ecology): nghieân cöùu söï hình thaønh, toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa moät heä thoáng caùc sinh vaät cuøng vôùi caùc ñieàu kieän khoâng soáng nhaát ñònh trong moái quan heä höõu cô taùc ñoäng qua laïi vôùi nhau. - Sinh thaùi hoïc vi sinh vaät (microbial ecology): nghieân cöùu vi sinh vaät veà khía caïnh sinh thaùi hoïc + Làm thế nào các quần thể (population) tụ tập lại hình thành quần xã (community) + Làm thế nào để các quần xã này tương tác với nhau và tương tác môi trường
Muïc tieâu cuûa sinh thaùi hoïc vi sinh vaät - Nghiên cứu sự đa dạng sinh học (biodiversity): xác định chủng loại và số lượng VSV trong tự nhiên, nghiên cứu sự tương tác giữa các quần dưỡng khác nhau trong quần xã (giúp phân lập các VSV quan tâm) - Nghiên cứu các hoạt tính của VSV (microbial activity): đo được các quá trình biến dưỡng trong tự nhiên và giàm sát tác động của VSV lên hệ sinh thái - VSV học môi trường/Vi sinh môi trường (Environmental Microbiology)
YÙ nghóa cuûa nghieân cöùu sinh thaùi hoïc VSV - Vi sinh vaät coù vai troø thieát yeáu cho söï duy trì phaùt trieån cuûa caùc heä sinh thaùi: + Thu laáy naêng löôïng aùnh saùng, coá ñònh ñaïm, coá ñònh CO2, taïo O2,phaân huûy chaát höõu cô + Laø taùc nhaân chính thöïc hieän caùc phaûn öùng trong chu trình sinh ñòa hoùa caùc nguyeân toá caàn cho söï soáng + Laø taùc nhaân giuùp phaân huûy ñoäc chaát, phuïc hoài moâi tröôøng - Sinh thaùi hoïc VSV giuùp hieåu ñöôïc töông taùc cuûa VSV vôùi nhau vaø vôùi moâi tröôøng, hieåu vai troø cuûa VSV trong ñieàu kieän töï nhieân cuûa caùc heä sinh thaùi - Giúp hiểu môi sinh của VSV từ đó phân lập các VSV quan tâm
Habitat, niche, microenvironment - Moâi tröôøng soáng cuûa vi sinh vaät: + Habitat: moâi tröôøng soáng nôi caùc quaàn theå, quaàn döôõng hình thaønh quaàn xaõ + Niche: laø vi moâi tröôøng toái öu cho söï taêng tröôûng cuûa VSV - Trong töï nhieân, vi moâi tröôøng (microenvironment) laø nôi maø VSV thöïc teá soáng vaø bieán döôõng: + Caùc ñieàu kieän hoùa lyù cuûa vi moâi tröôøng bieán ñoåi raát nhanh theo khoâng gian vaø thôøi gian + Trong moät khoâng gian vaät lyù heïp coù söï toàn taïi nhieàu vi moâi tröôøng khaùc nhau + Tính khoâng ñoàng nhaát cuûa vi moâi tröôøng quyeát ñònh tính ña daïng cuûa VSV
Oxygen microenvironments
Bề mặt và màng sinh khối (biofilm) - Bề mặt (surface): là môi sinh quan trọng cho VSV: cung cấp chất dinh dưỡng, bảo vệ tránh kẻ thù và các thay đổi hóa lý, làm giá đỡ để giữ vi sinh vật và khỏi bị rữa trôi - Chaát dinh döôõng laø nhaân toá haïn cheá toác ñoä taêng tröôûng trong haàu heát caùc moâi tröôøng töï nhieân vaø ñöôïc cung caáp ôû daïng xung - Vi sinh vaät thöôøng hieän dieän treân beà maët moät giaù theå do noàng ñoä chaát dinh döôõng giôùi haïn ôû ñaây cao hôn taïo thaønh maøng sinh khoái (biofilm) hoaëc taäp hôïp caùc khuaån laïc cuûa caùc quaàn theå khaùc nhau
