intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo khoa học: Về tư duy nghệ thuật của thơ Đường

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST
Báo xấu
155
lượt xem 32
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thơ Đường hay Đường thi (chữ Hán:唐詩) là toàn bộ thơ ca đời Đường được các nhà thơ người Trung Quốc sáng tác trong khoảng từ thế kỉ 7 - 10 (618 - 907). Các sáng tác của hàng nghìn nhà thơ đời Đường được bảo tồn trong cuốn Toàn Đường thi gồm 48.900 bài. Đời Thanh chọn 300 bài do Hành Đường và Trần Uyển Tuấn bổ chú thành "Đường thi tam bách thủ" được phổ biến rộng rãi ở Trung Quốc, Việt Nam......

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo khoa học: Về tư duy nghệ thuật của thơ Đường

  1. :::}:}.s nvimssmrn'mmv^ PGS.TS TRAN LE BAO Trudng Dgi hgc Sit phgm Hd Ngi C u l g vdi nhieu each ti ep can ^jpn hpc mdi, each tiep can van hpe tfl van hda dang ngay cang te ra ed nhieu flu diem trong viec eai dep cua thd Dfldng; tfl each tiep can lien nganh, tren cd sd nhflng bai thd lau nay van dflpc coi la thO Dfldng luat, di sau vao If giai tfl duy nghe t h u a t ciia cac kham pha nhflng sac thai van hda phong nha thd ddi Dfldng. phfl dflde the hien trong tae pham van Tfl duy nghe t h u a t la mpt loai hinh tfl hpc; hay giai ma nhflng phfl hieu, bieu duy tham mi cua mpt cdng ddng (ke cd tflpng van hda, ham an muon van ldp cua mpt tac gia), dflpc sinh ra trong dieu nghia trdm tfch ngan nam trong van ban kien lich sfl cu the. Tfl duy nghe thuat van hpc cu the; hoac qua ldp be mat cua bao gdm ca npi dung va phfldng thflc ngdn ngfl tac pham, tren cd sd so sanh chiem linh cung nhfl each thflc the hien hien thflc va lich sif, cd the di sau kham hien thflc cudc sdng. Cd' nhien tfl duy pha ndi ham tam ly van hda va hat nhan phai gan lien vdi ngdn ngfl, va khdng chi van hda tiem dn trong tac pham. Tfl dd'i ngdn ngfl, nd cdn ham chfla nhflng quan chieu tdng the tren nhieu binh dien, niem triet hpc, tap tue tdn giao, phong nhieu gdc dp, nha nghien eflu ed the each dao dflc va hflng thfl tham mi..., trd danh gia het cai hay cai dep cua tac thanh san vat eua lieh sfl, cd the bien ddi pham van hpe va y nghia quan trpng cua va phat trien tuy theo thdi dai. Tuy nd ddi vdi cudc sd'ng cua nhan loai. nhien, trong trfldng ki lieh sif, tfl duy Thd Dfldng vdi tu each la met trao lUu nghe thuat cd tfnh dn dinh tfldng dd'i, van hpc phong phfl va ddc dao, la ket da ngflng tu lai va thdm thau vao tam li qua sinh ddng cua thdi dai bflng nd van van hda dan toe, cau thanh mpt loai vd hda manh me ddi Dfldng. Da cd biet bao thflc tap the trong tdng sau cua ket cau nha tham binh thd ca vdi nhieu each tiep van hda dan tdc. Nd chang nhflng bao can khac nhau viet va If giai eai hay cai Iflu nhflng gia tri van hda dan tdc ma dep cua rieng thd Dfldng, song cd le vdn cdn cd sflc manh to ldn, chi phd'i tnic tiep cdn chfla thda man vdi ngfldi dpc ngan hoac gian tiep den tfl duy va hanh vi van nam nay. Trong bai viet nay, chflng tdi hda ciia mpi ngfldi sd'ng trong cac thdi tfl gdc dp van hda hpc tim hieu eai hay dai khac nhau. 54 NGHIEN CUU TRUNG QUOC sd 8(96) - 2009
  2. Ve tif duy nghe thuat. 1. Dac trflng ddu tien cua tfl duy nghe t n i c tiep tfl tfl duy cu the. Trong Kinh t h u a t thd Dfldng la sfl ke thfla nhflng tfl Thi cd den h a n g chuc ten chim mudng, duy t h a m mi cd dai phfldng Ddng. Dd la cay ed, nfli sdng; den Ly Tao cua K h u a t mdt kieu tfl duy mdi la, ddy cam t i n h vdi N g u y e n ngfldi dpc lai tfldng chflng lac nhflng phfldng thflc da dang, a n h hfldng vao vfldn hoa t r a m thfl la; tiep den Hdn den toan bd ddi sd'ng t a m h n h cflng nhfl phu thi t i n h t r a n g xa hoa ngdn ngfl cu tfl duy cu a ca c dan t dc phfldng Ddng . the tdi mflc phd trfldng n h a m ndi len cai Nhin chung, tfl duy t h d m my phfldng hoa le cua da't trdi. Nhflng den thd Ddng CO bd'n dac trflng la tfnh cu the, Dfldng, hien tfldng ngdn ngfl cua tfl duy tfnh tfldng trflng, tfnh t o a n dien va tfnh cu the va xa h e a da k h d n g cdn nfla. Bad tinh cam. Tuy n h i e n , d day chflng tdi Iflu nhieu ldai chim cu the trdng Kinh Thi y tdi sfl ke thfla h a i dac trflng tfl duy chi cdn mdt ldai "dieu" k h a i q u a t trong phfldng Ddng la tfnh cu the va