Báo cáo khoa học: SO SáNH HIệU QUả SảN XUấT CủA CáC Hộ DÂN TộC CHíNH TạI ĐĂK LĂK

Chia sẻ: Nguyễn Phi Nhung Nhung | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

89
lượt xem 16
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tây nguyên nói chung và ĐăkLăk nói riêng là nơi có đông đồng bào các dân tộc thiểu số sinh sống và có tiềm năng lớn về tài nguyên đất. Sau ngày giải phóng miền Nam, do phong trào di c- mạnh từ các nơi khác đến đã làm cho tốc độ tăng dân số lên rất cao: giai đoạn từ 1985 đến 1995 dân số tăng lên đến 219%, giai đoạn 1995 – 1998 tốc độ tăng có chậm hơn nh-ng cũng đạt tới 138% (Tổng cục thống kê, 2000). Dân số tăng nhanh nh-ng đất không tự sinh...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: SO SáNH HIệU QUả SảN XUấT CủA CáC Hộ DÂN TộC CHíNH TạI ĐĂK LĂK

SO S¸NH HIÖU QU¶ S¶N XUÊT CñA C¸C Hé D¢N TéC CHÝNH T¹I §¡K L¡K Comparing production efficiency of ethnic minority households in Daklak Ph¹m TiÕn Dòng1, TrÇn §øc Viªn1, NguyÔn ThÞ Lan2, Y ghi Niê3, Phạm Thanh Liêm3 Ph¹m ThÞ Mai H−¬ng1, TrÇn Nguyªn B»ng1 , NguyÔn ThÞ Minh NguyÖt1 Summary The study was carried out in 2004 by a research group and funded by DakLak Department of science and technology. 50 households from each of the three minority groups, viz. M'nong, Jarai, and Ede that present for three ecological areas of the province were chosen for interviews. The research results revealed that Ede people is the most efficient producers among three national minority groups. The production characteristics that make production efficiency are different from one group to another and the advantage of each group is associated with its natural and socio-economic conditions: M'nong's group with livestock raising and intensive coffee farming; Jarai group with livestock and permanent fruit trees, and Ede group with integrated production of both crops and livestock but with greater emphasis on coffee production. Key words: Ethnic minority groups of Ede, Jarai and M'nong, production efficiency 1. §Æt vÊn ®Ò1 T©y nguyªn nãi chung vµ §¨kL¨k nãi riªng lµ n¬i cã ®«ng ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè sinh sèng vµ cã tiÒm n¨ng lín vÒ tµi nguyªn ®Êt. Sau ngµy gi¶i phãng miÒn Nam, do phong trµo di c− m¹nh tõ c¸c n¬i kh¸c ®Õn ®· lµm cho tèc ®é t¨ng d©n sè lªn rÊt cao: giai ®o¹n tõ 1985 ®Õn 1995 d©n sè t¨ng lªn ®Õn 219%, giai ®o¹n 1995 – 1998 tèc ®é t¨ng cã chËm h¬n nh−ng còng ®¹t tíi 138% (Tæng côc thèng kª, 2000). D©n sè t¨ng nhanh nh−ng ®Êt