Báo cáo khoa học: Thiên ngữ gốc Hán trong Thiên Nam Ngữ Lục

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:9

Thêm vào BST

Báo xấu

139
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thiên Nam ngữ lục là một tác phẩm ra đời vào khoảng cuối thế kỷ XVII trong thời kỳ phát triẻn mạnh mẽ của vǎn học Việt Nam nói chung và vǎn học chữ Nôm nói riêng. Đây là tác phẩm Nôm có dung lượng lớn nhất, gồm 8.136 câu thơ lục bát, có xen 31 bài thơ chữ Hán và hai bài thơ chữ Nôm đợc viết theo thể thất ngôn bát cú.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: Thiên ngữ gốc Hán trong Thiên Nam Ngữ Lục

NG6N NGtr 2010 soil T H A N H N G C G O C HAN T R O N G THIEN NAM NGlf LUC BUI DUY DlTONG Thien Nam ngd lyc (TNNL) Id TNGH, chiing tdi tiidng ke cdc cau tac pham Ndm, ndi ve Uch sir nude tho cd chira TNGH trong TNNL, vd thu dupe ket qud nhu sau: nhd tir thdi Hdng Bang den thdi Hau Trin. Doan cudi gdm vdi trdm cau Trong todn bp 8136 cau tho lyc viet ve Le trieu ki va cdng cupc Trung bat, cd 115 cautiio(115 lin) van dyng hung thdi Le Trinh thi chi nhu mpt TNGH. Nhd tho dd sii dyng kheo leo ket luan vin tdt, vdi rat it sy ki?n 79 TNGH vdi tin so xuit hi?n tii 1 den 6 lan, trong dd: Uch sir. - 62 cau TNGH dupe vgn dyng Vdi 8136 cau tho lye bat vd 31 1 lan; bai tho chu: Han, 2 bai tho Ndm, TNNL trd thanh tdc phim tho Ndm ddi nhit - 7 cau TNGH dupe vgn dyng 2 thdi trung dgi. Theo nghien ciru cua lan; nhieu hpc gid, TNNL xuat hi?n vdo - 6 cau TNGH dupe vgn dyng 3 cudi the ki XVII. Tdc gid cua TNNL lan; hi?n van dupe coi Id khuyet danh. - 4 cau TNGH dupe vgn dyng 4 Trong bdi viet nay, chiing tdi lan; nghien ciru nhung cym tir cd dinh gdc -1 cau TNGH dupe van dyng 5 Han hay cdn gpi Id thdnh ngu: gdc Han lan. (TNGH) dupe sir dyng trong TNNL. Lay TNGH gdc 1dm cdn cii so Tir do, xem xet sy anh hudng cua cac sanh, chiing tdi thay trong TNNL cd yeu td nay den ngdn ngii vdn hpc dan 3 each chinh van dyng TNGH Id: gifl: tpc ciing nhu sy hogt dpng cua chiing nguyen v?n TNGH; diing y TNGH; trong tdc pham. cdi bien TNGH (them ho^c bdt tir 1. Cach v^n dyng cdc thdnh so vdi thdnh ngfl- gdc). Dudi day Id nhiing phdn tich cy thi: ngir goc Han trong Thien Nam ngit 1{4C 1.1. Giu- nguyen v?n thdnh ngfl- gdc Hdn Dyati:envdn ban TNNL do Nguyen Thi Lam phien am, chii gidi, kit hpp Day Id tiordng hpp, tac gia giii vdi vi?c tra ciiu cdc cuon tir dien nguyen nhung ylu td ciu tgo nen