t l a h thd Dfldng. Bad n h i e u ldai hda trdng Ly tfldng trflng t r e n g tfl duy thd Dfldng. Tao cua K h u a t Nguyen, n a y chi cdn mdt 1.1 Tinh cu the cua tii duy thdm my ldai "hda" - hda k h a i quat. trong thg Diidng. Ngdn ngfl thd Dfldng la ngdn ngfl Tfl duy cu the la ldi tfl duy, dfla vad k h a i quat, ngdn ngfl y niem. Dieu nay ngdai h i n h ca biet, cu t h e cua sfl vat hay mdt m a t do yeu cdu cfla dac diem tfl duy sfl van ddng bien ddi cfla sfl vat de n h a n thdi dai, mdt m a t dd yeu edu the leai cua thflc sfl vat k h a c h quan. Trong qua trinh thd Dfldng l u a t vd'n ft tfl (56 hdac 20 tfl), nen khdng the dflng nhidu ngdn ngfl cu tfl duy eu the nay. nhflng h i n h tfldng sfl the ma phai dflng ngdn ngfl khai quat. vat cu t h e dflpc het sflc cei trpng. Dac Nhflng phdng, hoa, tuyet, nguyet, sdn diem cd b a n cua loai tfl duy nay la dem thuy, dien vien la nhflng h i n h tfldng tat ca nhflng cai phd bien, cai trflu tflpng, ngdn ngfl k h a i q u a t t r a n ngap trong thd nhflng q u a n n i e m . . . cd' gang chuyen hoa Dfldng. thanh hinh tflpng ca biet, cam tinh, Tuy nhien, b a n c h a t ngdn ngfl thd cdn mfldn phfldng thflc dd'i chieu t n i c tiep cdn tfnh bieu cdm de trflc tiep tac ddng, cua hinh tfldng de bieu d a t tfl duy. Ldai kfch thi'ch vao giac q u a n ngudi dpc, vi phfldng thflc tfl duy dflng h i n h tfldng vay k h d n g t h e k h d n g cd tfnh cu the cfla cam tfnh cu t h e ca biet de bieu hien h i n h tUdng ngdn ngfl. Bdng cfl la ben nhflng y niem ed tfnh phd quat, cd tfnh canh ngdn ngfl k h a i quat, trong thd quan niem, ve b a n c h a t la phfldng thflc Dfldng v a n edn nhflng ngdn ngfl cu the. bieu d a t cua n g h e t h u a t , la phfldng thflc Dd la k h i cdn sfl v a t cd chflc n a n g ngfl the hien cai dep. . nghia cu the, khdng the t h a y the, budc Xet ve lich sfl thi ca T r u n g Qud'c, tfl cac n h a thd phai liia chpn ngdn ngfl cu nhflng tac p h d m xa xfla nhfl Kinh Thi, the vi vay ben canh "dieu" (chim) k h a i Ly Tao cua K h u a t Nguyen, che den H a n q u a t cdn cd h e a n g li (vang anh), t h a n h phfl, ngdn ngfl thd deu chiu a n h hfldng dieu (chim xanh) hay a n h vfl (cen vet) NGHIEN CUU TRUNG QUOC so 8(96) - 2009 55
  3. TRAN LE BAO rat cu the, mdi loai mdt chflc nang ngfl sfl vat hien tfldng kieu nhfl: mi nhan, nghia khac nhau. Hinh tflpng "anh vfl" han vfl, Ifldng phong, minh nguyet, trong bai thd Cung Td cua Chu Khanh thanh tuyen, khdng sdn, bach van, hdng Dfl la loai chim eu the, khdng the thay diep, xich thdng, thien thu tuyet, van li the mdt loai chim nao khac vao day dfldc: thuyen... "Ham" tinh due thuyet cung trung sfl Hai cau thd sau trong bai Tuyet cu Anh vfl tien ddu bat cam ngdn" cua Do Phu Vi sao nhflng cung nhan rat mudn ndi "LUdng ca hoang li minh thuy lieu, chuyen trong cung ma lai phai ngam Nha't hang bach Id thudng thanh mieng? Bdi vi cd con anh vfl d trfldc mat. thien" Anh vu hay con vet la loai chim nghe (Hai cai oanh vang keu lieu biec, hieu va biet nhai lai tieng ngfldi vi vay Mdt hang cd trang vut trdi xanh) nhflng cung nhan khdng the va khdng chang nhflng la mdt minh chflng ve sfl dam ndi ra chuyen trong cung. Cho dfl khdng ndi ra nhflng ngfldi dpc cung ed ket hpp hai hda gifla ngdn ngfl khai quat the hieu, chac chan khdng phai la nhflng va cu the, da tao ra bflc tranh thien ldi ngdi ca nha vua, ma la nhflng ldi oan nhien tfldi dep ddy sflc sd'ng, phdng gian cao dp. Neu nhfl hai eau ddu ndi ve khoang md rdng tfl mat da't tdi bau trdi sfl giam cam the xac nhflng cung nhan xanh, cd du mau sac tfldi sang cua hoang dep, thi hai cau cud'i vdi hinh dnh con li, bach Id, thuy lieu, thanh thien, cd am vet hieu va biet nhai tieng ngfldi, chang thanh ed hoat ddng, lai mang dam tinh khac nao "ten gian diep" cua nha vua ngfldi, ma cdn tham dam tinh yeu thien "xam xoi" ehi em cung nhan du ea mfldi nhien, yeu cupc sd'ng cua nha thd. hai canh gid. Chdng len ndi dau the xac Them nfla, dac trflng tfl duy cu the hi giam cdm la ndi dau tinh than ludn hi nguyen thuy da thflc day manh me nang khd'ng che, vay bua cua ngfldi cung nfl. life tfl duy hinh tflpng va nang life nhan Rd rang d day khdng mdt loai chim nao thflc tham my cua cac dan tdc phfldng khac thay the dflpc ehflc nang eiia