Báo cáo khoa học: Hư từ khẩu ngữ trong Quốc Âm thi tập của Nguyễn Trãi

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

138
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quốc âm thi tập là tập thơ bằng chữ Nôm của Nguyễn Trãi, gồm 254 bài thơ, chia làm 4 mục : Vô đề (192 bài), Thời lệnh môn (21 bài), Hoa mộc môn (34 bài), Cầm thú môn (7 bài). Đây là tập thơ nôm xưa nhất của Việt Nam còn lại đến nay. Bằng tập thơ này, Nguyễn Trãi là người đặt nền móng cho văn học chữ Nôm của Việt Nam

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: Hư từ khẩu ngữ trong Quốc Âm thi tập của Nguyễn Trãi

^ Hu tCr khau ngur trong Quoc am thi tap cua Nguyin Trai HA THUY ANH* 1. Md d a u 2. Hv^ tii k h a u ngflf t r o n g Quoc a m thi tap c u a N g u y e n T r a i Hfl tfl la nhflng tfl khdng cd nghia bieu vat, ne chuyen d u n g p h u cho ndng cdt cau Thd lam theo the Dudng luat khac vdi de bieu thi t h a i do, t i n h cam, d a n h gia cua cac the van xudi, thudng it dung hu tfl. chu the p h a t ngdn. Day la mdt loai tfl cd Quoc dm thi tap cd nhieu bai dUdc sang so' Ifldng khdng nhieu nhUng t i n sd' sfl tac theo the t h a t ngdn DUdng luat, cd dung cao. Nhd cd cac h u tfl ma cau trd nen nhieu bai dUdc cai bien tfl the thd dd. sinh ddng cd hdn hdn. Trong tac pham Nhflng khac vdi cac nha thd khac cflng thd- mdt the loai yeu c i u cao trong viec thdi, trong thd Ndm Nguyin Trai sfl dung Ifla chgn ngdn tfl viec sfl dung hu tfl mdt sd' lUdng hu tfl dang ke. thanh cdng khong chi k h i n g dinh tai Tieng Viet Trung dai la thfl tieng dflde nang vfldt trdi cua ngUdi nghe si ma qua dung chu yeu treng khau ngfl. Nd la thfl dd cdn tha'y gdp p h i n t h e the hien phong ngdn ngfl chfla cd dflde sfl quan tara thich each nha van, t r u y e n dat cai nhin, gigng dang tfl cac gidi van hda. Mat khac, ve dieu, ca tinh cua tac gia. Do vay cd the mat chflc nang (tfl vflng, ngfl phap) cua he ndi, hu tfl la mdt trong nhflng yeu td' gifl thd'ng hu tfl chfla cd dflde sfl dinh hinh re vai trd quyet dinh ddi vdi toan bd cau trflc net. Bdi vi cd nhflng hfl tfl vfla la thfle tfl ngdn tfl trong tac p h a m . N h a n tha'y vai vfla la hu tfl. Tflc la ndi ham ngfl nghia trd quan trgng cua viec sfl dung hu tfl cua tfl chfla cd sfl khu biet rd rang. Vi vay trong ngdn ngfl thd ca, chflng tdi tien de xac dinh cac bu tfl tren c i n phai dfla hanh tim hieu hU tfl k h a u ngfl trong tac vao ngfl canh cu the cfla cau thd de xac pham thd Nora dau tien cua nen van hgc dinh. Tren cd sd li thuyet ve bU tfl va dac dan tgc - Quoc dm thi tap nhara chi ra diem cua he thdng hU tfl thdi Trung dai, nhflng dac diem cua viec sfl dung hU tfl chflng tdi k h i o sat 245 bai thd trdng Qud'c khau ngfl, hieu qua cua viec sit dung cua nd va dac biet tha'y dUdc tai n a n g cua con dm thi tap. Qua k h i d sat chung tdi n h a n ngUdi toan tai Nguyen Trai va y thfle sfl thay cd nhflng diera dang ehfl y sau: dung ngon tfl d a n tgc cao do cua tac gia Mot sd' hu tfl khdng phan dinh ngi qud'c am. h a m nghia cua minh rd rang cho nen d i n Hk Thuy Anh, Dai hoc Su pham Thai Nguyen
