zunia.vn

Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z

zunia.vn

» Luận Văn - Báo Cáo

» Báo cáo khoa học

Báo cáo "Bảo hiến, cơ chế bảo hiến và cơ chế bảo hiến Việt Nam "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Báo xấu

106
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bảo hiến, cơ chế bảo hiến và cơ chế bảo hiến Việt Nam Chính quyền địa phương được tổ chức thành 2 bộ phận. Bộ phận thứ nhất bao gồm hệ thống các cơ quan hành chính các cấp, thực thi mệnh lệnh của cơ quan hành chính nhà nước cấp trên tại địa phương, hệ thống thứ hai là hệ thống các cơ quan tự quản gồm hội đồng nhân dân cấp xã và cấp tỉnh. Hội đồng nhân dân tỉnh có quyền ban hành luật để điều chỉnh các vấn đề thuộc địa phương của mình...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo "Bảo hiến, cơ chế bảo hiến và cơ chế bảo hiến Việt Nam "

Nghiªn cøu - trao ®æi GS.TS. LÊ MINH TÂM * 1. B o hi n là nhu c u khách quan toàn gi ng nhau. i u này có th do m y lí Tư tư ng v b o hi n ã hình thành t do sau ây: Th nh t, do tính ch t, n i dung khi có s xu t hi n nh ng văn b n có tính và ý nghĩa c bi t c a hi n pháp trong i hi n pháp nhưng nó ch th c s tr nên ph s ng nhà nư c, i s ng xã h i và i s ng bi n và có tính hi n th c khi có hi n pháp cá nhân c a con ngư i, nên xét v m t lí thành văn (1787). Tư tư ng v b o hi n thuy t, b o hi n luôn là nhu c u khách quan cao ch quy n nhân dân, b o v và phát huy và có nh ng c tính chung. Nhưng bên nh ng giá tr xã h i l n mà nhân lo i luôn c nh nh ng c trưng chung thì hi n pháp hư ng t i, ư c ghi nh n trong hi n pháp c a m i nư c l i có nh ng khác bi t riêng. ti n b như dân ch , t do, bình ng, bác ng th i, cùng v i s phát tri n c a xã ái, công b ng, ti n b …. Trong m y th k h i, ph m vi i u ch nh c a hi n pháp qua, nh ng cu c tìm ki m các mô hình cơ không c nh mà luôn có s bi n i tuỳ ch b o hi n di n ra khá sôi n i và cho n thu c vào tình hình c a m i nư c và qu c nay, v i th , có th khái quát thành hai t . Th hai, v m t lí thuy t, do có s khi m phương th c t ch c cơ b n c a cơ ch b o khuy t c a các mô hình t ch c và th c hi n, trong ó m i phương th c l i có hi n quy n l c nhà nư c, xây d ng và th c nh ng mô hình t ch c khác nhau. thi pháp lu t nên b o hi n ư c xem là s phương th c th nh t, cơ ch b o hi n phát tri n ti p t c nh m kh c ph c các không có cơ quan chuyên trách (hay cơ khi m khuy t ó. Th ba, th c ti n t ch c quan b o hi n c l p). Trong cơ ch này, và th c hi n quy n l c nhà nư c, xây d ng th m quy n th c hi n các ho t ng b o và th c thi pháp lu t cho th y tình tr ng vi hi n có th giao cho nhi u cơ quan khác hi n di n khá ph bi n trong các qu c gia nhau như qu c h i, cơ quan thư ng tr c c a và m t cơ ch b o hi n hoàn thi n, ho t qu c h i, toà án… phương th c th hai, ng có hi u qu ang ư c coi là m t m t cơ quan b o hi n chuyên trách như toà trong nh ng gi i pháp quan tr ng gi i án hi n pháp, h i ng hi n pháp, h i ng quy t th c tr ng ó. b o hi n... ư c t ch c và ho t ng 2. Cơ ch b o hi n - thu t ng và khái ni m thư ng xuyên theo lu t nh. Trong ti ng Vi t, “cơ ch ” ư c các nhà Th c t ã cho th y rõ là, m c dù b o ngôn ng h c gi i thích là cách th c theo hi n ư c th a nh n là quan tr ng và có ó m t quá trình ư c th c hi n. Trong tính khách quan nhưng m i nư c l i có cách ti p c n và gi i quy t v n không hoàn * Trư ng i h c Lu t Hà N i 32 T¹p chÝ luËt häc sè 4/2005
