intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Vấn đề tiếp nhận đoạn văn từ góc độ thể loại"

Chia sẻ: Nguyễn Phương Hà Linh Linh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST
Báo xấu
83
lượt xem 14
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo luận văn - đề án 'báo cáo nghiên cứu khoa học: " vấn đề tiếp nhận đoạn văn từ góc độ thể loại"', luận văn - báo cáo phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Vấn đề tiếp nhận đoạn văn từ góc độ thể loại"

  1. §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1B-2008 VÊN §Ò TIÕP NHËN §O¹N V¡N Tõ GãC §é THÓ LO¹I Ph¹m ThÞ Hång Th¾m (a) Tãm t¾t. Bµi viÕt nµy thÓ hiÖn nh÷ng nghiªn cøu b−íc ®Çu vÒ viÖc tiÕp nhËn ®o¹n v¨n trong sù ¶nh h−ëng cña yÕu tè thÓ lo¹i v¨n b¶n. §èi víi viÖc tiÕp nhËn ®o¹n v¨n trong mçi lo¹i “v¨n b¶n nguyªn mÉu”, ng−êi ®äc cÇn cã nh÷ng c¸ch tiÕp cËn riªng, do ®ã, sÏ cã ®−îc sù tiÕp nhËn ®o¹n v¨n nhanh nhÊt, chÝnh x¸c nhÊt, nÕu ngay tõ ®Çu ng−êi ®äc x¸c ®Þnh ®óng ®−îc thÓ lo¹i cña v¨n b¶n. “VB lµ mét lo¹i ®¬n vÞ ®−îc lµm 1. §Æt vÊn ®Ò thµnh tõ mét khóc ®o¹n lêi miÖng hay §èi víi viÖc tiÕp nhËn v¨n b¶n, lêi viÕt, hoÆc lín hoÆc nhá, cã cÊu tróc, ngoµi c¸c c©u, ®o¹n v¨n lµ ®¬n vÞ trªn cã ®Ò tµi...lo¹i nh− mét truyÖn kÓ, mét c©u cÇn ®−îc quan t©m trong c¸c bé bµi th¬, mét ®¬n thuèc, mét biÓn chØ phËn cña mét v¨n b¶n. ViÖc tiÕp nhËn ®−êng...” [2, tr.37]. ®o¹n v¨n (§V) lµ mét kh©u c¬ b¶n trong “VB lµ mét thÓ hoµn chØnh vÒ h×nh qu¸ tr×nh tiÕp nhËn v¨n b¶n (VB). Nã thøc, trän vÑn vÒ néi dung, thèng nhÊt ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn kÕt qu¶ ®äc vÒ cÊu tróc vµ ®éc lËp vÒ giao tiÕp. D¹ng VB. TiÕp nhËn §V liªn quan ®Õn nhiÒu tån t¹i ®iÓn h×nh cña VB lµ d¹ng viÕt.” yÕu tè, trong ®ã yÕu tè thÓ lo¹i VB ¶nh [10, tr.15]. h−ëng kh«ng nhá ®Õn chÊt l−îng cña “VB lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng ho¹t ®éng nµy. Bµi viÕt nµy ®−a ra c¸ch giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ ë d¹ng viÕt, nh×n nhËn, xem xÐt ®o¹n v¨n trong th−êng lµ tËp hîp cña c¸c c©u, cã tÝnh chØnh thÓ VB ®Ó tiÕp nhËn §V theo thÓ trän vÑn vÒ néi dung, tÝnh hoµn chØnh vÒ lo¹i VB mét c¸ch nhanh nhÊt, cã hiÖu h×nh thøc, cã tÝnh chÆt chÏ vµ h−íng tíi qu¶ nhÊt. mét môc tiªu giao tiÕp nhÊt ®Þnh.” [5, tr.27]. 