mdt Ddng, trong dd cd eac nha thd ddi Dfldng. cen vet lam dieu. d mdt trinh dp nha't dinh, loai tfl duy nay Mat khac, de dat dfldc tfnh cu the da quy dinh va coi trpng each thflc md ngdn ngfl thd Dfldng, dac biet la danh tfl, phdng sfl vat khach quan cua nghe thuat thfldng phai ket hpp vdi nhflng danh tfl phfldng Ddng; mat khac nd tao ra sfl khac thee quy luat cua tfl duy "dflng thdm thau, dan xen va tdng hdp gifla cac minh dd vat", kieu nhfl dflng cae bd phan loai hinh nghe thuat phfldng Ddng nhfl: cd the ngfldi de phan anh sfl vat nhfl: "thfl - hoa tfldng thdng" (tfldng thdng eua Sdn dinh, sdn ddu, sdn mach, giang ddu, thfl phap va hpi hoa), "thi - nhac - vfl giang VI, giang tam... Ben canh dd, danh nha't the" (thd ca- am nhac- vfl dao gdm tfl thfldng di lien vdi nhflng tfnh tfl de mdt the), "thi trung hflu hoa, hoa trung tao them mau sae tfnh chat cu the cho 56 NGHIEN CUU TRUNG QUdC so 8(96) - 2009
  4. Ve tdduy nghe thuat. hflu thi" (trong thd cd bflc tranh, trong ehl mfla vu, nhat nguyet nam thang chi bflc tranh cd thd)... r.' thdi gian tudn hoan... 1.2. Tinh tiidng triing cua tii duy Chang han bieu tfldng "dfldng lieu thdm my trong thd Diidng. sac" (sac dfldng lieu) treng bai thd Khue Tfl duy tfldng trflng la loai tfl duy odn cua Vfldng Xfldng Linh: dflng mdt sfl vat nao dd de bieu dat mdt "Hdt kien mach ddu dfldng lieu sac, sfl vat khac cd dac trflng tfldng tfl. Ve Hdi giad phu te mich phong hdu" ban chat tfldng trflng la "ta du", la mpt (Nhac trdng ve lieu ben dfldng, loai hinh tfl duy mfldn sfl vat hien tfldng Phong hau nghi dai sui chang kiem chi), da biet de so sanh, giai thfch sfl vat chfla da gdi ra bao ldp nghia cho ngfldi dpc biet. Thdi vien cd, tat ca dd'i tfldng tfl xfla nay. Dfldng lieu trfldc het tfldng nhien dflpc con ngfldi sflng bai, ve bd'i trflng cho ngfldi phu nfl mem yeu, tfldng chat deu la vat tfldng trflng. Con ngi di trflng cho mfla xuan, lai la vat gdi nhac thdng qua quan he tfldng tfl cua vat nay sfl chia li (khi chia tay ngfldi Trung Qud'c vdi vat khac de nhan biet sfl vat. Vi vay cd phong tuc be canh lieu trao nhau). Lai tfldng trflng la mdt trong nhflng thao tac them "sac dfldng lieu" chi thdi gian tudn cua tfl duy ra ddi rat sdm giflp con ngfldi hdan trdi chay, nhac nhd ngfldi thieu nhan thflc, cung la phfldng phap rat sdm phu dang "bat tri sdu" (khdng biet budn), cua nhan thflc tham my. gid day dang canh "xuan xanh" nha't dinh se den lflc "thu tan". Tudi xuan se Tflpng trflng khdng phai la loai tfl duy het, ddi ngfldi phdi pha nhfl mdt quy luat dpc hflu ciia thd Dfldng. Song do yeu cdu khac nghiet cua tao h da, mdt t rd dfla cua tfl tfldng tham mi "y tai ngdn ngoai" nghiet nga cfla thdi gian. Va "sdc" trong (y d ngoai ldi), "ngdn tan y bat tan" (ldi triet hpc Phat giao la hien hflu dd'i lap het ma y khdng cflng) va yeu cdu cua vdi "khdng" la hfl vd. Cai "sdc sdc khdng ' the loai thd luat Dfldng nen thd Dfldng khdng" kia bat day vang vpng nhfl tieng cang cdn tfl duy tflpng trflng. Trdng thd ehudng hfl khdng oanh tinh ngfldi thieu Dfldng, ngfldi ta ludn bat gap nhflng phu hay tran trpng dd'i vdi' hanh phflc uObi tfldng tfldng trflng, ham an nhieu hien hflu ndi trdn the. Chinh vi vay ma ldp nghia. De bieu dat con ngfldi, cac nha mdi chi "hot kien" - chdt nhin thay, cai thd cd thfldng dflng tfl nhien: nhfl sdng "sdc mau dfldng lidu" kia, da khien ngfldi nui (nhan gid nhao sdn tri gia nhao thuy thieu phu bflng tinh. Cai "hd't kien" kia - ngfldi cd dflc nhan hpc theo nfli, ngfldi nhfl mdt lan set xe toang tam man do cd dflc trf hpc theo nfldc); cay cd nhfl tfldng day had quang vinh hda vd'n lau tflng cue trflc mai, dieu thfl nhfl dai nay bung bit, che phu ngudi thieu phu, bang, phfldng hoang, manh hd, en se..., nay dot ngdt bflng sang tinh ngp, thay lai cd the dflng ca nhan vat, sfl kien, dia ddi han quan niem sd'ng: hd'i han vi danh de the hien. De chi thdi gian, cac da bao chdng di kiem an phong hdu. nha thd thfldng dflng cay cd, am thanh Khao khat hanh phflc that manh liet. NGHIEN CIJU TRUNG QUOC so 8(96) - 2009 57
  5. TRAN LE BAO nhflng sfl the hien that kin dao va tinh nhan thflc tfl cac mat dd'i lap cua Lao Tii; te chi qua cai thoang nhin mdu dfldng Id'i tfl duy dat dau bdng gifla cac hien lieu day bieu y tUpng trUng. Khdng can tfldng dd'i lap ciia Trang Tfl va dac biet d nhieu ldi, chi qua hinh anh tUpng trUng quan niem am dfldng khi coi mpi sfl vat "dUdng lieu sdc" VUdng XUdng Linh deu la sfl thd'ng nha't ciia hai mat dd'i lap da ddn nen vad dd bad tU tudng, tinh la am va dfldng, la trong am cd dfldng cam dam chat nhan van. trong dfldng cd am... da anh hfldng sau 2. Song dieu dac biet nha't cua tU duy sac tdi each tfl duy cfla cac hpc gid Trung thd Dudng la tU duy quan he Qud'e ngan nam. Vi vay ndi tfl duy thd 2.1 Tu duy quan he la leai tU duy sif Dfldng la tfl duy quan he, ndi thd Dfldng dung cac quan he de phan anh. chiem la tho cua cae mdi quan he, thd am linh hien thiic khach quan. Tu duy nay dfldng cung khdng ed gi la qua. Ben canh lam nen cai dec dad cfla thd Dudng. Nha dd ddi Dfldng la thdi dai khai phdng va nghien eflu Phan Ngpc da nhan dinh phuc hflng van hda, vfla ke thfla tfl duy chfnh xac ve loai tfl duy quan he nay: truyen thd'ng lai vfla tiep nhan tfl duy "cai hay cua thd Dfldng la d each kham ngoai lai eua Phat giao - mdt thfl tdn pha hien thflc, li giai hien thflc. hay ndi giao hoai nghi cao dp vao cai hflu hinh, mdt each triet hpc, each chiem linh hien vao cai van hda do eon ngfldi sang tao ra. thflc. Dd la each xac lap tfnh ddng nha't Nd da triie tiep gdi ra "cai trdng khdng" cua nhflng hien tflpng ma giac quan cho cua nghe t h u a t vdi ca phfldng thflc la dd'i lap nhau"'^'. truyen dat "vd ngdn", "tnic ehi truyen Cac nha thd Dfldng khdng ve sfl vat tam" ddy chat am du va cflc ki cd dpng, ma tao ra cac quan he ddng nha't hda cflng da in dam dau an vao thd Dfldng. gifla sfl vat nay vdi sfl vat khac, nhdm Trong thdi dai nay, ca ba tfl tfldng Nho, dem lai eho ngfldi dpc sfl chiem hflu thfl Dao, Phat cflng dflpc song hanh tuyen vi va cd dfldc hanh phuc nhd viec tfl truyen, da dem lai nhieu ddi mdi treng tham gia kham pha eac quan he treng quan niem, nhan thflc va ca tfl duy ve vfl thd. Vi vay thfldng thflc thd Dfldng la tru va nhan sinh cua ngfldi Trung Qud'c phai tim ra cac quan he ay; dpc thd ddi Dfldng. Dfldng khdng phai dpc bdng mdt ma dpc Nguyen nhan thfl hai khdng kem bdng quan he. Cd the ndi day la dac phdn quan trpng la yeu cdu cua hinh diem tfl duy eua thd Dfldng va cflng la cd thflc the loai thd Dfldng, dac biet thd sd de khu biet eua ne vdi the b a i thd Dfldng luat vd'n la loai thd nhd be. Hien khac trfldc va sau ddi Dfldng, rdng hdn la thflc eude sd'ng vd'n rdng ldn, thien hinh khu biet ca vdi thd phfldng Ddng va van trang lam sao cd the dung nap vao phfldng Tay. mdt the thd nhd be, ma lai phai ndi len Nguyen nhan cua hien tfldng tfl duy dflpc nhflng van de rung ddng ldng ngfldi quan he nay trfldc he't phai ke tdi triet ngan nam. thi khdng the chay theo Id'i hpc cd dai Trung Qud'e, trong dd cd each mieu ta. d day chi cd the gpi va each liia 58 NGHIEN CUU TRUNG QUOC so 8(96) - 2009
  6. Ve ta duy nghe thi^. chpn td't nhat la cac nha thd ddi Dudng da tao thanh nhip dieu cd lflc reo rat, ed phai diing len cac mdi quan he. Tfl cac lflc lang dpng, dem lai sflc cud'n hflt cfla md'i quan he nay, ngfldi dpc cd the kham tfnh am nhac trong ldi thd Dfldng. Ngfldi pha ra ban chat sau kin cua sfl vat hien nghe tfl hien tflpng red rat cfla am thanh tfldng, cflng nhflng ky thfl cua nghe cd the kham pha hien thflc met each mdi thuat thd. me. Cai thanh khi cua nha thd dflpc the 2.2 Tfl duy quan he nay da chi phd'i hien treng thanh dieu, tiet tau cua bai toan bd td chflc nghe thuat thd Dfldng, thd va dflpc cdng hfldng trdng ldng ddc dac biet la thd Dfldng luat, tfl cap dp vi gia ngan nam. Ngfldi Trung Qud'c van cd md de'n vi md. ., cau: "Ddng thanh tfldng flng ddng khi tfldng cdu" la nhfl vay. ,, J. Ndi den td chflc nghe thuat thd Dfldng, ngfldi ta hay ndi tdi tinh can dd'i. Tfrih Tfnh can dd'i cua tfl duy thd Dfldng can dd'i nay dfldc the hien d niem, luat, the hien re ret trdng ca ndi dung va hinh van, dd'i. Cd niem, luat, van, dd'i deu the thflc dd'i eua thd. Dd la sfl the hien ddc hien ro tfl duy quan he theo kieu "ket dao cua tfl duy quan he va la phfldng cau song hanh dd'i xflng phi dd'i xflng", tien hflu hieu phan anh hien thflc cua vd'n la bieu hien cua md'i quan he cd ban cac nha thd ddi Dfldng. gifla am