Thanh ngiir... ..., >^ 59 TNGH cung nhu ngii nghia cua cau Nhu vgy, vi?e van dyng nguyen thanh ngu: gdc. TNGH dupe dua vdo dgng TNGH d TNNL Id kha nhilu, cau tho dudi dgng nguyen khdi, chi chiem 33% trong tdng sd lin vgn dyng khac so vdi thdnh ngii goc ban dau TNGH. TNNL Id mpt tgp dien ca Ijch Id dd dupe chuyin sang am Hdn Vi?t, sir, tdc gid dd vgn dyng the tho lyc cd tit cd 39 lan vgn dyng cdch nay. bat cua dan tpc dl vilt ve cdc trieu Thi dy nhu: dgi ciia Vi?t Nam. Vdi sy anh hudng Hieu hod su dy kip sao. cua Nho giao, che dp phong kien Vi?t Nam md phdng nhieu theo che dp Dye tdc bat dgt trdi ndo cd dung. phong kien ciia Trung Hoa. Vi vay, (cau 1134) nhiing TNGH ndi ve che dp trieu chinh Ho^e: cua Trung Hoa nhu ciru luu tam gido, ddng sdng ddng tich, thiiy y cung thu,... Den Kim Lan co ddu ghenh ciing dupe van dyng nguyen dgng khi Luc noi cdi tii hodn sinh chdng ndi ve trieu chinh cua Vi?t Nam. ciing. Dieu dang luu y d day, khdng (cau 2916) phdi la sd lupng cdc TNGH dupe vgn Ngodi ra, chiing ta cdn gdp nhiing dyng nguyen dgng Id nhieu hay it md cau T N G H dupe vgn dyng nguyen quan tipng la tdc gia dd vgn dyng Idieo v?n trong cdc cdu cy thi sau day: 273, leo cdc TNGH dd nhu the ndo de dua 296, 397, 507, 736, 739, 1314, 1338, chiing vdo trong cau tho chii Ndm 1356, 1423, 1513, 1703, 1796, 1904, mpt cdch nhuan nhi, hpp li nhat. 2244, 2405, 3407, 3589, 3914, 3961, 4075, 4082, 4466, 4500, 4743, 4751, Vdi the logi lyc bdt, tdc gid phdi 5125, 5365, 5447, 5602, 5996, 6032, tudn thii niem lugt theo khudn hinh 6118,6625,7540 (xm xemtix)ng[6]). dupe so do hod nhu sau: Ddng tho Vi tri tieng 2 4 6 8 Ddng lyc bing ti-ic bdng(van) Ddng bdt bing ti-ic bdng (van) bdng (van) Vi vgy, khi dua nhiing cau TNGH khi dan cac TNGH, tac gia cd the dao vdo trong cau tho lyc bdt, tdc gid nhieu ve, thay doi trgt ty giiia cac yeu td khi da hnh hogt thay doi ciu tnic cua ma van giii nguyen ngu: nghia cua chiing. Phan Idn nhung TNGH Id thanh don vi gdc. Vi?c dao ve nhu vgy chu ngfl cd kit ciu ddi img: gom cd hai ylu Id de phu hpp vdi niem lugt cua vl, giira cdc ve vira cd sy binh ddng thi tho lye bdt. vira cd sy doi xiing ve ngii am (sd TNGH thudng cd 4 yeu td Id tilng, vin, thanh di?u), ngO: phap vd ngii nghia. Dya vdo ddc dilm ndy. ABCD, cd till ddo tiianh ADCB. Thi
60 Ngdn ngiif sd 11 ndm 2010 dy: Td xung hiru dgt dupe daotiidnhTd sau: 87, 202, 228, 234, 278, 363, 446, 539, 655, 711, 860, 953, 1012, 1094, dgt hau xung trong cau tho: 1175, 1292, 1449, 1457, 1720, 1776, Mgt minh td dpt hiiu xung 2056, 2069, 2299, 2612, 2701, 3627, 3628, 3660, 3759, 3883, 4962, 4993, Mudn qudn chdng sgr, ngdn vdng5033, 5070, 5110, 5595, 5775, 6241, chdng lo. 