Báo cáo nghiên cứu khoa học " ĐÁNH GIÁ TÀI NGUYÊN SINH KHÍ HẬU PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH THỪA THIÊN HUẾ "

Chia sẻ: Nguyen Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

102
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Thừa Thiên Huế là một tỉnh nằm ở vị trí trung điểm của đất nước, có cảnh sắc thiên nhiên thơ mộng kết hợp với một quần thể di tích được tạo thành bởi bàn tay khéo léo và sức sáng tạo của con người, xứng đáng là một bộ phận hợp thành di sản văn hóa của nhân loại. Tuy nhiên, nằm trong vùng khí hậu Đông Trường Sơn - nơi chuyển tiếp giữa miền khí hậu phía bắc (có mùa đông lạnh) và miền khí hậu phía nam (nóng ẩm quanh năm), ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học " ĐÁNH GIÁ TÀI NGUYÊN SINH KHÍ HẬU PHỤC VỤ PHÁT TRIỂN DU LỊCH TỈNH THỪA THIÊN HUẾ "

81 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 MOÂI TRÖÔØNG - SINH THAÙI ÑAÙNH GIAÙ TAØI NGUYEÂN SINH KHÍ HAÄU PHUÏC VUÏ PHAÙT TRIEÅN DU LÒCH TÆNH THÖØA THIEÂN HUEÁ Nguyễn Thám, Nguyễn Hoàng Sơn* 1. Ñaët vaán ñeà Thöøa Thieân Hueá laø moät tænh naèm ôû vò trí trung ñieåm cuûa ñaát nöôùc, coù caûnh saéc thieân nhieân thô moäng keát hôïp vôùi moät quaàn theå di tích ñöôïc taïo thaønh bôûi baøn tay kheùo leùo vaø söùc saùng taïo cuûa con ngöôøi, xöùng ñaùng laø moät boä phaän hôïp thaønh di saûn vaên hoùa cuûa nhaân loaïi. Tuy nhieân, naèm trong vuøng khí haäu Ñoâng Tröôøng Sôn - nôi chuyeån tieáp giöõa mieàn khí haäu phía baéc (coù muøa ñoâng laïnh) vaø mieàn khí haäu phía nam (noùng aåm quanh naêm), laïi coù ñòa hình nuùi cao che chaén neân laõnh thoå Thöøa Thieân Hueá coù neàn khí haäu raát ña daïng vaø phöùc taïp, gaây aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng vaø caùc hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi cuõng nhö caùc hoaït ñoäng tham quan du lòch raát khaùc nhau ôû töøng thôøi kyø trong naêm. Vieäc ñaùnh giaù taøi nguyeân sinh khí haäu phuïc vuï phaùt trieån du lòch tænh Thöøa Thieân Hueá chính laø nhaèm xaùc ñònh möùc ñoä thuaän lôïi cuûa ñieàu kieän khí haäu ñoái vôùi toaøn boä hoaït ñoäng du lòch. Töø ñoù ñeà ra caùc phöông höôùng vaø bieän phaùp ñeå khai thaùc söû duïng hôïp lyù, phaùt huy hôn nöõa tieàm naêng vaø theá maïnh du lòch cuûa tænh. Treân cô sôû cuûa nhöõng ñaùnh giaù ñoù, caùc cô quan, coâng ty du lòch coù theå naém baét ñöôïc thôøi kyø naøo trong naêm laø thuaän lôïi hôn caû cho caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình vaø ngöôïc laïi neáu muoán toå chöùc moät loaïi hình tham quan du lòch vaøo moät thôøi ñieåm aán ñònh saün thì phaûi ñaàu tö theâm nhöõng trang thieát bò gì nhaèm haïn cheá ôû möùc thaáp nhaát nhöõng baát lôïi maø thôøi tieát khí haäu ôû ñoù coù theå gaây ra cho du khaùch, taïo cho hoï moät kyø nghæ ngôi, tham quan boå ích vaø deã chòu nhaát. 2. Cô sôû döõ lieäu vaø phöông phaùp ñaùnh giaù Khí haäu taùc ñoäng leân con ngöôøi cuõng nhö caùc hoaït ñoäng daân sinh, kinh teá moät caùch toång hôïp vaø ñoàng boä. Khí haäu coù lieân quan tröïc tieáp vaø coù aûnh höôûng nhieàu nhaát ñeán toaøn boä hoaït ñoäng du lòch. Caùc ñieàu kieän khí haäu ña daïng vaø ñaëc saéc ñaõ ñöôïc khai thaùc ñeå phuïc vuï cho caùc muïc ñích du lòch khaùc nhau. Ñaùnh giaù taøi nguyeân sinh khí haäu phuïc vuï muïc ñích phaùt trieån du lòch cuõng chính laø söï ñaùnh giaù toång hôïp caùc yeáu toá khí töôïng (nhieät ñoä, ñoä aåm, gioù, aùnh naéng…) thích hôïp hay khoâng thích hôïp ñoái vôùi söùc khoûe con ngöôøi. Trong khuoân khoå baøi baùo naøy chuùng toâi söû duïng chuoãi soá lieäu khí haäu cuûa * Tröôøng Ñaïi hoïc Sö phaïm Hueá.