va dfldng. Sfl dan xen va chuyen Tfl duy Trung Qud'c vd'n cd sfl can dd'i hda gifla thanh bang va trac, ca trong Id'i trong dien dat, nhflng chi den ddi Dfldng gieo vdn, trong cac ddng thd va cau thd mdi cd cau dd'i thd. Ndi nhfl nha nghien da tad nen cau trflc chat che va tudn eflu Phan Ngpc: "cau dd'i thd la dd nhu hean tfl cau 1 den cau 8 rdi lai tfl cau 8 cdu ndi tam, khdng cd d ddu ddi Han. trd ve cau 1 nhfl met cau trflc toan ven Cai nhu cdu thay niinh thd'ng nha't vdi va chinh the trong qu an nie m tfl duy ngeai gidi ddi hdi mdt sfl the hien nghe Trung Hoa. thuat ma neu khdng cd thi khdng the Ban chat cfla thd ca vd'n da gan lien nao bpc Id dfldc"'^'. Cau dd'i *iy^.iuyi| thd vdi tfnh a m nhac , eho nen thd Dfldng Dfldng da la mpt minh c h f l n ^ ^ ^ f d che cflng cd tfnh am nhac. Cac nha thd ddi tfl duy quan he eua cac y ^ ' ^ H i '^di Dfldng lam thd de dpc va dpc cho nhau Dfldng. Cd leai dd'i hoan ehinh nhfl met nghe chfl khdng phai de xuat ban nhfl cap am dfldng can dd'i cfla cdng dd'i, cd ngay nay. Ma da dpc thi khdng the loai dd'i ngay trong mdi ddng thd vfla dd'i khdng quan tam tdi tfnh nhac. Mac dfl xflng lai khdng dd'i xflng eua tieu dd'i, ngdn ngfl thd Dfldng khdng phdng phfl, cflng cd leai dd'i y ddng tren trflpt thdng phdn ldn la ngdn ngfl khai quat, lai them xud'ng ddng dfldi nhfl kieu dd'i Iflu thuy... nhiing t i lay de tao nen tfnh nhac bi cd the nj(| hinh thflc cau dd'i thd trong l u y crnr Dl S I T ^ miff yPpng thalih dieJ'lc?t h | p nhaf eac ma t dd'i la p cua sfl vai nien vdi nhflng khoang trdng trong ddng thd tflpng. Mac dfl thd Dfldng khdng dflng he NGHIEN CIJU TRUNG QUOC so 8(96) - 2009 59
  7. TRAN LE BAO thd'ng suy luan, song nhd cac kieu cau ciia cai ddn nhat vdi tdng the, thUdng ddi thd phong phfl da thuc day ngfldi dpc ngUdi ta dung he hfl tii co, dpc , nha't... phai suy luan. Hai cau thd ndi tieng cua Vfldng Bpt: Hai cau thd dd'i rat chinh trong bai "Lac ha dfl cd 16 te phi "Thfldng Sdn tao hanh" (Di sdm d Thu thiiy cong trfldng thien nhat sac" Thfldng Sdn) eua Vi Trang lau nay dfldc (Canh cd bay vdi rang sa coi la "thdn cfl": Nfldc thu cflng vdi trdi xa mpt mdu) "Ke minh mao diem nguyet, da la mpt minh chflng ve viec sd dung Nhan tfch ban kieu sflOng" cd hieu qua cac he hfl tfl nay gdm "dfl", "te", "cdng" va "nha't". Hai ddng thd cd (Tieng ga gay, trang tren leu tranh; den bd'n hfl tfl. Ben canh dd la nhflng Dau chan ngfldi in tren sfldng cdu gd). hinh anh nhfl cd pham, cd thdn, cd van, De the hien "eai thdn" cua sfl kien di cd nguyet... van con dpng trong ldng that sdm, tac gia da sfl dung tai tinh cae ngfldi dpc ngan nay, khi nd la tie'ng long yeu td' dd'i: danh dd'i vdi danh, ngfldi dd'i ciia ca the tieu vfl tru mud'n hda vao dai vdi vat, thdi tiet dd'i vdi thdi tiet, that vfl tru. Ngflpc lai nhiing hfl tfl mang can dd'i hoan chinh. Chi den khi ngfldi mau sdc chflng minh hay tao ra mpi bien dpc tham gia vao suy luan, dfla vao cac phap suy luan kieu nhfl: chi, hd, gia, quan he: tieng ga gay va trang la tin da... dfldng nhfl vang bdng trong cac bai hieu ehl thdi gian trdi cdn chfla sang. thd Dfldng luat. Bdi le quan niem cua tfl Cflng vdi thdi gian la khdng gian da e duy quan he trong thd Dfldng la cdn sfl biet, khoanh khde dau chan ngfldi ddu ddng nha't trflc tie'p cac mat dd'i lap, chfl tien in d tren sfldng dpng dam dac nha't khdng can chflng minh va suy luan. ndi cdu gd; cai than cua sfl kien di that sdm mdi hien ra. Rd rang tac gia chi gdi 3. Cau tfl nghe thuat . ..-,115 p thdng qua cac quan he dd'i l^p, song lai 3.1 Cau tfl nghe t h u a t la each thflc td thflc day ngifdi dpc phai tham gia suy luan chflc eua mdt tac pham nghe thuat, la mdi cd hanh phflc ciia sfl kham pha. Nhfl pham trfl tham my quan trpng ciia nghe vay dpc thd Dfldng theo tfl duy quan he thuat. Nd la thfldc do cua chat Ifldng thi khdng phai la dpc d cac ddng thd ma la ca, khi nd dem lai cho dpc gia nhflng dpc gifla cac ddng thd de tim quan he. hflng thfl va hfldng thu thdm mi vd han, Ve mat ngdn ngfl, cflng vi tfl duy cung la khat vpng cua thflc tien sang tao quan he tao ra sfl ddng nha't cac mat dd'i nghe thuat d mdi nha thd. lap, cflng vdi yeu edu nghiem ngat ciia Dieu dac biet la cd nhieu nha thd ddi the loai, cho nen nhflng hfl tfl the hien Dfldng cung viet ve mpt de tai nhfl: sdn sfl ddng nha't hay thd'ng nhat deu cd tdn thiiy dien vien, bien tai, chien tranh, so' xuat hien cao. Dd la he hfl tfl cdng, cung nfl, chinh phu... song mdi bai lai cd tfldng, dfl (nghia cua chflng dai loai la mpt each thflc the hifin dpc dfeo khac cflng nhau). Va de ndi len sU thd'ng nhat nhau. Dieu nay la do cau tfl mdi bai 60 NGHIEN CUU TRUNS QUOC sa 8(96) - 2009