6451, 6978, 7146, 7157, 7291, 7322, (cau 397 - 398) 7366, 7586, 7607, 7764, 7889, 8076 Hay ABCD dupe dao thanh CDAB, (xin xem nhflng cau tho trong [6]). ching hgn: Thi dy, cau tho sau dimg y TNGH Von long di quoc trung quan, Tir hdi giai huynh di: Ggp thdi bgt ddng dem thdn ra Tuy chdng mgt m^ sinh ra, ngodi Ngudi trong bon bl ciing Id anh (cau 3589 - 3590) em. Tdc gid da ddo hai vl ciia cau (cau 5109, 5110) TNGH Trung qudn di qude nhung Ho$c dung y cau TNGH Ldo bgng khdng 1dm thay doi y nghia ciia nd. sinh chdu trong trudng hpp sau: Ngodi ra, cd mpt so TNGH dupe Mimg rdng phuc bdi tien thdn bien ddi mpt yeu to nhung ve ban chat Bgng gid lgi thiy ki tran hi?n rdy. van Id sii dyng nguyen dgng bdi ylu td dd chi thay doi do hi?n tupng bien (cau 233, 234) am ho^c sii dyng tir dong nghia. Thi Cac TNGH dupe dich nglua, dimg dy, TNGH Vdn vo kiem todn khi thi y chilm ti 1? 43,5% cdc trudng hpp dimg vdi bien thi Vdn vu kiem todn, vgn dyng TNGH ti-ong TNNL. Cdch khi thi dung vdi biln the Vdn vo song vgn dyng ndy gifla cdc TNGH Id khdng todn: dong deu nhu: Gdm no vdn vd song toan - Xd thir thdnh hd (4 lan); (cau 507) - Thdn thdng bien hod, Trgr qude Vdn vu kiem todn trung hieu sdnh an ddn, Hdn phieu phdch Igc (3 lan); no. - Cdi dc tiing thiin, Kit duyen (cau 5996) Tdn Tdn, Hd gid hd uy (2 lan)... 2.2. Dung y thdnh ngfl- goc Hdn Mpt so thdnh ngfl: dupe sir dyng Day Id cac trudng hpp tac gia l$^p lgi nhieu lan trong TNNL la do chi liy y ciia TNGH. Qua npi dung ddc trung the logi quy dinh. Ld mpt cau tho, ngudi dpc cd thi lien tudng tdc phim dien ca lich sir, TNNL da din cau thdnh ngfl: goc ma nhd tho xay dyng cdc sy ki?n Uch sii theo vgn dyng. Kit qua khdo sat ciia chiing thih tilt, kit cau ciia mpt tilu thuyit tdi cho tiiiy cd 50tiirdnghpp "mupn dya tren cdc bp sii chinh thong vd y dl dien lgi" trong nhflng ^du tho phan Idn la da sii, truyen thuyit vd
Thanh ng&... 61 than thogi. Vdi vi?c dya vdo nhung xen vdo cau thdnh ngii gdc, tdc gid the tdi dan gian dd, nhiing md tip dua chiing vdo trong nhirng cau tho truy?n giong nhau Id dilu khd tranh ciia minh het siic ty nhien. Thi dy, khdi vd vi?c vgn dyng lgi TNGH cung tinh lupc TNGH Mdn nguyit khai Id dieu duong nhien. Cy thi nhu, ndi hoa thdnh mdn nguyit trong cau tho ve nhflng ke Ipi dyng thi lyc Idn dl sau: 1dm nhiing dilu xing bgy, khdng cd Mdn nguy?t chin thdng mudi gi die dyng hon Id dimg y ciia cau ngdy TNGH Xd thir thdnh hd: Sinh ra nam tir tdt thay di ki. Md thdng neo be, dudng rimg (Cau 6107, 6108) Trong khdng chupt xd, ngocd Ididng cao thdnh. Ho^c