76 Nghien cdu Ddng Nam A 10/2010 den tinh trang khdng phan dinh ranh gidi Lai (= t h e m niifa): 39 l i n ro rang gifla thfle tfl va hfl tfl. Chang ban Lai cd hoe hoa xen bdng liic. (197/ 3) nhfl tfl "cho" cd luc dUdc sfl dung vdi tU Lai cd mpt cdnh ngodi dy re. (225/3) each la met hU tfl lam nhiem Vu ndi ket trong cau nhU: Chi: 47 lan U chd ni hay hpc cd nhdn, Mdng chi phu quy nhpc khoe khoang. (192/ 2) Lanh minh cho khoi dng phong vdn. (29/ 1 - 2) Ao mac du chi qudn cii den. (140/ 4) NhUng cd khi "cho" lai dUdc dung vdi tU Ay: 57 l i n each la mdt dgng tfl vdi y nghia ban phat Thi thu thUc dy bdo ngdn ddi. (10/ 8) nhfl: Au td Id dy yeu dUdng chua (158/ 5) Bac mai vdng cue de cho con. Thi: 66 lin Dac biet, trong thd Qudc dm Nguyen Hoa thi hay heo co thUdng tUcti. (120/ 6) Trai cd nhflng hu tfl dflde sfl dung vdi Cd ke thi che cd ke khen. (124/ 2) nghia kha mdi me, hien dai se vdi thdi dd. Dien hinh nhU tfl "neu" xuat hien 23 lin Da: 100 l i n va d mot so' cau thd nhU: Cd thud giang lau ngdy dd tdi. (122/ 7) - Neu cd dn thi cd lo. (20/1) Ddi lan dd mdy dng phdn hoa. (169/1) - Neu cd sdu thi bo canh. (136/ 6) C h a n g (chang): 176 lan - Neu cd ngheo thi cd an. (144/ 8) - Danh chdng chdc lpc chdng cdu Li giai sfl mdi me nay, tac gia Pham Dupc dt chdng mdng mdt chdng du. Thi Phfldng Thai da dfla ra cac cfl lieu xac (121/ 1 - 2) dang dUa tren nhflng van ban dang tin - Chdng khon, chdng dai, ludng Udng cay va khang dinh; "...chung ta cd the tin, Udng thdi Nguyen Trdi dd diing td gid dinh Chdng dai, ngUdi hoa lai chdng "neu". Xet trong ngd cdnh cdu thd, td thUdng. (157/ 1-2) "neu" trong nhiiu cdu thd Ndm Nguyen Trdi hieu vdi nghia gid dinh se cd li hdn. Ngoai ra cdn cd: a u (= h i n la): 8 lan, [8, 97]. nhiJng: 18 lan, vi: 23 lan, cho (= de ma): 23 lin, chufa (chfla): 33 lin, cung: 38 lin, Ben canh nhflng trfldng hdp dac biet chd: 42 lin, d: 49 Ian, qua:50 lin, con: 70 nhfl vfla neu, qua khae sat Qudc dm thi lin. tap chung tdi nhan tha'y sd' lfldng hfl tfl dflde sfl dung vdi ti le rat eao. Theo thd'ng Viec sfl dung hu tfl vdi sd Ifldng Idn, t i n ke sd bg, cd khoang 130 hU tfl vdi 2090 so' cao da tao nen nhflng dac diem rieng Ifldt xuat hien, chiem 19,2% lUdt tfl cua khac d Qudc dm thi tap. Cd the neu ra ragt tean bd tac pham, tflc la cfl gin nam tfl sd' dac diem nhu sau: thi cd mdt tfl. Nhieu hU tfl cd t i n so' lap Xet ve vi trf xuat hien trong cau thi cac lai cao nhfl: hfl tfl xuat hien d bat ki vi tri nao trong