2. V¨n b¶n vµ ®o¹n v¨n Tuy cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau 2.1. VÒ kh¸i niÖm v¨n b¶n vµ ph©n vÒ VB nh−ng nh×n chung, kh¸i niÖm VB lo¹i v¨n b¶n ®−îc hiÓu trªn 2 b×nh diÖn: 1/ VB lµ s¶n phÈm chØ cña ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng 2.1.1. VÒ kh¸i niÖm v¨n b¶n ng«n ng÷ viÕt, 2/ VB lµ s¶n phÈm cña HiÖn nay, ë ViÖt Nam cã nhiÒu c¸ch c¶ ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ v¨n b¶n (text). viÕt lÉn ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng ng«n Cã thÓ kÓ ra mét sè ®Þnh nghÜa tiªu ng÷ nãi. biÓu nh− sau: §ång thêi còng cã thÓ nhËn ra ®iÓm “VB lµ bÊt cø chuçi kÝ hiÖu nµo cã chung trong nh÷ng ®Þnh nghÜa vÒ VB kh¶ n¨ng tiÒm tµng cã thÓ ®äc ra nghÜa nh− sau: ®−îc, bÊt kÓ lµ cã do kÝ hiÖu ng«n ng÷ - VB cã thÓ dµi hoÆc ng¾n kh¸c t¹o thµnh hay kh«ng. Do ®ã mét nghi nhau. thøc, mét ®iÖu móa, mét nÐt mÆt, mét - VB cã tÝnh hoµn chØnh vÒ h×nh bµi th¬... ®Òu lµ VB” (Tõ ®iÓn thuËt ng÷ thøc vµ néi dung. v¨n häc, tr.394 - 395). NhËn bµi ngµy 12/12/2008. Söa ch÷a xong 25/01/2008. 57
  2. ... TIÕP NHËN §O¹N V¡N Tõ GãC §é THÓ LO¹I, Tr. 57-67 Ph¹m ThÞ Hång Th¾m - Cã mét môc tiªu nhÊt ®Þnh riªng biÖt nµo. Nãi c¸ch kh¸c, c¸c lo¹i Trong khu«n khæ bµi nµy, chóng t«i nguyªn mÉu cã tÝnh phæ qu¸t cao, cã t¸c sö dông kh¸i niÖm v¨n b¶n theo nghÜa dông réng r·i, cã mÆt trong mäi lo¹i hÑp: “VB lµ s¶n phÈm cña ho¹t ®éng VB, kÓ c¶ VB nghÖ thuËt lÉn VB cña c¸c phong c¸ch chøc n¨ng víi tÝnh giao tiÕp b»ng ng«n ng÷ ë d¹ng viÕt, chuyªn biÖt cña chóng. C¸c lo¹i VB th−êng lµ tËp hîp cña c¸c c©u, cã tÝnh nguyªn mÉu kh«ng ph¶i lµ bao giê còng trän vÑn vÒ néi dung, tÝnh hoµn chØnh vÒ h×nh thøc, cã tÝnh chÆt chÏ vµ h−íng tíi ph¶i xÐt trong toµn bé VB mµ cã thÓ chØ mét môc tiªu giao tiÕp nhÊt ®Þnh.” [5, xÐt trong mét khóc ®o¹n nµo ®ã cña tr.27]. VB” [2, tr. 245]. HiÖn nay, ë ViÖt Nam, VB nguyªn 2.1.2. Ph©n lo¹i v¨n b¶n mÉu ®−îc d¹y trong nhµ tr−êng lµ: VB VB lµ ®¬n vÞ cã c¸c mÆt: h×nh thøc, tù sù, VB miªu t¶, VB lËp luËn, VB néi dung vµ chøc n¨ng. V× thÕ mµ viÖc thuyÕt minh, VB øng dông, VB biÓu ph©n lo¹i VB còng cã nh÷ng tiªu chuÈn c¶m. Tuy nhiªn tªn gäi c¸c lo¹i VB nµy kh¸c nhau. lµ cã tÝnh t−¬ng ®èi. Bëi trªn thùc tÕ, VÒ mÆt lý thuyÕt, c¸c nhµ ng«n ng÷ khã t×m thÊy nh÷ng VB nguyªn mÉu häc th−êng ph©n lo¹i VB theo phong thuÇn khiÕt. ViÖc gäi tªn nh− trªn c¨n c¸ch chøc n¨ng. Phong c¸ch chøc n¨ng cø vµo môc tiªu vµ ph−¬ng thøc biÓu chó ý ®Õn viÖc dïng lêi nãi trong c¸c ®¹t chñ ®¹o cña VB. Trong ®ã “ph−¬ng lÜnh vùc ho¹t ®éng x· héi. Nh÷ng VB thøc biÓu ®¹t ®−îc hiÓu nh− lµ c¸ch dïng trong mét lÜnh vùc ho¹t ®éng x· thøc ph¶n ¸nh vµ t¸i hiÖn l¹i ®êi sèng héi nµo ®ã ®Òu