Báo cáo " Đổi mới nội dung chương trình và phương pháp đào tạo môn luật hành chính "

Chia sẻ: Phung Han | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

Thêm vào BST

Báo xấu

60
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đổi mới nội dung chương trình và phương pháp đào tạo môn luật hành chính Ngược lại, có những hành vi chỉ thoả mãn nhu cầu của chủ thể nhất định nhưng lại xâm phạm tới lợi ích của người khác, xâm phạm tới lợi ích chung của cộng đồng, đi ngược với mong muốn chung của xã hội. Điều đó làm cho đời sống xã hội mất đi sự ổn định, trật tự, thậm chí trở nên hỗn loạn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo " Đổi mới nội dung chương trình và phương pháp đào tạo môn luật hành chính "

®µo t¹o ThS. Hoµng v¨n sao * 1. Sù cÇn thiÕt ph¶i ®æi míi néi dung v nh÷ng g× kh«ng phï hîp víi nÒn h nh chÝnh ph−¬ng ph¸p ® o t¹o m«n luËt h nh chÝnh hiÖn nay. Trong qu¸ tr×nh ® o t¹o cö nh©n luËt ë n−íc Tõ thùc tr¹ng Êy m bÊy l©u nay khi nãi vÒ ta, viÖc ®æi míi néi dung tõng m«n häc v c¶i luËt h nh chÝnh l chóng ta ®ång c¶m ngay víi tiÕn ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y kh«ng chØ l ®ßi hái quan niÖm luËt h nh chÝnh l “mÖnh lÖnh, ®¬n cña c«ng t¸c ® o t¹o hiÖn nay, l yªu cÇu tÊt yÕu ph−¬ng…”, ®ång nghÜa víi cøng nh¾c. Ph¶i ®èi víi ®éi ngò c¸n bé gi¶ng d¹y m cßn l yªu ch¨ng quan ®iÓm ®ã ch−a ®¸nh gi¸ ®Çy ®ñ vÒ cÇu ®èi víi ng−êi häc trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu néi dung m chØ hiÓu luËt h nh chÝnh mét c¸ch c¶ trong v ngo i líp. h×nh thøc, phï hîp víi nÒn h nh chÝnh bao Tõ x−a ®Õn nay, néi dung ch−¬ng tr×nh ® o cÊp? Ng y nay, tr−íc ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ t¹o m«n luËt h nh chÝnh ®−îc thiÕt kÕ gåm thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x héi chñ nghÜa, chóng nhiÒu vÊn ®Ò cÊu th nh yÕu tè tÜnh. ChÝnh yÕu ta ph¶i l m râ hai yÕu tè quyÒn lùc v d©n chñ tè n y ® t¹o nªn luËt h nh chÝnh s¬ cøng, l hai mÆt cña mét vÊn ®Ò ph¶i tån t¹i song mang ®Ëm nÐt cña thêi tËp trung quan liªu bao song trong néi dung cña c¸c chÕ ®Þnh luËt cÊp, m©u thuÉn víi ®ßi hái v nh÷ng biÕn ®æi h nh chÝnh. hiÖn nay cña c«ng cuéc ®æi míi; thêi l−îng Néi dung ch−¬ng tr×nh ® o t¹o m«n luËt ph©n chia tØ lÖ gi¶ng v th¶o luËn cho tõng h nh chÝnh hiÖn nay, ngo i viÖc ph¶i kh¾c ch−¬ng chËm ®−îc thay ®æi nªn mét sè néi phôc nh÷ng bÊt cËp nªu trªn cßn ph¶i tù ®æi dung cò chËm ®−îc kh¾c phôc, néi dung míi míi, ®Ó phï hîp víi môc tiªu cña c«ng cuéc khã bæ sung kÞp thêi. §©y l mét trong nh÷ng c¶i c¸ch h nh chÝnh v x©y dùng nÒn h nh nguyªn nh©n lín ® l m h¹n chÕ nhËn thøc cña chÝnh d©n chñ, trong s¹ch, v÷ng m¹nh... ng−êi häc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña nÒn h nh V× thÕ, néi dung ch−¬ng tr×nh còng nh− chÝnh còng nh− yªu cÇu cña c«ng cuéc c¶i ph−¬ng ph¸p ® o t¹o m«n luËt h nh chÝnh ph¶i c¸ch h nh chÝnh hiÖn nay v sù nghiÖp c«ng ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó phï hîp víi viÖc ®æi míi c«ng t¸c ® o t¹o luËt hiÖn