Bản tin Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo – Tháng 7/2019

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:16

Thêm vào BST

Báo xấu

39
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mời các bạn cùng tham khảo tài liệu để nắm chi tiết các thông tin về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu năm 2019 Việt Nam tăng 3 bậc; kế hoạch phát triển trí tuệ nhân tạo của Ôxtrâylia; tháng 1/2020 sẽ khởi công Trung tâm R&D của Samsung tại Hà Nội; gương mặt nhà khoa học hàng đầu châu Á 2019 Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bản tin Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo – Tháng 7/2019

BỘ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ CỤC THÔNG TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ QUỐC GIA Tháng 7 năm 2019 Mục lục TIN QUỐC TẾ TRONG THÁNG 1. Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu năm 2019: Việt Nam tăng 3 bậc 2 2. Kế hoạch phát triển trí tuệ nhân tạo của Ôxtrâylia 5 3. Đức: năng lượng tái tạo chiếm 44% tổng sản lượng điện trong 6 tháng đầu năm 6 2019 4. Hàn Quốc: Chiến lược đi đầu về tiêu chuẩn quốc tế trong Cuộc cách mạng công 7 nghiệp lần thứ 4 TIN TRONG NƯỚC TRONG THÁNG 5. Tháng 1/2020 sẽ khởi công Trung tâm R&D của Samsung tại Hà Nội 8 6. Cuộc thi “Đổi mới sáng tạo trong sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao” 9 7. Tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp” 10 8. Aus4Innovation mở khóa đào tạo về thương mại hóa kết quả nghiên cứu 11 GƯƠNG ĐIỂN HÌNH TIÊN TIẾN VỀ KHOA HỌC, CÔNG NGHỆ VÀ ĐỔI MỚI 9. Hai học sinh giành Huy chương vàng Olympic phát minh và sáng chế thế giới 12 10. Gương mặt nhà khoa học hàng đầu châu Á 2019: Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp 12 NGHIÊN CỨU, NHẬN ĐỊNH 11. Nghiên cứu của Oxford Economics: robot và tự động hóa công nghiệp chiếm 20 14 triệu việc làm vào năm 2030 Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 1
TIN QUỐC TẾ TRONG THÁNG Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu năm Theo đó, Việt Nam đã tăng 3 bậc, từ 2019: Việt Nam tăng 3 bậc vị trí 45 lên vị trí 42 trên tổng số 129 nền kinh tế được xếp hạng. Đây là năm thứ ba liên tiếp Việt Nam tăng hạng và vị trí 42 cũng là vị trí cao nhất mà Việt Nam từng đạt được từ trước đến nay. Thứ hạng năm nay của Việt Nam đã được cải thiện 17 bậc so với thứ hạng năm 2016 và đưa Việt Nam vươn lên xếp thứ nhất trong nhóm 26 quốc gia thu nhập trung bình thấp và đứng thứ 3 trong ASEAN sau Singapo và Malaixia. Bảng xếp hạng về ĐMST toàn cầu, Lễ công bố GII 2019 ở New Delhi, Ấn Độ thể hiện kết quả và năng lực đổi mới sáng Ngày 24/7/2019 tại New Delhi (Ấn tạo của các nên kinh tế. Đây là lần thứ 12 Độ), Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới liên tiếp, Báo cáo Chỉ số GII được công (WIPO) kết hợp với Trường Đại học bố. Mục đích của Chỉ số GII là đưa ra các Cornell (Mỹ) và Học viện Kinh doanh đánh giá về trình độ ĐMST của mỗi quốc INSEAD (Pháp) và các đối tác đã công bố gia một cách toàn diện nhất, là tài liệu Báo cáo Chỉ số đổi mới sáng tạo (ĐMST) tham khảo hàng đầu về năng lực ĐMST toàn cầu năm 2019 (Global Innovation hiện nay của các nước. GII được coi là là Index 2019, gọi tắt là GII 2019). Chỉ số một công cụ định lượng chi tiết giúp các cung cấp các số liệu chi tiết về hiệu suất nhà ra quyết định toàn cầu hiểu rõ hơn về ĐMST của 129 quốc gia và nền kinh tế cách kích thích hoạt động ĐMST để tạo trên toàn thế giới. Với 80 tiểu chỉ số/tiêu động lực cho phát triển kinh tế và con chí, GII 2019 cho thấy một tầm nhìn rộng người. về ĐMST, bao gồm: môi trường chính trị, Về thứ hạng ĐMST năm nay, theo giáo dục, cơ sở hạ tầng, trình độ phát triển Chỉ số GII 2019, Thụy Sĩ là quốc gia kinh doanh... từ các phép đo truyền thống ĐMST nhất thế giới, tiếp theo là Thụy như đầu tư nghiên cứu và phát triển Điển, Mỹ, Hà Lan và Vương quốc Anh. (R&D), công bố bằng sáng chế và thương GII 2019 cũng xác định nền kinh tế đứng hiệu quốc tế đến các chỉ số mới hơn như đầu về ĐMST trong khu vực, như Ấn Độ, tạo ứng dụng cho điện thoại di động và Nam Phi, Chile, Israel và Singapo; và xuất khẩu công nghệ cao. đứng đầu về ĐMST trong cùng nhóm thu Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 2
