intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Tính năng động nghệ thuật của văn học hiện đại Việt Nam và một cách nhìn hành trình thể loại"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST
Báo xấu
147
lượt xem 18
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'báo cáo nghiên cứu khoa học: "tính năng động nghệ thuật của văn học hiện đại việt nam và một cách nhìn hành trình thể loại"', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: "Tính năng động nghệ thuật của văn học hiện đại Việt Nam và một cách nhìn hành trình thể loại"

  1. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh tÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt cña v¨n häc hiÖn ®¹i viÖt Nam vµ mét c¸ch nh×n hµnh tr×nh thÓ lo¹i (a) Lª V¨n Tïng Tãm t¾t. Bµi b¸o ®Ò xuÊt ph¹m trï tÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt, mét trong n¨m ®Æc ®iÓm lo¹i h×nh cña v¨n häc hiÖn ®¹i ®Ó thÊy râ mét quy luËt néi t¹i trong sù vËn ®éng cña v¨n häc ViÖt Nam trªn ®−êng hiÖn ®¹i ho¸. Tõ ®ã gãp phÇn lý gi¶i mét sè quan hÖ phøc t¹p trong ®êi sèng v¨n häc hiÖn ®¹i, ®ång thêi ®−a ra mét c¸i nh×n hµnh tr×nh vËn ®éng, ®æi míi cña thÓ lo¹i – truíc hÕt lµ th¬ - tõ thÕ kû XX ®Õn ®Çu thÕ kû nµy. 1. TÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt lµ lµm sao toµn bé nÒn v¨n häc cã thÓ vËn ®éng ph¸t triÓn tõ ph¹m trï nµy, tr×nh mét thuéc tÝnh b¶n chÊt, mét ®Æc tr−ng ®é nµy ®Õn ph¹m trï kh¸c, tr×nh ®é lo¹i h×nh cña v¨n häc hiÖn ®¹i. Chóng kh¸c ®−îc? Nh−ng mÆt kh¸c, xÐt ë quan t«i ®· cã dÞp nªu vÊn ®Ò nµy nh− mét ®iÓm chÝnh thèng, quan ph−¬ng cña trong n¨m tiªu chÝ ®Ó hiÓu néi dung v¨n häc tõng thêi ®¹i, tÝnh n¨ng ®éng kh¸i niÖm v¨n häc hiÖn ®¹i trªn T¹p nghÖ thuËt kh«ng ph¶i bao giê còng chÝ Nghiªn cøu v¨n häc sè 9/2005 vµ ®−îc ®Æt ë b×nh diÖn thø nhÊt nh− lµ hÖ sau ®ã, th¸ng 3/2006 trong Héi nghÞ Lý thèng chiÕm −u thÕ trong t−¬ng quan luËn phª b×nh v¨n häc nghÖ thuËt toµn víi tÝnh quy ph¹m, khu«n mÉu ®−îc quèc (Ban t− t−ëng v¨n ho¸ TW tæ chøc giíi ®Þnh bëi hÖ thèng c¸c quy t¾c nghÖ t¹i Hµ Néi). BÊy giê, n¨m tiªu chÝ Êy míi chØ lµ nh÷ng x¸c ®Þnh mang tÝnh thuËt, c¸c c«ng thøc thÈm mü. ë lo¹i chÊt mét “tÝn chØ” ®Ó “nhËp c¶nh” vµo h×nh v¨n häc trung ®¹i, kh«ng ph¶i thÕ giíi cña nÒn v¨n häc hiÖn ®¹i – mét kh«ng xuÊt hiÖn tÝnh n¨ng ®éng nghÖ nÒn v¨n häc ®−îc khu biÖt vÒ lo¹i h×nh thuËt trong s¸ng t¸c. Nh−ng ®iÒu ch¾c víi nÒn v¨n häc trung ®¹i. ch¾n, tÝnh n¨ng ®éng ®ã chñ yÕu ®−îc TÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt võa lµ biÓu hiÖn trong thùc tiÔn s¸ng t¹o cña mét ®Æc tr−ng lo¹i h×nh, võa lµ mét quy nhµ v¨n khi nã cã nhu cÇu vµ cã kh¶ luËt tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña v¨n häc n¨ng v−ît tho¸t ë nh÷ng vÞ trÝ nhÊt hiÖn ®¹i. §iÒu hiÓn nhiªn, tÝnh n¨ng ®Þnh trªn biªn giíi nghiªm kh¾c cña ®éng lµ ®Æc ®iÓm cña mäi nghÖ thuËt vµ “luËt ph¸p” nghÖ thuËt thêi trung ®¹i. mäi lo¹i h×nh v¨n häc. Bëi v× nãi ®Õn Nã kh«ng cã ®−îc ®Æc quyÒn ®øng ë v¨n häc nghÖ thuËt lµ nãi ®Õn sù s¸ng b×nh diÖn sè mét, chiÕm −u thÕ. §Æc t¹o c¸i míi, c¸i ®éc ®¸o. Kh«ng cã tÝnh quyÒn Êy thuéc vÒ c¸c phÐp t¾c, c¸c quy n¨ng ®éng nghÖ thuËt th× lµm sao v¨n chuÈn nghÖ thuËt cña thêi ®¹i. §¶o häc c¸c thêi ®¹i cã thÓ ®Ó l¹i nh÷ng gi¸ ng−îc vÞ thÕ gi÷a hai mÆt ®ã sÏ kh«ng trÞ nghÖ thuËt ®Æc s¾c, kh«ng trïng lÆp, cßn lµ lo¹i h×nh v¨n häc trung ®¹i. Nh×n NhËn bµi ngµy 28/11/2006. Söa ch÷a xong 17/01/2007. 111