Hd Thiiy Anh - Hu ta khdu ngii trong Qudc dm thi teip ciia Nguyen Trdi 11 cau. Cd the d dau cau nhU: "Lai cd hoe hoa Chdng dpi, ngUdi hoa lai chang chen bdng luc" (197/ 3) bay d gifla cau thUdng. (157/ 1 -2) nhU: "Au tU la dy yeu dUdng chua" (158, 5) Lap d vi trf cau 1 va cau 7: va cd the d cudi cau nhU: "Lan, hue chdng Chdng hay rap rap dd bd'n mUdi thdm thi chd' (167/ 7). Cac h u tfl xua't hien d nhflng vi tri khac n h a u trong cau tao cho Phu quy chdng tham thanh tUa nUdc. cau thd gid'ng n h u nhflng ldi ndi thUdng (24/ 2- 7) ngay trdng cuoc song cua n h a n dan. Va mot dac diem khdng the khdng ndi Ben canh sU cd m a t cua cac hu tfl d den trong each dung bfl tfl cua tac gia nhflng vi tri khac n h a u d trong cau thi Qud'c dm la each sfl dung hu tfl theo tuc ngfl, ca dao dan tdc. Dd la each mfldn y chflng tdi n h a n tha'y each dung h u tfl nay nhflng cau tuc ngfl, ca dao de sang tao p h i n Idn la each dflng theo cfl p h a p k h a u nen nhflng cau thd cho rieng minh. ngfl. Chang b a n nhU: C h i n g b a n n h u N g u y i n Trai mUdn - Dd biet cda quyen nhieu hiem hdc, nhflng cau tuc ngfl, ca dao ndi ve tinb Cho hay dUdng Ieii cUc quanh co. (20/ 5- 6) chat n h a m hiem cua ldng ngUdi dudi che Nen thd nen thdy vi cd hpc. dg phong kien nhU: No dn no mac bdi hay ldm. (173/ 3- 4) - Song sdu con cd ke do Viec sfl dung h u tfl k h a u ngfl, cau true Long ngUefi nham hiem ai do cho ciing. ngfl phap k h a u ngfl cdn gdp p h i n tao ra - Khdu phat, tdm xd. nhflng cau thd m a n g ngfl dieu k h a u ngfl Tac g i i tao nen nhflng cau thd trong nhu: Qudc dm thi tap nhU: - Cd biet ddu la sU the gian. (95/ 2) - Ngodi chUng mp chdn deu khong biet - Sen ndo cd ben trong ldm. (70/ 8) Bui mpt long ngUdi cUc hiem thay. (26/ Dac biet t r e n g Qudc dm thi tap tfl lap 7-8) xuat hien k h a nhieu va dac biet la lap d - Bi hiem nhdn gian ai ke biet hu tfl vdi so' Ifldng r a t Idn. Day la mdt Ghe thay thenUde vi qua mim. (115/ 7 -8) trong nhflng dac diem r a t mdi la cua thd Qua mot so dac diem ndi bat vfla neu Qudc dm bdi thd l u a t DUdng r a t "ki" lap tfl tren trong viec sfl dung hU tfl d Qudc dm va neu tac gia nao lap tfl se hi coi la "que". thi tap, chflng tdi n h a n tha'y: Nguyin Trai Tuy nhien thi qua qua t r i n h khao sat da sfl dung kha dat cac hu tfl. Dflng nhfl chung tdi n h a n tha'y hien tUdng nay r a t nha ngdn ngfl Hoang Thfly Chau tflng ndi.- phd bien. Lap tfl khdng chi xua't hien d "Khong CO ta ndo hay hefn ta ndo md chi cd trong cau ma r a t nhieu trUdng hdp lap d nhang ta diing dung chd vd ta diing sai cac cau khac n h a u trong bai. Cd the dUa cho md thdi". Sfl dung hU tfl dung chd, ra mot so' vi du nhU: N g u y i n Trai da tao ra nhUng cau thd gian Lap d vi trf cau 1 va cau 2: di, d i hieu, g i n gui va di vao tam hdn Chdng khdn, chdng dpi, ludng Udng Udng. ngUdi Viet - nhflng cau thd "hodn todn