Nghiªn cøu - trao ®æi ti ng Nga, cơ ch (mexaHu3m) ư c hi u là b o v như th nào? Vì v y, vi c làm rõ hai c u trúc bên trong, phương th c v n hành c a n i dung này có ý nghĩa quan tr ng xác m t b máy, c a m t ki u ho t ng nào ó. nh cơ s khoa h c và th c ti n cho vi c Trong ti ng Anh, cơ ch (mechanism) ư c xây d ng cơ ch b o hi n. gi i nghĩa là m t quá trình t nhiên ho c ư c T nh ng phân tích trên có th hi u cơ thi t l p nh ó m t ho t ng nào ó ư c ch b o hi n theo hai nghĩa r ng và h p. Theo ti n hành ho c ư c th c hi n. Tuy nhiên, nghĩa r ng, cơ ch b o hi n là toàn b nh ng ch cơ ch thư ng ư c s d ng cùng v i y u t , phương ti n, phương cách và bi n các thu t ng khác hình thành nh ng pháp nh m b o m cho hi n pháp ư c tôn khái ni m chuyên môn như: Cơ ch quy n tr ng, ch ng l i m i s vi ph m hi n pháp có l c, cơ ch th c hi n quy n l c, cơ ch th x y ra. Theo nghĩa h p, cơ ch b o hi n là qu n lí, cơ ch qu n lí nhà nư c, cơ ch m t thi t ch ư c t ch c và ho t ng theo qu n lí kinh t , cơ ch i u ch nh pháp nh ng nguyên t c và quy nh c a pháp lu t lu t… Trong các k t h p nói trên, thu t ng th c hi n các bi n pháp nh m b o m cơ ch có n i hàm r ng hơn nhưng c th cho hi n pháp ư c tôn tr ng, ch ng l i m i hơn bao g m hai b ph n ch y u h p s vi ph m có th x y ra. thành ó là c u trúc (c a nhi u y u t có 3. N i hàm c a khái ni m cơ ch b o hi n m i quan h tương tác v i nhau, h p thành B o hi n là nhu c u khách quan nhưng m t h th ng) và phương th c v n hành cơ ch b o hi n l i là khái ni m ch a ng (phương pháp, hình th c ho t ng, v n các y u t khách quan và ch quan. B i vì, ng) c a h th ng ó. Nói cách khác, khái b o hi n là cái ph i làm nhưng làm th nào ni m v m t cơ ch c th ư c hi u là h (b n ch t, m c ích, n i dung, hình th c, th ng c u trúc c a nhi u y u t h p thành phương pháp, bi n pháp…) l i ph thu c và nh ng nguyên t c, phương th c v n vào các y u t ch quan như: S nh n th c hành c a h th ng ó. úng n v các v n có tính quy lu t, Thu t ng “b o hi n” ư c hi u theo nh ng giá tr c a hi n pháp và n i dung c a nghĩa chung nh t là b o v hi n pháp. Theo t ng nguyên t c, quy ph m hi n nh, trách t i n ti ng Vi t thì “b o v ” là t ng h p nhi m, năng l c t ch c và th c hi n các các bi n pháp ch ng l i m i s xâm bi n pháp b o v hi n pháp... ph m, gi cho luôn luôn ư c nguyên Hi n pháp là m t văn b n pháp lí có t m v n; là bênh v c b ng lí l gi v ng ý bao quát l n nh t và có giá tr pháp lí cao ki n, quan i m. Như v y, b o hi n có th nh t c a m t qu c gia, là n n t ng pháp lí ư c hi u là t ng h p các bi n pháp gi c a c h th ng pháp lu t. ng th i, hi n gìn, ch ng l i s vi ph m các nguyên t c và pháp còn là văn b n có tính chính tr , bên quy ph m hi n nh. Tuy nhiên, n u i sâu c nh nh ng quy nh pháp lí, hi n pháp còn hơn thì v n t ra là ph i làm rõ hai n i xác l p th ch chính tr , các nguyên t c và dung cơ b n c a b o hi n là b o v cái gì và nh ng m i quan h ph n ánh tương quan T¹p chÝ luËt häc sè 4/2005 33