nhập với Trung Quốc, Việt Nam và hạng, tăng 3 bậc so với năm 2018. Đây là Rwanda. năm thứ ba liên tiếp Việt Nam tăng hạng và vị trí 42 cũng là vị trí cao nhất mà Việt Nam từng đạt được từ trước đến nay. Phân tích Bảng 2, chúng ta có thể thấy: Sở dĩ năm 2019, Việt Nam có sự tăng bậc về chỉ số ĐMST so với năm 2018 là do có sự tăng bậc cả ở Nhóm chỉ số đầu vào (tăng 2 bậc, từ vị trí 65 năm ngoái lên 63 năm nay), và Nhóm chỉ số đầu ra (tăng 4 bậc, từ vị trí 41 lên 37). Nhóm chỉ số đầu vào, gồm 5 trụ cột, tăng bậc do trụ cột “Nguồn nhân lực và nghiên cứu” tăng 5 bậc (từ 66 lên 61) nhờ nhóm chỉ số “Nghiên cứu và phát triển” tăng 14 bậc, trong đó tiểu chỉ số “Tổng chi cho nghiên cứu và phát triển” tăng 5 bậc; và trụ cột “Trình độ phát triển của thị trường” tăng 4 bậc, trong đó chỉ số “Tín dụng” tăng 4 bậc. Nhóm chỉ số đầu ra tăng, do trụ cột “Sản phẩm tri thức và công nghệ” tăng 8 bậc, trong đó các tiểu chỉ số như “Đơn đăng ký sáng chế” (tăng 2 bậc), “Số công bố bài báo khoa học và kỹ thuật” (tăng 5 bậc), “Tốc độ tăng năng suất lao động” tăng 3 bậc, “Số chứng chỉ ISO 9001” tăng 3 bậc, “Sản lượng ngành công nghệ cao và công nghệ trung bình cao” tăng 20 Năm nay, 4 nền kinh tế trong khu vực bậc… Đông Nam Á, Đông Á nằm trong top 20 Những chỉ số này thể hiện sự chỉ đạo là Singapo (8), Hàn Quốc (11), Nhật Bản và những giải pháp của Chính phủ trong (15) và Trung Quốc (14). việc đảm bảo kinh tế vĩ mô và các cân đối Về chỉ số ĐMST 2019 của Việt Nam lớn của nền kinh tế, cùng các giải pháp tập Trong GII 2019, Việt Nam đứng thứ trung vào thu hút các nguồn lực của xã hội 42/129 nước và vùng lãnh thổ được xếp cho khoa học và công nghệ, thúc đẩy Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 3
doanh nghiệp chuyển giao, hấp thụ và Nam đã đạt được nhiều chỉ tiêu Chính phủ phát triển công nghệ, góp phần tăng năng đặt ra đến năm 2021. suất lao động và sức cạnh tranh của doanh Kết quả chỉ số GII 2019 cũng cho nghiệp. Qua đó, khẳng định sự chỉ đạo thấy sự nỗ lực của các bộ, ngành, địa điều hành của Chính phủ, Thủ tướng phương trong việc xây dựng và triển khai Chính phủ đang đi rất đúng hướng, tạo ra các giải pháp đồng bộ, thiết thực nhằm cải những kết quả rất thiết thực, cụ thể. Kết thiện môi trường kinh doanh, nâng cao quả chỉ số GII năm 2019 cho thấy Việt năng lực cạnh tranh quốc gia, nâng cao năng lực ĐMST quốc gia. Để tiếp tục cải Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 4
thiện thứ hạng trong chỉ số GII một cách Theo Bà Karen Andrews, một khoản bền vững, Việt Nam cần tiếp tục chú trọng kinh phí 29 triệu AUD (tương ứng 19,72 cả các yếu tố đầu vào của đổi mới sáng triệu USD) đã được đưa vào ngân sách tạo, trong đó, đặc biệt lưu ý cải thiện các quốc gia giai đoạn 2019-2020 để giúp nhóm chỉ số về hạ tầng công nghệ thông phát triển ngành công nghiệp AI và hỗ trợ tin, ứng dụng công nghệ thông tin, cải ứng dụng AI. Trong đó, phần lớn chi phí thiện môi trường kinh doanh, chất lượng được sử dụng cho lĩnh vực an ninh mạng các quy định pháp luật, nâng cao chất và điều chỉnh các khung pháp lý cần thiết, lượng lực lượng lao động… tránh những nguy cơ bất lợi từ AI. Bởi Nguồn: WIPO theo bà Andrews, công nghệ AI sẽ tạo ra Kế hoạch phát triển trí tuệ nhân tạo sự khác biệt đáng kể đối với hình thái việc của Ôxtrâylia làm và cuộc sống trong tương lai. AI sẽ Tại hội nghị Nhóm các nền kinh tế dần thay thế con người, dẫn đến giảm việc phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới làm và thu hẹp số lượng công việc sử (G20) diễn ra ở Nhật Bản mới đây, Bà dụng lao động. Vì vậy, điều quan trọng Karen Andrews - Bộ trưởng Bộ Công nhất của mỗi chính phủ là phải đảm bảo nghiệp, Khoa học và Công nghệ Ôxtrâylia tạo ra các chính sách phù hợp, bảo vệ cho biết, Chính phủ liên bang Ôxtrâylia người dân khỏi những mặt trái mà công đang chuẩn bị những bước cuối cùng cho nghệ AI có thể gây ra. kế hoạch nhằm đảm bảo nước này vẫn an toàn trước xu hướng áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng trở nên phổ biến trên toàn thế giới. Bà Karen Andrews cho rằng, trong bối cảnh rất nhiều quốc gia đã