kh«ng tù sinh ra ®−îc v× vËy con ®−êng tèt nhÊt gãp phÇn c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n ®Æc biÖt cho ®ång bµo d©n téc lµ n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña ®ång bµo c¸c d©n téc t¹i §¨kL¨k hiÖn nay thÕ nµo, cã thÓ lÊy kinh nghiÖm s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ cña nhãm ng−êi nµy lµm bµi häc cho nhãm ng−êi kh¸c ®−îc kh«ng, hiÖn t¹i ch−a cã c©u tr¶ lêi tho¶ ®¸ng. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng suy nghÜ trªn, nh»m gãp phÇn ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ n©ng cao ®êi sèng cho ®ång bµo d©n téc trªn ®Þa bµn tØnh, nghiªn cøu nµy ®· so s¸nh hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c d©n téc trong vïng, ph©n tÝch t×m ra thÕ m¹nh cña mçi d©n téc trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña hä, lÊy ®ã lµm bµi häc ®Ò xuÊt cho h−íng ph¸t triÓn kinh tÕ trong t−¬ng lai cña c¸c d©n téc. 2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu C¨n cø trªn b¶n ®å ph©n bè d©n c− cña c¸c d©n téc b¶n ®Þa trong tØnh, trong n¨m 2003, nhãm nghiªn cøu ®· tiÕn hµnh chän 3 d©n téc ®¹i diÖn: M’n«ng, Jarai, £®ª theo c¸c vïng ®Æc tr−ng, mçi d©n téc chän 50 hé ®¹i diÖn cho nhãm s¶n xuÊt tèt (theo ý kiÕn chuyªn gia) ®Ó ®iÒu tra pháng vÊn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña hä theo biÓu ®iÒu tra cña Ph¹m ChÝ Thµnh (1996) víi c¸c chØ tiªu ®iÒu tra ®−îc so¹n s½n. KÕt qu¶ ®iÒu tra ®−îc nhËp vµo m¸y tÝnh trªn phÇn mÒm 1 Trung t©m Sinh th¸i M«i tr−êng- §HNNI 2 Khoa N«ng häc- Tr−êng §HNNI 3 Së KHCN TØnh §¨cl¨c 236
EXCEL. TiÕp tôc tÝnh to¸n, ph©n tÝch theo hÖ thèng chØ tiªu quèc gia SNA (Vô thèng kª c©n ®èi, 1993) bao gåm c¸c chØ tiªu chÝnh: * C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh ®Æc ®iÓm n«ng hé: theo thµnh phÇn xuÊt th©n cña chñ hé, theo quy m« diÖn tÝch, theo quy m« vèn s¶n xuÊt, nguån lùc s¶n xuÊt cña n«ng hé: ®Êt ®ai b×nh qu©n n«ng hé, vèn s¶n xuÊt b×nh qu©n n«ng hé, lao ®éng b×nh qu©n 1 hé * C¸c chØ tiªu vÒ kÕt qu¶: - Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO): GO = ∑Qi.Pi Trong ®ã: Qi lµ khèi l−îng s¶n phÈm lo¹i i; Pi lµ ®¬n gi¸ s¶n phÈm lo¹i i - Gi¸ trÞ gia t¨ng (VA): VA = GO – IC Trong ®ã: IC lµ chi phÝ trung gian (bao gåm chi phÝ vËt chÊt vµ chi phÝ phôc vô) IC = ΣCj .Pj (Cj lµ chi phÝ ®Çu t− thø j; Pj lµ ®¬n gi¸ lo¹i j ) - Thu nhËp hçn hîp (MI): MI = VA - chi phÝ khÊu hao - thuÕ - l·i vay * C¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ: HiÖu qu¶ lao ®éng = gi¸ trÞ s¶n xuÊt/lao ®éng; Gi¸ trÞ s¶n xuÊt/1 ®¬n vÞ diÖn tÝch; Gi¸ trÞ s¶n xuÊt/1 ®¬n vÞ vèn ®Çu t−; Gi¸ trÞ s¶n xuÊt/1 ®¬n vÞ chi phÝ trung gian; Gi¸ trÞ gia t¨ng/1 ®¬n vÞ chi phÝ trung gian; Thu nhËp hçn hîp/1 ®¬n vÞ chi phÝ s¶n xuÊt; Thu nhËp hçn hîp/lao ®éng gia ®×nh; Thu nhËp hçn hîp/1 ®¬n vÞ diÖn tÝch * ChØ tiªu ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ x· héi: Thu nhËp b×nh qu©n 1 lao ®éng/th¸ng; Sè c«ng lao ®éng cña n«ng hé trong 1 n¨m * §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ trªn c¬ së tæng sè ®iÓm ®¹t ®−îc cña c¸c chØ tiªu nghiªn cøu: c¸c chØ tiªu ®−îc cho theo thang ®iÓm tõ 1-10. TÊt c¶ c¸c gi¸ trÞ ®−îc tÝnh b»ng ch−¬ng tr×nh EXCEL ( Ng« Kim Kh«i vµ cs., 2001) víi c¸c chØ sè ®Æc tr−ng lµ gi¸ trÞ b×nh qu©n, cùc tiÓu, cùc ®¹i, ph¹m vi biÕn ®éng, tû lÖ phÇn tr¨m, ma trËn t−¬ng quan. C¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n ®−îc ®−a lªn b¶ng vµ ®å thÞ ®Ó ph©n tÝch, so s¸nh t×m ra lîi thÕ cho mçi tr−êng hîp, trªn c¬ së ®ã mµ rót ra bµi häc kinh nghiÖm tèt. 3. KÕt qu¶ nghiªn cøu B¶ng 1. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt c¸c hé theo c¸c nhãm d©n téc (tæng sè ®iÓm c¸c chØ tiªu) D©n téc Trung b×nh Min Max M’n«ng 18 13 24 Jarai 19 10 50 £ ®ª 24 11 53 Sai kh¸c P < 0,01 D©n téc £ ®ª ®¹t ®−îc tæng sè ®iÓm trung b×nh h¬n so víi hai d©n téc cßn l¹i lµ M’n«ng vµ Jarai, sù sai kh¸c nµy ®¹t ®−îc ®é tin cËy cao (P < 0,01), tuy nhiªn ph¹m vi biÕn ®éng vÒ tæng sè ®iÓm gi÷a c¸c hé còng lín nhÊt (chªnh lÖch tíi 42 ®iÓm), do ®ã hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kh«ng ®ång ®Òu. Nhãm hé ng−êi M’n«ng mÆc dï ®iÓm trung b×nh thÊp nhÊt, nh−ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nhãm d©n téc M’n«ng ®ång ®Òu nhau h¬n (cã sè ®iÓm chªnh lÖch chØ 11 ®iÓm). §iÒu nµy chøng tá tr×nh ®é s¶n xuÊt cña c¸c d©n téc rÊt kh¸c nhau, nªn viÖc t×m ra nh÷ng hé lµm ¨n cã hiÖu qu¶ cao h¬n ®−îc coi nh− m« h×nh cho c¸c hé kh¸c häc tËp lµ rÊt cã ý nghÜa. C¸c ph©n tÝch d−íi ®©y sÏ cho thÊy lý do tõ ®©u dÉn tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c d©n téc kh¸c nhau, lµm c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸ vµ x©y dùng c¸c m« h×nh ®em l¹i hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cao cho c¶ céng ®ång. 237