82 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 caùc traïm khí töôïng Hueá, Nam Ñoâng, A Löôùi vaø soá lieäu cuûa caùc traïm ño möa Kim Long, Phuù OÁc, Phuù Loäc, Thöôïng Nhaät, Bình Ñieàn, Coå Bi, Truoài. Baûng 1. Danh saùch caùc traïm khí töôïng STT Traïm Vó ñoä Kinh ñoä Ñoä cao (m) 1 Hueá 16o26’ 107o35’ 10,4 2 Nam Ñoâng 16o09’ 107o43’ 59,7 3 A Löôùi 16o13’ 107o15’ 572,3 Chuoãi soá lieäu ñöôïc söû duïng tröôùc heát laø caùc soá lieäu ñöôïc Toång cuïc Khí töôïng Thuûy vaên coâng boá trong ñeà taøi nhaø nöôùc 42A [2], caùc taøi lieäu cuûa Trung taâm Döï baùo Khí töôïng Thuûy vaên Thöøa Thieân Hueá vôùi nhieàu ñaëc tröng khí haäu ñöôïc thoáng keâ môùi ñeán naêm 2008, 2009. Caùc phöông phaùp ñaùnh giaù taøi nguyeân khí haäu Thöøa Thieân Hueá phuïc vuï cho hoaït ñoäng du lòch laø: - Thoáng keâ khí haäu. - Phaân loaïi vaø ñaùnh giaù möùc ñoä thích hôïp cuûa moät soá ñaëc tröng khí haäu rieâng. - Ñaùnh giaù möùc ñoä thích hôïp cuûa moät soá chæ tieâu sinh khí haäu toång hôïp. 3. Ñaùnh giaù taøi nguyeân khí haäu phuïc vuï phaùt trieån du lòch tænh Thöøa Thieân Hueá Khí haäu Thöøa Thieân Hueá ñöôïc hình thaønh döôùi söï taùc ñoäng cuûa caùc nhaân toá nhö böùc xaï maët trôøi, hoaøn löu khí quyeån vaø ñaëc ñieåm beà maët ñeäm. Neùt chung cuûa khí haäu Thöøa Thieân Hueá laø naèm trong khu vöïc nhieät ñôùi gioù muøa vôùi löôïng nhieät doài daøo, soá giôø naéng trong naêm raát thuaän lôïi cho hoaït ñoäng du lòch. Khí haäu coøn coù söï phaân hoùa saâu saéc do taùc duïng cuûa hoaøn caûnh ñòa phöông, cuøng vôùi söï tham gia cuûa maïng löôùi thuûy vaên vaø thaûm thöïc vaät. 3.1. Phaân loaïi ñaùnh giaù moät soá ñaëc tröng khí haäu * Cheá ñoä böùc xaï, maây vaø naéng Naèm trong vaønh ñai nhieät ñôùi baéc baùn caàu, Thöøa Thieân Hueá ñöôïc thöøa höôûng moät cheá ñoä böùc xaï doài daøo do ñoä cao maët trôøi vaø ñoä daøi ngaøy quyeát ñònh. Böùc xaï toång coäng cuûa Thöøa Thieân Hueá ñaït töø 124-126 kcal/cm2/naêm. Naèm trong giôùi haïn töø 160B ñeán 16044’B, Thöøa Thieân Hueá haøng naêm coù hai laàn maët trôøi ñi qua thieân ñænh, laàn thöù nhaát vaøo khoaûng töø ngaøy 5 ñeán ngaøy 7 thaùng 5 vaø laàn thöù hai töø ngaøy 7 ñeán ngaøy 8 thaùng 8 vaø ñaây cuõng laø thôøi gian maø khaùch du lòch ñeán Hueá tham quan nhieàu trong naêm. Baûng 2. Soá giôø naéng trung bình thaùng vaø naêm (giôø) [2], [5], [6], [9] Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Naêm Traïm Hueá 120 107 149 154 224 228 246 217 171 134 97 76 1.923 Nam Ñoâng 127 123 173 174 212 210 223 201 159 128 94 69 1.893 A Löôùi 127 128 171 172 186 180 193 172 132 116 78 77 1.732
83 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 Toång soá giôø naéng trung bình naêm ôû Thöøa Thieân Hueá dao ñoäng töø 1.700- 2.000 giôø. Soá giôø naéng giaûm daàn töø vuøng ñoàng baèng leân vuøng nuùi. Thôøi kyø naéng nhaát cuõng chính laø thôøi kyø khoâ haïn nhaát: töø thaùng 5 ñeán thaùng 7, moãi thaùng coù treân 200 giôø naéng ôû vuøng ñoàng baèng vaø thung luõng thaáp, töø 175 ñeán 200 giôø ôû vuøng nuùi cao (baûng 2). Töø thaùng 8 trôû ñi soá giôø naéng giaûm daàn vaø ñaït cöïc tieåu vaøo thaùng 12 vôùi trò soá 69-77 giôø, sau ñoù laïi taêng daàn. Soá giôø naéng taêng nhanh töø thaùng 2 sang thaùng 3 vaø giaûm nhanh nhaát töø thaùng 8 sang thaùng 9. Trong thôøi kyø ít naéng nhaát trung bình moãi ngaøy cuõng ñaït töø 3-5 giôø naéng, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho caùc chuyeán tham quan, daõ ngoaïi. Tuy nhieân ôû Thöøa Thieân Hueá cuõng coù nhöõng thôøi kyø möa keùo daøi nhieàu ngaøy gaây khoù khaên khoâng nhoû cho hoaït ñoäng du lòch. Baûng 3. Löôïng maây trung bình thaùng vaø naêm (Phaàn möôøi baàu trôøi) Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Naêm Traïm