Nghiªn cøu - trao ®æi c a các l c lư ng chính tr xã h i. Trong xu m cho các ch th quy n l c ho t ng hư ng v n ng và phát tri n c a xã h i theo úng gi i h n v th m quy n và trách hi n i, n i dung c a hi n pháp ngày càng nhi m ư c hi n pháp và pháp lu t quy nh. m r ng. Lúc u, n i dung c a hi n pháp - Ki m tra, giám sát tính h p hi n và h p ch y u t p trung vào vi c quy nh và i u pháp c a các văn b n quy ph m pháp lu t và ch nh các v n v b máy nhà nư c, th m các i u ư c qu c t , b o m s th ng nh t quy n, trình t thành l p các cơ quan nhà c a h th ng pháp lu t theo nguyên t c b o nư c trung ương, xác nh các m i quan m tính t i cao c a hi n pháp. h cơ b n gi a các cơ c u l n c a b máy - Ki m tra, giám sát vi c tôn tr ng và quy n l c nhà nư c trung ương và gi a th c hi n các quy nh c a hi n pháp v trung ương v i a phương. Ngày nay, h u quy n con ngư i, quy n công dân, b o m h t các hi n pháp hi n i u ch a ng h các giá tr nhân b n c a hi n pháp, b o m th ng các nguyên t c, quy nh v b n n i ch quy n nhân dân và gi i quy t úng m i dung cơ b n: T ch c b máy nhà nư c; các quan h gi a nhà nư c và cá nhân. quy n cơ b n c a con ngư i và quy n công - Phát hi n và gi i quy t các v n phát dân; th ch , ch quy n nhân dân và nh ng sinh v th m quy n gi a các cơ quan nhà nguyên t c chính tr cơ b n; nh ng v n nư c và các cá nhân có th m quy n (ch th v i ngo i và quan h gi a pháp lu t qu c quy n l c); các xung t pháp lu t có bi u gia và pháp lu t qu c t . Theo ó, n i hàm hi n vi hi n; các khi u ki n c a công dân c a b o hi n cũng m r ng theo ph m vi i v i cơ quan nhà nư c và các cá nhân có i u ch nh c a hi n pháp và khái ni m cơ th m quy n v các quy t nh, các hành vi ch b o cũng s có n i hàm r t r ng, bao có bi u hi n vi hi n. g m toàn b các thi t ch , phương ti n, V i nh ng n i dung trên, b o hi n bao nguyên t c, hình th c, phương pháp và bi n g m nhi u quá trình, nhi u ho t ng pháp t ch c và th c hi n các ho t ng: thư ng xuyên và không thư ng xuyên, có - Gi i thích hi n pháp b o m cho th di n ra trư c ho c sau m i quá trình, các nguyên t c, quy nh c a hi n pháp ho t ng, v vi c xác nh, trong ó quá ư c nh n th c và th c hi n th ng nh t. trình này, ho t ng này có th ư c th c - Ki m tra và giám sát các quá trình, các hi n trư c quá trình kia, ho t ng kia và ho t ng c a các cơ quan l p pháp, hành ngư c l i. pháp và tư pháp nh m b o m s ph i h p th c hi n các quá trình, ho t ng và cân b ng quy n l c, làm cho quy n l p ó, òi h i ph i có m t cơ ch b o hi n pháp ph i ph c tùng quy n l p hi n; quy n tương ng, ng b và th ng nh t. hành pháp và quy n tư pháp ph i ph c tùng Xét v phương di n c u trúc h th ng quy n l p hi n và quy n l p pháp; h n ch thì cơ ch b o hi n ph i g m nhi u thi t ch quy n l c c a các cơ quan nhà nư c và các khác nhau, trong ó có thi t ch b o hi n cá nhân ư c trao quy n l c nhà nư c, b o c l p theo ki u h i ng b o hi n như mô 34 T¹p chÝ luËt häc sè 4/2005