công bố kế hoạch tiếp cận với công nghệ AI, để chắc chắn xu hướng mới này phù hợp các với tiêu chuẩn về an toàn, đạo đức và không Tại Ôxtrâylia, nhiều chuyên gia an gây tác hại đến người dân trong nước, ninh mạng cảnh báo AI có thể khiến rủi ro Ôxtrâylia sẽ đẩy nhanh tiến độ nghiên leo thang trên phạm vi toàn xã hội. Theo cứu, tích cực tìm kiếm phản hồi từ việc sử GS. Fergus Hanson, Viện Chính sách dụng công nghệ AI, nhằm đưa ra các chiến lược Ôxtrâylia (ASPI), nhiều tổ chính sách phù hợp cho người dân. chức, doanh nghiệp nước này thường xuyên bị tấn công mạng. Đầu năm nay, Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 5
Quốc hội Ôxtrâylia cũng đã lên tiếng về kỳ; các nhà máy điện mặt trời cũng đạt sản việc hệ thống máy tính của họ bị tin tặc lượng 24 tỷ Kwh, tăng 1 tỷ Kwh so với tấn công. Gần đây nhất, Đại học Quốc gia cùng kỳ năm 2018; các nguồn năng lượng Ôxtrâylia cũng thông báo bị đánh cắp dữ xanh khác như năng lượng sinh học, thủy liệu thông tin mạng. Công nghệ phát triển điện cũng đã cung cấp 36,7 tỷ Kwh. cho phép con người tiến sâu hơn vào không gian tự động hóa, khiến nguy cơ bị tấn công từ chính loại hình công nghệ này càng tăng cao. Dự kiến đến cuối năm nay, Chính phủ Liên bang Ôxtrâylia sẽ công bố lộ trình áp Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn lo ngại dụng công nghệ AI trong tương lai, tập về sự tăng trưởng bền vững của loại năng trung vào các ngành công nghiệp mũi lượng quan trọng này. Theo ông Stefan nhọn như du lịch, khai thác mỏ, nông Kapferer, người đứng đầu BDEW, mặc nghiệp, với hy vọng sẽ tạo ra những đột dù sản lượng điện từ năng lượng tái tạo phá mới về công nghệ, nhưng vẫn đảm đạt con số kỷ lục, nhưng tình hình vẫn còn bảo an ninh và các vấn đề đạo đức. nhiều khó khăn do vấn đề nằm sâu trong Nguồn: ABC News cấu trúc năng lượng. Chính phủ liên bang Đức muốn tăng lỷ lệ điện từ năng lượng Đức: năng lượng tái tạo chiếm 44% tái tạo đến năm 2030 lên 65% tổng sản tổng sản lượng điện trong 6 tháng đầu lượng điện, tuy nhiên theo người đứng năm 2019 đầu BDEW, nếu vẫn duy trì tốc độ tăng Hiệp hội Năng lượng Đức (BDEW) trưởng như trước đây mà không có sự thay vừa cho biết, năng lượng tái tạo tại nước đổi mạnh mẽ, mục tiêu này khó có thể đạt này đã đạt mức cao kỷ lục khi chiếm tới được. 44% tổng sản lượng điện trong 6 tháng BDEW lo ngại rằng tỉ lệ năng lượng đầu năm 2019, tăng 6% so với cùng kỳ xanh trong những năm tới có thể sẽ tăng năm 2018. rất chậm hoặc không tăng. Từ năm 2021, Theo BDEW, sản lượng “điện xanh” các tuabin gió được lắp đặt từ 20 năm tăng cao một phần nhờ điều kiện thời tiết trước sẽ hết hạn thời hạn sử dụng, do vậy nhiều gió trong những tháng đầu năm có thể ảnh hưởng đến các nhà máy điện 2019. Sản lượng điện gió từ các nhà máy gió có công suất từ 4000 Megawatt trở trên đất liền đã tăng 18% so với nửa đầu lên. Việc lắp đặt các tuabin mới thay thế năm 2018 để đạt mức 55,8 tỷ Kwh. Bên không phải dễ dàng vì phải tuân thủ các cạnh đó, các nhà máy điện gió trên biển quy định nghiêm ngặt. Hiện tại việc phát cũng cho sản lượng tăng 30% so với cùng triển điện gió, đặc biệt là đối với các nhà Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 6
máy điện gió trên đất liền, gặp rất nhiều lãnh đạo của các tổ chức tiêu chuẩn quốc khó khăn do phải đảm bảo các yêu cầu cao tế, tương đương với số lượng người trong về bảo vệ môi trường, bên cạnh đó là sự các ban này của các quốc gia đi đầu về phản đối của một số địa phương và các thủ tiêu chuẩn quốc tế như Mỹ, Đức, Nhật tục pháp lý. Để tránh những vấn đề này, Bản. Hàn Quốc hiện có khoảng 40 người đang làm việc trong ban lãnh đạo của các Chính phủ Đức sẽ tập trung phát triển các tổ chức tiêu chuẩn quốc tế như Tổ chức nhà máy điện gió trên mặt biển và điện Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO), Ủy ban Kỹ mặt trời, thay vì phát triển các nhà máy thuật Điện Quốc tế (IEC) và Liên minh điện gió trên mặt đất. Viễn thông Quốc tế (ITU). Nguồn: Diplomatie scientifique Chính phủ Hàn Quốc cũng xây dựng Hàn Quốc: Chiến lược đi đầu về tiêu Dự án 300-60: đề xuất 300 tiêu chuẩn chuẩn quốc tế trong Cuộc cách mạng quốc tế và 60 thành viên được bầu vào ban lãnh