Hueá 7,4 7,7 6,8 7,0 6,5 7,2 6,5 7,6 7,2 7,3 7,9 7,8 7,2 Nam Ñoâng 7,8 7,1 5,9 6,4 6,5 7,1 6,3 7,6 7,2 7,5 8,3 8,2 7,2 A Löôùi 8,0 7,7 7,0 7,0 7,4 7,5 6,8 8,0 8,1 8,2 8,7 8,6 7,8 Löôïng maây toång quan trung bình coù trò soá lôùn nhaát vaøo muøa möa vaø nhoû nhaát vaøo muøa möa ít. Trong caùc thaùng möa nhieàu, löôïng maây toång quan trung bình coù giaù trò töø 7,1 ñeán 8,7 phaàn möôøi baàu trôøi (baûng 3). ÔÛ vuøng nuùi cao nhieàu maây hôn ôû vuøng ñoàng baèng vaø thung luõng thaáp, do vaäy soá giôø naéng vaø löôïng böùc xaï ôû A Löôùi thaáp hôn ôû Hueá vaø Nam Ñoâng. Baûng 4. Phaân loaïi khí haäu toát - xaáu ñoái vôùi söùc khoûe [1] Möùc ñoä Soá thaùng coù Soá thaùng coù Soá giôø naéng Soá ngaøy trôøi Toác ñoä gioù ñaùnh giaù nhieät ñoä ≥270C ñoä aåm ≥90% toaøn naêm ñaày maây trung bình m/s Raát xaáu 5 4 1.000 100 1 Bình thöôøng 4-5 3 1.200 80 1-1,5 Toát 2-3 2 1.200 80 1,5 Raát toát 0 0 1.500 50 2-3 Ñoái chieáu vôùi baûng 4 cho thaáy löôïng maây vaø soá giôø naéng cuûa Thöøa Thieân Hueá thuoäc loaïi toát ñeán raát toát cho söùc khoûe cuûa con ngöôøi. * Cheá ñoä gioù Naèm trong khu vöïc gioù muøa Ñoâng Nam AÙ, Thöøa Thieân Hueá chòu söï khoáng cheá cuûa hai muøa gioù chính laø gioù muøa muøa ñoâng vaø gioù muøa muøa haï. Do vaäy, höôùng gioù thònh haønh ôû Thöøa Thieân Hueá thay ñoåi roõ reät theo muøa. Maët khaùc do ñieàu kieän laõnh thoå bò nuùi bao boïc ôû phía taây vaø phía nam, ñaëc bieät coù daõy Tröôøng Sôn ôû phía taây vuoâng goùc vôùi höôùng gioù ñoâng baéc veà muøa ñoâng vaø höôùng gioù taây nam veà muøa haï neân höôùng gioù thònh haønh ôû Thöøa Thieân Hueá bò leäch so vôùi höôùng ban ñaàu. Ngoaøi ra nhöõng daõy nuùi ñaâm ngang ra bieån chia caét laõnh thoå thaønh nhieàu maûng neân cheá ñoä gioù ôû Thöøa Thieân Hueá khoâng ñoàng nhaát veà caû höôùng thònh haønh laãn toác ñoä giöõa vuøng ñoàng baèng vaø vuøng nuùi cao thoaùng gioù. Ñaëc ñieåm noåi baät nhaát trong cheá ñoä gioù ôû Thöøa Thieân Hueá laø höôùng gioù thònh haønh khaù phaân taùn, taàn suaát laëng gioù lôùn vaø toác ñoä gioù trung bình nhoû.
84 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 Baûng 5. Toác ñoä gioù trung bình thaùng vaø naêm ôû Thöøa Thieân Hueá (m/s) [5], [6], [9] Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Naêm Traïm Hueá 1,8 1,9 1,9 1,7 1,7 1,8 1,7 1,6 1,6 1,8 1,9 1,7 1,8 Nam Ñoâng 1,2 1,4 1,8 1,7 1,5 1,5 1,5 1,4 1,2 1,2 1,1 1,0 1,4 A Löôùi 2,0 1,9 2,2 1,9 2,1 3,0 3,4 3,6 1,6 1,6 2,0 1,7 2,3 Vaän toác gioù ôû möùc ñoä trung bình töø 1,4-2,3m/s, khoâng khí ñöôïc löu thoâng toát. Toác ñoä gioù ôû Thöøa Thieân Hueá ñöôïc ñaùnh giaù ôû möùc toát ñeán raát toát, thuaän lôïi cho caùc hoaït ñoäng du lòch. * Cheá ñoä nhieät Bieán trình naêm cuûa nhieät ñoä khoâng khí ôû Thöøa Thieân Hueá thuoäc daïng bieán trình nhieät ñoä cuûa vuøng nhieät ñôùi gioù muøa. Ñoù laø bieán trình ñôn goàm moät cöïc ñaïi vaøo muøa heø vaø moät cöïc tieåu vaøo muøa ñoâng. Ñaëc bieät nhieät ñoä coù söï phaân hoùa raát lôùn theo ñoä cao ñòa hình, caøng leân cao toång nhieät vaø nhieät ñoä trung bình naêm caøng thaáp. Baûng 6. Nhieät ñoä khoâng khí trung bình thaùng vaø naêm (0C) [2], [5], [6], [9] Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Naêm Traïm Hueá 19,9 20,9 23,1 26,3 28,2 29,3 29,3 28,9 27,1 25,2 23,1 20,5 25,2 Nam Ñoâng 19,9 21,0 23,5 26,1 27,3 27,8 27,8 27,4 26,0 24,3 22,2 19,9 24,4 A Löôùi 17,3 18,7 20,7 22,8 24,2 25,1 24,9 24,6 23,1 21,4 19,4 17,3 21,6 Nhieät ñoä trung bình naêm ôû vuøng ñoàng baèng vaø ñoài nuùi thaáp döôùi 100m dao ñoäng trong khoaûng 24-250C, leân cao 500-800m chæ coøn 20-220C vaø töø ñoä cao 1.000m trôû leân giaûm xuoáng döôùi 180C. Baïch Maõ coù nhieät ñoä trung bình haøng naêm 200C laø moät trong nhöõng nôi nghæ ngôi vaø döôõng beänh ôû mieàn nuùi toát nhaát hieän nay. Baûng 7. Bieân ñoä nhieät ñoä ngaøy trung bình thaùng vaø naêm (0C) [2], [5], [6], [9] Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Naêm Traïm Hueá 4,9 5,3 6,6 8,0 7,9 7,6 7,7 7,6 6,7 4,5 4,0 4,2 6,2 Nam Ñoâng 7,9 8,5 10,0 10,6 10,8 11,6 10,6 9,8 7,2 6,0 6,2 6,2 9,2 A Löôùi 6,9 8,6 9,7 12,1 10,0 8,8 8,3 8,3 7,9 5,6 5,2 4,7 8,0 Theo soá lieäu thoáng keâ nhieàu naêm taïi caùc traïm khí töôïng, ôû Thöøa Thieân Hueá, nhieät ñoä cao nhaát tuyeät ñoái coù theå leân ñeán 40-410C, nhieät ñoä khoâng khí thaáp nhaát tuyeät ñoái vaøo khoaûng 50C ôû vuøng nuùi vaø 100C ôû vuøng ñoàng baèng. Baûng 8. Chæ tieâu khí haäu sinh hoïc ñoái vôùi con ngöôøi [7] Nhieät ñoä trung Nhieät ñoä trung bình Bieân ñoä nhieät Löôïng möa Haïng YÙ nghóa bình naêm (0C) thaùng noùng nhaát (°C) ñoä naêm (°C) naêm (mm) 1 Thích nghi 18 - 24 24 - 27 2.550 4 Raát noùng 29 - 32 32 - 35 14 - 19 < 1.250 5 Khoâng thích nghi > 32 > 35 > 19 < 650
85 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 Söû duïng chæ tieâu khí haäu sinh hoïc ñoái vôùi con ngöôøi ñeå ñaùnh giaù taøi nguyeân khí haäu do hoïc giaû ngöôøi AÁn Ñoä ñöa ra (baûng 8) coù theå xeáp cheá ñoä nhieät taïi Thöøa Thieân Hueá vaøo haïng khaù thích nghi ñeán thích nghi. * Ñoä aåm khoâng khí Ñoä aåm töông ñoái trung bình naêm ôû caùc vuøng trong tænh coù giaù trò töø 83-87% (baûng 9), phaân boá khoâng gian cuûa ñoä aåm theå hieän quy luaät chung laø taêng theo ñoä cao ñòa hình. Thaùng coù ñoä aåm thaáp nhaát ñaït 73-79%, thaùng coù ñoä aåm cao nhaát ñaït trò soá töø 89-92%. Ñoä aåm khoâng khí ôû Thöøa Thieân Hueá thuoäc loaïi toát ñeán raát toát cho söùc khoûe. Baûng 9. Ñoä aåm töông ñoái khoâng khí trung bình thaùng vaø naêm (%) [2], [5], [6], [9] Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Naêm Traïm Hueá 88 89 87 83 79 75 73 75 84 88 89 89 83 Nam Ñoâng 89 88 85 82 81 80 79 82 87 90 92 92 86 A Löôùi 90 90 88 87 85 80 79 81 89 92 92 92 87 * Cheá ñoä möa ÔÛ Thöøa Thieân Hueá khoâng coù söï khaùc bieät roõ raøng giöõa muøa möa vaø muøa khoâ maø chæ coù muøa möa vaø muøa ít möa, xu theá taêng daàn töø baéc vaøo nam vaø töø ñoâng sang taây. Giöõa nhöõng trung taâm möa lôùn vaø nhöõng vuøng möa ít laø nhöõng vuøng chuyeån tieáp bao goàm vuøng goø ñoài phía taây vaø vuøng ñoàng baèng töø Phuù Baøi ñeán Truoài coù löôïng möa töø 2.800-3.200 mm. Baûng 10. Löôïng möa trung bình thaùng vaø naêm taïi moät soá ñòa ñieåm ôû Thöøa Thieân Hueá (mm) [6], [8], [9] Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Naêm Traïm Coå Bi 110 50 43 66 163 156 118 116 442 868 624 203 2.959 Phuù OÁc 109 73 49 81 136 90 85 139 339 791 640 333 2.865 Hueá 114 56 38 56 112 110 73 124 375 754 665 321 2.796 Phuù Baøi 170 76 54 59 77 97 110 121 413 778 515 303 2.773 Loäc Trì 187 53 20 63 189 225 75 95 531 924 779 295 3.436 Bình Ñieàn 95 22 19 49 133 204 79 146 410 767 617 224 2.765 Taø Löông 65 50 11 148 146 250 72 105 305 1.127 879 174 3.332 A Löôùi 67 44 63 159 233 207 165 191 414 935 743 290 3.511 Nam Ñoâng 100 55 47 101 212 242 171 204 422 1.041 760 291 3.646 Thöôïng Nhaät 82 43 49 102 227 255 147 208 355 924 605 269 3.265 Cheá ñoä möa ôû Thöøa Thieân Hueá coù söï töông phaûn roõ reät giöõa muøa möa vaø muøa ít möa. Muøa möa taäp trung töø 66-75% löôïng möa haøng naêm, neân naêm naøo Thöøa Thieân Hueá cuõng coù luõ luït. Do cöôøng ñoä möa lôùn, thaûm thöïc vaät bò taøn phaù, neân nöôùc töø treân cao ñoå xuoáng gaây ra xoùi moøn traàm troïng, saït lôû ñöôøng saù... Ngöôïc laïi, muøa ít möa laïi truøng vôùi thôøi kyø khoâ noùng, neân löôïng möa ñaõ ít laïi bò boác hôi nhanh choùng, gaây ra thieáu nöôùc ngoït traàm troïng cho sinh hoaït cuûa ngöôøi daân vaø du khaùch.