chem xen tir vdo TNGH Chi tang bdng: (Cau so 1775, 1776) Ben bdo em Id Phiing Cai, Chupt thdnh ddi dira cdng dua Ddn nhu cd cgn thdi cd thi luon. Anh hiing ta cung chi trai tang bong. (Cau so 7888, 7889) (Cau 3045, 3046) Cd nhflng trudng hpp, nhd tho khdng chi vgn dyng nghia cau TNGH Cd 26 lin tac gid vgn dyng cdch ma trong qud trinh sii dyng cdn md ndy, trong cdc cau: 87, 354, 813, 931, rpng nghia cho TNGH. Tir TNGH 1022, 1160, 1607, 1691, 2174, 2287, Ddng diin bdt ddng tdm cd nghia Id: 2297, 2483, 2500, 2941, 3046, 3197, Hinh thiic bl ngodi giong nhau nhung 3997, 4015, 5336, 5781, 6107, 6200, thyc chit ben trong cd nhflng dilm 6577, 6713, 7622, 7909 (xin xem tiong rieng khdc, tac gid TNNL trong nhflng [6]); chilm ti 1? 23,5% tong sd cau cau tho dudi day dd vgn dyng lgi vdi tiio chiia TNGH. y: 0 the gian ndy, khdng thieu gi nhiing Mdc du, ddi vdi thdnh ngii, tinh ke ngodi mdt thi td ve ddng tinh, ling CO dinh, ben viing ve hinh thdi cau hp nhung trong byng thi diy muu ke tnic la mpt d ^ trung quan trpng, nhung nham hiem: khi chiing dupe vgn dyng de dua vdo Ndng tua khuya sdm giu coi, trong tho Ndm, nhflng bien the thdnh ngu: Id dieu khd trdnh khdi. Nhung Thi gian dong m^t, mdy ai dong bien the 1dm cho thdnh ngfl: trd nen long. linh hogt hon trong vi?c sii dyng, nhit (Cau so 859, 860) Id khi nd khdng lam dnh hudng den 1.3. Cdi biln thdnh ngfl: gdc Hdn ngii nghia ciia thdnh ngfl: gdc. Sau day Id mpt sd phuong phdp cdi bien Day Id trudng hpp, tdc gid van TNGH dupe sir dyng trong TNNL: sii dyng nhiing tir Han Vi?t trong TNGH nhung dd cd sy bien doi hmh - Phuong phdp chem xen (them thai ciu tnic cua thdnh ngut. Bdng tu vdo thdnh ngii goc) dupe tdc gid phuong phap tinh lupc hodc chem vgn dyng 4 lan. Trong qud trinh van
62 Ngdn ngiir sd 11 nam 2010 dyng, nha tho khdng chi don thuan leo cau TNGHti-en,dl ndi nen khdt tach cau tnic cua thanh ngy Han nguyen vpng mudn ddi cua nhan dan Vi?t dgng, them tir vdo giiia, md cdn cd Nam la thdng nhit bd cdi, giang son sy ket hpp da dang giiia tdch cau tnic v?n toan. vdi dao ve, chuyen dich... Ching hgn Tuy nhien, vi?c vgn dyng tinh nhu: lupc cac TNGH cung cd diem hgn Cdn Idu phii quy cdn trudng cdng chi. Khi tac gid tinh lupc nhieu qud danh. se gay ra sy khd nhan biet ddi vdi cau (Cau 354) TNGH gdc. Cho nen tuy timg ngu: - Phuong phap tinh lupc (bdt mpt canh va nhiing tir cdn lgi ciia TNGH sd tir trong thanh ngii goc): Phuong md chiing ta cd the truy nguyen ra phap nay td ra rat ddc dyng, xuat hi?n thanh ngii gdc. ' .•B3 20 lan trong TNNL. Yeu td dupe tmh 2. Ngi dung cac thdnh ngir goc lupc rat linh hogt, cd the d nhieu vi Han trong Thien Nam ngul^c tri idiac nhau trong cau thanh ngii goc. Khi thi tinh lupc ve dau nhu: Cdn cii vao npi dung, chiing tdi Thg ti Nam son thanh Nam son trong phan cac TNGH dupe van dyng trong cau "Nam son hd sdnh, niii trdng xem TNNL thdnh hai chu de Idn: chii de tdy" (cau sd 5782); khi thi tinh lupc ve con ngudi (gdm 48 cau) vd chu ve sau nhu: Tao khang chi the thdnh de ve cupc sdng, nhirng hi?n tupng tao khanh trong cau: "Td cdn dec ty nhien (gdm 31 cau). ^^-. nghia tao khang" (cau sd 1691). 2.1. Thanh ngu: gdc Han ndi vl TNGH la nhung don vi cd tinh con ngudi ham sue, da tir lau di vdo tri thiic cua Trong TNNL, cd 48 cau TNGH cac nha Nho nen vi?e tinh lupc di ndi ve dgo diic, pham hgnh, quan h? mpt vai chir trong thanh ngii gdc van xa hpi... cua con ngudi, chiem 61,6% idiong lam mat gia tri bieu trung cua tdng sd TNGH dupe vgn dyng. Cy chiing, cung nhu khdng gay khd de cho sy tri nhan ngudi dpc. Cd nhiing the nhu sau: ^ cau TNGH dai nhung dd dupe nhd - TNGH ca ti^g nha vua vd cac tho tinh lupc chi cdn 2 tir khi dua vdo trieu than trong tho: Nhd vua Id ngudi cd diic dp, hpc Xa thu mdt mdi lang Idng rpng tdi cao, tinh thdng: Ciru luu tam (cau sd 87) gido (Chin phai thdi Xuan Thu Chiin Qude vd ba dgo Id Phgt giao, Nho giao Xa thu mgt mdi, giang san v?n vdDgo giao): ' - • ,,, toan. Thdng biit su co su quyin (cau sd 2500) '•^'' Hai thi dy tren deu Id sy tinh lupc Cuu luu tam gidi ai phen trong ciia cau thdnh ngu: gdc Xa ddng quy, ddi. thu ddng vdn. Tdc gia van dyng kheo (Cau 6117, 6118)
Thanh ng&... 63 Vdi tdi ndng, diic dp cua nhirng trong nhirng ngudi diu tien xay dyng minh quan, trilu dinh dupe thinh tri, nen ty chu cho dan tpc ta. mudn dan dupe an cu Igc nghifp. Nhd - TNGH ndi vl nhung vin dl vua cd thi thiry y cung thii (ni do chdp nhu dgo diic, ll loi, gia phong... trong tay) ngoi yen mpt cho md nhin thien xd hpi phong kien hg thai bmh. Nhd vua sg an nhdn, khde Cdc quan h?, chuan myc trong mgnh, song vdi tuoi thp dupe vi nhu xd hpi phong kiln Vi?t Nam deu chiu tuoi m^t trdi, m^t trdng, ngdy mpt sy chi phoi cua h? tu tudng Nho giao. tdng, dai lau mai vd vung ben nhu Ld bgc trieu thin, cdc quan lgi phai niii Nam Son (thg ti Nam son): ludn mang trong minh tim Idng di Tudi vua nhdt nguyit thdng hdng qude trung qudn, ngay cd trong hoan canh bgt ddng (khd khdn): Nam Son ha sanh, niii trdng xem toy. Vdn long di qude trung qudn, VH. (Cau 5781, 5782) Ggp thdi bgt ddng dem thdn ra ngodi. Ben cgnh do, nhd vua