đạo của các tổ chức tiêu chuẩn quốc công nghiệp lần thứ 4 tế. Trong đó, đề xuất ở lĩnh vực xe điện, Tiêu chuẩn không chỉ bảo vệ quyền xe tự lái chiếm tỷ lệ cao nhất với 52 tiêu lợi người tiêu dùng mà còn là cơ sở, định chuẩn. Tiếp theo là 33 tiêu chuẩn ở lĩnh hướng công nghệ để các doanh nghiệp sản vực chip bán dẫn hệ thống và 28 tiêu xuất kinh doanh áp dụng. Tiêu chuẩn hóa chuẩn ở lĩnh vực năng lượng. quốc tế có vai trò quan trọng trong Cuộc Theo Bộ trưởng Công nghiệp, cách mạng công nghiệp lần thứ 4 và Thương mại và Tài nguyên Hàn Quốc, Chính phủ Hàn Quốc đang có tham vọng lớn trong việc nâng tỷ lệ đề xuất và gia tăng các tiêu chuẩn quốc tế của nước này. Cụ thể, Bộ Công nghiệp, Thương mại và Tài nguyên cùng Bộ Khoa học, Công nghệ, Thông tin và Truyền thông của Hàn Quốc vừa công bố "Chiến lược đi đầu về tiêu chuẩn quốc tế trong Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4”, đặt mục tiêu trở Sung Yun-mo, trong tương lai gần, Hàn thành quốc gia hàng đầu về tiêu chuẩn Quốc phải trở thành quốc gia tiên phong, quốc tế trong 4 năm tới đóng vai trò quan trọng trong việc thiết Theo đó, Chính phủ Hàn Quốc đặt lập các tiêu chuẩn quốc tế, chứ không chỉ mục tiêu nâng tỷ lệ đề xuất các tiêu chuẩn đi theo tiêu chuẩn của các quốc gia phát quốc tế từ mức 12% như hiện nay lên 20% triển hàng đầu. vào năm 2023. Bên cạnh đó, Chính phủ Nguồn: Diplomatie scientifique nước này cũng sẽ nỗ lực tăng gấp đôi số (https://www.diplomatie.gouv.fr). lượng người Hàn được bổ nhiệm vào ban Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 7
TIN TRONG NƯỚC TRONG THÁNG Tháng 1/2020 sẽ khởi công Trung tâm tháng 1/2020 tại Tây Hồ Tây, Hà Nội và R&D của Samsung tại Hà Nội khánh thành vào năm 2022. Thông tin được đưa ra trong buổi tiếp Ông Choi Joo Ho cũng cho biết, hiện ông Choi Joo Ho, Tổng Giám đốc Tổ hợp SVMC tại Hà Nội đang hoạt động một Samsung Việt Nam của Bộ trưởng Bộ cách có hiệu quả cũng như mở rộng lĩnh Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Chu vực nghiên cứu, đào tạo đội ngũ kỹ sư Ngọc Anh tại trụ sở Bộ KH&CN ngày chuyên môn nhằm chuyển giao công nghệ 24/7/2019. và nâng quy mô nhân lực lên 2.600 người vào năm 2020 và 3.000 người năm 2022. Định hướng hoạt động của SVMC sẽ trở thành trung tâm nghiên cứu và ứng dụng lớn nhất của Samsung tại khu vực Đông Nam Á. Trung tâm sẽ trở thành “đầu tàu” hướng đến nghiên cứu và triển khai ứng dụng các công nghệ của Cách mạng công nghiệp 4.0. Ngoài ra, Trung tâm cũng sẽ là nơi đào tạo nguồn nhân lực công nghệ Tại buổi tiếp, ông Choi Joo Ho đã cao, đặc biệt các công nghệ đang là xu thông báo nhanh với Bộ trưởng Chu Ngọc hướng của thế giới như Al, BigData… Anh tình hình hoạt động kinh doanh của Bày tỏ sự ủng hộ về kế hoạch xây Samsung tại Việt Nam trong 6 tháng qua dựng SVMC, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh và đặc biệt là kế hoạch triển khai xây dựng đánh giá cao việc Tập đoàn Samsung đạt Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển được kết quả kinh doanh tốt nhờ xác định (SVMC) của Samsung tại Việt Nam. rõ cạnh tranh bằng công nghệ. Bộ trưởng Theo đó, dự án xây dựng tòa nhà cũng đánh giá cao hoạt động của SVMC dành cho hoạt động R&D sẽ có quy mô tại Hà Nội thời gian qua như việc hợp tác đầu tư khoảng 220 triệu USD với tổng với 9 trường đại học hàng đầu Việt Nam diện tích 11.603 m2, diện tích sàn là xây dựng, tài trợ và vận hành 10 phòng 80.744m2 với quy mô tòa nhà gồm 16 lab, tài trợ các hội thảo khoa học, các khóa tầng nổi, 3 tầng hầm. Samsung hy vọng học hoặc các giải thưởng cho các cuộc thi khi tòa nhà được đưa vào vận hành sẽ thu nghiên cứu khoa học cũng như tài trợ các hút khoảng 3000 người làm việc tại đây. dự án nghiên cứu khoa học….; Chương Dự kiến, công trình sẽ khởi công vào trình học bổng tài năng Samsung (50 Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 8