B¶ng 2. Mét sè chØ tiªu c¬ b¶n vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt cña c¸c hé theo c¸c nhãm d©n téc Tæng thu/ha ®Êt canh Tæng thu/lao ®éng MI/KhÈu VA/Tæng chi D©n téc t¸c (1000®) (1000®) (1000®) trung gian M’n«ng 19.636 9.020 2.957 4,00 Jarai 14.917 6.659 2.802 2,80 £ ®ª 24.802 17.541 5.658 2,10 Sai kh¸c P < 0,01 P < 0,01 P < 0,05 P < 0,05 B¶ng 2 cho thÊy kÕt qu¶ s¶n xuÊt gi÷a c¸c nhãm hé d©n téc kh¸c nhau cã ý nghÜa thèng kª gi÷a c¸c nhãm d©n téc. §¸nh gi¸ c¸c chØ tiªu c¬ b¶n vÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt gi÷a c¸c d©n téc cho thÊy c¸c n«ng hé d©n téc £ ®ª lu«n ®¹t ®−îc kÕt qu¶ cao nhÊt, ngo¹i trõ chØ tiªu gi¸ trÞ gia t¨ng (VA) trªn tæng chi phÝ trung gian. ChØ tiªu nµy d©n téc M’n«ng l¹i ®¹t gi¸ trÞ cao nhÊt. §iÒu nµy chøng tá khi canh t¸c cã tr×nh ®é th©m canh cao, hiÖu qu¶ ®Çu t− thÊp h¬n so víi th©m canh kÐm hoÆc qu¶ng canh. Ngoµi ra, kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cßn phô thuéc vµo gi¸ trÞ s¶n phÈm cña mçi vïng kh¸c nhau hoÆc ®iÒu kiÖn ®Þa ph−¬ng cã hay kh«ng cho phÐp canh t¸c c¸c lo¹i c©y trång cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nh− cµ phª, tiªu,...v× vËy vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn ph©n tÝch tiÕp trªn c¸c mÆt kh¸c. B¶ng 3. Tû träng thu c¸c ngµnh s¶n xuÊt (%) Trång trät Ch¨n nu«i Ngµnh D©n téc nghÒ Tæng sè C©y hµng C©y l©u L©m n¨m n¨m nghiÖp M’n«ng 80,42 58,07 41,71 0,15 17,21 2,35 Jarai 78,33 50,79 48,76 0,42 19,26 2,36 £ ®ª 91,92 8,13 91,55 0,31 6,62 1,43 Râ rµng trong tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña ®ång bµo c¸c d©n téc thiÓu sè ë §aklak, ngµnh trång trät chiÕm tû träng lín nhÊt. Trong ®ã, c¸c n«ng hé d©n téc £ ®ª cã tû träng ®ãng gãp cña ngµnh trång trät cao nhÊt (91,92%), tû träng nµy thÊp h¬n nhiÒu ë hai d©n téc cßn l¹i. ChÝnh thÕ m¹nh cña vïng trång c©y l©u n¨m cña c¸c n«ng hé ng−êi £ ®ª ®· mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao mµ ®iÒu kiÖn cña c¸c d©n téc kh¸c kh«ng cho phÐp. Hai d©n téc cßn l¹i cã nguån thu t−¬ng ®èi ®Òu gi÷a c¸c c©y trång hµng n¨m vµ l©u n¨m, vµ cã tû träng thu tõ ch¨n nu«i cao h¬n h¼n so víi d©n téc £ ®ª, chñ yÕu lµ tõ ch¨n nu«i tr©u bß. Nh− vËy, dùa vµo thÕ m¹nh s¶n xuÊt cña mçi vïng, nÕu c¸c nhµ chØ ®¹o s¶n xuÊt biÕt lîi dông vµ khai th¸c tèt sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao cho ®ång bµo d©n téc cña ®Þa ph−¬ng. Ph©n tÝch thu nhËp thùc tÕ tõ ngµnh trång trät cña ®ång bµo c¸c d©n téc, nÕu tÝnh b×nh qu©n, mçi hé d©n téc £ ®ª thu tõ trång trät trªn 57 triÖu ®ång mét n¨m, gi÷a hé cã thu nhËp thÊp nhÊt vµ hé cã thu nhËp cao nhÊt tõ trång trät chªnh nhau tíi 20 lÇn. Kh¸c nhau vÒ thu nhËp trång trät gi÷a c¸c d©n téc rÊt lín, ®¹t ë møc ý nghÜa cao. Thu nhËp tõ trång trät cña mçi hé £ ®ª cao h¬n 3 lÇn so víi d©n téc Jarai, cao h¬n 2 lÇn so víi d©n téc M’n«ng (b¶ng 4). B¶ng 4. Tæng gi¸ trÞ thu nhËp trång trät b×nh qu©n hé (1000®) D©n téc Trung b×nh Min Max M’n«ng 22.095 8.915 44.140 Jarai 18.372 1.900 52.420 £ ®ª 57.361 8.895 167.400 Sai kh¸c P < 0,01 238
¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt tr−íc tiªn ph¶i kÓ ®Õn c¸c nguån lùc cña n«ng hé nh− ®Êt ®ai, lao ®éng, tiÒn vèn, kh¶ n¨ng th©m canh. KÕt qu¶ nghiªn cøu thu ®−îc ë c¸c b¶ng 5, 6, 7 cho phÐp ph©n tÝch c¸c nguån lùc nªu trªn. B¶ng 5. Tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c b×nh qu©n hé (m2/hé) D©n téc Trung b×nh Min Max M’n«ng 16.035 8.000 34.600 Jarai 23.293 6.000 61.000 £ ®ª 36.713 4.100 368.280 Sai kh¸c P < 0,01 C¸c n«ng hé d©n téc £ ®ª cã thu nhËp cao tõ ngµnh trång trät lµ do hä cã nhiÒu ®Êt canh t¸c h¬n h¼n cña c¸c d©n téc kh¸c, møc ý nghÜa (P < 0,01), b×nh qu©n mçi hé ng−êi £ ®ª cã trªn 3 ha ®Êt vµ hé cao nhÊt cã ®Õn trªn 36 ha. Trong khi c¸c hé d©n téc Jarai ®øng thø hai b×nh qu©n mçi hé cã h¬n 2 ha, hé cao nhÊt chØ b»ng 1/6 hé cao nhÊt cña d©n téc £ ®ª. §èi víi c¸c hé M’n«ng trung b×nh b»ng kho¶ng mét nöa cña d©n téc £ ®ª nh−ng hé cao nhÊt th× diÖn tÝch ®Êt chØ b»ng 1/10 hé cao nhÊt cña d©n téc £ ®ª. Qui m« lao ®éng vµ tr×nh ®é v¨n ho¸ chñ hé cña c¸c d©n téc kh«ng cã sù kh¸c biÖt nhiÒu gi÷a c¸c nhãm d©n téc kh¸c nhau. Sè n¨m ®i häc cña chñ hé ng−êi d©n téc Jarai lµ thÊp nhÊt, trung b×nh chØ b»ng mét nöa cña c¸c chñ hé hai d©n téc cßn l¹i. Tr×nh ®é v¨n ho¸ hay sè n¨m ®i häc cña c¸c hé d©n téc cã thÓ cã ý nghÜa trong viÖc ra quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt cña hé sao cho cã hiÖu qu¶. Cßn lao ®éng lµ nguån lùc quan träng ®Ó gi¶i quyÕt mäi c«ng viÖc nhµ n«ng gãp phÇn t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt nh−ng mèi quan hÖ ®ã ch−a thÊy thÓ hiÖn râ trong tr−êng hîp nghiªn cøu nµy (b¶ng 6). B¶ng 6. Tr×nh ®é v¨n ho¸ cña chñ hé vµ qui m« lao ®éng cña hé D©n téc Sè n¨m ®i häc cña chñ hé Tæng sè khÈu Sè lao ®éng chÝnh M’n«ng 6 7 3,7 Jarai 3 8 4,6 £ ®ª 6 8 4,5 B¶ng 7 cho thÊy qui m« ®Çu t− còng nh− c¬ cÊu ®Çu t− cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt cña c¸c hé gi÷a c¸c d©n téc. Së dÜ c¸c hé d©n téc £ ®ª cã thu nhËp vµ hiÖu qu¶ cao nhÊt v× hä ®· ph¶i ®Çu t− cao: trªn 24 triÖu ®ång trong n¨m cao gÊp tíi 4 lÇn so víi c¸c hé cña d©n téc Jarai vµ gÊp trªn 3 lÇn so víi c¸c hé d©n téc M’n«ng. C¸c hé cña c¸c nhãm d©n téc chñ yÕu tËp trung ®Çu t− cho s¶n