  2. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh ë ý nghÜa nµy, trªn ho¹t ®éng tæng thÓ nghÖ thuËt. §iÒu ®¸ng nãi lµ quy luËt cña nÒn v¨n häc cã thÓ kh¼ng ®Þnh sù vÒ tÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt còng chi tiÕn bé cña v¨n häc hiÖn ®¹i so víi v¨n phèi c¶ ph−¬ng diÖn “phÐp t¾c” – nÕu cã häc trung ®¹i, trong khi kh«ng thÓ nãi – ë mçi thêi kú cña v¨n häc hiÖn ®¹i, ®−îc nghÖ thuËt th¬ Xu©n DiÖu tiÕn bé biÕn c¸c “phÐp t¾c” ®ã thµnh mét ph¹m h¬n, cao h¬n nghÖ thuËt th¬ NguyÔn Du trï lÞch sö – nghÜa lµ b¶n th©n c¸c hay th¬ Hå Xu©n H−¬ng ch¼ng h¹n. “phÐp t¾c” còng vËn ®éng, thay ®æi ®Ó 2. V¨n häc hiÖn ®¹i xem tÝnh n¨ng b¾t kÞp sù ph¸t triÓn cña thÕ giíi hiÖn thùc vµ cña nghÖ thuËt. V× vËy, kh«ng ®éng nghÖ thuËt nh− lµ b×nh diÖn chiÕm thÓ nhËn thøc ®−îc b¶n chÊt cña v¨n −u thÕ trong t−¬ng quan víi c¸c “phÐp häc hiÖn ®¹i xÐt trªn ý nghÜa toµn thÓ t¾c” nghÖ thuËt hiÖn ®¹i. Nh−ng kh«ng còng nh− kh«ng thÓ gi¶i thÝch mét c¸ch ph¶i v× thÕ mµ v¨n häc hiÖn ®¹i lµ mét ®óng ®¾n, c«ng b»ng nh÷ng ®æi míi, nÒn v¨n häc hoµn toµn phi chuÈn. Nã cã c¸ch t©n cña c¸c hiÖn t−îng v¨n häc cô chuÈn cña nã, ë mçi thêi kú v¨n häc thÓ ®·, ®ang vµ sÏ xuÊt hiÖn nÕu kh«ng hiÖn ®¹i, ®Òu cã m« h×nh nghÖ thuËt, cã quan t©m ®Õn tÝnh n¨ng ®éng nghÖ chuÈn mùc thÈm mü cho thêi kú ®ã. thuËt – nh− mét ®Æc tr−ng lo¹i h×nh Song tuyÖt nhiªn, c¸c chuÈn mùc, phÐp cña v¨n häc hiÖn ®¹i. t¾c nghÖ thuËt nµy kh«ng ph¶i lµ luËt *** ph¸p bÊt di bÊt dÞch cña nghÖ thuËt, 3. TÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt cña kh«ng ph¶i lµ nh÷ng phÐp t¾c thèng trÞ nghÖ thuËt hiÖn ®¹i “nhÊt thµnh bÊt v¨n häc hiÖn ®¹i, do ®ã ®· trë thµnh biÕn”. mét trong nh÷ng c¸i nh×n ph−¬ng ph¸p TÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt nh− mét luËn phæ biÕn trong nhiÒu c«ng tr×nh yªu cÇu b¶n chÊt cña v¨n häc hiÖn ®¹i, nghiªn cøu, kh¶o s¸t phª b×nh c¸c hiÖn t−îng v¨n häc hiÖn ®¹i c¶ mét thÕ kû ®· biÕn v¨n häc hiÖn ®¹i thµnh mét hÖ võa qua. Nh−ng chÝnh b¶n th©n nã víi thèng më, lu«n lu«n vËn ®éng, ®æi míi trªn mäi ph−¬ng diÖn cña nã. Tõ nhµ t− c¸ch mét ®Æc tr−ng lo¹i h×nh cña v¨n v¨n ®Õn ng−êi ®äc, tõ quan niÖm vÒ thÕ häc hiÖn ®¹i, hÇu nh− ch−a ®−îc kh¸i qu¸t mét c¸ch ®Ých thùc, râ rµng, ch−a giíi vµ con ng−êi, tõ ý thøc v¨n ho¸ ®Õn nhËn thøc lÞch sö cña nhµ v¨n, tõ t− ®−îc lý gi¶i vµ thùc chøng tháa ®¸ng ®Ó nhËn ra mét quy luËt tån t¹i vµ ph¸t duy nghÖ thuËt ®Õn thÓ lo¹i, ng«n ng÷, phong c¸ch vµ thi ph¸p v.v… Mçi triÓn cña nÒn v¨n häc hiÖn ®¹i. ChÝnh ph−¬ng diÖn ®ã, ë tõng thêi kú nhÊt kh«ng ý thøc ®Çy ®ñ tÝnh n¨ng ®éng ®Þnh cña v¨n häc hiÖn ®¹i, khi ®· ph¸t nghÖ thuËt nh− lµ mét b¶n chÊt, mét triÓn ®Õn ®é chÝn cã nghÜa lµ tù nã më quy luËt cña v¨n häc hiÖn ®¹i nªn tõ ra nh÷ng giíi h¹n míi cho sù chiÕm ®Çu nöa cuèi thÕ kû XX, khi xuÊt hiÖn lÜnh nghÖ thuËt, nghÜa lµ tù nã cã nhu trµo l−u v¨n häc hËu hiÖn ®¹i, lËp tøc cÇu tiÕp tôc ®æi míi ®Ó v−¬n xa h¬n kh¶ trµo l−u nµy më cuéc tuyªn chiÕn ®èi n¨ng ph¸t hiÖn vµ s¸ng t¹o thÕ giíi lËp víi v¨n häc hiÖn ®¹i. Theo hä, v¨n 112
  3. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh häc hiÖn ®¹i ®· lçi thêi ph¶i thay thÕ ph−¬ng thøc kh¸c nhau cña nghÖ thuËt b»ng v¨n häc hËu hiÖn ®¹i. Xung ®ét ®Ó chiÕm lÜnh hoÆc dù b¸o nh÷ng thùc nãi trªn xoay quanh c©u chuyÖn “quyÒn tiÔn míi cña x· héi, biÓu hiÖn quan hÖ uy” cña v¨n häc hiÖn ®¹i. Tinh thÇn hËu m¸u thÞt kh«ng thÓ ly khai gi÷a v¨n häc hiÖn ®¹i chèng l¹i “quyÒn uy” nµy nh− nghÖ thuËt víi hiÖn thùc. MÆt kh¸c, xÐt lµ chèng l¹i nh÷ng quy ph¹m nghÖ tõ tÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt cña v¨n thuËt míi, hay lµ tÝnh “cæ ®iÓn míi” cña häc hiÖn ®¹i, nã chÝnh lµ kÕt qu¶, lµ sù v¨n häc hiÖn ®¹i. Theo ®ã, chñ nghÜa hiÖn th©n sinh ®éng cña quy luËt nµy. hËu hiÖn ®¹i chèng l¹i viÖc v¨n häc hiÖn VËy th× “hËu hiÖn ®¹i” còng lµ v¨n häc ®¹i tõng phñ nhËn tÝnh khu«n mÉu hiÖn ®¹i ë cÊp ®é míi, trong chiÒu kÝch kh¾t khe trong t− duy nghÖ thuËt trung míi. Ch¼ng qua muèn t×m c¸ch ®èi lËp ®¹i, nh−ng ®Õn l−ît nã, v¨n häc hiÖn víi tÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt cña v¨n ®¹i l¹i ®Î ra nh÷ng khu«n mÉu nghÖ häc hiÖn ®¹i, nh÷ng ng−êi ®Ò x−íng v¨n thuËt cña nã, trong khi thùc tiÔn cuéc häc hËu hiÖn ®¹i muèn t¸ch nã ra nh− sèng x· héi hËu c«ng nghiÖp tõng gi©y, mét lo¹i h×nh nghÖ thuËt míi, tho¸t ra tõng phót ph¸ vì nh÷ng giíi h¹n lý khái lo¹i h×nh v¨n häc hiÖn ®¹i mét thuyÕt ®· cã trªn mäi ho¹t ®éng cña con c¸ch siªu h×nh v× trªn thùc tÕ chÝnh hä ch−a thÓ khai phãng ®−îc mét kh¸i ng−êi. Trµo l−u hËu hiÖn ®¹i ra ®êi cßn muén m»n h¬n, nh−ng còng nh− mét sè niÖm míi ®Ó gäi tªn ®Ých ®¸ng lo¹i h×nh nghÖ thuËt míi nµy (nÕu cã) ®Ó ®èi lËp trµo l−u kh¸c trong v¨n häc thÕ kû XX, nã mong muèn c¾t ®øt mèi liªn l¹c gi÷a víi kh¸i niÖm “v¨n häc hiÖn ®¹i” (nh− v¨n häc hiÖn ®¹i tõng ®èi lËp víi v¨n nghÖ thuËt víi hiÖn thùc. ý ®å ly khai häc trung ®¹i) mµ vÉn ph¶i sö dông víi hiÖn thùc ®êi sèng cña mét sè kh¸i niÖm “hiÖn ®¹i”, cßn “hËu” ch¼ng khuynh h−íng nghÖ thuËt nµo ®ã, thùc ph¶n ¸nh ý nghÜa ph¹m trï hay lo¹i chÊt lµ viÖc phñ nhËn mét c¸ch chñ h×nh mµ chØ cã ý nghÜa thêi gian, nh− quan quy luËt vÒ tÝnh n¨ng ®éng nghÖ mét thêi kú ph¸t triÓn sau nh÷ng thêi thuËt cña v¨n häc hiÖn ®¹i. kú kh¸c cña v¨n häc hiÖn ®¹i mµ th«i. HiÖn thùc cña cuéc sèng hiÖn ®¹i lµ MÆt kh¸c, ng−êi ta vÉn th−êng hiÓu mét hiÖn thùc lu«n lu«n vËn ®éng vÒ kh¸i niÖm “hiÖn ®¹i” theo hai nghÜa: phÝa tr−íc, vÒ t−¬ng lai. §ã lµ søc sèng Mét lµ ®Ó chØ mét thêi kú lÞch sö vµ v¨n cña thùc tiÔn kh«ng ai phñ nhËn ®−îc häc b¾t ®Çu tõ khi xuÊt hiÖn nÒn s¶n mµ chÝnh C. M¸c tõng kh¼ng ®Þnh nã xuÊt c¬ khÝ ®¹i c«ng nghiÖp, lÊy x· héi nh− mét quyÒn lùc, “quyÒn lùc cña thùc ®« thÞ lµm trung t©m thay thÕ nÒn s¶n tiÔn”. Nã chÝnh lµ nguån gèc s©u xa xuÊt n«ng nghÞªp trung cæ lÊy n«ng khëi ®éng quy luËt vÒ tÝnh n¨ng ®éng th«n lµng x· lµm ®iÓm tùa. Hai lµ “hiÖn cña v¨n häc hiÖn ®¹i. Do ®ã, sù xuÊt ®¹i” nãi víi nghÜa tr×nh ®é cao nhÊt mµ hiÖn nhiÒu chñ nghÜa, nhiÒu xu h−íng nÒn v¨n minh nh©n lo¹i ®¹t tíi hiÖn nghÖ thuËt trong thÕ kû võa qua – kÓ c¶ thêi (®−¬ng ®¹i). C¶ hai c¸ch hiÓu nµy “hËu hiÖn ®¹i”, mét mÆt lµ nh÷ng 113
  4. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh kh«ng ®èi lËp nhau, c¸ch hiÓu thø hai thùc phª ph¸n. Vµ h¬n 10 n¨m, ®Õn n»m trong c¸ch hiÓu thø nhÊt, bëi theo tr−íc 1945 c¶ ba t− trµo nµy sau khi ®¹t quy luËt vËn ®éng cña x· héi hiÖn ®¹i, ®Õn ®é chÝn víi nh÷ng thµnh tùu nghÖ tr×nh ®é cao nhÊt cña thêi kú nµy bao thuËt ngang tÇm v¨n häc hiÖn ®¹i thÕ giê còng lµ bµ ®ì, lµ bËc thang ®Ó nh©n giíi cïng thêi kú l¹i r¬i vµo bÕ t¾c. Do lo¹i v−¬n tíi tr×nh ®é cao h¬n ë thêi kú tÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt cña nã, ®Õn sau. ®©y v¨n häc hiÖn ®¹i cÇn tiÕp tôc ®æi *** míi. Cã lÏ kh«ng cÇn ®Æt mét gi¶ ®Þnh 4. Tõ quy luËt vÒ tÝnh n¨ng ®éng kh¸c khi cuéc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m – 1945 thùc sù ®· t¹o ra mét thÕ giíi hiÖn nghÖ thuËt cña v¨n häc hiÖn ®¹i, cã thÓ thùc míi cho v¨n häc hiÖn ®¹i. HiÖn hiÓu râ h¬n thùc chÊt nh÷ng b−íc thùc ®· n¨ng ®éng ®æi míi, v¨n häc chuyÓn cña v¨n häc ViÖt Nam thÕ kû còng t×m ®−îc lèi tho¸t míi cho nh÷ng XX. Cã ba b−íc chuyÓn lín: bÕ t¾c cña m×nh. B−íc chuyÓn cña v¨n B−íc thø nhÊt: thêi ®iÓm 1932: khi häc tõ sau 1945 tr−íc hÕt biÓu hiÖn tÝnh nh÷ng