Taêng tröôûng cuûa VSV trong töï nhieân - Chaát dinh döôõng trong töï nhieân - taøi nguyeân (resources) cho VSV khoâng ñöôïc cung caáp lieân tuïc - VSV taêng tröôûng thaønh xung theo nguoàn taøi nguyeân cuûa moâi tröôøng - Caùc chaát döï tröõ trong teá baøo (PHA, PHB, polysaccharide, polyphosphate) ñöôïc söû duïng khi nguoàn taøi nguyeân bò caïn kieät - Ñaëc ñieåm chung cuûa taêng tröôûng cuûa VSV trong töï nhieân: + Taêng tröôûng haøm muõ thöôøng ngaén + Toác ñoä taêng tröôûng nhoû hôn raát nhieàu so vôùi tröôøng hôïp nuoâi caáy thuaàn chuûng trong phoøng thí nghieäm - Toác ñoä taêng tröôûng chaäm do: + Nguoàn chaát dinh döôõng thaáp + Phaân boá chaát dinh döôõng khoâng ñoàng ñeàu + Bò caïnh tranh bôûi caùc quaàn theå khaùc
Sự hình thành Biofilm Vi sinh vật trên một ống thép được nhuộm bằng DAPI
Söï hình thaønh quaàn xaõ vi sinh vaät - Caùc möùc toå chöùc cuûa vi sinh vaät trong töï nhieân + Teá baøo + Quaàn theå (population): taäp hôïp caùc teá baøo cuøng loaøi, ñöôïc hình thaønh do söï taêng tröôûng cuûa caùc teá baøo rieâng bieät trong moät vi moâi tröôøng nhaát ñònh + Quaàn döôõng (guild): taäp hôïp caùc quaàn theå khaùc loaøi coù ñaëc tính chung veà nguoàn chaát dinh döôõng, caùc yeáu toá hoaù lyù trong moät vi moâi tröôøng + Quaàn xaõ, heä vi sinh vaät (community): taäp hôïp nhieàu quaàn döôõng cuøng hieän dieän trong moät ñieàu kieän moâi tröôøng, tieán haønh nhöõng quaù trình sinh lyù boå trôï nhau ñeå cuøng taêng tröôûng + Heä sinh thaùi (ecosystem): nhieàu quaàn xaõ ñöïôïc hình thaønh coù moái quan heä vôùi nhau veà naêng löôïng vaø vaät chaát
Caùc phöông phaùp nghieân cöùu sinh thaùi hoïc vi sinh vaät - Phöông phaùp xaùc ñònh ñoä ña daïng: + Phöông phaùp nuoâi caáy vaø phöông phaùp khoâng nuoâi caáy + Phöông phaùp döïa treân kieåu hình vaø phöông phaùp döïa treân kieåu gen + Phöông phaùp ñònh tính vaø phöông phaùp ñònh löôïng - Phöông phaùp xaùc ñònh hoaït tính: + Toác ñoä bieán döôõng taøi nguyeân + Toác ñoä taêng tröôûng
Phöông phaùp nghieân cöùu tính ña daïng
Phöông phaùp nuoâi caáy - Nuoâi tích luõy (enrichment culture): duøng moâi tröôøng choïn loïc vaø ñieàu kieän toát öu ñeå laøm taêng tyû leä hieän dieän töông ñoái cuûa vi sinh vaät muïc tieâu töø moät nguoàn töï nhieân - Phaân laäp (isolation) vaø laøm thuaàn vi sinh vaät muïc tieâu
Nuoâi tích luõy - Nuoâi tích luõy = nuoâi laøm giaøu - Nuoâi tích luõy trong heä kín: + Moâi tröôøng choïn loïc loûng, ñieàu kieän hoùa lyù choïn loïc, nguoàn phaân laäp thích hôïp + Chæ thu ñöôïc caùc quaàn theå taêng tröôûng nhanh cuûa moät quaàn döôõng - Nhöôïc ñieåm cuûa phöông phaùp nuoâi tích luõy trong phaân tích tính ña daïng: quaàn theå thu ñöôïc trong nuoâi tích luõy khoâng chaéc laø quaàn theå chieám öu theá trong maãu
Nuoâi tích luõy baèng coät Winogradski - Coät Winogradski: + Buøn, nöôùc ao hoà coù boå sung chaát höõu cô quan taâm + Thu ñöôïc nhieàu quaàn theå ña daïng cuûa nhieàu quaàn döôõng
Nuoâi tích luõy baèng heä oån hoùa - Heä oån hoùa (chemostat): + Nuoâi caáy lieân tuïc trong moâi tröôøng loûng chöùa nguoàn carbon quan taâm + Laøm giaøu vaø phaân laäp quaàn theå bieán döôõng ñoäc chaát
Phaân laäp vaø laøm thuaàn + Hoäp ria (streak plate): phaân laäp caùc chuûng hieáu khí hoaëc kî khí khoâng nghieâm ngaët + Pha loaõng tôùi haïn (extincting dilution): phaân laäp caùc chuûng hieàu khí + Pha loaõng trong oáng thaïch meàm (agar shake tube method): phaân laäp caùc chuûng kî khí - Caùc phöông phaùp pha loaõng coù theå ñöôïc duøng ñeå xaùc ñònh quaàn theå chieám öu theá trong maãu