  8. Ve tdduy nghe thuat... khac n h a u . Dd la each s a n g tao trong he ddng n h a t gifla eac mat, cac hien qua trinh k h a m p h a va the hien cudc tfldng ma giac q u a n che la ddi lap. Nhfl sd'ng cfla mdi n h a thd, lam nen sflc h a p vay tim hieu tfl thd Dfldng thflc chat la dan va sfl trfldng tdn cfla thd Dfldng . p h a t hien cac q u a n he. tim hieu va li giai Ddng gdp eho sflc h a p dan va trfldng tdn cac ldp y nghia cua cac q u a n he ay. ay khdng t h e k h d n g ndi tdi tfl duy q u a n 3.2 Xet tfl gdc dp cfla tfl duy quan he, he xac lap tfnh ddng nha't cac m a t ddi p h a t trien kien giai ve tfl thd Dfldng cfla lap - met loai tfl duy sinh r a trong ddi n h a nghien eflu P h a n Ngpc , ta cd the Dfldng. t h a y each thflc cau tfl cua thd Dfl dng Cau tfl (cdn gpi la tfl thd) la each l u a t theo ba kieu q u a n he cd ban. Mdt la k h a m p h a va t h e hien cudc sd'ng met ddng nha't gifla cac m a t ddi lap, hai la each ddc dao nha't cfla tflng n h a thd dflng m a t nay ndi m a t kia tren cd sd hai trdng tflng bai thd. G a n nghia vdi cau tfl m a t dd'i lap, ba la tad r a cac cdnh hudng thd, mi hpc T r u n g Qud'e cd k h a i niem "y nghe t h u a t . canh" hay "y c a n h nghe t h u a t " "cdnh gidi a. Kieu cau tfl thfl nha't la ddng n h a t nghe thuat". Dd la sfl k e t hdp hai hda cac m a t dd'i lap, tieu bieu trong nhflng gifla tfl tfldng tinh cam chfl q u a n cua tac bai thd: T h u hflng (Dd Phfl), De dd t h a n h gia vdi mdi trfldng canh v a t khach q u a n n a m t r a n g (Thdi Hp), Xuan tfl (Lf Bach), tao t h a n h h i n h tfldng m a n g h a m nghia Lflng Tay h a n h (Trdn Dao)... trong phong phu, klicu gdi tri tfldng tfldng cua nhflng bai thd nay cd dfl loai ddng nha't ddc gid. Nhfl vay eau tfl va y canh deu gifla ngfldi va canh, gifla qua khfl va phai dflng tdi t h a e tac tfl duy va dac biet hicn tai m a t va cdn, gifla sd'ng va chet... d day la " sU ket hdp hai hda gifla tfl C h a n g h a n bai X u a n tfl cua Lf Bach tfldng tinh cam chu q u a n cua tac gia vdi da the hien cao dp cua nhflng ddng n h a t mdi trfldng canh vat k h a c h quan", mdt nay: kieu tfl duy q u a n he lam nen cai ddc dao Yen thdo nhfl bi'ch ty treng cau tfl cua thd Dfldng. Tdn t a n g de luc Tren cd sd md'i q u a n he cd b a n cua Dfldng q u a n hoai quy n h a t triet hpc am dfldng, cac n h a thd Dfldng Thi thiep dean trfldng thi da tad dflng vd v a n cae mdi q u a n he the hien tfl thd. Tieu bieu nha't la q u a n he X u a n phong b a t tfldng thflc gifla ngfldi vdi ngfldi bad gdm t r a m md'i H a sfl n h a p la vi. quan he chdng chit, gifla ngfldi vdi vat Dich thd va gifla vat vdi vat, nhflng vat d day van Cd Yen nhfl sdi td x a n h la de t h a y t h e cen ngfldi, chu yeu la Dau Tdn x a n h n g a t r u canh sum sue quan he gifla con ngfldi vdi thien nhien gifla tinh va canh. O day cdn Iflu y n h a Khi c h a n g tudng nhd ngay ve nghien eflu Nhfl T h a n h n h a n m a n h leai Chfnh la khi thiep tai te t r e n g ldng quan he ddc hflu cua thd Dfldng la q u a n Gid x u a n d a u biet chi cflng NGHIEN CUU TRUNG QUOC so 8(96) - 2009 61
  9. TRAN LE BAO Cd sao len ldi vao trong man la b. Kieu cau tfl thfl hai la dung mat Ndi tdi tfl thd xuan la ndi tdi sfl md nay ndi mat kia tren cd sd hai mat dd'i ddu cua nam, sfl doan tu cua mpi ngfldi lap. Ben canh nhflng tfl thd ddng nha't va hanh phuc Ifla ddi. cac mat ddi lap, cac nha thd Dfldng cdn Hai cau md ddu la sfl ddng nhat cua hay dflng ddng ndi tinh nhfl "Dieu minh gidn" (Vfldng Duy), dung mdng ndi thflc thdi gian mfla xuan va dd'i lap ve khdng nhfl "Xuan oan" (Kim Xfldng Tfl), dung gian xa each gifla da't Yen va dat Tan. canh ndi tinh la mpt quan he cd ban va Dflng sfl phat trien khac nhau ciia cay phd bien cua thd Dfldng, tieu bieu nhfl ed'i trong thdi diem mfla xuan de the