trµo l−u v¨n häc hiÖn ®¹i chÝnh n¨ng ®éng cña nÒn v¨n häc ë ph−¬ng thøc tr×nh diÔn sau h¬n mét phÇn t− diÖn sø mÖnh lÞch sö c¶i t¹o thÕ giíi cña thÕ kû qu»n qu¹i, vËt lén trong cuéc ®Êu tranh míi – cò, §«ng – T©y ®Ó ®æi nã. ë ph−¬ng diÖn nµy, v¨n häc c¸ch míi. Nh÷ng thÓ nghiÖm ®Çu tiªn ®· m¹ng vµ kh¸ng chiÕn tõ 1945 ®Õn 1975 xøng víi vÞ trÝ më ®Çu cña nã: v¨n xu«i trong chõng mùc nhÊt ®Þnh ®· cã nhiÒu hiÖn thùc tõ Hå BiÓu Ch¸nh qua Ph¹m thµnh tùu. Nã ®¨ t¹o ra ®−îc thi ph¸p Duy Tèn, NguyÔn B¸ Häc, tiÓu thuyÕt ®Æc thï cña thêi ®¹i mµ kh«ng thÓ nãi l·ng m¹n víi Tè T©m cña Hoµng Ngäc lµ cao h¬n hay thÊp h¬n so víi tr−íc vµ Ph¸ch vµ th¬ l·ng m¹n T¶n §µ ®−îc coi sau nã, v× nã gi¶i quyÕt nh÷ng bµi to¸n nh− nh÷ng tiÕng næ “®Ò pa”, nh÷ng b¶n cuéc sèng ®Æc tr−ng cho thêi ®¹i cña nã. nh¹c d¹o ®Çu cho cuéc hoµ tÊu hiÖn ®¹i Nh−ng, nh− bÊt cø thêi kú nµo cña b¾t ®Çu n¸o nhiÖt. TÝnh n¨ng ®éng v¨n häc hiÖn ®¹i, tù th©n nÒn v¨n häc nghÖ thuËt ®−îc gi¶i phãng, ®Èy v¨n 45-75 còng bao hµm trong nã nh÷ng häc ®i lªn víi tèc ®é “mét ngµy cña ta m©u thuÉn: trong giao thêi v¨n häc b»ng ba m−¬i n¨m cña ng−êi”. §Õn mét tr−íc vµ sau 1945, tÝnh n¨ng ®éng nghÖ ngµy nµo ®ã, tÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt thuËt ®· lµ bµ ®ì cho sù “lét x¸c”, cho qua thÞ hiÕu c¶m thô cña c«ng chóng sù gi¶i tho¸t bÕ t¾c cña nÒn v¨n häc, th× còng ®Èy nh÷ng khóc d¹o ®Çu vµo qu¸ tõ sau 1945, tÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt khø. Tõ sau 1932, Tè T©m kh«ng cßn cña v¨n häc hiÖn ®¹i theo quy luËt cña b¸n ch¹y nh− 7 n¨m tr−íc, Ýt ai cßn nã l¹i b¾t ®Çu va ch¹m víi c¸c “quy t¾c” mua ®äc th¬ T¶n §µ, ng−êi ta l¹ lÉm víi miªu t¶, nh÷ng chuÈn mùc vµ ®Þnh giäng ®¹o lý r¨n ®êi trong tiÓu thuyÕt h−íng nghÖ thuËt cña v¨n häc thêi kú Hå BiÓu Ch¸nh, ng−êi ta t×m ®Õn Tù nµy. lùc v¨n ®oµn, th¬ Míi vµ v¨n xu«i hiÖn 114
  5. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh Sù va ch¹m, m©u thuÉn thÓ hiÖn cè nhiªn lµ h−íng th¼ng vÒ phÝa tr−íc” trªn nhiÒu ph−¬ng diÖn: gi÷a con ng−êi [1, tr. 98]. c¸ nh©n víi con ng−êi céng ®ång, gi÷a C¸ tÝnh s¸ng t¹o tù do cña nhµ v¨n t− duy nhÞ nguyªn ph©n lËp víi c¸i nh×n ngµy cµng t×m ®−îc sù ®ång thuËn, b×nh ®a tuyÕn, ®a ph−¬ng vÒ con ng−êi vµ ®¼ng víi yªu cÇu chÝnh trÞ. Mét t¸c cuéc sèng, gi÷a c¸i mét thêi vµ c¸i vÜnh phÈm v¨n häc hiÖn ®¹i ®Ých thùc ngµy cöu… TÊt c¶ tËp trung vµo va ch¹m nay ph¶i ®−îc mét sù b¶o ®¶m ®Çy ®ñ ®iÓn h×nh: gi÷a c¸ tÝnh s¸ng t¹o tù do cho c¸ tÝnh s¸ng t¹o cña nhµ v¨n, thÓ víi nh÷ng yªu cÇu chÝnh trÞ x· héi cña hiÖn râ rÖt nhÊt ph−¬ng thøc c¶m thô thêi ®¹i ®èi víi v¨n häc. NhiÒu hiÖn thÕ giíi cña chñ thÓ. Cã nh− vËy, v¨n t−îng v¨n häc phøc t¹p “cã vÊn ®Ò” cña häc hiÖn ®¹i míi t¹o ra ®−îc nh÷ng thÕ thêi kú 1945-1975 vµ ®Õn c¶ 1985 ®Òu lµ giíi nghÖ thuËt sèng ®éng, ®Ønh cao, nh÷ng “m¶nh vì” kh¸c nhau cña sù va g¾n bã m¸u thÞt víi sù vËn ®éng cña thÕ ch¹m ®ã. §iÒu ®ã chøng minh r»ng tÝnh giíi hiÖn thùc hiÖn ®¹i ®ang diÔn ra n¨ng ®éng nghÖ thuËt cña v¨n häc hiÖn chãng mÆt. C¸ tÝnh s¸ng t¹o ®−îc gi¶i ®¹i ®ang cã mÆt, ®ang vËn hµnh ®Ó thóc phãng tù do, cã nghÜa lµ tÝnh n¨ng ®éng ®Èy nÒn v¨n häc tiÕp tôc ph¸t triÓn trªn nghÖ thuËt t×m ®−îc m«i sinh cña nã, hµnh tr×nh hiÖn ®¹i ho¸. truyÒn cho s¸ng t¸c v¨n häc hiÖn ®¹i Giê ®©y nÒn v¨n häc hiÖn ®¹i cña ta mét ý nghÜa x· héi, mét søc m¹nh thÈm ®ang trong b−íc chuyÓn thø ba kÓ tõ mü to lín. V× vËy, ý nghÜa ®Ých thùc cña ®æi míi (1986). Thùc ra, b−íc chuyÓn sù gi¶i phãng c¸ tÝnh s¸ng t¹o kh«ng nµy ®· ®−îc dù b¸o tõ mét sè hiÖn thÓ t¸ch rêi sù vËn ®éng cña thÕ giíi t−îng v¨n häc tr−íc 