nay. nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc. Còng v× lÝ 2. §æi míi néi dung, ph−¬ng ph¸p v do n y m ng−êi ®äc v ng−êi häc d−êng nh− cã c¶m nhËn luËt h nh chÝnh l b¶o thñ v× mét thêi l−îng m«n luËt h nh chÝnh hiÖn nay sè lín khèi l−îng kiÕn thøc cÊu th nh nh÷ng a. §æi míi néi dung v thêi l−îng chÕ ®Þnh luËt h nh chÝnh - l s¶n phÈm cña c¬ Tr−íc ®ßi hái cña thùc tiÔn nÒn kinh tÕ chÕ tËp trung, tån t¹i tõ tr−íc c«ng cuéc ®æi míi (1986) ®Õn nay vÉn ch−a ®−îc tËp hîp v * Gi¶ng viªn chÝnh Khoa h nh chÝnh - nh n−íc ph¸p ®iÓn mét c¸ch ®Çy ®ñ nh»m lo¹i bít Tr−êng ®¹i häc luËt H Néi T¹p chÝ luËt häc sè 2/2003 59
®µo t¹o n−íc ta hiÖn nay, luËt h nh chÝnh cÇn ®æi míi chÊp h nh - ®iÒu h nh ®−îc n÷a m ph¶i më mét sè néi dung sau ®©y: réng h¬n ®Ó tiÕp cËn c¸c quan hÖ thuéc h nh * Theo kÕt cÊu ch−¬ng tr×nh ® o t¹o hiÖn chÝnh c«ng v ph©n biÖt gi÷a nã víi h nh nay, ch−¬ng I l ch−¬ng ®Ò cËp nh÷ng vÊn ®Ò chÝnh t−. §ã còng l nguyªn nh©n dÉn ®Õn chung cña luËt h nh chÝnh. §©y l ch−¬ng rÊt nh÷ng cuéc tranh luËn gay g¾t l cã nªn ®−a quan träng, l c¬ së ®Ó nghiªn cøu v ph©n tÝch hîp ®ång h nh chÝnh l mét trong nh÷ng néi c¸c vÊn ®Ò ë c¸c ch−¬ng tiÕp theo. Thêi l−îng dung cña luËt h nh chÝnh hay kh«ng? HoÆc ch−¬ng n y l 20 tiÕt. Néi dung cña nã ®Ò cËp vÊn ®Ò quan träng kh¸c nh− kh¸i niÖm quyÒn nh÷ng vÊn ®Ò mang tÝnh tæng qu¸t, giíi thiÖu h nh ph¸p, chøc n¨ng h nh ph¸p ph¶i ®−îc bæ vÒ luËt h nh chÝnh bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò vÒ sung ngay ë ch−¬ng n y. QuyÒn h nh ph¸p qu¶n lÝ, qu¶n lÝ nh n−íc, qu¶n lÝ h nh chÝnh kh¸c víi quyÒn h nh chÝnh; ho¹t ®éng h nh nh n−íc, quy ph¹m v quan hÖ ph¸p luËt h nh ph¸p kh¸c víi qu¶n lÝ h nh chÝnh ë chç n o, chÝnh, nguån cña luËt h nh chÝnh. Ngo i ra, theo tiªu chÝ n o? Tõ ®©y, ph−¬ng ph¸p ®iÒu ch−¬ng n y còng kh¸i qu¸t khoa häc luËt h nh chØnh cña luËt h nh chÝnh còng ph¶i ®−îc tiÕp chÝnh còng nh− mèi quan hÖ gi÷a ng nh luËt tôc nghiªn cøu v nhËn thøc l¹i. T−¬ng tù nh− h nh chÝnh víi c¸c ng nh luËt kh¸c. vËy th× mèi quan hÖ gi÷a luËt h nh chÝnh víi Tuy nhiªn, nh÷ng néi dung nãi trªn cßn c¸c ng nh luËt kh¸c còng ph¶i ®−îc r so¸t l¹i mang nÆng tÝnh lÝ luËn khoa häc ph¸p lÝ cña khi m ®èi t−îng ®iÒu chØnh v ph−¬ng ph¸p “c¸c n−íc anh em trong phe x héi chñ nghÜa” ®iÒu chØnh kh«ng cßn l tiªu chÝ “®éc quyÒn” tr−íc ®©y, ®Æc biÖt l Liªn X« cò. Cßn trong ®Ó ph©n biÖt gi÷a c¸c ng nh luËt. H¬n n÷a, t×nh h×nh hiÖn nay, tr−íc yªu cÇu cña viÖc c¶i hiÖn nay cßn næi lªn quan ®iÓm míi cho r»ng c¸ch ch−¬ng tr×nh ® o t¹o luËt th× nh÷ng vÊn nªn ph©n biÖt luËt h nh chÝnh víi c¸c ng nh ®Ò quan träng nh− ®èi t−îng ®iÒu chØnh, luËt kh¸c theo tiªu chÝ luËt c«ng v luËt t− nh− ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh, quan hÖ ph¸p luËt nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi ® l m. §©y l quan h nh chÝnh kh«ng thÓ gi÷ nguyªn m ph¶i tiÕp ®iÓm rÊt cÇn ®−îc nghiªn cøu. tôc nghiªn cøu, ch¼ng h¹n tr−íc ®©y chóng ta * Ch−¬ng II kh¸i qu¸t vÒ nh÷ng nguyªn t¾c chØ nªu mét c¸ch kh¸i qu¸t vÒ qu¶n lÝ, qu¶n lÝ c¬ b¶n trong qu¶n lÝ h nh