cdn cd nhflng vi tudng tdi gidi vdi dang di (Cau 3589, 3590) nhu rong, budc di nhu ho (hd bg long Theo quan ni?m Nho gido, ngudi thdnh), diing Idu phdch cua mpt vi phy nfl- gin liln vdi nhung quy chuan anh himg tudng quan: mang tinh nghia vy ddi vdi phy nii * Hda them ho bp long thdnh, phuong Ddng. Dd Id tam tdng tir dire, trong do tir diic Id bdn diic tinh tdt Thien biiu nhgt gide thirc hinh ciia ngudi phy nfl:: cdng, dung, ngdn, de vuong. hgnh; tam tdng Id ba dieu phy nfl- phdi sn^A (Cau 3961, 3962) theo: tgi gia tdng phy, xudt gid tdng phu, phu tir tdng tir. Hinh anh ngudi Trieu dinh cd dupe vflng yen, phy nii phong kien mau myc - than hung thinh chinh Id do dpi ngii quan mau ciia vua Le Hodn phdi Id: lgi. Dd phdi la nhung vi quan Hem chinh, khdng to bdo din cai to cai Cha Id Le Hien chdng hien tdc ciia nhan dan. Nhd vua phdi trir M^ Id Ddng thj hgp duyen vg bd nhiing kd bgo ngupe, hodnh hdnh chdng. ciing nhu tham nhiing: Bui hay gia dgo tam tdng Viic lam ching phgm hdo thu, Von long kinh tin, chdng long Bao tru tung hodnh, bdy trii nhiing td gian. tham. (Cau 3995 - 3999) (Cau 3197, 3198) Tuy nhien, khdng phdi liic ndo Tdc gid da vgn dyng TNGH Thu so phgn ngudi phy nfl: ciing dupe tdt hdo bdt phgm (Spi Idng chun vao mua d?p. My E xinh d?p von Id vp cua tiiu rat nhd ciing khdng dpng vao) de chiia Xg Dau nude Chiem Thanh. ngpi ca cdng diic cua Khiic Hgo, mpt Khi vua Ly Thdi Tdng danh dupe
64 Ngdn ngiif sd 11 nam 2010 Chiem Thdnh, giet Xg Dau. Ndng dl ndi vl dgo diic, Ig song, rdn dgy My fi da nhdy xuong sdng Ly Nhan cho ngudi ddi nhu: Ciru nhdn dg thi, quyen sinh dk gifl: tam Idng lift nil. Cdi dc tiing thiin, Cdn tdc vd uu, Oan TNHG ndi y hdng nhan bgc phgn gia tiic trdi, Tu nhdn tich dirc,... (ngudi d?p thi so phgn him hiu) dupe 2.2. Thdnh ngfl: goc Han ndi vl dien dgt bing cau tho sau: cupc song Thdi ben trdm minh xudng sdng TNNL vdi 8136 cau lyc bdt dd Hdn hoa phdng phdt md hong dien ca lich sii nude nhd suot may lenh denh nghin ndm. Nhiing quan ni?m, tinh (Cau 4965, 4966) cdm, udc mo cua tdc gid ve cupc song dd dupe the hi?n phin ndo qua nhiing Nhung doi vdi ngudi phy nfl: cau TNGH vd dupe bilu hi?n qua mpt Vi?t Nam, tim long Hit na khdng so khia cgnh sau: phai Id sy hdn ylu, chit theo chong ma Id d khi phdch kien cudng, bdo - TNNL ngpi ca phong cdnh dit thu cho chong. Hai Bd Trung dd diy nude binh khdi nghia, chong lgi sy cai tri Ngay tu thud Hong Bdng, ngudi tdn bgo cua quan Ddng Ngd. dan dit Vi?t ludn mong muon mpt Td cdn tiec nghia tao khang dit nude thong nhit, dpc Igp. Bdi vgy, Vdy md tdphdi kiem phuong bdo TNGH Xa dong quy, thu ddng vdn thii. (Xe cimg mpt khoang each giiia hai bdnh, sdch cimg mpt thii chfl:) dupe (Cau so 1691, 1692) nhd tho sir dyng din 5 lan trong TNNL Nhd tho dd vgn dyng TNGH Tao (cdu so 87, 931, 2500, 6713, 7909) khanh chi the dk ndi len tinh nghia dl khic dam rulm khdt vpng thong vp chong tir thud hdn vi cua Trung nhat dat nude cua nhan dan, chdng Trie. Khi dd "kit duyen Tan Tin", hgn: tinh cdm vp chong thdm thiet, gdn bd biy lau, bd dd quylt tam tim cdch Xa thu mgt mdi idng Idng, bdo thu cho chong. Cupc khdi nghia Ddn khdng tgp ngyy, vgt khdng ciia Hai Bd Trung thdnh cdng vua bdt cdn. ddnh duoi gi^c ngogi xdm vira tra dupe thu cho chong. Hai Bd Trung (Cau 87, 88) da trd thanh hinh dnh tieu bieu cho Cdc TNGH cdn dupe tdc gid huy y chi, tdi ndng vd pham gid ciia ngudi dpng dl vg nen biic tranh phong cdnh phy nfl- Vi?t Nam. Vi?t Nam non xanh nude bile tuyft Tdm lgi, nhiing cau TNGH rat ml: ddc dyng trong vi?c khic hog hinh Non xanh nude bile xa khcri dnh nhan vgt trong TNNL vdi nhflng Mudng kia, Mdn ng, ndo ngudi chuin myc, khudn mau cua xd hpi chdng nghe. phong kiln. Ngodi nhung y nghia nhu tren, tdc gid cdn dimg nhilu TNGH (Cau 4931,4932)
Thanh ngiir... - 65 Dat nude d?p dg, trdn day cdnh Ngodi ra, nhd vua ciing can dyng sdc. O dd, nhan dan sdng mpt cupc len nhirng thdnh tri chic chin, ben song thanh binh, yen on, binh yen vd viing mudn ddi dl doi phd vdi ngn su: ngogi xdm: Nude Nam vgc vge quan hd, Mudn ddi tri ddi kim thang Ddn ddn vd sy, nhd nhd bhih yen Cdi nguyen Thiin Dirc, nude rdng (Cau 2173, 2174) Vgn Xudn. Thgm chi trong chiin tranh, dit (Cau sd 2287,2288) nude van dupe yen binh bdi cd trdi Ngay tu buoi dau xay dyng nhd dat phu hp, ngudi ngudi ddng tdm nude Vgn Xuan, Ly Nam D I dd rat hiip luc, quylt tam danh gi^c. NTid y thiie bien thdnh Long Bien thanh dd dd mang din nhflng thing Ipi vang cdn cir kim thdnh thang tri, vdi thdnh dpi: bdng kim khi, hdo bdng nude ndng, Binh ra thudn gid thuan mua, thdnh tii trd nen vflng chic, quan gi$c khdng 1dm gi dupe. Thien tiidi, dia Ipi, nhan hod dudi tren. Nhu vgy, qua nhirng TNGH md Luy ndo lUy chdng phd tan tdc gid vgn dyng, chiing ta thiy dupe phan ndo cupc song, cdnh sic ciia Gigc ndo Id chdng lo toan ve ddu. dat nude suot may thi ki. Dit nude (Cau 4081-4084) Vi?t Nam tuoi d?p thanh son thiiy tii, cupc sdng nhan dan thanh binh, Nhd tho da vgn dyng nguyen v?n yen am nhung ciing hdo himg vdi cau TNGH Thien thdi, dia lgi, nhdn nhiing cupc khdi nghia chdng gi^c hda khi ndi vl thdi