1986. Nh−ng tÝnh hiÖn thùc. ý ®å muèn kh¼ng ®Þnh c¸i n¨ng ®éng nghÖ thuËt cña v¨n häc hiÖn “t«i” chñ quan mét c¸ch cùc ®oan, siªu ®¹i thùc sù ®−îc thÓ hiÖn mét c¸ch h×nh, d×m m×nh vµo mét thÕ giíi ®¬n thuËn lîi h¬n nhê cã sù n¨ng ®éng më thÓ, quay l−ng, ®èi lËp víi thÕ giíi phøc ®−êng cña t− duy chÝnh trÞ x· héi. C¸ ®iÖu cña hiÖn thùc cuéc sèng ®−¬ng ®¹i, tÝnh s¸ng t¹o tù do cña nhµ v¨n d−êng cña d©n téc vµ nh©n lo¹i, cña sè phËn nh− t×m ®−îc ch©n trêi míi cña nghÖ vµ t−¬ng lai cña con ng−êi sÏ ®Èy nhµ thuËt. C¸ tÝnh s¸ng t¹o cña nhµ v¨n v¨n vµ nghÖ thuËt ®Õn chç ®¸nh mÊt ®−îc tr¶ l¹i tÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt c¸i søc m¹nh thùc sù cña nghÖ thuËt, vèn cã cña nã bëi v× nãi nh− R. R« l¨ng: c¸i søc m¹nh ®−îc n¶y sinh trªn c¬ së “Ho¹t ®éng cña t«i (cña nhµ v¨n-LVT) sù g¾n bã mËt thiÕt víi hiÖn thùc. lu«n lu«n cã tÝnh chÊt n¨ng ®éng. T«i *** bao giê còng viÕt cho nh÷ng ng−êi ®ang 5. TÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt cña tiÕn lªn phÝa tr−íc, bëi vËy b¶n th©n t«i v¨n häc hiÖn ®¹i chi phèi mäi ph−¬ng bao giê còng tiÕn lªn phÝa tr−íc… §èi diÖn cña nÒn v¨n häc nµy. Nã lµ mét víi t«i cuéc sèng sÏ kh«ng lµ g× c¶ nÕu thø n¨ng lùc ®Æc thï, mét kh¶ n¨ng ®Æc nh− nã kh«ng biÓu thÞ sù vËn ®éng, lÏ biÖt ®Ó v¨n häc hiÖn ®¹i vËn hµnh theo 115
  6. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh mét lèi riªng t¹o ra thÕ giíi nghÖ thuËt th−êng”; ®µn bµ ph¶i “Tø ®øc, tam phong phó, phøc t¹p ch−a tõng cã xÐt ë tßng”. S¸ch vë chØ nam th× ph¶i lµ “Tø c¶ hai chiÒu ®ång ®¹i vµ lÞch ®¹i. D−íi th− ngò kinh”. Cïng víi sè ho¸ thÓ lo¹i ®©y lµ b−íc ®Çu nghiÖm thu hiÖu qu¶ lµ nh÷ng quy t¾c vÒ bè côc, kÕt cÊu, cña thø n¨ng lùc ®Æc thï ®ã qua hµnh chÊt liÖu, nh÷ng niªm, luËt, vÇn, ®èi, tr×nh vËn ®éng ®æi míi thÓ lo¹i hiÖn b»ng tr¾c, v.v… TÊt c¶ lµ nh÷ng “barie” ®¹i. nghÖ thuËt bao v©y, c¶n trë tÝnh n¨ng ThÓ lo¹i trong v¨n häc nãi chung ®éng s¸ng t¹o cña c¸ tÝnh nhµ v¨n. th−êng lµ ®iÓm gÆp, lµ ph¹m trï nghÖ ThÓ lo¹i v¨n häc hiÖn ®¹i lµ mét hÖ thuËt héi ngé c¸c ph¹m trï kh¸c. Khi ë thèng më ®Çy tÝnh n¨ng ®éng. Ngay tõ ngoµi t¸c phÈm, thÓ lo¹i lµ c¸i khu«n v« ®Çu qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ v¨n häc, thÓ hån. Khi nhµ v¨n lùa chän mét thÓ lo¹i lo¹i còng b¾t ®Çu mét tiÕn tr×nh vËn ®Ó viÕt t¸c phÈm, th× thÓ lo¹i thµnh mét ®éng, biÕn ®æi kh«ng ngõng, v× b¶n yÕu tè nghÖ thuËt mang ý thøc v¨n ho¸ th©n cuéc sèng hiÖn thùc hiÖn ®¹i ®ang cña nhµ v¨n trong t¸c phÈm. Còng nh− tõng giê ®æi thay, më réng tÇm nh×n c¸c yÕu tè h×nh thøc kh¸c, thÓ lo¹i cña ng−êi ViÖt vµo nh÷ng ch©n trêi míi l¹, t¸c phÈm lµ mét kiÓu khóc x¹ c¸c d¹ng nh÷ng quan hÖ ®a chiÒu phøc t¹p. thøc, h×nh th¸i cña hiÖn thùc qua t©m Ph−¬ng thøc vµ quan niÖm thÓ lo¹i lý s¸ng t¹o cña chñ thÓ. ThÓ lo¹i trong còng thay ®æi. Sau nh÷ng thÓ nghiÖm t¸c phÈm lµ mét phÇn linh hån, mét do häc tËp c¸c thÓ lo¹i hiÖn ®¹i ph−¬ng phÇn ch©n dung v¨n ho¸ cña nhµ v¨n. T©y ë b−íc ®i ®Çu víi tiÓu thuyÕt ThÓ lo¹i v¨n häc trung ®¹i mang NguyÔn Träng Qu¶n, Hå BiÓu Ch¸nh, tÝnh khÐp kÝn xÐt trong c¶ hÖ thèng vµ Hoµng Ngäc Ph¸ch…, truyÖn ng¾n tõng thÓ lo¹i. Cã vËn ®éng, biÕn ®æi Ýt Ph¹m Duy Tèn…, kÞch nãi Vò §×nh nhiÒu lµ kÕt qu¶ cña nh÷ng c¸ tÝnh Long, Nam X−¬ng…, cïng nh÷ng c¶i s¸ng t¹o m¹nh, kh«ng ph¶i do ®Æc biÕn thÓ lo¹i truyÒn thèng cña T¶n §µ, tr−ng b¶n chÊt lo¹i h×nh cña v¨n häc Phan Béi Ch©u…®Õn cuèi nh÷ng n¨m trung ®¹i. TÝnh khÐp kÝn t¹o ra nh÷ng 20 thÕ kû tr−íc ®· cã thÓ nãi ®Õn mét quy t¾c thÓ lo¹i m¸y mãc, bÊt biÕn, cÇm “sù ®Þnh h×nh tÝnh chÊt míi, hÖ thèng tï s¸ng t¹o cña nhµ v¨n trong nh÷ng thÓ lo¹i míi cña v¨n häc hiÖn ®¹i” [2, tr. c«ng thøc tiÒn ®Þnh. HiÖn t−îng sè ho¸ 526]. Nh−ng kh«ng nªn hiÓu “®Þnh c«ng thøc thÓ lo¹i lµ biÓu hiÖn “s¸ng h×nh” ë ®©y nh− lµ mét sù cè ®Þnh ho¸, ngêi” nhÊt cña tÝnh khÐp kÝn ®ã: “ThÊt nh− lµ c¸c thÓ lo¹i ®· ®−îc an bµi mµ ng«n b¸t có”, “ThÊt ng«n tø tuyÖt”, nªn hiÓu “®Þnh h×nh” theo nghÜa kh¼ng ®Þnh xu h−íng vµ quan ®iÓm thÓ lo¹i “Ngò ng«n tø tuyÖt”, “lôc b¸t”, “song míi chuÈn bÞ cho mét cuéc c¸ch m¹ng thÊt lôc b¸t”,… Nghe tªn c¸c thÓ lo¹i thËt sù vÒ thÓ lo¹i s¾p më mµn. X−a, nµy, ng−êi ta liªn t−ëng liÒn m¹ch víi nh÷ng quy ph¹m nh©n sinh còng bÞ sè cha «ng ta tËp theo thÓ lo¹i cña v¨n häc cæ Trung Hoa vµ hÇu nh− chñ yÕu lµ hãa: ®µn «ng th× “Tam c−¬ng, ngò 116
  7. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh rËp khu«n theo mÉu gèc suèt 10 thÕ kû ®a d¹ng c¸c kiÓu thøc lêi nãi cã logÝc, cã v¨n häc trung ®¹i. Nh÷ng c¶i biÕn thÓ sù m¹ch l¹c, khóc chiÕt nh»m truyÒn lo¹i kh«ng nhiÒu do tÝnh n¨ng ®éng, ®¹t nh÷ng ý t−ëng kh¸c nhau: nh©n s¸ng t¹o cña nhµ v¨n kh«ng ®−îc ph¸t qu¶, t−¬ng hç, h« øng, kh¼ng ®Þnh - ®éng. B−íc sang v¨n häc hiÖn ®¹i, thÕ phñ ®Þnh, ®ång t×nh – tranh biÖn, vµ ®Ó hÖ nhµ v¨n ®Çu tiªn còng b¾t ch−íc häc tr×nh bµy nh÷ng lý lÏ Êy, th¬ hiÖn ®¹i tËp thÓ lo¹i v¨n häc hiÖn ®¹i ph−¬ng sö dông nhiÒu h− tõ, quan hÖ tõ vèn T©y (trùc tiÕp lµ v¨n häc Ph¸p). HiÖn kh«ng th«ng dông trong th¬ trung ®¹i: t−îng ®ã lµ tù nhiªn, cÇn thiÕt, nh−ng nh−, vÉn, ®Ó, nh−ng, h·y, cø, ch¼ng, sÏ, chØ diÔn ra chñ yÕu tr−íc 1920, tõ 1920 víi, nÕu, hay,… §o¹n th¬ t¸m dßng sau vÒ sau nhÊt lµ tõ ®Çu nh÷ng n¨m 30 trë ®©y thùc ra lµ diÔn ®¹t mét c©u – lêi nãi ®i, c¸c “mÉu gèc” thÓ lo¹i hiÖn ®¹i dµi víi mét chñ tõ: “ta” vµ nhiÒu tõ chØ ph−¬ng T©y sÏ ®i qua ý thøc s¸ng t¹o hµnh ®éng cña “ta”: “ta h¸t”, ta “c−êi cña nhµ v¨n ViÖt Nam kh«ng ngõng nãi”, ta “khæ”, ta “nuèt”, ta “nao nao”, ta vËn ®éng, ®æi míi lµm cho n¨ng lùc “ch¸y ruét”: chiÕm lÜnh nghÖ thuËt ®èi víi hiÖn thùc “… NÕu ®«i lóc ta h¸t thÇm nho nhá cña thÓ lo¹i ngµy cµng t¨ng tr−ëng c¶ D−íi gÇm xai, hay c−êi nãi huyªn thiªn chiÒu s©u lÉn chiÒu réng. Nh− mét th»ng trÎ d¹i, mét th»ng ®iªn TÝnh n¨ng ®éng cña thÓ lo¹i hiÖn ®¹i Lµ ®Ó khæ trong nh÷ng giê im lÆng ®· ph¸t ®éng ®Çu tiªn cuéc c¸ch m¹ng §Ó nuèt bät víi bao nhiªu mËt ®¾ng vÒ th¬. Hoµi Thanh trong Thi nh©n ViÖt Cña mét ®êi c¸ch biÖt víi ®êi chung Nam ®· nãi ®Õn cuéc ®æi thay nµy nh− §Ó nao nao víi nh÷ng méng kh«ng cïng “nh÷ng n¨m ®¹i n¸o trong lµng th¬”, ®ã §Ó ch¸y ruét m¬ nh÷ng ngµy ho¹t lµ mét “c¬n giã d÷ déi” t¹o ra “cuéc biÕn ®éng…” thiªn vÜ ®¹i”, “cuéc c¸ch mÖnh vÒ thi (Quanh quÈn – Tè H÷u) ca”. NÒn t¶ng th¬ x−a “bÞ mét phen ®iªn HiÖn t−îng ®èi tho¹i, chuyÖn vµ thêi ®¶o” do cuéc th©m nhËp t¸o tîn cña v¨n gian chuyÖn xuÊt hiÖn nhiÒu trong th¬ xu«i “trµn vµo th¬, ph¸ ph¸ch tan tµnh” 1932-1945 còng lµ chøng tÝch cña cuéc th¬ cò ®Ó t¹o dùng m« h×nh th¬ míi. th©m nhËp cña v¨n xu«i vµo th¬. Cã thÓ Cuéc th©m nhËp nµy lµm chuyÓn ho¸ gÆp hai hiÖn t−îng ®ã trªn nhiÒu bµi c¨n b¶n kiÓu c©u th¬ ®iÖu ng©m trung th¬: Chïa H−¬ng (NguyÔn Nh−îc ®¹i sang c©u th¬ ®iÖu nãi hiÖn ®¹i. ChÊt Ph¸p), Lêi kü n÷ (Xu©n DiÖu), Bµ m¸ v¨n xu«i t¹o c©u th¬ v¾t dßng, ng¾t HËu Giang (Tè H÷u),… vµ gÆp tõng dßng kiÓu míi kh«ng chØ trong th¬ Míi hiÖn t−îng trªn nhiÒu bµi th¬ kh¸c. mµ c¶ trong Tõ Êy cña Tè H÷u. HiÖn Sù th©m nhËp lÉn nhau gi÷a c¸c thÓ t−îng c©u th¬ kh«ng t−¬ng øng víi lo¹i hiÖn ®¹i lµ hiÖn t−îng phæ biÕn dßng th¬ ®¨ thµnh phæ biÕn (trong khi mang tÝnh quy luËt, v× trong cuéc sèng th¬ trung ®¹i c©u th¬ th−êng trïng hiÖn ®¹i, cµng ngµy con ng−êi cµng ph¶i khíp víi dßng th¬): do yªu cÇu diÔn t¶ nÐm m×nh vµo v« vµn mèi quan hÖ mçi 117