chÝnh nh n−íc víi nh n−íc, qu¶n lÝ h nh chÝnh nh n−íc m thêi l−îng 5 tiÕt. Nh÷ng nguyªn t¾c n y trong ch−a l m râ b¶n chÊt cña chóng nªn kh«ng c¸c gi¸o tr×nh luËt hiÖn nay ®−îc h×nh th nh tõ ph©n biÖt ®−îc mét c¸ch r¹ch rßi gi÷a h nh thùc tiÔn qu¶n lÝ h nh chÝnh Nh n−íc ViÖt chÝnh qu¶n lÝ v h nh chÝnh phôc vô. Nh n−íc Nam. Do ®ã, nÕu tõ gãc ®é lÝ luËn, c¸c cuéc kh«ng chØ qu¶n lÝ x héi m cao h¬n thÕ, Nh tranh luËn vÒ c¬ së lÝ luËn còng nh− c¬ së ph¸p n−íc cßn cã nghÜa vô phôc vô x héi, phôc vô lÝ h×nh th nh nh÷ng nguyªn t¾c nªu trªn ng y d©n. Chõng n o Nh n−íc phôc vô d©n ch−a c ng trë nªn gay g¾t l ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh tèt tøc l Nh n−íc cßn nî d©n. ChÝnh v× thÕ khái. Ch¼ng h¹n c©u hái: V× sao nguyªn t¾c m ho¹t ®éng dÞch vô c«ng v dÞch vô h nh quyÒn lùc hay nguyªn t¾c ph©n cÊp - ph©n chÝnh c«ng khÈn tr−¬ng ra ®êi ®Ó ng y c ng quyÒn ch−a ®−îc c¸c nh khoa häc v c¸c phôc vô d©n ®−îc nhiÒu h¬n v thuËn tiÖn h¬n. chuyªn gia thùc tiÔn ph¸p lÝ thõa nhËn nã l ThÕ th×, ®èi t−îng ®iÒu chØnh cña luËt h nh nh÷ng nguyªn t¾c qu¶n lÝ h nh chÝnh c¬ b¶n chÝnh kh«ng cßn giíi h¹n ë nh÷ng quan hÖ trong c¸c gi¸o tr×nh luËt h nh chÝnh hay trong 60 T¹p chÝ luËt häc sè 2/2003
®µo t¹o c«ng t¸c ® o t¹o luËt ë n−íc ta hiÖn nay khi dÇu vËy, ë ch−¬ng n y vÉn ch−a kh¸i qu¸t ®Çy m néi dung xuyªn suèt to n bé ch−¬ng tr×nh ®ñ néi dung c¸c vÊn ®Ò d−íi gãc ®é lÝ luËn luËt h nh chÝnh vÉn kh¼ng ®Þnh luËt h nh khoa häc ph¸p lÝ m hÇu nh− chØ b¸m s¸t luËt chÝnh l ng nh luËt qu¶n lÝ nh n−íc, khi ®ã thùc ®Þnh ®Ó lÝ gi¶i tõng vÊn ®Ò. Do ®ã, kh«ng muèn qu¶n lÝ cã hiÖu qu¶ liÖu kh«ng cÇn ®Õn tr¸nh khái nh÷ng bÊt cËp mçi khi luËt thùc nguyªn t¾c quyÒn lùc ®−îc kh«ng? ®Þnh thay ®æi (m thùc tÕ c¸c v¨n b¶n ph¸p * H×nh thøc v ph−¬ng ph¸p qu¶n lÝ h nh luËt vÒ ph¹t h nh chÝnh lu«n ®−îc söa ch÷a, bæ chÝnh nh n−íc ®−îc bè côc ë ch−¬ng III víi sung). §iÒu ®ã ® l m h¹n chÕ søc thuyÕt phôc thêi l−îng 5 tiÕt. Ch−¬ng n y ®Ò cËp nh÷ng khi chóng ta muèn lÝ gi¶i vi ph¹m h nh chÝnh h×nh thøc ph¸p lÝ v nh÷ng h×nh thøc mang n o ®ã míi ph¸t sinh trong thùc tiÔn qu¶n lÝ tÝnh tæ chøc tån t¹i tÊt yÕu (thuyÕt phôc, c−ìng h nh chÝnh nh n−íc. V× vËy, vÊn ®Ò träng t©m chÕ, qu¶n lÝ h nh chÝnh v ph−¬ng ph¸p kinh l chóng ta ph¶i l m râ kh¸i niÖm vi ph¹m tÕ) trong qu¶n lÝ nh n−íc. Tuy nhiªn, ë h nh chÝnh? NÕu cã kh¸i niÖm vi ph¹m h nh ch−¬ng n y, nÕu xem xÐt tõ gãc ®é ý nghÜa chÝnh ®ñ søc thuyÕt phôc v khoa häc th× míi cña chóng th× mçi h×nh thøc, mçi ph−¬ng ph¸p ®ñ c¬ së ®Ó ph©n tÝch c¸c néi dung tiÕp theo l¹i ®ßi hái c¸ch thøc thùc hiÖn kh¸c nhau bëi mét c¸ch cã hÖ thèng. Kh¸i niÖm vi ph¹m c¸c chñ thÓ kh¸c nhau. V× thÕ, cÇn thay ®æi h nh chÝnh l vÊn ®Ò kh¸ phøc t¹p nh−ng rÊt c¸ch tiÕp cËn còng nh− lËp luËn trong c¸c gi¸o tiÕc l tõ §iÒu lÖ ph¹t vi c¶nh ®Õn Ph¸p lÖnh xö tr×nh luËt h nh chÝnh hiÖn nay l kh«ng chØ lÝ vi ph¹m h nh chÝnh, ch−a cã v¨n b¶n n o dõng ë viÖc ph©n tÝch néi dung cña c¸c h×nh nªu ®−îc ®Þnh nghÜa ®Çy ®ñ v chuÈn x¸c vÒ vi thøc, ph−¬ng ph¸p m ph¶i l m râ c¸ch thøc ph¹m h nh