xuÊt ngµnh trång trät (chiÕm 70% – 80% trong tæng sè), ngµnh ch¨n nu«i chØ ®−îc ®Çu t− kho¶ng 20% v× ®ång bµo d©n téc ë §akl¨k ch¨n nu«i phæ biÕn theo h×nh thøc tù cung tù cÊp, Ýt ®Çu t−, nguån con gièng hÇu nh− kh«ng hoÆc rÊt Ýt khi mua mµ phÇn lín lµ hé tù nh©n dÇn ra, thøc ¨n chñ yÕu lµ ch¨n d¾t tù nhiªn nªn Ýt ph¶i ®Çu t−. B¶ng 7. Qui m« ®Çu t− vµ c¬ cÊu ®Çu t− s¶n xuÊt cña hé Tæng chi C¬ cÊu chi (%) Chi trång trät/ ®Êt D©n téc (1000®) canh t¸c (1000®/ha) Trång trät Ch¨n nu«i NgµnhnghÒ M’n«ng 7.703 76,14 22,57 1,26 4.018 Jarai 6.143 88,06 11,63 0,00 2.378 £ ®ª 24.520 78,97 20,40 0,61 6.756 Qua ph©n tÝch c¸c néi dung tõ b¶ng 1 ®Õn b¶ng 7 trªn ®©y cho thÊy cã rÊt nhiÒu yÕu tè cã ¶nh h−ëng tíi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña n«ng hé. KÕt qu¶ ph©n tÝch hÖ sè t−¬ng quan gi÷a hiÖu qu¶ vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt trªn b¶ng 8 cho thÊy ë tÊt c¶ c¸c d©n téc, tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ ®Òu cã t−¬ng quan rÊt chÆt chÏ víi hai chØ sè MI vµ VA. ChÝnh v× vËy, ®©y lµ hai chØ sè quan träng ®Ó nãi lªn hiÖu qu¶ kinh tÕ s¶n xuÊt cña n«ng hé. 239
Mçi vïng d©n téc kh¸c nhau, tÝnh hiÖu qu¶ cã liªn quan chÆt chÏ víi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt kh¸c nhau: tÝnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña d©n téc M’n«ng vµ £ ®ª cã quan hÖ chÆt chÏ víi diÖn tÝch ®Êt trång cµ phª vµ sè ®Çu gia sóc nh−ng d©n téc M’n«ng cã quan hÖ chÆt h¬n. Riªng chØ tiªu sè n¨m ®i häc (tr×nh ®é v¨n ho¸ chñ hé) hÇu nh− kh«ng cã t−¬ng quan víi tÝnh hiÖu qu¶. §èi víi d©n téc Jarai th× tÝnh hiÖu qu¶ chØ cã quan hÖ chÆt víi sè ®Çu gia sóc vµ diÖn tÝch trång c©y l©u n¨m kh¸c. Ngoµi ra cÇn quan t©m vÒ chi phÝ cho s¶n xuÊt c©y hµng n¨m ë hai d©n téc M’n«ng vµ £ ®ª mÆc dï hÖ sè t−¬ng quan nhá. B¶ng 8. Quan hÖ gi÷a hiÖu qu¶ víi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt cña n«ng hé ChØ tiªu M’n«ng Jarai £ ®ª Tæng ®iÓm 1 1 1 §Êt CT c©y hµng n¨m -0,2577 -0,2219 0,10164 §Êt cµ phª 0,54804 -0,0473 0,35615 §Êt tiªu -0,3243 -0,1983 -0,0747 §Êt c©y l©u n¨m kh¸c -0,0575 0,31024 0,1686 Sè ®Çu con gia sóc 0,63598 0,85688 0,28293 Tr×nh ®é v¨n ho¸ 0,05282 -0,0331 0,03864 Sè lao ®éng chÝnh -0,1937 -0,2118 -0,2804 Chi c©y l©u n¨m 0,4092 -0,1051 0,45719 Chi c©y hµng n¨m -0,0316 -0,1096 0,10377 Tæng chi ch¨n nu«i -0,3783 -0,1408 -0,1325 Tãm l¹i: Gi÷a c¸c d©n téc kh¸c nhau, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh tÕ cña n«ng hé rÊt kh¸c nhau, hiÖu qu¶ næi bËt thuéc