hien "Hoang hac lau td'ng Manh Hao Nhien sfl xa each qua ldn ve khdng gian, cung la chi Quang Lang" (Li Bach)... de gidi thieu sfl each trd qua ldn ciia ddi Ifla ke chinh phu ngfldi ehinh phu. Hai cau thd cud'i trong bai "Hoang hac lau td'ng Manh Hao Nhien chi Quang Hai cau tiep la met cap Iflu thfly dd'i Lang" cua Lf Bach viet: the hien ndi nhd thfldng thfldng tnic ndi "Cd pham vien dnh bfch khdng tan, Cdn tim cfla ddi Ifla xa each kia. dfldng Duy kien Trfldng Giang thien te Iflu" nhfl cd thdn giao each cam. cfl chang ndi (Bdng budm da khuat bdu khdng, bien tai nhd ngay ve la thiep ndi que nha Trdng theo chi thay ddng sdng lflng trdi). dau den dflt rudt. Va ngfldi dpc lai thay Hai eau thd nay hdu nhfl chi ed cdnh. sfl ddng nha't ve tam trang treng sfl dd'i Nhflng trong cai cdnh kia da the hien lap ve khdang each khdng gian. chan chfla tinh cua nha thd hp Lf trong Hai cau cudi la sfl ddng nha't ngfldi eudc dfla tien nay thdng qua hai nhan tfl chmh phu vdi gid xuan de rdi lai dd'i lap la "cd" va "duy". Trong bai thd "Dieu vdi gid xuan. Lan gid xuan da gpi len minh gian" (Khe chim keu) ciia Vfldng hanh phflc Ifla doi trong long ngfldi chinh phu. Gid xuan cung tfl de dn ao Duy - nha thd Phat, tfl thd chu yeu dfldc chang ai ngan nd'i. nhfl ndi ldng ngfldi tao nen nhd quan he dung dpng ta tinh chinh phu khdn ngudi nhd thfldng da that tinh te. Yen tinh dfldc nha thd mieu diet ke ehinh phu ndi Ifl thfl. Nhflng lan ta ngay cang tang tien. Ddu tien la sfl gid xuan khdng quen biet kia chui vao yen tinh eiia "ngfldi nhan" trong dem man cflng lam ngfldi chinh phu giat vang nghe dfldc ca "tieng ddng" cfla hoa minh canh giac. Cau cud'i la mdt cau hdi que nhe rdi. Yen tinh dflpc nang len de'n cua ngfldi chmh phu - hei gid hay tfl hdi trinh dp tuyet dd'i tdi mflc ngpn nfli vao minh de rdi khdng dinh sfl kien trinh mfla xuan cung nhfl nhoe tan bien vao trong trang cua ngfldi chinh phu. dat trd i - "xuan sdn khdng". Yen t inh Rd rang thdng qua viec ddng nha't cac cflng lam cho anh tra ng vfla Ide sang mat dd'i lap Lf Bach da tao dflng dfldc da hi chuyen ddi chflc nang thanh sflc mpt tfl thd trong sang va dam tinh ngfldi. manh cua am thanh khien cho chim nfli kinh hai va cud'i cflng la khe nui cang 62 NGHIEN CUU TRUNG QUOC so 8(96) - 2009
  10. Ve tif duy nghe thuat. yen tinh hdn khi tieng chim keu dem the nhd nhoi trong dai vfl tru bao la, mdi vang len, lai tdt lim di, de rdi tra lai cho tha'y het dflpc ndi dau cd ddc tuyet ddi ndi day sfl yen tinh cang dam dac hdn, cua nha thd. Hdi hfldng ngdu thfl lai la cung nhfl trong dem den chi cdn mdt anh mdt cdnh hud'ng dac biet khac eua Ha Ifl Ide len rdi lai tat chi lam cho mdu den Tri Chfldng. Tinh hud'ng dae biet nay ciia dem them dam dac hdn ma thdi. Ca da tao nen net ddc dao "ngu bi fl hai" bai thd la chfl "tinh" tuyet dd'i cua Thien (gifi cai bi vao cai hai) ciia bai thd. Hdn dfldc the hien bang nhan td'"ddng" dd'i lap. tam mfldi nam mdi ve que, ban be, hp c. Kieu cau tfl thfl ba la dflng len cac hang cflng trang Ifla khdng cdn nen nha "canh hud'ng" ham chfla ddy mau thudn. thd vd'n la "chfl" lai bi bien thanh Rat nhieu bai thd Dfldng khdng he cd "khach" trfldc nhflng chau be tfldi cfldi canh de the hien tinh, cflng chdng tha'y ma "xa la". Nu cfldi cang hdn nhien ma cd sfl ddng nha't cac mat dd'i lap, ma chi ngay thd cua nhflng chau be lai cang lam tha'y nha thd dflng len nhflng canh cho ndi budn, that vpng cua nha thd cang hud'ng dac biet vdi nhflng quan he phi tang len trong tinh hud'ng den sflng sd logic. Cdn ngfldi se dfldc "ddn ngp" khi nay. Va Dp Tang Can lai la mdt khoanh rdi vao nhflng canh hud'ng nay. Kieu cau khac dd'n ngp khi rdi Tinh Chau ndi Iflu tfl nay rat gdn vdi "cdng an Thien". Dd la trfl da mfldi nam. Mfldi nam lam khach each dflng hinh thflc ldi day de dfla ra Tinh Chau, long khdng ngudi nhd que phep tu tap trflc tiep cua cac thien sfl vi nha. Nhflng hdm nay qua ben Tang Can, dai ddi Dfldng, giflp eac de tfl cua minh nhin lai Tinh chau da thanh cd' hfldng. den ngp trflc tiep, be qua nhieu khau That bat ngd, tfldng nhfl phi If nhflng trung gian. Legic cua cdng an Thien la nghi ki lai thi tha'y rat hpp If. Tat ca la nhflng canh hud'ng dac biet nay deu dfla Idgic cua cai ph i li . Ne be