dgi Dinh Tien ngogi xdm, bdo v? quan hd. Hodng, thdi phong kien ty chu dau tien ciia nude ta, nhd Dmh, sdnh ngang 3. Ket lu^n vdi nude lang gilng phuong Bic. Vi?e vgn dyng cdc TNGH vdo - TNGH ndi ve cdng cupc xay tgp tho Ndm do sp nhat cua Vi?t Nam dyng dit nude da chiing td tdc gid dd dimg viing Dat nude gidnh dupe chu quyIn tren mdnh ddt ngdn nga ciia ddn tgc dpc Igp. Vdi nhflng vi vua sang tdi vd tiep thu mgt cdch chu dgng, sdng tgo nhimg thdnh nga ngogi lai. Trong hien, trieu
66 Ngdn ngiif sd 11 nam 2010 tpc. Hon nfl:a, tdc gid dd vgn dyng TAI L I $ U THAM K H A O nhung TNGH vdo mpt thi tiio d ^ sic 1. va Dung, Vii Thiiy Anh VU Quang cua dan tpc Vi?t Nam - the lyc bdt. Hdo, Tir dien thanh ngir tyc ngir Vi?t Nam Ddi chilu vi?e sir dyng TNGH (in Idn thir tu), Nxb Vdn hod, H, 2000. trong TNNL vdi trong cdc tap tiio Ndm 2. Nguyin Thien Gidp, Tir vyng trudc dd thi khdng chi thdy dnh hudng hpc tieng Vi?t (tdi bdn lan thir tu), Nxb ciia thi liiu Hdn hgc vdo ngdn nga GD, H, 2003. vdn hgc ddn tgc md cdn thdy dugrc 3. Hodng Vdn Hdnh (chu bien), Ke qud trinh hinh thdnh vd phdt trien chuy?n thanh ngir tyc ngii (tdi bdn Idn ciia ngdn ngu vdn hgc tieng Viit tu thu hai), Nxb KHXH, H, 2002. tiidi dgi thi hdo Nguyen Trai din the 4. Hodng Van Hdnh, Thanh ngir ki XVn. So lupng cdc ylu to Han ngfl- hpc tilng Vi?t, Nxb KHXH, H, 2004. (d day Id TNGH) dupe vgn dyng ngdy 5. Nguyin Bich Hdng, Trdn Thanh cdng it qua timg thi ki, cy thi nhu: Liem, Tir dien thanh ngfl-, tyc ngir Han Qude dm thi tgp (Nguyen Trdi, till Vi?t, Nxb Vdn hod H, 2003. ki XV) vgn dyng TNGH vdi ti 1? 141/ 6. Nguyin Thf Lam, Thien nam ngir 2032, Bgch vdn qude ngu thi tgp lyc (Khao ciiu, phien am, chii giai), Nxb (Nguyen Binh Khiem, thi ki XVI) Vdn hgc, H, 2001. cd ti 1? 57/1416 vd Thien Nam ngu 7. Nguyen Lyc, Thanh ngir tieng lyc (till ki XVII) chi cdn 115/8136. Vi?t, Nxb Thanh nien, H, 2002. Xem xet TNGH ve cdch van dyng 8. Nguyen Thi Tdn, Nhgn di?n thanh vd npi dung ngfl: nghia dd cho chiing ngii goc Han trong tilng Vi?t, T/c Ngdn ta cd dupe cdi nhin khdi quat ve nhirng nga,S6l2,2003,tr.l6-25. don vi tir vyng goc Han trong qua 9. Tran Thf Thanh, Tim hilu thanh tiinh sii dyng. Vdi hudng nghien ciiu ngi^, tyc ngir trong "Thien Nam ngii lyc", cy thi nhu tren, chiing tdi hi vpng Lugn vdn thgc si, Dgi hgc Hue, 1996. timg budc sg cd dupe cdi nhin khai 10. Nguyen Nhu Y, Nguyen Vdn qudt vl todn bp nhflng don vi tu vyng Khang, Phgm Xudn Thdnh, Tu diln giai trong kho tir vyng Vi?t Nam thi ki thich thanh ngir goc Han, Nxb Vdn hod, XVII. H, 1994.