chÝnh. §iÒu n y dÉn ®Õn nhËn thøc thùc hiÖn chóng bëi c¸c chñ thÓ kh¸c nhau. Do kh¸c nhau v c¸ch xö lÝ ®èi víi vi ph¹m h nh ®ã, vÊn ®Ò hîp ®ång h nh chÝnh, mÆc dï ® chÝnh ë c¸c lÜnh vùc ®Òu kh«ng thèng nhÊt. Tõ ®−îc ®Ò cËp ë ch−¬ng I nh−ng néi h m cña thùc tr¹ng n y, khoa häc luËt h nh chÝnh cÇn kh¸i niÖm n y kh«ng ph¶i l hîp ®ång d©n sù ph¶i ®−a ra kh¸i niÖm chuÈn vÒ vi ph¹m h nh m l h nh chÝnh kinh tÕ nªn ë ch−¬ng n y cÇn chÝnh, ®Æt c¬ së cho viÖc xö lÝ vi ph¹m h nh ®−îc tiÕp tôc ®Ò cËp nh− l ph−¬ng ph¸p thùc chÝnh cã hiÖu qu¶ trong qu¶n lÝ. hiÖn quyÒn lùc h nh ph¸p cña Nh n−íc. G¾n bã mËt thiÕt víi vi ph¹m h nh chÝnh ChÝnh ®iÒu n y ® ®−îc rÊt nhiÒu n−íc quan (VPHC) l tr¸ch nhiÖm h nh chÝnh (TNHC). t©m nh− §øc, Ph¸p, NhËt B¶n. Khi b n vÒ kh¸i niÖm n y, cã quan ®iÓm cho * Vi ph¹m h nh chÝnh v xö lÝ vi ph¹m r»ng TNHC l tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ cña ng−êi h nh chÝnh l nh÷ng néi dung ®−îc thùc hiÖn hay tæ chøc VPHC ph¶i g¸nh chÞu th«ng qua trong 20 tiÕt. Néi dung cña ch−¬ng n y bao c¸c h×nh thøc v biÖn ph¸p ph¹t h nh chÝnh. gåm: Kh¸i niÖm vi ph¹m h nh chÝnh, tr¸ch Quan ®iÓm kh¸c l¹i cho r»ng TNHC thùc chÊt nhiÖm h nh chÝnh, xö ph¹t h nh chÝnh, nguyªn l viÖc ¸p dông c¸c chÕ t i h nh chÝnh. Ngo i t¾c xö ph¹t, thêi hiÖu xö ph¹t - nh÷ng biÖn ra, vÒ vÊn ®Ò n y cßn cã sù lÉn lén gi÷a TNHC ph¸p b¶o ®¶m xö ph¹t vi ph¹m h nh chÝnh v kØ luËt h nh chÝnh ngay trong c¶ v¨n b¶n còng nh− quyÒn khiÕu n¹i tè c¸o cña c«ng d©n ph¸p luËt cña Nh n−íc, dÉn ®Õn t×nh tr¹ng v nh÷ng biÖn ph¸p b¶o ®¶m quyÒn cña c«ng trong nhiÒu tr−êng hîp (c¶ v¨n b¶n ph¸p luËt d©n trong qu¶n lÝ h nh chÝnh nh n−íc. MÆc lÉn thùc tiÔn ¸p dông) kh«ng ph©n biÖt râ T¹p chÝ luËt häc sè 2/2003 61
®µo t¹o TNHC víi tr¸ch nhiÖm kØ luËt. Tõ ®ã viÖc truy cho c¸c tæ chøc thùc hiÖn mét sè dÞch vô cøu tr¸ch nhiÖm vËt chÊt cña c¸n bé c«ng chøc c«ng…”(1) th× c¸c chñ thÓ ®ã ph¶i ®æi míi nh− rÊt khã kh¨n nÕu hä vi ph¹m ph¸p luËt trong thÕ n o v ph¶i ®−îc ®¸nh gi¸ theo tiªu chÝ khi thi h nh c«ng vô hoÆc nhiÖm vô nh n−íc. n o? VÝ dô, khi b n vÒ quyÒn v nghÜa vô cña §©y l¹i l néi dung quan träng liªn quan ®Õn c¸n bé, c«ng chøc nh n−íc th× kh«ng thÓ b n chñ thÓ cña luËt h nh chÝnh. V× thÕ, viÖc l m chung v× nh÷ng quyÒn v nghÜa vô Êy ®Òu g¾n râ c¸c kh¸i niÖm v néi dung chñ thÓ luËt h nh víi viÖc thi h nh c¸c c«ng vô hoÆc nhiÖm vô chÝnh sÏ cã ý nghÜa to lín trong viÖc x©y dùng kh¸c nhau. Khi hä thùc thi c«ng vô hoÆc quyÒn v nghÜa vô ph¸p lÝ h nh chÝnh cña chñ nhiÖm vô kh¸c nhau th× hä còng cã nh÷ng thÓ luËt h nh chÝnh. Tõ viÖc x¸c ®Þnh vÊn ®Ò quyÒn n¨ng chñ thÓ kh¸c nhau v chÞu tr¸ch träng t©m cña ch−¬ng n y m thêi l−îng cña nhiÖm ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. Do ®ã, ch−¬ng nªn gi¶m xuèng 10 tiÕt. ch−¬ng n y ph¶i ®−îc ®æi míi theo h−íng * C¸c chñ thÓ cña luËt h nh chÝnh l mét ph©n tÝch c¸c chñ thÓ võa n»m trong quan hÖ trong nh÷ng néi dung rÊt quan träng cña luËt h−íng néi (gi÷a c¸n bé, c«ng chøc cïng c¬ h nh chÝnh, ®−îc kÕt cÊu víi 20 tiÕt. quan, ®¬n vÞ hoÆc gi÷a