triệu/ người cho tổng 360 sinh viên năm nghệ cao TPHCM, sau 2 năm tổ chức cuối các ngành công nghệ thông tin giai (năm 2017 và 2018), cuộc thi thu hút gần đoạn 2018 - 2020) của các trường đại học 200 dự án đăng ký tham gia, trong đó đã của Việt Nam; Hỗ trợ tổ chức các cuộc thi hỗ trợ ươm tạo và kêu gọi đầu tư cho 9 dự lập trình theo chuẩn ACM/ICPC năm án với số tiền đầu tư gần 10 tỷ đồng. 2018 và một số các cuộc thi khác… Tiếp nối thành công của nhưng lần tổ Bộ trưởng Chu Ngọc Anh nhấn chức trước, Trung tâm Ươm tạo Doanh mạnh, với định hướng và mục tiêu mà nghiệp Nông nghiệp Công nghệ cao tiếp Samsung đề ra đối với SVMC, đây sẽ là tục tổ chức cuộc thi “Đổi mới sáng tạo nơi hỗ trợ, đào tạo tốt cho nguồn nhân lực trong sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của Việt Nam. Bộ công nghệ cao 2019” nhằm hiện thực hóa KH&CN cam kết luôn ủng hộ, đồng hành các ý tưởng, từ đó hỗ trợ phát triển thành cùng Samsung trong các công việc cụ thể. sản phẩm có tiềm năng thương mại hóa, Nguồn: CESTC hình thành các doanh nghiệp khởi nghiệp Cuộc thi “Đổi mới sáng tạo trong sản trong lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ công nghệ cao cũng như tăng cường khả cao” năng kết nối các nguồn lực cho hoạt động hỗ trợ khởi nghiệp trong lĩnh vực này. Cuộc thi hướng đến đối tượng là các thanh niên, giảng viên, sinh viên các trường đại học, cao đẳng, học viện trên địa bàn TPHCM và các tỉnh lân cận có quan tâm và mong muốn khởi nghiệp, có ý tưởng, sản phẩm, quy trình sản xuất, bảo quản, chế biến và quản lý sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Ngày 11/7, Trung tâm Ươm tạo Thời gian cuộc thi diễn ra từ 1/6- Doanh nghiệp Nông nghiệp Công nghệ 15/10/2019 với tổng giá trị giải thưởng cao và Sở Khoa học và Công nghệ lên đến trên 800 triệu đồng, bao gồm 1 TPHCM tổ chức họp báo giới thiệu về giải nhất trị giá 220 triệu đồng; 2 giải nhì, cuộc thi “Đổi mới sáng tạo trong sản xuất mỗi giải trị giá 170 triệu đồng; 2 giải ba, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao mỗi giải trị giá 120 triệu đồng và 3 giải 2019”. khuyến khích, mỗi giải trị giá 10 triệu Theo TS. Đinh Minh Hiệp, Trưởng đồng. ban Ban Quản lý Khu Nông nghiệp công NASATI Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 9
Tọa đàm “Giải pháp thúc đẩy đổi mới lượng doanh nghiệp Việt Nam có đổi mới công nghệ cho doanh nghiệp” sáng tạo chiếm khoảng 61,63%. Tuy Thực hiện Nhiệm vụ thường xuyên nhiên mức độ đổi mới sản phẩm phần lớn theo chức năng “Hỗ trợ phát triển hội vẫn nằm ở mức mới ở quy mô doanh nhập khoa học và công nghệ”, ngày nghiệp, rất ít sản phẩm được tạo ra đạt 02/07/2019 tại Hà Nội, Trung tâm Nghiên mức mới với thị trường. Phương thức thực hiện đổi mới quy trình của doanh nghiệp cũng mới chỉ dừng lại ở hoạt động đầu tư vào mua sắm máy móc thiết bị phần mềm. Điều quan trọng hơn là hoạt động đổi mới của doanh nghiệp được thực hiện khép kín với tỷ lệ nguồn vốn đầu tư cho đổi mới từ vốn tự có là khá cao, trong khi mức độ hợp tác với các tổ chức nghiên cứu phát triển thấp. Thực trạng này ở Việt Nam khác hẳn với Pháp, nơi mà hoạt động đổi mới được thực hiện thông qua cứu và Phát triển hội nhập KH&CN quốc hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp và tế (VISTIP) tổ chức Tọa đàm “Giải pháp Viện, trường. Doanh nghiệp không nhất thúc đẩy đổi mới công nghệ cho doanh thiết phải có bộ phận nghiên cứu và triển nghiệp”. khai (R&D) nội bộ nhưng lại đạt tỷ lệ đổi Trong bối cảnh hiện nay, phát triển mới công nghệ cao. công nghệ là chìa khóa thành công của Bức tranh này ở các doanh nghiệp doanh nghiệp. Tuy nhiên các doanh nhỏ và vừa còn ảm đạm hơn. Kết quả điều nghiệp Việt Nam hiện nay đang đối mặt tra của Bộ Công Thương cho thấy có đến với khó khăn về đổi mới công nghệ. Các 79% Doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNNVV) diễn giả cùng đại biểu tham gia Tọa đàm chưa chuẩn bị cho cuộc CMCN 4.0, 55% đã cùng nhau thảo luận, phân tích thực DNNVV đang tìm hiểu, nghiên cứu, 19% trạng đổi mới công nghệ trong doanh đã xây dựng kế hoạch, và chỉ có 12% đang nghiệp, đồng thời đề xuất một vài các giải triển khai các biện pháp ứng phó. pháp có tính khả thi. Về giải pháp, Tọa đàm cũng đã đề Kết quả điều tra thử nghiệm về đổi xuất một số giải pháp về thể chế, chính mới sáng tạo của 8.000 doanh nghiệp sách và môi trường kinh doanh, giải pháp ngành chế biến chế tạo giai đoạn 2014- về hạ tầng số và kinh tế số, giải pháp về 2016 do Cục Thông tin Khoa học và Công phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng và nghệ Quốc gia thực hiện cho thấy, số chất lượng cao, giải pháp về hợp tác và Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 10