gay nhflng theo quy luat bat ngd den mflc phi legic chuan mflc quen thupc cfla le phdi thdng cua tfl duy quan he. thfldng, pha tan tang bang vinh eflu cua "If tfnh phd thdng", de rdi sau dd, khi can Cd' nhien de tim hieu het cai hay cai bang dfldc tren nhflng manh vd nay la sfl dep cua thd Dfldng cdn phai quan tam den ngd. Nhflng bai thd tieu bieu cho tdi nhieu yeu to' nghe thuat khac ca ben kieu cau tfl nay la: Dang U Chau dai ca trong va ben ngoai tac pham de cd each (Trdn Tii Ngang), Hdi hfldng ngdu thfl tiep can tdng the, lien nganh. Song tim (Ha Tri Chfldng), Dp Tang Can (Gid hieu thd Dfldng tfl gdc dp van hda, dac Dao), Tan gia nfldng (Vfldng Kien)... biet la tfl tfl duy quan he la mdt van de Trong canh hud'ng Trdn Tfl Ngang dflng ed tfnh then chd't va If thu hfla hen cd tren Dai U Chau nhin trfldc, nhin sau the dem lai nhflng kien giai mdi. Tfl duy chang thay ai, ngam trdi dat ma rdi le. quan he da anh hfldng manh me va sau Cd cam nhan dfldc sfl trdng vang vd cflng sac tdi qua trinh sang tad nghe thuat gifla thdi gian va khdng gian cfla mdt ca cua thd Dfldng va da trd thanh mdt kieu NGHIEN CUU TRUNG QUOC so 8(96) - 2009 63
  11. TRAN LE BAO tfl duy doe hflu cua ddi Dfldng. Cflng vdi Idgic phfldng Ddng tham nhudn trong dd nhflng ma van hda k hac, kieu tfl duy va se dan tfl cai tao tfl ben trong theo quan he nay da dem lai cho nen van hpc nep tfl duy va nep sd'ng phfldng Ddng. Ve Trung Qud'c va van hpc the -gidi ngpn mpt y nghia nao dd, chii nghia hau hien nfli thd Dfldng sflng sflng hdn ngan nam dai phfldng Ddng, trong dd cd tfl duy nay. quan he, tfl duy sdng tfl nhien phfldng Ddng da cd chflc nang eflu the ca the gidi Trong thdi hau hien dai hdm nay, ne'u phfldng Tay dang chuyen tfl "van hda" nhfl chu nghia hau hien dai phfldng Tay sd'ng sang "van minh" chet, bang each hien ra nhfl sfl tfl huy cua nen van hda dat vao tam hdn con ngfldi phfldng Tay y chau Au cfl, nhfl sfl tfl bd qua khfl vi dai chf va Idgic ciia phfldng Ddng. Phai cfla minh thi chu nghia hau hien dai chang day cung la sflc manh ciia van hda phfldng Ddng lai la sfl gidi phdng va sfl mem phfldng Ddng. trd ve vdi chfnh ban than minh, trong tam hdn minh. Tfl duy phfldng Tay hi han che bdi cap dp If tfnh va thflc dung '.'.H': khdng the nao hieu va chap nhan dflpc CHU THICH: tfl duy "logic sieu If", "tfl duy gifla nhflng (1), (2) Phan Ngpc: Cdi hay ciia thd ddng chfl", "cai logic sd'ng tfl nhien" cua Diidng - Cdch gidi thich vdn hgc bdng phfldng Ddng. Cai logic sd'ng tfl nhien ngon ngd hgc. Nxb Tre, 1995, tr 116. tr 139) trong tam hdn mdi eon ngfldi phfldng Ddng, cd the ket hpp nhflng mat dd'i lap . ;l (>[} •>;;•:) illitQ theo each ciia minh, dflng chflng nhfl TIT LifiU THAM KHAO CHINH nhflng ma so' ma chi nhflng ngfldi cd cflng mdt kieu tam hdn, mpt kieu tfl duy 1. Trdn Le Bdo: "Nghien cdu gidng mdi hieu dflpc. Va tfl duy quan he vdi cac dgy vdn hgc Trung Qudc td md vdn hda", cap ddi am - dfldng , ban chat - hien tr.387-396 trong "Mgt sd vdn di ve li ludn vd lich sd vdn hgc", Nxb DHQG HN 2002 tflpng, ki hieu - y nghia... van edn in 2. Trdn Le Bao: Y cdnh nghe thudt dam trong trong tam thflc cac dan toe, trong thd cd Trung Qudc, tap chi Nghien cae nen van hda phfldng Ddng se cd tac eflu Trung Qudc sd2(60) - 2005 dung bd khuyet che tfl duy li tinh lanh 3. Tran Le Bao: Gidi md vdn hda trong lflng trdng tam thflc van hda phfldng tdc phdm vdn hgc (khao sat tfl van hoc Tay dang reu ra. Ve nguyen tdc ed the Trung Qudc), sd 2(90) - 2009 dem legic phflOn^Ddng than bf nay gifi 4. S, Kernev: Chu nghia hdu hien dgi vao cac san pham hau hien dai ciia van phUcfng Tdy vd ch u ng hia h du hie n dgi phiidng Ddng. Van hda Nghe An i49 25-5- hda dai chflng rdi xuat cang sang thi 2009 trfldng phfl-dng Tay. Cdn ngfldi phfldng 5. Nhfl Thanh: Thd tim hieu tU thd cua Tay vdn da mat di tam thflc tfl nhien, thd Dudng, tap chf Van hec 1-1982 trdng qua trinh tieu thu san pham hau 6. Nguyin Khdc Phi, Trdn Dinh Sfl; Ve hien dai phfldng Ddng, se hap thu nhflng thi phdp thd Diidng, Nxb Da Ndng 1997 64 NGHIEN CUU TRUNG QUdiC so 8(96) - 2009
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.26: Bộ 320 Luận Văn Thạc Sĩ Y Học
320 tài liệu
1245 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2