c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ Néi dung n y nªu râ ®Þa vÞ ph¸p lÝ cña c¬ trùc thuéc nhau vÒ tæ chøc), võa n»m trong quan h nh chÝnh nh n−íc, c¸n bé c«ng chøc, quan hÖ h−íng ngo¹i (gi÷a c¸n bé, c«ng chøc c¸c tæ chøc x héi, c«ng d©n v ng−êi n−íc víi c«ng d©n hoÆc víi c¸n bé, c«ng chøc ngo i. Nh÷ng chñ thÓ n y tham gia v o ho¹t thuéc c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ kh¸c kh«ng trùc ®éng qu¶n lÝ h nh chÝnh nh n−íc trong thuéc nhau vÒ tæ chøc). nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau v cã nh÷ng * Nh÷ng b¶o ®¶m ph¸p chÕ trong qu¶n lÝ quyÒn v nghÜa vô ph¸p lÝ h nh chÝnh kh¸c h nh chÝnh nh n−íc (5 tiÕt) l nh÷ng biÖn nhau. Ngo i ra, néi dung ch−¬ng n y cßn ®Ò ph¸p mang tÝnh tæ chøc v ph¸p lÝ b¶o ®¶m cho cËp tr¸ch nhiÖm ph¸p lÝ ®Æt ra ®èi víi c¸c chñ qu¶n lÝ h nh chÝnh cã hiÖu qu¶, ph¸t huy d©n thÓ khi hä vi ph¹m ph¸p luËt. Tuy nhiªn, khi chñ v quyÒn cña ng−êi lao ®éng trong viÖc b n vÒ nh÷ng chñ thÓ, t«i ®ång ý víi TS. gi¸m s¸t, kiÓm tra cña c¸c c¬ quan nh n−íc, NguyÔn Cöu ViÖt - §¹i häc quèc gia H Néi tæ chøc x héi còng nh− c¸n bé, c«ng chøc nh ® nhËn xÐt: “ViÖc nghiªn cøu míi chØ dõng ë n−íc trong viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt. Tuy nhiªn, trong t×nh h×nh hiÖn nay, viÖc x©y dùng bÒ mÆt, ë nh÷ng lèi mßn, ch−a tÇm cì, ch−a ph¸p luËt, nhÊt l c¸c thÓ chÕ vÒ qu¶n lÝ h nh to n diÖn”. §iÒu ®ã cã nghÜa r»ng nh÷ng néi chÝnh v viÖc thùc hiÖn quyÒn v nghÜa vô cña dung n y míi ®−îc khai th¸c tõ khÝa c¹nh ®Þa chñ thÓ luËt h nh chÝnh l nh÷ng biÖn ph¸p vÞ ph¸p lÝ cña c¸c chñ thÓ m ch−a l m râ vÒ b¶o ®¶m ph¸p chÕ cùc k× quan träng, rÊt cÇn mÆt lÝ luËn khi c¶i c¸ch h nh chÝnh, khi nÒn ®−îc nghiªn cøu v bæ sung v o ch−¬ng tr×nh h nh chÝnh ®−îc hiÖn ®¹i ho¸, khi Nh n−íc ® o t¹o cö nh©n luËt. ®−îc t¨ng c−êng hiÖu lùc qu¶n lÝ vÜ m«, “khi * PhÇn riªng cña luËt h nh chÝnh gåm c¸c m c¸c c¬ quan c«ng quyÒn t¸ch khái tæ chøc nhãm quy ph¹m quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng qu¶n lÝ sù nghiÖp - khuyÕn khÝch v hç trî c¸c tæ chøc h nh chÝnh nh n−íc trong c¸c lÜnh vùc cô thÓ ho¹t ®éng kh«ng v× lîi nhuËn m v× nhu cÇu v cña ®êi sèng x héi. Nh÷ng ho¹t ®éng qu¶n lÝ lîi Ých cña nh©n d©n, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi n y cã thÓ ®−îc chia th nh 2 nhãm: Nhãm 62 T¹p chÝ luËt häc sè 2/2003
®µo t¹o nh÷ng ho¹t ®éng qu¶n lÝ chøc n¨ng nh− t i b¶n vÉn l ph−¬ng ph¸p thuyÕt tr×nh theo lèi chÝnh, kÕ ho¹ch v.v.; nhãm qu¶n lÝ ng nh nh− kinh ®iÓn cã pha chót ®èi tho¹i trong c¸c giê c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, x©y dùng, v¨n ho¸, th¶o luËn. Nh−ng v× kÕt cÊu ch−¬ng tr×nh theo gi¸o dôc, t− ph¸p, h¶i quan v.v.. tØ lÖ 2 tiÕt gi¶ng - 1 tiÕt th¶o luËn nªn ng−êi Trong t×nh h×nh cña ®Êt n−íc ta hiÖn nay, nghe th−êng thô ®éng, Ýt c¬ héi tranh luËn, ®Æc viÖc nghiªn cøu phÇn riªng cña luËt h nh chÝnh biÖt kh«ng m¹nh d¹n nªu nh÷ng quan ®iÓm l rÊt cÇn thiÕt. V× vËy, nªn bæ sung nh÷ng néi kh¸c nhau, dÉn ®Õn viÖc nhËn thøc ®èi víi kiÕn dung cÊp thiÕt sau ®©y: thøc c¬ b¶n, ®Æc biÖt ®èi víi viÖc ¸p dông ph¸p - Qu¶n lÝ nh n−íc vÒ h nh chÝnh - chÝnh trÞ; luËt trong thùc tÕ cßn h¹n chÕ. §©y l mét - Qu¶n lÝ nh n−íc vÒ gi¸o dôc; trong nh÷ng nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc kh¸ - Qu¶n lÝ nh n−íc vÒ trËt tù an to n x héi; nhiÒu cö nh©n luËt sau khi ra tr−êng 5 n¨m vÉn - Qu¶n lÝ x©y dùng v ®« thÞ. thiÕu tù tin hoÆc cßn rÊt lóng tóng khi xö lÝ c¸c Tãm l¹i, ®Ó ®æi míi néi dung cña luËt h nh t×nh huèng trong thùc tÕ. Do ®ã, cïng víi sù chÝnh cÇn l m tèt c¸c c«ng viÖc sau ®©y: ®æi míi néi dung, ch−¬ng tr×nh ® o t¹o m«n - TiÕp tôc tæ chøc nghiªn cøu ®Ó l m râ, luËt h nh chÝnh, ph−¬ng ph¸p ® o t¹o m«n häc tiÕn tíi ho n thiÖn c¸c kh¸i niÖm c¬ b¶n cña n y cÇn ®−îc c¶i tiÕn nh»m môc ®Ých t¨ng tÝnh luËt h nh chÝnh; chñ ®éng cña sinh viªn v sö dông nh÷ng - Bæ sung ®Ó l m râ h¬n ®èi t−îng ®iÒu ph−¬ng tiÖn, kÜ thuËt míi ®Ó hç trî gi¶ng d¹y. chØnh v ph−¬ng ph¸p ®iÒu chØnh cña luËt h nh Trªn c¬ së sö dông ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y chÝnh trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng trong ®iÒu kiÖn ®−îc c¶i thiÖn vÒ c¬ së vËt chÊt x héi chñ nghÜa; (trang thiÕt bÞ, ph−¬ng tiÖn gi¶ng d¹y, gi¸o - X©y dùng c¸c nguyªn t¾c qu¶n lÝ h nh tr×nh v t i liÖu tham kh¶o...), thêi l−îng ph©n chÝnh võa thÓ hiÖn tÝnh quyÒn lùc nh n−íc, chia cho c¸c giê lªn líp cã thÓ ®−îc rót ng¾n võa thÓ hiÖn tÝnh d©n chñ t¹o nªn sù linh ho¹t víi ®iÒu kiÖn néi dung kh«ng c¾t gi¶m. Theo gióp chóng ta xö lÝ cã hiÖu qu¶ c¸c t×nh huèng h−íng n y, cã thÓ ®æi míi ph−¬ng ph¸p gi¶ng ph¸t sinh trong thùc tiÔn qu¶n lÝ h nh chÝnh d¹y m«n luËt h nh chÝnh víi t− c¸ch l m«n nh n−íc; khoa häc ph¸p lÝ chuyªn ng nh b»ng viÖc thùc - Khi b n ®Õn chñ thÓ cña luËt h nh chÝnh hiÖn c¸c ph−¬ng ph¸p sau ®©y: kh«ng chØ dõng ë viÖc ph©n tÝch ®Þa vÞ ph¸p lÝ * KÕt hîp nghe v nh×n cña chóng m ph¶i ®i s©u nghiªn cøu ®Ó l m §©y l ph−¬ng ph¸p m ng−êi gi¶ng võa s¸ng tá nh÷ng c¸ch thøc t¸c ®éng cña chñ thÓ dïng lêi, võa dïng nh÷ng h×nh ¶nh minh häa trong tõng quan hÖ ph¸p luËt h nh chÝnh; (Microsoft PowerPoint) ®Ó diÔn ®¹t h×nh ¶nh - TiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó ho n thiÖn kh¸i hoÆc ®Ó minh ho¹ vÊn ®Ò n o ®ã. Ph−¬ng ph¸p niÖm TNHC v tr¸ch nhiÖm vËt chÊt trong n y còng ®−îc hiÓu l ph−¬ng ph¸p m ng−êi qu¶n lÝ h nh chÝnh nh n−íc. d¹y cïng mét lóc t¹o ra hai kªnh giao tiÕp: b. §æi míi ph−¬ng ph¸p ® o t¹o ®¹i häc Mét kªnh b»ng lêi v mét kªnh b»ng h×nh ¶nh. M«n luËt h nh chÝnh ®−îc gi¶ng d¹y tõ §©y l ph−¬ng ph¸p nh»m ®−a tiÕn bé khoa nh÷ng ng y ®Çu th nh lËp tr−êng ®¹i häc luËt. häc kÜ thuËt (dïng ®Ìn chiÕu, m¸y vi tÝnh hay Tuy ph−¬ng ph¸p ® o t¹o m«n häc n y cã c¸c ph−¬ng tiÖn nghe nh×n kh¸c) v o viÖc ®−îc c¶i tiÕn h ng n¨m nh−ng cho ®Õn nay c¨n gi¶ng v th¶o luËn, l m cho ng−êi häc dÔ tiÕp T¹p chÝ luËt häc sè 2/2003 63