Nghiªn cøu - trao ®æi hình c a Pháp hay toà án hi n pháp, như mô 4. Cơ quan b o hi n c l p hình c a m t s nư c châu Âu (C ng hoà Mô hình cơ quan b o hi n c l p là m t Áo, CHLB c, C ng hoà Séc...) hay châu trong nh ng thi t ch có tính ph bi n, ư c Á (Hàn Qu c, Thái Lan...); nh ng thi t ch nhi u qu c gia áp d ng và mang l i nh ng t n t i ngay trong chính cơ c u c a cơ quan hi u qu thi t th c. S t n t i và phát tri n l p pháp (các u ban c a qu c h i), hành c a các mô hình này cho th y rõ s c n thi t pháp (các b ) và tư pháp (các toà án) và ph i nghiên c u và v n d ng nh ng y u t thi t ch khác như s giám sát c a nhân dân h p lí c a nó. Tuy nhiên, th c t c a các và các l c lư ng xã h i... Như v y, cơ quan nư c cũng cho th y là còn nhi u v n ph i b o hi n c l p như h i ng b o hi n, toà ti p t c xem xét như tính ch t, n i dung, hi n pháp ch là m t trong nh ng b ph n th m quy n, m c , giá tr c a các quy t c a cơ ch b o hi n, ch không ph i là thi t nh, phán quy t do cơ quan này ưa ra, m i ch duy nh t c a cơ ch b o hi n. Th c ti n quan h gi a cơ quan b o hi n c l p v i ho t ng b o hi n c a các nư c ã cho các cơ quan khác, hình th c và phương pháp th y, vi c thành l p thi t ch b o hi n c t ch c và ho t ng... ây, chúng tôi ch l p như h i ng b o hi n hay toà hi n nêu m y nh n xét ban u như sau: pháp là r t c n thi t nhưng chưa . Các u Th nh t, v tính ch t, cơ quan b o hi n ban c a qu c h i, các b trong chính ph , c l p không ph i là m t cơ c u thu c các toà án luôn óng vai trò quan tr ng quy n l p pháp, hành pháp hay tư pháp mà trong các quá trình b o hi n. Bên c nh ó, là m t thi t ch có tính c l p cao. Có th nhân dân v i tư cách là cá nhân và c ng xem nó như là m t thi t ch quy n l c b ng cũng có vai trò r t l n trong các ho t sung nh m b o m cho quy n l p hi n. V ng vi c b o hi n thông qua cơ ch ph n m t lí thuy t, quy n l p hi n là quy n g c, bi n xã h i, trưng c u dân ý, phát hi n và ng v trí cao hơn quy n l p pháp, hành ki n ngh gi i quy t các v n b o v pháp và tư pháp. Ch th c a quy n l p hi n pháp... hi n thu c v nhân dân. Vì v y, m c dù Xét v phương di n c a các m i quan trong các qu c gia hi n i, quy n l p hi n h và nguyên t c v n hành c a cơ ch b o thư ng ư c giao cho qu c h i nhưng hi n thì c n thi t ph i xác l p rõ nh ng m i nguyên t c trưng c u dân ý v nh ng v n quan h , quy nh rõ th m quy n, trách quan tr ng c a t nư c, nh t là v n thay nhi m cho m i b ph n h p thành c a cơ i các nguyên t c và quy nh c a hi n ch b o hi n trên cơ s ó xây d ng và th c pháp luôn gi vai trò tr ng y u và ư c ghi hi n các nguyên t c, quy nh c th nh m nh n trong hi n pháp. Hi n ang có nh ng b o ms c l p tương i c a m i thi t hư ng nghiên c u lí lu n nh m ch ng minh ch , cơ ch ph i h p và trách nhi m c a các cho s c n thi t ph i b sung vào lí thuy t thi t ch v n hành ng b và có hi u phân chia ba quy n m t lo i quy n m i, ó qu c a toàn b cơ ch b o hi n. là quy n thanh tra, giám sát. Tuy nhiên, dù T¹p chÝ luËt häc sè 4/2005 35