86 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 Trung bình haøng naêm ôû Thöøa Thieân Hueá coù khoaûng 200-220 ngaøy möa ôû vuøng nuùi, 150-160 ngaøy möa ôû vuøng ñoàng baèng, trong ñoù vuøng ñoàng baèng phía baéc möa ít nhaát. Trong caùc thaùng muøa möa, moãi thaùng coù töø 16-24 ngaøy möa, trong caùc thaùng ít möa moãi thaùng coù 8-15 ngaøy möa, rieâng muøa möa phuï ôû mieàn nuùi cuõng ñaït töø 16-20 ngaøy möa. Soá ngaøy möa nhieàu nhaát vaøo thaùng 10, 11 vôùi 21-24 ngaøy möa, ít nhaát vaøo thaùng 3 vaø thaùng 7, chæ coù 8-11 ngaøy möa. Baûng 11. Soá ngaøy möa trung bình thaùng vaø naêm [6], [8], [9] Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Naêm Traïm Hueá 16 12 10 10 11 9 8 10 16 21 21 20 165 Nam Ñoâng 15 12 10 12 18 16 15 16 19 22 22 20 197 A Löôùi 16 14 14 17 20 16 15 17 21 24 24 22 219 Caên cöù theo chæ tieâu sinh hoïc ñaõ trình baøy ôû treân thì löôïng möa trung bình naêm ôû caû Hueá, Nam Ñoâng vaø A Löôùi ñeàu khoâng thuaän lôïi cho muïc ñích du lòch. * Caùc hieän töôïng thôøi tieát ñaëc tröng khaùc - Baõo: Thöøa Thieân Hueá haøng naêm coù khoaûng 0,84 côn baõo ñoå boä tröïc tieáp, coù nhöõng naêm khoâng coù côn naøo nhöng cuõng coù nhöõng naêm bò lieân tieáp 3 - 4 côn baõo. Nhìn chung, soá löôïng baõo vaø aùp thaáp aûnh höôûng ñeán Thöøa Thieân Hueá khoâng nhieàu nhöng taùc haïi cuûa chuùng raát nghieâm troïng, nhaát laø veà phöông dieän gioù vaø möa. - Gioù taây khoâ noùng: ÔÛ Thöøa Thieân Hueá, gioù taây khoâ noùng baét ñaàu xuaát hieän vaøo cuoái thaùng 2 vaø keát thuùc vaøo ñaàu thaùng 9 ôû vuøng ñoàng baèng vaø thung luõng thaáp; ôû vuøng nuùi cao treân 500m hieám khi xuaát hieän loaïi thôøi tieát naøy. Trung bình haøng naêm ôû vuøng ñoàng baèng coù khoaûng 35 ngaøy vaø thung luõng Nam Ñoâng laø 55 ngaøy thôøi tieát khoâ noùng. Thôøi kyø cöïc thònh cuûa gioù taây khoâ noùng ôû vuøng ñoàng baèng vaøo thaùng 5 ñeán thaùng 8 vôùi cöïc ñaïi vaøo thaùng 6 (10 ngaøy); vuøng thung luõng Nam Ñoâng coù thôøi kyø cöïc thònh keùo daøi töø thaùng 3 ñeán thaùng 8 vôùi cöïc ñaïi thaùng 7 (12 ngaøy). Trung bình moãi ñôït keùo daøi 3 ñeán 5 ngaøy vaøo giöõa muøa vaø 2 ñeán 3 ngaøy vaøo thôøi kyø ñaàu vaø cuoái muøa. Trong tröôøng hôïp cöïc ñoan, gioù taây khoâ noùng coù theå keùo daøi treân moät thaùng gaây haïn haùn, thieáu nöôùc ngoït traàm troïng cho ñôøi soáng vaø caùc hoaït ñoäng du lòch, daân sinh khaùc. - Doâng, loác, möa ñaù: Trung bình haøng naêm ôû Thöøa Thieân Hueá coù töø 69 ñeán 96 ngaøy doâng, nhieàu doâng nhaát laø ôû Nam Ñoâng (96 ngaøy) roài ñeán vuøng ñoàng baèng Thöøa Thieân Hueá (93 ngaøy), ít nhaát laø vuøng nuùi A Löôùi (69 ngaøy). Möa doâng giaûi phoùng moät nguoàn ñieän naêng tích tuï trong khí quyeån, laøm khoâng khí trong laønh, “giaûi côn noàng” nhö trong daân gian vaãn thöôøng noùi. Möa doâng mau taïnh, sau côn möa thôøi tieát laïi trong saùng, caùc hoaït ñoäng tham quan du lòch laïi coù theå tieán haønh bình thöôøng.