  8. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh lóc thªm phøc t¹p vµ phong phó. §Ó truyÖn tù sù t×m ®Õn göi th©n phËn vµo nghiÖm ra m×nh vµ thÕ giíi xung quanh h×nh thøc th¬, do cha «ng m×nh x−a qua nh÷ng quan hÖ Êy, con ng−êi (t¸c thiªn tÝnh th¬ tréi h¬n “gien” v¨n xu«i. gi¶ vµ ng−êi ®äc) kh«ng thÓ chØ sö dông ë b×nh diÖn sinh thµnh, cã thÓ nãi ®ã lµ “vèn tù cã” cña tõng thÓ lo¹i v¨n häc. hµnh vi n¨ng ®éng s¸ng t¹o bÊt ®¾c dÜ, Nhu cÇu tù th©n cña thÓ lo¹i hay cña kh¸c víi hiÖn t−îng céng sinh thÓ lo¹i chÝnh con ng−êi lµ ph¶i “vay vèn”, hiÖn ®¹i do nhu cÇu tù th©n, quy luËt “ho¸n vÞ vèn” tõng phÇn cho nhau ®Ó vËn ®éng néi t¹i cña mçi thÓ lo¹i nh− cïng më réng ch©n trêi vµ n¨ng lùc ®· nãi trªn. Cßn ë b×nh diÖn chøc n¨ng: s¸ng t¹o. Trªn lµ v¨n xu«i vµo th¬, ®Õn c¸c yÕu tè thÓ lo¹i do céng sinh hay ký l−ît v¨n xu«i cÇn chÊt th¬ nh− cÇn sinh khi ®· hiÖn diÖn trong t¸c phÈm, thªm sinh khÝ míi h×nh thµnh lo¹i v¨n ®Òu cã sù céng h−ëng víi nhau ®Ó biÓu xu«i tr÷ t×nh ®éc ®¸o trong t¸c phÈm hiÖn thÕ giíi mét c¸ch ®éc ®¸o. Th¹ch Lam, Hå ZdÕnh, Thanh TÞnh, Tõ sau 1945, tÝnh n¨ng ®éng nghÖ Xu©n DiÖu… TiÓu thuyÕt Tù lùc v¨n thuËt cña thÓ lo¹i vÉn tiÕp tôc vËn ®oµn còng ®Çy chÊt th¬. V¨n häc hiÖn hµnh trong nh÷ng sø mÖnh nghÖ thuËt thùc phª ph¸n khi ph©n tÝch “tµn nhÉn” míi cña tõng thÓ lo¹i. Tõ sau ®æi míi c¸i hiÖn thùc thï ®Þch víi con ng−êi vÉn ®Õn cuèi thÕ kû XX, sang ®Çu thÕ kû kh«ng chèi tõ chÊt th¬. ChÊt th¬ trong nµy, tÝnh n¨ng ®éng nghÖ thuËt cña thÓ v¨n Nguyªn Hång r¹o rùc t×nh ng−êi, lo¹i d−êng nh− ®ang t¹o ra nh÷ng ®ét trong thÕ giíi phiªu l−u cña T« Hoµi ph¸ míi. ë ®©y chØ nãi tiÕp vÒ th¬ nh− (DÕ mÌn phiªu l−u ký)… Råi chÊt th¬ ®i mét dÉn chøng nhÊt thÓ. vµo v−¬ng quèc cña kÞch, t¹o ra thÓ kÞch Hoµi Thanh tõng ghi nhËn “th¬ Míi” th¬ cã lÞch sö riªng cña nã. Phãng sù vµ 1932-1945 nh− Mét thêi ®¹i trong thi tiÓu thuyÕt ho¸n vÞ cho nhau mét phÇn ca, hiÓn nhiªn ta hiÓu lµ mét thêi ®¹i hån cèt cña m×nh t¹o ra nh÷ng kh¶ míi sau ngh×n n¨m thi ca trung ®¹i. n¨ng v« tËn trong viÖc lét trÇn hiÖn NÕu ta xÐt “th¬ Míi” víi ý nghÜa mét t− thùc qua t¸c phÈm Vò Träng Phông vµ trµo nghÖ thuËt, mét sù kiÖn v¨n häc nhiÒu nhµ v¨n kh¸c. Chóng t«i ®ång ý sö, th× gi¸ trÞ mµ “th¬ Míi” ®Ó l¹i lµ v« víi Vò TuÊn Anh khi sö dông thuËt ng÷ tiÒn kho¸ng hËu, mét gi¸ trÞ kh«ng g× “céng sinh” [2, tr. 543]thÓ lo¹i ®Ó nãi thay thÕ ®−îc. Cßn nÕu nh×n “th¬ Míi” hiÖn t−îng trªn, nh−ng muèn chØ râ c¶ nh− lµ mét lo¹i h×nh th¬ ViÖt Nam hiÖn hai b×nh diÖn sinh thµnh vµ chøc n¨ng ®¹i, th× còng nh− víi bÊt cø mét thÓ lo¹i cña hiÖn t−îng ®ã nh»m ph©n biÖt víi nµo kh¸c khi ®· ph¸t triÓn ®Õn rùc rì, hiÖn t−îng cã vÎ t−¬ng ®ång cña v¨n hoµn chØnh ë mét thêi kú, kh«ng cã häc trung ®¹i: dßng truyÖn th¬ n«m. nghÜa thÓ lo¹i ®ã ®· ®Þnh h×nh, ®· trë Theo chóng t«i, kh¸c víi hiÖn t−îng thµnh kiªn cè. Do quy luËt vÒ tÝnh n¨ng céng sinh thÓ lo¹i hiÖn ®¹i, truyÖn th¬ ®éng nghÖ thuËt cña thÓ lo¹i, nã ph¶i n«m lµ mét hiÖn t−îng ký sinh: cèt vËn ®éng, ph¶i ®æi míi, võa gi¶i thÓ, 118