hội nhập quốc tế trong hợp tác đổi mới, Hàn lâm KH&CN Việt Nam (VAST), cải tiến, chuyển giao công nghệ, trong đó trường ĐH Cần Thơ (CTU) và Học viện nhấn mạnh giải pháp về thể chế, chính Nông nghiệp Việt Nam (VNUA). sách kiến nghị xóa bỏ các rào cản và thực Chương trình này là một khóa huấn thi chính sách có hiệu quả đóng vai trò luyện chuyên sâu diễn ra trong vòng 18 tiên quyết đối với đổi mới công nghệ tháng dưới sự điều hành của các chuyên trong doanh nghiệp. gia người Úc và ưu tiên cho các lĩnh vực Nguồn: CESTC đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực nông nghiệp và thực phẩm… Dự kiến, kết thúc Aus4Innovation mở khóa đào tạo khóa học, mỗi đơn vị sẽ phải có ít nhất hai về thương mại hóa kết quả nghiên cứu đề xuất dự án về thương mại hóa kết quả Vừa qua, sáng kiến Aus4Innovation nghiên cứu. Các chuyên gia người Úc sẽ đã khởi động chương trình thương mại đánh giá các đề xuất này dựa trên một số hóa các kết quả nghiên cứu khoa học và tiêu chí: Tính mới, tính hiệu quả; Tính khả công nghệ nhằm nâng cao năng lực, kĩ thi về thương mại, khả năng sinh lợi năng kết nối và chuyển giao công nghệ nhuận của mô hình kinh doanh; Ưu tiên của các tổ chức nghiên cứu công lập và đối tượng hưởng lợi của dự án là nữ, mang các cơ quan nhà nước liên quan. lại lợi ích cho người nghèo và có tác động tích cực tới môi trường. Một đại diện lãnh đạo của các trường, cục và viện nghiên cứu và một học viên tham gia sẽ được lựa chọn để tham gia một khóa học trải nghiệm thực tế tại Úc một tuần. Aus4Innovation là một trong sáu sáng kiến mà chính phủ Úc tài trợ cho Việt Nam trị giá 10 triệu đô la Úc, thông qua đối tác là Bộ KH&CN. Tham gia chương trình này có Cục H.L (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) phát triển Thị trường và Doanh nghiệp KH&CN, Bộ KH&CN (NATEC), Viện Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 11
GƯƠNG ĐIỂN HÌNH TIÊN TIẾN VỀ KHOA HỌC, CÔNG NGHỆ VÀ ĐỔI MỚI SÁNG TẠOVÀ Hai học ĐMST sinh giành Huy chương vàng gồm 6 học sinh Trường THCS Giảng Võ Olympic phát minh và sáng chế thế giới (Ba Đình, Hà Nội), 2 học sinh Trường Tại Olympic phát minh và sáng chế THCS Cầu Giấy (Cầu Giấy, Hà Nội) và 1 thế giới (WICO) năm 2019 diễn ra từ học sinh Trường THPT Chu Văn An (Tây ngày 25 đến 27-7 ở tại Seoul, Hàn Quốc, Hồ, Hà Nội) đạt được kết quả hết sức ấn 2 sáng chế của học sinh Việt Nam đều tượng. Cụ thể: Sáng chế “Chế phẩm xử lý xuất sắc giành huy chương vàng. ô nhiễm dầu từ nấm men tạo màng sinh học trên than sinh học có nguồn gốc từ Trấu”; và Sáng chế “Ứng dụng nano bạc để nâng cao hiệu suất của thiết bị chưng cất nước ngọt sử dụng năng lượng mặt trời” đều được đánh giá cao bởi tính mới, sáng tạo và thiết thực. Cùng đạt huy chương vàng, 2 sáng chế trên còn giành 2 giải đặc biệt cho các sáng chế tốt nhất của Đại học Chulalongkorn Thái Lan (Nhóm Sinh - Hoá) và của Hiệp hội Khoa học trẻ Indonesia (Nhóm Vật lí). WICO là cuộc thi thường niên được thành lập và tổ chức bởi Hiệp hội Phát Gương mặt nhà khoa học hàng đầu minh Sáng chế các trường Đại học Hàn châu Á 2019: Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp Quốc và được Quốc hội Hàn Quốc bảo Với mong muốn tạo ra sản phẩm trợ. WICO là cuộc thi về những phát minh phục vụ cộng đồng, Tiến sỹ Nguyễn Thị và sáng chế có tính mới, sáng tạo và thiết Hiệp (sinh năm 1981, Trưởng Bộ môn Kỹ thực. Cuộc thi được chấm bởi Ban giám thuật Y Sinh, Trường Đại học Quốc tế - khảo quốc tế, theo các tiêu chí chặt chẽ Đại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh) kiên được xác định bởi các nhà khoa học hàng trì theo đuổi đam mê nghiên cứu khoa học đầu có uy tín. Kỳ thi dành cho học sinh từ lĩnh vực kỹ thuật y sinh, dù con đường này lớp 6 đến lớp 12 trên toàn thế giới. Năm đã và đang còn nhiều chông gai. 2019, cuộc thi WICO được tổ chức tại Với nhiều thành tựu khoa học nổi Seoul, Hàn Quốc, có 22 nước trên thế giới bật, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp là một trong tham dự với 345 sáng chế ở tất cả các lĩnh hai nhà khoa học Việt Nam có tên trong vực khoa học. danh sách 100 nhà khoa học hàng đầu Việt Nam có 2 phát minh, sáng chế châu Á năm 2019 do Tạp chí khoa học thuộc lĩnh vực Sinh - Hóa và Vật lí của 2 Asian Scientist (Singapore) vừa bình nhóm nghiên cứu Khoa học liên trường chọn. Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 12