87 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 Xeùt veà yù nghóa sinh hoïc, doâng xuaát hieän do coù söï thay ñoåi ñoät ngoät cuûa aùp suaát khí quyeån, nhieät ñoä vaø ñoä aåm. Doâng nhieät thöôøng keøm theo gioù maïnh aûnh höôûng ñeán ñôøi soáng con ngöôøi. Tröôùc côn doâng khoâng khí ngoät ngaït laøm con ngöôøi meät moûi, giaûm suùt mau choùng naêng löïc cuõng nhö söï linh hoaït cuûa con ngöôøi trong coâng vieäc... Sau côn doâng caûm giaùc ngoät ngaït aáy thöôøng chaám döùt ngay. Doâng coù khaû naêng xuaát hieän töø thaùng 1 ñeán thaùng 11, nhöng taäp trung nhaát laø thaùng 4 ñeán thaùng 9. Cuõng chính trong thôøi kyø naøy, hieän töôïng loác keøm theo möa ñaù cuõng thöôøng xuaát hieän gaây thieät haïi ñaùng keå cho ngöôøi daân. 3.2. Ñaùnh giaù taøi nguyeân khí haäu du lòch baèng caùc chæ tieâu sinh khí haäu toång hôïp * Chæ soá baát tieän nghi - DI: ñöôïc xaây döïng treân cô sôû tính toaùn ñeán aûnh höôûng toång hôïp cuûa nhieät ñoä, ñoä aåm khoâng khí (ñöôïc tính ñeán thoâng qua nhieät ñoä öôùt). DI = 0,4 (tk + tu) + 4,8 Trong ñoù: tk laø nhieät ñoä khoâng khí khoâ; tu laø nhieät ñoä khoâng khí öôùt. Neáu: DI > 21°C - Khí haäu hôi noùng DI > 24°C - Khí haäu noùng Baûng 12. Chæ soá baát tieän nghi trung bình thaùng vaø naêm (°C) Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Naêm Traïm Hueá 20,2 20,9 22,7 25,0 26,2 26,9 26,8 26,6 25,6 24,4 22,8 20,9 24,1 Nam Ñoâng 20,2 21,0 22,9 24,8 25,7 26,0 26,0 25,8 25,0 23,8 22,2 20,4 23,7 A Löôùi 18,2 19,4 20,8 22,4 23,4 23,9 23,7 23,6 22,8 21,6 20,0 18,3 21,5 Khí haäu Thöøa Thieân Hueá coù söï bieán ñoåi theo ñoä cao ñòa hình, vuøng nuùi cao A Löôùi coù 5 thaùng maùt meû vaø 7 thaùng hôi noùng; vuøng goø ñoài Nam Ñoâng coù 3 thaùng maùt meû, 3 thaùng hôi noùng vaø 6 thaùng noùng; vuøng ñoàng baèng coù 3 thaùng maùt meû, 2 thaùng hôi noùng vaø 7 thaùng noùng. * Nhieät ñoä hieäu duïng (t): Ñöôïc duøng ñeå ñaùnh giaù ñieàu kieän sinh khí haäu cho caùc hoaït ñoäng du lòch, nghæ ngôi, döôõng beänh. Chæ soá naøy phaûn aùnh aûnh höôûng toång hôïp caùc yeáu toá nhieät ñoä, ñoä aåm, toác ñoä gioù leân caûm thuï veà nhieät cuûa con ngöôøi. Baûng 13. Nhieät ñoä hieäu duïng trung bình thaùng vaø naêm (°C) Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Naêm Traïm Hueá 16,7 17,4 19,7 22,7 24,1 24,8 24,8 24,7 25,5 21,8 19,8 17,6 21,5 Nam Ñoâng 17,2 18,1 20,0 22,4 23,8 24,2 24,1 24,0 24,1 21,6 19,7 17,6 21,3 A Löôùi 14,1 15,2 17,2 19,4 20,4 20,3 20,1 19,8 20,0 18,6 16,4 14,4 18,0
88 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 So saùnh vôùi nhöõng ngöôõng caûm öùng nhieät cuûa cô theå, döïa treân thöïc nghieäm (theo nhieät ñoä höõu hieäu): - Giôùi haïn caûm giaùc laïnh: 17°C - Giôùi haïn caûm giaùc noùng: 30°C - Vuøng nhieät ñoä deã chòu: 20 - 25°C - Caûm giaùc ngoät ngaït: 33°C [1], [5] Nhìn chung, nhieät ñoä hieäu duïng ôû Thöøa Thieân Hueá trong khoaûng thôøi gian töø khoaûng thaùng 11 ñeán thaùng 3 naêm sau laø laïnh, töø thaùng 4 ñeán thaùng 10 naèm trong vuøng nhieät ñoä deã chòu. * Ñieàu kieän tieän nghi nhieät Nhöõng ñieàu kieän cuûa moâi tröôøng öùng vôùi traïng thaùi caân baèng, ñoøi hoûi söï ñieàu tieát ít nhaát cuûa cô theå, con ngöôøi thöôøng caûm thaáy thoaûi maùi nhaát ñöôïc goïi laø ñieàu kieän “tieän nghi nhieät”. Töø ñoù, ngöôøi ta thöôøng tính toaùn nhieät ñoä caàn thieát taêng hoaëc giaûm ñeå ñaûm baûo ñieàu kieän ñoù. Baûng 14. Nhieät ñoä caàn thieát taêng (+) hoaëc giaûm (-) ñeå ñaûm baûo “tieän nghi nhieät”(°C) [3] Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Traïm