vÒ d©n téc £ ®ª sau ®Õn d©n téc Jarai. Nh×n chung tÝnh hiÖu qu¶ cao cã liªn quan chÆt chÏ víi diÖn tÝch trång c©y l©u n¨m vµ sè ®Çu gia sóc nu«i hµng n¨m cña n«ng hé. Hai ®èi t−îng s¶n xuÊt nµy ®−îc coi lµ thÕ m¹nh cña ®ång bµo c¸c d©n téc trªn ®Þa bµn cña tØnh §¨kl¨k, cÇn tËp trung ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh h¬n, hiÖu qu¶ h¬n. DiÖn tÝch c©y hµng n¨m kh«ng cã liªn quan chÆt chÏ víi tÝnh hiÖu qu¶ nh−ng chi phÝ cho s¶n xuÊt c©y hµng n¨m ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh tÕ còng cÇn ®−îc quan t©m ®Ó gãp phÇn mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ chung cho c¶ nÒn s¶n xuÊt víi mét møc ®é ý nghÜa nhÊt ®Þnh. 4. KÕt luËn Ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña ®ång bµo d©n téc £®ª ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n h¼n hiÖu qu¶ cña c¸c hé d©n téc kh¸c trong sè c¸c d©n téc ®−îc lùa chän nghiªn cøu cña tØnh. Mçi d©n téc cã thÕ m¹nh riªng cho s¶n xuÊt cña hä g¾n liÒn víi ®iÒu kiÖn tù nhiªn kinh tÕ x· héi cña hä: d©n téc M’n«ng cã thÓ ph¸t huy hiÖu qu¶ trªn c¬ së ch¨n nu«i vµ th©m canh c©y cµ phª; d©n téc Jarai cã thÓ ph¸t huy hiÖu qu¶ trªn c¬ së ch¨n nu«i vµ trång c¸c c©y l©u n¨m; d©n téc £®ª cã thÓ ph¸t huy tæng hîp c¶ trång trät, ch¨n nu«i nh−ng cÇn chó träng h¬n cho c©y cµ phª, ®©y lµ ®iÓm m¹nh cña hä. §Þnh h−íng cho ph¸t triÓn kinh tÕ cña d©n téc M’n«ng lµ −u tiªn ph¸t triÓn ch¨n nu«i, kÕt hîp th©m canh c©y hµng n¨m vµ cµ phª. §èi víi d©n téc Jarai nªn tËp trung ph¸t triÓn ch¨n nu«i tr©u bß vµ tËp trung th©m canh c©y l©u n¨m kh¸c ngoµi c©y tiªu vµ c©y cµ phª. Cßn d©n téc £®ª cã thÓ ph¸t triÓn ®a d¹ng ngµnh nghÒ nh−ng nªn chó träng ph¸t triÓn th©m canh cµ phª vµ cÇn cã cµ phª hµng ho¸ víi chÊt l−îng cao. 240
§Ò nghÞ: cÇn cã nh÷ng nghiªn cøu s©u h¬n vÒ c¸c khÝa c¹nh kü thuËt s¶n xuÊt theo h−íng ®· ®−îc nªu trªn ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶ h¬n cho mçi d©n téc. Tµi liÖu tham kh¶o Ph¹m ChÝ Thµnh, Ph¹m TiÕn Dòng, TrÇn §øc Viªn (1996). HÖ thèng n«ng nghiÖp. NXB N«ng nghiÖp tr. 110, 151-157. Vô thèng kª c©n ®èi-Tµi chÝnh, Ng©n hµng-Tæng côc thèng kª (1993). NhËp m«n hÖ thèng tµi kho¶n quèc gia, Hµ Néi. Ng« Kim Kh«i, NguyÔn H¶i TuÊt, NguyÔn V¨n TuÊn (2001). Tin häc øng dông trong l©m nghiÖp. Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp, tr. 46-67 Tæng côc thèng kª, Vô N«ng – L©m nghiÖp - Thuû s¶n (2001). Sè liÖu thèng kª N«ng – L©m nghiÖp - Thuû s¶n ViÖt nam 1975 – 2000. Nhµ xuÊt b¶n Thèng kª, tr. 18; 49-58. 241