Trong hơn 10 năm nghiên cứu khoa thưởng Nhà khoa học tài năng trẻ thế giới học, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp đã có bảng do Quỹ L'Oréal - UNESCO trao tặng... thành tích đồ sộ với 107 công trình khoa Mới đây nhất, tháng 6/2019, với công học, trong đó 2 chương sách chuyên khảo, trình Keo thông minh trong điều trị lành 56 bài báo khoa học trên các tạp chí quốc thương, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp đã tế uy tín, hơn 30 bài trong kỷ yếu hội nghị giành giải Nhất Giải thưởng sáng tạo TP quốc tế, 10 bài trên các tạp chí trong nước Hồ Chí Minh năm 2019 ở lĩnh vực khoa và 4 sáng chế. Các công trình của chị theo học cơ bản. Đây là một loại keo dùng để hướng nghiên cứu về vật liệu ứng dụng cầm máu, diệt khuẩn và đẩy nhanh quá trong y học, đặc biệt là vật liệu trong nước trình tái tạo mô, làm lành vết thương trong với giá thành rẻ cho người dân. Trong đó, thời gian ngắn. Giải pháp này giúp những chị tập trung nghiên cứu về vật liệu điều người dân ở xa bệnh viện có thể tự sơ cứu, trị cho da, vật liệu kháng khuẩn để điều trị điều trị vết thương nhanh chóng. Keo đã từ xa, vừa tiện lợi, giảm đau cho bệnh được thử nghiệm trên tế bào động vật; nhân vừa tránh nhiễm trùng chéo khi phải đánh giá có tính ứng dụng rộng rãi và đến bệnh viện điều trị. thương mại hóa cao. Không dừng lại ở đó, từ khả năng hỗ trợ lành vết thương, tái tạo tế bào tốt, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp đang tiếp tục nghiên cứu phát triển keo thông minh này theo nhiều hướng ứng dụng khác nhau để điều trị các bệnh khác. Nhắn nhủ với các bạn trẻ đang lựa chọn nghiên cứu khoa học, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp cho rằng con đường Trong suốt quá trình nghiên cứu khoa này không dễ dàng, để nghiên cứu khoa học, Tiến sỹ Nguyễn Thị Hiệp liên tục học thành công không chỉ cần có đam mê được vinh danh tại các giải thưởng khoa mà phải quyết tâm, luôn cố gắng vượt qua học trong nước cũng như quốc tế. Năm mọi khó khăn, thử thách. 2016, chị giành giải thưởng Nhà nghiên Nguồn: TTXVN cứu khoa học trẻ tài năng (L’Oreal National Fellowship). Năm 2017, chị nhận giải thưởng Nhà khoa học nữ trẻ ASEAN-US; năm 2018, nhận Giải Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 13
NGHIÊN CỨU, NHẬN ĐỊNH Nghiên cứu của Oxford Tự động hóa không phải là một xu Economics: robot và tự động hóa công hướng mới trong sản xuất, khi ngành công nghiệp chiếm 20 triệu việc làm vào năm nghiệp ô tô đã sử dụng 43% số robot trên 2030 thế giới kể từ năm 2016. Tuy nhiên, chi Ngày 25/6/2019, Công ty dự báo và phí cho robot đang trở nên rẻ hơn so với phân tích định lượng toàn cầu Oxford nhân công của con người, một phần là do Economics đã công bố báo cáo “How giá thành máy móc giảm. Đơn giá trung Robots Change The World” (Robot thay bình cho mỗi robot đã giảm 11% trong đổi thế giới như thế nào?) cho thấy, công giai đoạn 2011 - 2016. Thêm vào đó, trí nghệ robot liên quan sẽ đáp ứng khoảng tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng có khả 20 triệu việc làm sản xuất trên toàn thế năng hoạt động trong các quy trình phức giới trong thập kỷ tới. Điều đó có nghĩa là tạp và bối cảnh đa dạng hơn, trong khi nhu khoảng 8,5% lực lượng lao động sản xuất cầu đối với hàng hóa sản xuất cũng tăng toàn cầu có thể bị thay thế bởi robot vào lên. AI sẽ thúc đẩy năng suất và tăng năm 2030. trưởng kinh tế, cũng như thúc đẩy các ngành công nghiệp thậm chí chưa tồn tại, nhưng Oxford Economics cũng cảnh báo rằng cuộc cách mạng robot có thể dẫn đến bất bình đẳng thu nhập trầm trọng. Ảnh hưởng của xu hướng tự động hóa nhanh, mạnh này đến sản lượng kinh tế là rất lớn. Oxford Economics ước tính, việc tăng sử dụng AI và công nghệ robot liên quan ở mức 30% sẽ dẫn đến sự tăng 5,3% GDP toàn cầu, tương đương 4,9 nghìn tỷ USD, so với các dự báo hiện tại đối với năm 2030. Tuy nhiên, lợi ích lớn này sẽ không được phân phối đồng đều trên toàn thế giới hay chính trong mỗi quốc gia. Điều này được lý giải một phần là bởi những công nhân có kiến thức và tư duy đổi mới trong sản xuất có xu hướng tập trung ở các thành phố lớn hơn hay quốc Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 14