Hueá +1,2 +0,2 -5,2 -10,6 -13,1 -14,2 -14,2 -14 -11,9 -9,7 -4,7 0,0 ÔÛ Thöøa Thieân Hueá töø thaùng 1 ñeán thaùng 2 laø khoaûng thôøi gian caàn thieát phaûi coù söï taêng nhieät ñeå duy trì traïng thaùi “tieän nghi nhieät”. Ngöôïc laïi töø thaùng 3 ñeán thaùng 11 laø caùc thaùng caàn phaûi giaûm nhieät, ñaëc bieät trong thaùng 6, 7 caàn giaûm xuoáng khoaûng 14,20C, thaùng 12 ñöôïc xem laø thaùng coù nhieät ñoä lyù töôûng. Beân caïnh khaû naêng laøm taêng vaø giaûm nhieät ñoä moâi tröôøng ngöôøi ta coøn coù theå taêng hoaëc giaûm toác ñoä chuyeån ñoäng cuûa lôùp khoâng khí xung quanh. Baûng 15. Ñoä leäch giöõa toác ñoä gioù töï nhieân vaø toác ñoä gioù caàn thieát ñeå ñaûm baûo “tieän nghi nhieät” (m/s) [3] Thaùng 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Traïm Hueá 1,7 2,2 2,0 1,4 0,7 -0,1 0,3 0,1 0,8 1,7 2,6 1,7 Caùc keát quaû tính toaùn (baûng 15) cho thaáy söï cheânh leäch naøy lôùn nhaát vaøo caùc thaùng muøa ñoâng vaø thaáp nhaát vaøo caùc thaùng muøa heø. Noùi caùch khaùc muøa ñoâng caàn kín gioù nhieàu hôn so vôùi muøa heø ñeå cô theå con ngöôøi coù theå ñaït ñöôïc traïng thaùi “tieän nghi nhieät”. 3.3. Toång hôïp keát quaû ñaùnh giaù taøi nguyeân sinh khí haäu phuïc vuï phaùt trieån du lòch tænh Thöøa Thieân Hueá Baûng 16. Toång hôïp keát quaû ñaùnh giaù taøi nguyeân khí haäu Thöøa Thieân Hueá cho du lòch
89 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 Ñaëc tröng sinh khí haäu Ñaùnh giaù möùc ñoä thích nghi Nhaän ñònh chung Cheá ñoä böùc xaï, maây, naéng Raát toát - toát - Cheá ñoä böùc xaï, maây naéng, ñieàu kieän nhieät ñoä vaø ñoä aåm Gioù Raát toát - toát ñeàu toát ñeán raát toát cho söùc Nhieät ñoä Khaù thích nghi khoeû con ngöôøi. Ñoä aåm Toát Trong hoaït ñoäng du lòch caàn Möa Khoâng thích nghi löu yù nhöõng ñieåm cuï theå laø: Thôøi tieát ñaëc bieät: - Gioù taây khoâ noùng töø thaùng 2 - Gioù taây khoâ noùng - Bình thöôøng ñeán raát xaáu ñeán thaùng 9. - Doâng, loác, möa ñaù - Raát xaáu - Doâng, loác, möa ñaù thöôøng - Baõo - Raát xaáu Bình thöôøng töø thaùng 5 ñeán thaùng xaûy ra vaøo thôøi kyø chuyeån 9. Coøn laïi trong naêm khí haäu toát ñeán tieáp töø muøa laïnh sang muøa Chæ soá baát tieän nghi- DI noùng (thaùng 4, thaùng 5) raát toát ñoái vôùi con ngöôøi. - Baõo xuaát hieän töø thaùng 5 Thôøi gian laïnh töø thaùng 11 ñeán thaùng 3 naêm sau. Nhieät ñoä deã chòu ñeán thaùng 11. Nhieät ñoä hieäu duïng - t - Ñeå ñaït ñöôïc traïng thaùi “tieän töø thaùng 4 ñeán thaùng 10. - Caàn taêng nhieät töø thaùng 1 ñeán nghi nhieät” toái öu (cô theå Tieän nghi nhieät: thaùng 2, töø thaùng 3 ñeán thaùng 11 khoâng caàn baát cöù söï ñieàu - Nhieät ñoä caàn giaûm nhieät, thaùng 12 ñöôïc chænh naøo), quanh naêm caàn - Toác ñoä gioù giaûm gioù (tröø thaùng 6), töø xem laø lyù töôûng. - Caàn giaûm gioù (tröø thaùng 6) ñeå ñaït thaùng 3 ñeán thaùng 11 caàn giaûm nhieät, taêng nhieät vaøo ñöôïc traïng thaùi “tieän nghi nhieät”. thaùng 1 vaø thaùng 2. 4. Keát luaän Ñoái vôùi hoaït ñoäng du lòch, caùc yeáu toá khí töôïng ñoùng vai troø quan troïng, chuùng quyeát ñònh tôùi vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån caùc loaïi hình du lòch. ÔÛ Thöøa Thieân Hueá cheá ñoä böùc xaï, maây, naéng, gioù, ñieàu kieän nhieät ñoä vaø ñoä aåm ñeàu toát ñeán raát toát cho söùc khoûe con ngöôøi, thuaän lôïi cho hoaït ñoäng du lòch. Trong hoaït ñoäng du lòch caàn chuù yù: - Töø thaùng 2 ñeán thaùng 9 coù gioù taây khoâ noùng. - Doâng, loác, möa ñaù thöôøng xaûy ra vaøo thaùng 4, thaùng 5. - Baõo xuaát hieän töø thaùng 5 ñeán thaùng 11. Ñeå ñaûm baûo ñieàu kieän tieän nghi nhieät, toác ñoä gioù cuûa Thöøa Thieân Hueá caàn giaûm ñi (tröø thaùng 6), coøn veà nhieät ñoä trong caùc thaùng 1 vaø thaùng 2 caàn taêng nhieät, töø thaùng 3 ñeán thaùng 11 caàn giaûm nhieät. NT-NHS TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Phan Taát Ñaéc, Phaïm Ngoïc Toaøn. Khí haäu vôùi ñôøi soáng (Nhöõng vaán ñeà cô sôû cuûa sinh khí haäu 1. hoïc). Nxb Khoa hoïc vaø Kyõ thuaät, Haø Noäi, 1980. 