®µo t¹o thu nh÷ng néi dung chÝnh cña luËt h nh chÝnh xem phim kh«ng lêi) v× ng−êi häc quen t×m cÇn truyÒn ®¹t. Kinh nghiÖm cho thÊy vÊn ®Ò c¸c lêi lÏ ®Çy ®ñ ®Ó m« t¶ sù vËt. Do ®ã, sù kÕt cÇn truyÒn ®¹t theo ph−¬ng ph¸p n y sÏ gióp hîp n y võa kh¾c phôc ®−îc nh÷ng bÊt cËp ng−êi nghe tiÕp thu ®−îc 40% qua nghe v nªu trªn, võa ®em l¹i cho ng−êi häc sù s¶ng 60% qua nh×n trùc quan. Trong viÖc gi¶ng d¹y kho¸i, t¹o nªn “tiÕng nãi chung” cho ®a sè c¸c m«n khoa häc ph¸p lÝ chuyªn ng nh nh− ng−êi häc tõ nhiÒu kªnh kh¸c nhau. luËt h nh chÝnh th× ph−¬ng ph¸p n y c ng cã * Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch g¾n víi minh ho¹ t¸c dông thiÕt thùc. Tõ ®ã ng−êi häc dÔ h×nh thùc tÕ dung ra ph−¬ng ph¸p v c¸ch thøc xö lÝ c¸c Ph−¬ng ph¸p n y thùc chÊt l viÖc ph©n vÊn ®Ò thùc tiÔn cña c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt, tÝch c¸c chÕ ®Þnh ph¸p lÝ hoÆc vÊn ®Ò khoa häc vÝ dô th«ng qua h×nh ¶nh, ng−êi häc dÔ hiÓu ph¸p lÝ n o ®ã th−êng g¾n víi hiÖn t−îng hay c¸c ho¹t ®éng nh− ho¹t ®éng cña phiªn to sù viÖc cã thËt m mäi ng−êi cã thÓ ® chøng hoÆc ho¹t ®éng c«ng chøng. Theo c¸ch n y, kiÕn hoÆc thõa nhËn qua kinh nghiÖm thùc ch¾c h¼n ng−êi häc sÏ cã c¸ch tiÕp cËn vÊn ®Ò tiÔn. Ph−¬ng ph¸p gi¶ng d¹y n y cã t¸c dông v ph©n tÝch vÊn ®Ò tèt h¬n. Ng−êi häc cã thÓ rÌn cho ng−êi häc khi tiÕp nhËn nh÷ng th«ng chñ ®éng chuÈn bÞ c¸c néi dung c¬ b¶n cña tin míi ph¶i ®ång thêi rÌn n¨ng lùc ho¹t ®éng luËt h nh chÝnh b»ng c¸c m« h×nh ®Ó tr×nh b y cña trÝ ãc, chø kh«ng ph¶i thô ®éng c«ng nhËn. trong c¸c giê th¶o luËn. §iÒu ®ã l m cho hä kh«ng thÓ thê ¬, thô ®éng Ngo i ra ph−¬ng ph¸p n y cßn t¹o nªn víi viÖc gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn. Tr¸i l¹i nhËn thøc chung kh¸ thèng nhÊt ë ®a sè ng−êi ph−¬ng ph¸p n y t¹o cho ng−êi häc ý thøc chñ nghe. Ai còng biÕt sù th«ng minh, cÇn cï v ®éng tiÕp thu cã chän läc, cã ph©n tÝch c¸c vÊn kh¶ n¨ng t− duy ë mçi ng−êi ®Òu kh¸c nhau. ®Ò nªu ra, tõ ®ã cã thÓ s½n s ng tranh luËn víi V× thÕ nÕu chØ dïng lêi, cho dï ng−êi gi¶ng gi¸o viªn vÒ nh÷ng biÖn ph¸p, gi¶i ph¸p gi¶i thao thao bÊt tuyÖt víi nh÷ng lêi lÏ râ r ng th× quyÕt c¸c vÊn ®Ò m x héi ®ang quan t©m ng−êi häc còng chØ tiÕp thu ®−îc mét sè l−îng hoÆc ®ßi hái. Ph−¬ng ph¸p n y còng ®ßi hái th«ng tin h¹n chÕ gièng nh− khi chóng ta nghe ng−êi häc ph¶i quan s¸t, t×m hiÓu thùc tÕ tr−íc ® i. Khi c¬ thÓ mái mÖt, nhÊt l ë nh÷ng tiÕt khi muèn tham gia gi¶i quyÕt vÊn ®Ò n o ®ã cuèi buæi häc, nÕu chØ theo ph−¬ng ph¸p nghe, theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. VÝ dô, khi nh×n sù hiÓu biÕt cña ng−êi nghe ch¾c ch¾n cã h¹n thÊy tÊm biÓn ë trô së c¬ quan chÝnh quyÒn ®Þa chÕ. V× lÝ do ®ã, ph−¬ng ph¸p diÔn thuyÕt ph¶i ph−¬ng cã ghi phÝa trªn l H§ND, phÝa d−íi l kÕt hîp víi ph−¬ng ph¸p sö dông c¸c m« h×nh UBND th× khi ®èi chiÕu víi lÝ luËn, chóng ta (®Ó nh×n). Ph−¬ng ph¸p d¹y b»ng m« h×nh thu hiÓu r»ng UBND l c¬ quan ph¶i b¸o c¸o v hót ng−êi nghe nhiÒu h¬n, buéc hä ph¶i t− duy chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc H§ND cïng cÊp. §iÒu nhiÒu h¬n v do ®ã n o cña hä buéc ph¶i l m n y ® ®−îc HiÕn ph¸p quy ®Þnh. NÕu ®æi l¹i viÖc nhiÒu h¬n. Tuy nhiªn, nÕu chØ cã thãi phÝa trªn l UBND, phÝa d−íi l H§ND th× quen sö dông ng«n ng÷ qua h×nh ¶nh víi môc kh«ng thÓ ®−îc v× ®iÒu ®ã tr¸i víi quy ®Þnh ®Ých nh»m tr×nh b y c¸c vÊn ®Ò qua s¬ ®å hoÆc cña HiÕn ph¸p. Nh×n tÊm biÓn trªn, ng−êi häc muèn biÓu thÞ d n ý tãm t¾t…, tøc l thiªn vÒ cã ®iÒu kiÖn ®Ó kiÓm nghiÖm l¹i kiÕn thøc lÝ kh¸i qu¸t th× ph−¬ng ph¸p n y nhiÒu khi sÏ luËn ® häc. l m cho ng−êi häc lóng tóng (gièng nh− khi * Ph−¬ng ph¸p suy luËn logic v t−ëng 64 T¹p chÝ luËt häc sè 2/2003