gia phát triển hơn, khiến những kỹ năng trung vào một số khu vực nhất định của đó khó để tự động hóa hơn. Đó cũng là lý những nước phát triển và các nước đang do tại sao các khu vực đô thị sẽ đối phó phát triển sẽ không đón bắt được các cơ tốt hơn với sự tự động hóa gia tăng. hội đó. Nhìn chung, việc sử dụng robot và Báo cáo của Oxford Economics nhận AI ngày càng tăng có thể sẽ tạo ra việc định các nước Mỹ, Đức, Anh, Pháp, Nhật làm mới với tốc độ tương đương với số Bản, Hàn Quốc và Úc dễ bị tổn thương công việc sẽ bị mất, nhưng các khu vực nhất do mất việc làm do sự lan rộng của nghèo hơn sẽ không được hưởng lợi như tự động hóa trong công nghiệp. Sự phụ nhau từ việc tạo công việc mới này do thuộc vào việc làm sản xuất, cường độ sử khoảng cách về kỹ năng. Điều đó sẽ dẫn dụng robot hiện nay trong sản xuất và đến sự bất bình đẳng thu nhập gia tăng năng suất của lực lượng lao động sản xuất giữa các thành phố và khu vực nông thôn, là những chỉ số chính để xác định khả cũng như giữa các khu vực trên thế giới. năng mất việc làm của người lao động. Guy Ryder, Tổng giám đốc Tổ chức Lao Những người lạc quan vẫn cho rằng động Quốc tế (ILO), nhấn mạnh khía cạnh AI và robot sẽ tạo ra số lượng công việc chính trị của chủ nghĩa bảo hộ sẽ đẩy mới tương đương với số công việc sẽ nhanh quá trình phát triển của AI và robot được robot đảm nhận và chúng ta không cùng các công nghiệp hỗ trợ. Nhu cầu đưa nên lo lắng quá nhiều. Theo Diễn đàn kinh quá trình sản xuất trở lại các nước tiên tiến tế thế giới (WEF), AI và công nghệ robot đang ở mức cao chưa từng thấy, mặc dù liên quan cũng sẽ thúc đẩy tăng trưởng thực tế không phải số lượng việc làm mà kinh tế và do đó tạo ra nhiều cơ hội việc chính là AI và các quy trình robot đang làm bổ sung, giống như các làn sóng đổi được đưa trở lại các nước đang phát triển. mới công nghệ khác trong quá khứ đã Ngoài ra, sự bất bình đẳng có thể thực hiện, từ động cơ hơi nước đến máy ngày càng tăng. Khi công nghệ ngày càng tính. Đặc biệt, các hệ thống AI và robot sẽ chiếm ưu thế trong nền kinh tế toàn cầu, giúp tăng năng suất, giảm chi phí và cải khu vực nào thúc đẩy sự phát triển công thiện chất lượng và phạm vi sản phẩm mà nghệ sẽ ngày càng củng cố vị trí quyết các công ty có thể sản xuất. Trung Quốc định. Khi xu hướng này lan rộng trên toàn sẽ dẫn đầu trong việc sản xuất các sản cầu, bất bình đẳng sẽ trở nên tồi tệ hơn. phẩm được tăng cường AI (robot, xe Do tính chất khó đo lường và xuyên biên không người lái, máy bay không người giới của nền kinh tế kỹ thuật số, các khoản lái, v.v.) trong cuộc Cách mạng công thu thuế của chính phủ bị thiệt hại nặng nghiệp lần thứ tư này. nề, làm giảm đầu tư vào cơ sở hạ tầng, y Tuy nhiên, những công việc mới hay tế và giáo dục. Ngành công nghệ cũng thu những ngành công nghiệp mới đó sẽ tập hút nhân tài từ khắp nơi trên thế giới, dẫn Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 15
đến thiếu hụt nguồn nhân lực ở một số triển vốn mang đến cho họ những cơ hội quốc gia. Tất cả các nền kinh tế hiện nay nghề nghiệp tốt nhất. đều đang cần những người lao động có tay Nguồn: Oxford Economics nghề cao làm việc trong các lĩnh vực như AI và robot, nhưng những cá nhân tài năng dù phân bố toàn cầu lại có xu hướng thích sống ở các thành phố an toàn và phát CHỊU TRÁCH NHIỆM XUẤT BẢN Cục Thông tin Khoa học và Công nghệ quốc gia; Văn Phòng Bộ; Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Truyền thông Khoa học và Công nghệ CHỈ ĐẠO THỰC HIỆN Trần Đắc Hiến, Nguyễn Thị Ngọc Diệp, Trần Quang Tuấn. BAN BIÊN TẬP Trưởng Ban: Trần Thị Thu Hà Phó Trưởng Ban: Phùng Anh Tiến, Nguyễn Hoàng Giang Thành viên: Nguyễn Mạnh Quân, Nguyễn Lê Hằng, Phạm Thu Thảo, Nguyễn Hạnh. Bản tin Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, Số 7/2019 16