Nghiªn cøu - trao ®æi lí thuy t ó có ư c công nh n thì cơ quan hoà các quan h quy n l c và chính tr . b o hi n c l p cũng không ph i là m t cơ Th ba, b máy c a cơ quan b o hi n c u quy n l c l n ư c trao toàn b c l p ph i tinh và g n, bao g m nh ng quy n này gi ng như ba cơ c u quy n l c ngư i có năng l c chuyên môn cao, có uy l n l p pháp, hành pháp và tư pháp. tín l n và kinh nghi m phong phú có th Th hai, cơ quan b o hi n c l p có gi i quy t hài hoà các v n có tính chính tính chuyên nghi p r t cao. Xét v ch c tr , pháp lí và o c t m cao. năng, cơ quan này có hai ch c năng cơ b n T nh ng nh n xét nói trên, có th rút ra ó là: Ch c năng chuyên môn và ch c năng m t s k t lu n như sau: (1) Cơ ch b o tài phán. Tính chuyên nghi p c a cơ quan hi n là m t khái ni m r ng, bao g m nhi u b o hi n c l p th hi n rõ nh t trong th c y u t h p thành, trong ó cơ quan b o hi n hi n ch c năng chuyên môn. D a trên s c l p là y u t có v trí, vai trò c bi t hi u bi t sâu r ng v các nguyên t c và quy trong cơ ch ó; (2) Cơ quan b o hi n c ph m hi n nh, cơ quan này ti n hành các l p có tính chuyên nghi p r t cao; (3) Cơ ho t ng ki m tra, giám sát trong th m quan b o hi n c l p có ch c năng và quy n ư c giao th m nh, ánh giá th m quy n riêng, không gi ng v i các cơ tính h p hi n và m c vi hi n c a các văn quan thu c ba h th ng l p pháp, hành pháp b n quy ph m pháp lu t (toàn b hay m t và tư pháp. ph n), các quy t nh và hành vi c a các cơ 5. Cơ ch b o hi n Vi t Nam quan nhà nư c và cá nhân có th m quy n nư c ta, v n b o hi n ã ư c t ra ưa ra các ý ki n, quy t nh, ki n ngh v i và t ch c th c hi n t khi có Hi n pháp năm cơ quan và cá nhân có th m quy n có bi n 1959. M c dù khái ni m cơ ch b o hi n còn pháp gi i quy t theo th m quy n úng quy ít ư c s d ng nhưng thay vào ó khái ni m nh c a hi n pháp. Tính chuyên nghi p giám sát hi n pháp l i ư c s d ng m t cách cũng là cơ s cho vi c th c hi n ch c năng ph bi n. Xét v các phương di n cơ s pháp tài phán. Cơ quan b o hi n c l p s xem lí, tính ch t, c u trúc, n i dung và phương xét và ưa ra các phán quy t có tính b t th c v n hành c a cơ ch b o hi n thì có th bu c ph i th c hi n i v i các cơ quan và nói là chúng ta ã có cơ ch b o hi n nhưng cá nhân có liên quan (tuỳ thu c vào th m ó là cơ ch còn chưa hoàn thi n, ng b và quy n ư c quy nh trong lu t t ch c và còn thi u nhi u y u t c n thi t. ho t ng c a cơ quan này). Tuy nhiên, tài V cơ s pháp lí, t Hi n pháp năm phán b o hi n khác v i tài phán tư pháp và 1959 ã có các quy nh v giám sát hi n tài phán hành chính c v tính ch t, n i pháp. Các hi n pháp năm 1980, năm 1992 dung, th t c và giá tr c a các phán quy t. và Hi n pháp năm 1992 s a i ti p t c Ngoài ra, tính chuyên nghi p cũng là y u t phát tri n và có các quy nh y hơn. c n thi t cơ quan b o hi n c l p th c Nhi u o lu t như: Lu t ban hành văn b n hi n các ho t ng có tính ch ư c và i u quy ph m pháp lu t, Lu t t ch c Qu c h i, 36 T¹p chÝ luËt häc sè 4/2005