  9. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh võa kiÕn t¹o, võa ho¹i th¶i, võa sinh 1932-1945 còng rÊt sím chÞu ¶nh h−ëng s«i, nÕu kh«ng nã sÏ “yªn giÊc” nh− mét c¸c tr−êng ph¸i hiÖn ®¹i ph−¬ng T©y: sè thÓ lo¹i v¨n häc trung ®¹i ®· tõng th¬ t−îng tr−ng, siªu thùc, phi lý, v.v… c¸o chung. Giê ®©y (cuèi thÕ kû XX, ®Çu Cã thÓ t¸n thµnh ý kiÕn cña §ç §øc HiÓu: “Khëi ®Çu biÕn ®éng th¬ h«m nay thÕ kû XXI), ta nãi vÒ mét thêi ®¹i míi cã thÓ tõ nh÷ng bµi th¬ cña NguyÔn cña th¬ ViÖt Nam ®ang h×nh thµnh, ®ang lín dËy; biÖn chøng vµ c«ng b»ng Xu©n Sanh trong Xu©n Thu Nh· tËp” lµ nãi theo nghÜa ®ã. Nhµ th¬ TrÇn DÇn [3, tr. 147]. VËy lµ ngay tõ trong cuéc vµo kho¶ng n¨m 1996 cã nhÊn m¹nh ý c¸ch m¹ng vÒ th¬ 1932-1945, th¬ ViÖt Nam (th¬ Míi vµ c¸c xu h−íng kh¸c) ®· nµy: “Trung thùc mét lßng cho ®æi míi ngÊm ngÇm mét søc n¨ng ®éng míi ®Ó v¨n häc. Ph¶i ch«n vïi v¨n häc tiÒn më réng biªn giíi cña th¬. Th¬ míi chiÕn (Tù lùc v¨n ®oµn vµ th¬ Míi…) ®−¬ng ®¹i võa tiÕp tôc nh÷ng n¨ng vµo lÞch sö. Cã nh− vËy míi më ra ®−îc l−îng Êy, võa ®−îc båi d−ìng nh÷ng mét thêi ®¹i v¨n häc thùc sù míi” (V¨n n¨ng l−îng míi mÎ tõ søc sèng míi cña nghÖ sè 42 – 21/10/2006 – tr 5). Chóng thêi ®¹i, d©n téc, tõ cuéc tiÕp giao v¨n t«i hiÓu vµ ®ång c¶m víi c¸ch nãi khoa ho¸ ®a ph−¬ng víi thÕ giíi hiÖn ®¹i. tr−¬ng, vãt nhän cña nhµ th¬, nh−ng chóng t«i còng muèn hiÓu thªm r»ng, H−íng tíi “mét thêi ®¹i v¨n häc thùc sù Tù lùc v¨n ®oµn vµ th¬ Míi… tõng lµm míi” nh− niÒm khao kh¸t cña nhµ th¬ cuéc c¸ch m¹ng v¨n häc ngh×n n¨m mét TrÇn DÇn thËt lµ ch©n thµnh, c¶m lÇn, më ra c¶ mét lo¹i h×nh t− duy nghÖ ®éng. Nh−ng còng nh− quan niÖm cña thuËt hiÖn ®¹i. §Õn nay, tuy míi cã trªn b¹n «ng - nhµ th¬ Lª §¹t - vÒ tÝnh d−íi b¶y m−¬i n¨m, qu¶ cã nh÷ng yÕu kh«ng ®Çy ®ñ, kh«ng toµn vÑn cña mäi tè cña t− duy th¬ 1932-1945 ®¸ng ®Ó hÖ kiÕn gi¶i mµ «ng diÔn tõ nguyªn lý “ch«n” thËt råi, nh−ng kh«ng ph¶i tÊt bÊt toµn cña Godel (còng trong V¨n c¶. NhiÒu yÕu tè ®Çu thai tõ ®ã vµ tr−íc nghÖ sè 42 – 2006) th× “thêi ®¹i v¨n häc ®ã, cã thÓ ®Õn b©y giê míi cã khÝ quyÓn thùc sù míi” theo ý TrÇn DÇn thùc ra mµ lín dËy. Th¬ v¨n xu«i lã mÇm ®Çu còng chØ lµ t−¬ng ®èi, kh«ng thÓ toµn tiªn trong mét nÐt phãng bót cña T¶n h×nh, toµn cèt ®−îc v× hiÖn thùc vÉn §µ khi LuËn c« KiÒu. Th¬ kh«ng h¹n ®ang vËn ®éng qua biªn giíi cña mét khæ, c©u kh«ng h¹n tõ, gå ghÒ, tr¾c trë kiÕn gi¶i vµ quy luËt vÒ tÝnh n¨ng ®éng ®· cã tõ th¬ Míi, ®Õn NhÊt ®Þnh th¾ng nghÖ thuËt cña v¨n häc hiÖn ®¹i sÏ t¹o (1956) cña TrÇn DÇn ®· thµnh mét ®iÓn ra tiÕp tôc trong “thêi ®¹i v¨n häc thùc h×nh víi 509 dßng th¬ - nãi nh− Phong sù míi” ®ã nh÷ng søc sèng ngÇm, råi sÏ Lª - “dµi – ng¾n… leo thang”, “…rÊt l« ®Õn lóc “thùc sù míi” l¹i trë thµnh c¸i nh«…” còng “rÊt ªm, rÊt thÊm” (V¨n cò ®Ó cho c¸i míi kh¸c l¹i ra ®êi vµ m·i nghÖ sè 42 – 21/10/2006). Th¬ ViÖt Nam m·i. 119
  10. T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVI, sè 1b-2007 §¹i häc Vinh T i liÖu tham kh¶o [1] M. B. Khrapchenk«, C¸ tÝnh s¸ng t¹o cña nhµ v¨n vµ sù ph¸t triÓn v¨n häc, NXB T¸c phÈm míi, Hµ Néi, 1978. [2] NhiÒu t¸c gi¶, Nh×n l¹i v¨n häc ViÖt Nam thÕ kû XX, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 2002. [3] §ç §øc HiÓu, Thi ph¸p hiÖn ®¹i, NXB Héi nhµ v¨n, Hµ Néi, 2000. Summary the artistic dynamism in Modern literature and an outlook on the itinerary of genre The article cliscusses the artistic dynamism, one of the five form-features of modern literature, to identify the immanent law in the movement of Vietnamese literature on the process of modernization. Hence, it helps to explain some complicated relations of the modern literature life and to provide an outlook on the movement, innovation itinerary of genre – firstly poetry – from the 20th century to the early of this century. (a) Khoa Ng÷ v¨n, tr−êng ®¹i häc Vinh 120
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.01: Bộ Luận Văn Thạc Sĩ Quản Trị Kinh Doanh MBA
165 tài liệu
2073 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2