78 Nghien ciiu Dong Nam A 10/2010 Nom thUc sd' dem lai hieu q u a nghe t h u a t binh d a n t h a n h ngdn ngfl tieng Viet van cao nhU: hda. Va thera ragt l i n nfla k h a n g dinh: Thdy ldi thi ldm cho phdi nghia Nguyen Trai da c i r a ragt cgt mdc quan trgng t r e n con dUdng tien len ciia dan tec MUa tdy mat khien lan long dam. (173/ ta. Cgt rade ay r a t q u a n trgng del vdi dan 7-8) tdc ta. D u n g nhU P h a r a V a n Ddng n h a n Dieu dd cdn gdp p h i n dien t a sau sac xet: "Nguyen Trdi Id khi phdch ddn tpc, la nhflng t r a n g hudng t i n h cam, t h a i do cua tinh hoa ddn tpc. Su nghiep vd tdc phdm Nguyen Trai. C h a n g b a n trong bai thd cua Nguyen Trdi la mpt bdi ca yeu nUdc vd 167 Nguyen Trai viet: tu hao ddn tdc". /. Lan, hue chdng hay thi chd Nd chi lai phdi chdn tank tao. (167/ 7 - 8 ) Vdi viec sfl d u n g cac hU tfl "chdng", TAI L I E U T H A M KHAO "thi", "chd, "chi", "lai phdi", N g u y i n Trai da tao nen cau thd g i n gui vdi ldi ndi 1. Lai Nguyen An (1999), 150 thuat ngQ van thudng va dien dat chfnh xac, cu the cam hpc, NXB Dai hgc Qud'c gia. Ha Ngi. giac dau ddn cua ragt con ngUdi cdt each 2. Le Bao (Tuyen chgn va bien khao) (1997), t h a n h tao lai p h a i sd'ng chdn b u n nhd. Nhd vdn vd tdc phdm trong nhd trUdng pho thong, NXB Giao Due, Ha Ngi 3. Ket l u a n 3. Le Ba Han, Tran Dinh Sfl, Nguyin Khic Da hdn 6 t h e ki nhUng nhflng cau thd Phi (1999), Ta dien thuat nga vdn hpc, NXB DHQG, Ha Ngi. Quoc am thi t a p v a n cdn gifl dUde ve tUdi 4. Hoang Van Hanh, VUdng Lgc (1980), Mdy mdi. Dieu dd nhd mot p h a n ddng gdp Idn ddc diem cua vd'n tU tieng Viet vdn hpc the cua hu tfl. N h u da t r i n h bay thi hU tfl tuy ki XV qua "Qudc dm thi tap" ciia Nguyen khdng cd y nghia tfl vflng ro r a n g nhflng Trdi, t/c NN (3), tr 22-28. cd vai trd bet sfle q u a n trgng trong d i i n 5. Nguyin Thi Du Khanh (2009), Thi phdp dat. Vdi viec d u n g nhflng hU tfl k h a u ngfl hpc vd vdn di gidng day vdn hpc trong nhd tren, Nguyen Trai da tao ra nhflng cau trudng, NXB Giao due. thd mang tinh triet If, n g a n ggn nhU ldi an 6. Dinh Gia Khanh (ehu bien) Bfli Duy Tan, tieng ndi cua n h a n d a n nhUng cung het Mai Cao Cbudng (2002), Vdn hpc Viet sfle can ddi, te n h i . N h u vay vdi viec sfl Nam (the ki X - naa ddu the ki XVIII), NXB Giao Due, Ha Ngi. dung nhflng h u tfl k h a u ngfl ndi rieng va ldi a n tieng ndi cua n h a n d a n ndi chung, 7. Bui Van Nguyen (1994), Thd qudc am Nguyin Trdi, NXBDH va THCN, Ha Ngi. ldi d i i n dat trong cuoc song h a n g ngay vao 8. Pham Thi PhUdng Thai (2006), Ngon nga vd thd Nora, chung t a cd t h e k h i n g dinh: the thd trong Quoc dm thi tap cua Nguyen N g u y i n Trai la ngUdi d a u tien cd y thfle Trdi, Luan an Tien si, Vien Van hgc. dfla phong each k h a u ngfl vao van hgc 9. Nguyin Hflu Sdn (Tuyen chgn va gidi viet. Ddng thdi, qua dd, tac gia Qud'c am thieu) (2002), Nguyin Trdi vi tdc gia va da n a n g ngdn ngfl tieng Viet giao tiep tdc phdm, NXB Giao due. Ha Ngi