®µo t¹o t−îng, s¸ng t¹o nghiªn cøu cã thãi quen l m viÖc khoa häc. Ph−¬ng ph¸p suy luËn logic l ph−¬ng Tuy nhiªn ph−¬ng ph¸p n y còng cã nh÷ng ph¸p buéc ng−êi häc ph¶i quan s¸t, ph©n tÝch h¹n chÕ, khiÕn ng−êi häc ph¶i nhí m¸y mãc ®Ó suy luËn vÒ vÊn ®Ò theo trËt tù thêi gian, c¸i g× tr−íc, c¸i g× sau. NÕu quªn c¸i tr−íc th× kh«ng gian, ®Ó l m râ sù t¸c ®éng cña c¸c quy kh«ng cã “nguyªn liÖu” ®Ó ph©n tÝch c¸i sau. ®Þnh cña Nh n−íc ®èi víi c¸c quan hÖ x héi V× thÕ, ph−¬ng ph¸p suy luËn logic ph¶i kÕt v sù t¸c ®éng trë l¹i cña quan hÖ x héi ®èi hîp víi ph−¬ng ph¸p t−ëng t−îng, s¸ng t¹o. víi c¸c quy ®Þnh cña Nh n−íc. Ph−¬ng ph¸p Ph−¬ng ph¸p t−ëng t−îng, s¸ng t¹o sÏ l m cho n y gióp ng−êi häc cã thãi quen suy luËn, lu«n ng−êi häc mong −íc v−¬n tíi c¸i míi, hiÖn ®¹i suy nghÜ ®Ó t×m sù thèng nhÊt hoÆc sù ®èi lËp m dòng c¶m v−ît qua c¸i khu«n mÉu cò, kh¾c cña c¸c hiÖn t−îng, sù vËt còng nh− mèi quan phôc mäi khã kh¨n trë ng¹i ®Ó chiÕm lÜnh c¸i hÖ gi÷a c¸c chñ thÓ trong quan hÖ ph¸p luËt míi, c¸i hiÖn ®¹i. n o ®ã. Ch¼ng h¹n, quan hÖ nh©n qu¶ l mét Sù kÕt hîp gi÷a suy luËn logic víi t−ëng trong nh÷ng néi dung quan träng cña luËt h nh t−îng, s¸ng t¹o kh«ng chØ kh¾c phôc ®−îc chÝnh. NÕu nghiªn cøu quan hÖ n y theo c¸ch suy nghÜ gi¶n ®¬n v c¸ch l m phiÕn ph−¬ng ph¸p trªn th× sÏ rÊt phong phó v dÔ diÖn, tøc l kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ trong t− t×m ra b¶n chÊt cña sù vËt hay hiÖn t−îng. duy cña ng−êi häc m cßn t¹o tiÒn ®Ò cho hä Ph−¬ng ph¸p n y cã t¸c dông l m cho ng−êi cã lÝ trÝ v nghÞ lùc, cã nhËn thøc ®Çy ®ñ ®Ó häc hiÓu vÊn ®Ò v nhí rÊt l©u, nhí c¸c sù kiÖn ®¸nh gi¸ sù vËt kh¸ch quan h¬n, tiÕn tíi cã thÓ cã sù liªn hÖ mËt thiÕt víi nhau; ng−êi häc vËn ph¸t minh nh÷ng quan ®iÓm míi. §ã chÝnh l dông kiÕn thøc triÕt häc ®Ó ph©n tÝch c¸c hiÖn khoa häc./. t−îng x héi, trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh b¶n chÊt x héi cña c¸c quan hÖ x héi m luËt h nh (1).Xem: V¨n kiÖn §¹i héi IX cña §¶ng céng s¶n ViÖt chÝnh ®iÒu chØnh; l m cho ng−êi häc, ng−êi Nam, Nxb. ChÝnh trÞ quèc gia, H Néi 2001, tr. 217. §Ýnh chÝnh Trong Sè th¸ng 3 n¨m 2003, T¹p chÝ luËt häc cã mét ®iÓm sai sãt, Ban biªn tËp xin ®−îc ®Ýnh chÝnh nh− sau: STT Dßng Cét Trang §· in Söa l¹i 1 7 tx 1 85 “-V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt “- V¨n b¶n quy ph¹m ph¸p cña Quèc héi, Uû ban th−êng luËt cña Quèc héi, Uû ban vô Quèc héi cã hiÖu lùc sau th−êng vô Quèc héi cã hiÖu 30 ng y, kÓ tõ ng y Chñ tÞch lùc kÓ tõ ng y Chñ tÞch n−íc n−íc kÝ lÖnh c«ng bè;” kÝ lÖnh c«ng bè;” Th nh thËt xin lçi ®éc gi¶. BBT T¹p chÝ luËt häc sè 2/2003 65