2. Nguyeãn Troïng Hieäu, Noâng Thò Loäc, Nguyeãn Ñöùc Ngöõ & nnk. “Soá lieäu khí haäu”, thuoäc Chöông trình Nhaø nöôùc 42A Ñaùnh giaù taøi nguyeân vaø ñieàu kieän thieân nhieân veà KTTV phuïc vuï saûn xuaát vaø quoác phoøng, troïng taâm laø phuïc vuï noâng nghieäp. Toång cuïc Khí töôïng Thuûy vaên, 1989. Traàn Vieät Lieãn & nnk. Khí haäu vôùi vaán ñeà toå chöùc lao ñoäng nghæ ngôi vaø du lòch treân laõnh thoå 3. Vieät Nam. Ñeà taøi khoa hoïc, Toång cuïc Khí töôïng Thuûy vaên, Haø Noäi, 1993.
90 Tạp chí Nghiên cứu và Phát triển, số 3 (86). 2011 Ñaøo Ngoïc Phong. Thôøi tieát vôùi beänh taät. Nxb Y hoïc, Haø Noäi, 1972. 4. Nguyeãn Hoaøng Sôn. Nghieân cöùu ñieàu kieän sinh khí haäu phuïc vuï phaùt trieån du lòch tænh Thöøa 5. Thieân Hueá. Luaän vaên thaïc só khoa hoïc, Hueá, 2003. Trung taâm Döï baùo Khí töôïng Thuûy vaên tænh Thöøa Thieân Hueá (2001). Taäp soá lieäu khí haäu tænh 6. Thöøa Thieân Hueá. Hueá. Nguyeãn Khanh Vaân. Giaùo trình cô sôû sinh khí haäu. Nxb Ñaïi hoïc Sö phaïm Haø Noäi, Haø Noäi, 2006. 7. Phuøng Ñöùc Vinh. Phaân tích vaø ñaùnh giaù cheá ñoä möa, aåm khu vöïc Baéc Trung Boä. Luaän aùn PTS 8. khoa hoïc Ñòa lyù - Ñòa chaát, Tröôøng Ñaïi hoïc Toång hôïp Haø Noäi, Haø Noäi, 2001. UBND tænh Thöøa Thieân Hueá. Nieân giaùm thoáng keâ tænh Thöøa Thieân Hueá naêm 2009. Hueá, 2010. 9. TOÙM TAÉT Caùc yeáu toá khí töôïng ñoùng vai troø quan troïng trong phaùt trieån du lòch, noù quyeát ñònh ñeán caùc loaïi hình hoaït ñoäng du lòch treân moät laõnh thoå nhaát ñònh. ÔÛ tænh Thöøa Thieân Hueá, caùc yeáu toá böùc xaï, maây, naéng, cheá ñoä gioù, ñoä aåm khoâng khí… ñeàu thuoäc vaøo loaïi toát ñoái vôùi söùc khoûe con ngöôøi vaø thuaän lôïi cho söï phaùt trieån du lòch. Trong hoaït ñoäng du lòch ôû Thöøa Thieân Hueá caàn chuù yù: - Töø thaùng 2 ñeán thaùng 9 coù gioù taây khoâ noùng. - Doâng, loác, möa ñaù thöôøng xaûy ra vaøo thaùng 4, thaùng 5. - Baõo xuaát hieän töø thaùng 5 ñeán thaùng 11. Ñeå ñaûm baûo ñieàu kieän “tieän nghi nhieät”, toác ñoä gioù cuûa Thöøa Thieân Hueá caàn giaûm ñi (tröø thaùng 6), coøn veà nhieät ñoä trong caùc thaùng 1 vaø thaùng 2 caàn taêng nhieät, töø thaùng 3 ñeán thaùng 11 caàn giaûm nhieät. ABSTRACT BIOCLIMATIC RESOURCE ASSESSMENT FOR THE DEVELOPMENT OF TOURISM IN THÖØA THIEÂN HUEÁ PROVINCE Meteorological factors play an important role to tourism, they decide types of tourist activities in a specific region. In Thöøa Thieân Hueá, radiative elements, cloud, sunlight, wind regimes, temperature, and humidity conditions are good for human health and favorable for the development of tourism. In tourist activities, the following points should be paid attention to: - The hot and dry West Wind from Febuary to September. - Thunderstorm, cyclones, hails frequently occurring in April and May. - Storms occurring from May till November. To obtain “the best heat conveniences”, wind speed in Thöøa Thieân Hueá needs to be reduced (except in June); and temperature needs to be increased in January and February, and decreased from March to November.