Nghiªn cøu - trao ®æi Lu t t ch c Chính ph , Lu t ho t ng toàn di n các v n lí lu n và th c ti n giám sát c a Qu c h i… ã th hoá các quy xác l p cơ s khoa h c cho vi c xây d ng nh c a hi n pháp v ho t ng giám sát cơ ch b o hi n c a Vi t Nam theo hư ng hi n pháp hình thành cơ s pháp lí cho vi c truy n th ng, hi n i, hi u qu . ti n hành các ho t ng giám sát hi n pháp. - T ch c t ng k t th c ti n t ch c và V ch th tham gia vào các ho t ng ho t ng giám sát hi n pháp nư c ta giám sát hi n pháp, có nhi u cơ quan và cá trong th i gian qua có cơ s cho vi c ti p nhân ư c giao th m quy n và trách nhi m t c c ng c và hoàn thi n cơ ch b o hi n này như: Qu c h i, U ban thư ng v Qu c c a Vi t Nam theo hư ng truy n th ng, h i, Ch t ch nư c, Th tư ng Chính ph , hi n i và hi u qu . Vi n ki m sát nhân dân t i cao, Toà án - Thành l p cơ quan b o hi n chuyên nhân dân t i cao.... Bên c nh ó, i tư ng, trách c a Vi t Nam. Theo chúng tôi, vào nguyên t c và trình t th c hi n các ho t th i i m này, nhu c u v vi c thành l p cơ ng giám sát hi n pháp cũng ã ư c xác quan này ã tr nên c p bách và chúng ta nh (tuy chưa th t rõ ràng và y ). cũng ã có các i u ki n c n thi t Tuy nhiên, cơ ch b o hi n c a nư c ta thành l p cơ quan này. còn nhi u khi m khuy t và hi u qu ho t - Như ã trình bày trên và qua kinh ng còn r t th p. Có th nêu m y như c nghi m c a nhi u nư c cho th y, cơ quan i m chính c a cơ ch b o hi n nư c ta: (1) b o hi n c l p ch t p trung (và ch có Cơ s pháp lí còn chưa y ; (2) Cơ c u th ) gi i quy t m t s lo i vi c cơ b n t ch c còn chưa rõ ràng, phân tán, còn ( ư c xác nh rõ trong lu t v t ch c và thi u nh ng y u t thi t y u và vi c xác ho t ng c a cơ quan này), r t nhi u ho t nh ch c năng, nhi m v còn chưa phù ng b o hi n ư c trao cho các cơ quan h p; (3) N i dung c a các ho t ng b o khác nhau th c hi n. Vì v y, m t trong hi n còn h n h p, chưa toàn di n; (4) Trình nh ng hư ng quan tr ng là ph i ti p t c t , th t c, phương th c ho t ng b o hi n c ng c và phát tri n h th ng các cơ quan còn chưa rõ ràng, y và c th . ư c giao nhi m v gi i thích hi n pháp, Trư c yêu c u c a s nghi p công ki m tra, giám sát tính h p hi n c a các văn nghi p hoá, hi n i hoá t nư c, xây b n quy ph m pháp lu t và các ho t ng d ng Nhà nư c pháp quy n xã h i ch có liên quan n b o v hi n pháp. nghĩa Vi t Nam c a dân, do dân, vì dân và - Xây d ng và hoàn thi n pháp lu t v ch ng h i nh p qu c t , nhu c u hoàn thi n cơ ch b o hi n là r t c n thi t. b o hi n, bao g m các lu t quy nh v t th c hi n ư c nhi m v này, c n ti n hành ch c và ho t ng c a các thi t ch c th m t s gi i pháp ch y u sau: c a cơ ch b o hi n và các lu t v th t c, - T ch c nghiên c u m t cách cơ b n, quy trình ti n hành các ho t ng b o hi n./. T¹p chÝ luËt häc sè 4/2005 37

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA

165 tài liệu

2066 lượt tải

THÔNG TIN

TRỢ GIÚP

HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG

Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.