cã nh÷ng ®Æc tr−ng, ®Æc (thiªn nhiªn, x· héi, con ng−êi) cña ®iÓm riªng ph©n biÖt ®−îc víi nh÷ng ng−êi viÕt, ng−êi nãi. Mçi ph−¬ng thøc VB ®−îc dïng trong lÜnh vùc ho¹t ®éng biÓu ®¹t phï hîp víi mét môc ®Ých, ý ®å x· héi kh¸c. C¸c phong c¸ch chøc n¨ng ph¶n ¸nh, t¸i hiÖn nhÊt ®Þnh vµ ®−îc chung nhÊt gåm cã: thùc hiÖn bëi mét thao t¸c chÝnh nµo ®ã. - Phong c¸ch hµnh chÝnh - c«ng vô Ch¼ng h¹n: - Phong c¸ch khoa häc Khi muèn gióp ng−êi ®äc h×nh dung - Phong c¸ch b¸o - c«ng luËn ra ®−îc ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt næi bËt cña - Phong c¸ch chÝnh luËn mét sù viÖc, sù vËt, con ng−êi, phong - Phong c¸ch sinh ho¹t. c¶nh...lµm cho ®èi t−îng ®−îc nãi tíi - V¨n b¶n nghÖ thuËt. Trong v¨n nh− hiÖn lªn tr−íc m¾t ng−êi ®äc...th× b¶n nghÖ thuËt, c¸c nhµ nghiªn cøu ng−êi viÕt ph¶i dïng ®éng t¸c miªu t¶. ph©n chia thµnh: VB v¨n xu«i, VB th¬, Nh− thÕ ph−¬ng thøc miªu t¶ chÝnh lµ VB kÞch. ph−¬ng thøc dïng ®éng t¸c miªu t¶ ®Ó §èi víi viÖc d¹y - häc trong nhµ ph¶n ¸nh vµ t¸i hiÖn l¹i ®êi sèng. tr−êng th× xu h−íng chung cña viÖc d¹y T−¬ng tù nh− vËy, khi muèn biÓu t¹o lËp VB lµ trë vÒ víi “VB nguyªn hiÖn t− t−ëng, t×nh c¶m, c¶m xóc, th¸i mÉu”. Theo gi¸o s− DiÖp Quang Ban th× ®é vµ sù ®¸nh gi¸ cña m×nh víi ®èi “C¸c lo¹i VB nguyªn mÉu lµ kÕt tinh t−îng ®−îc nãi tíi th× ng−êi viÕt ph¶i cña c¸c c¸ch sö dông ng«n ng÷ l©u ®êi, thÓ hiÖn, bµy tá t×nh c¶m, t− t−ëng. chóng cã t¸c dông h−íng dÉn c¸ch dïng Ph−¬ng thøc nµy ng−êi ta gäi lµ ph−¬ng ng«n ng÷ trong mäi tr−êng hîp, kh«ng thøc biÓu c¶m. g¾n víi mét lÜnh vùc ho¹t ®éng x· héi 58
  3. §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1B-2008 Khi muèn t¸i hiÖn l¹i mét c©u tõ mét VB hoµn chØnh nµo), ®o¹n ý (vÝ chuyÖn ®· x¶y ra nh»m gi¶i thÝch sù dô cã thÓ hái: VB nµy cã thÓ ®−îc chia viÖc, t×m hiÓu con ng−êi, nªu vÊn ®Ò vµ thµnh mÊy ®o¹n?). bµy tá th¸i ®é khen chª th× ng−êi viÕt §èi víi viÖc tiÕp nhËn VB, cã 2 c¸ch ph¶i tr×nh bµy mét chuçi sù viÖc liªn hiÓu: quan ®Õn nhau, sù viÖc nµy dÉn ®Õn sù - §V ®−îc dïng ®Ó chØ ®o¹n ý: Theo viÖc kia, cuèi cïng dÉn ®Õn mét kÕt c¸ch hiÓu nµy th× mçi §V ph¶i cã sù thóc. §ã chÝnh lµ ph−¬ng thøc tù sù. hoµn chØnh nhÊt ®Þnh nµo ®ã vÒ mÆt néi Khi muèn lµm râ ®Æc ®iÓm c¬ b¶n dung. Kh«ng cã sù hoµn chØnh Êy sÏ cña mét ®èi t−îng, cung cÊp tri thøc vÒ kh«ng ®−îc coi lµ §V. Tuy nhiªn, sù c¸c hiÖn t−îng vµ sù vËt trong tù nhiªn hoµn chØnh vÒ néi dung l¹i ®−îc nhiÒu vµ x· héi th× ng−êi nãi vµ viÕt ph¶i ng−êi hiÓu kh¸c nhau. V× vËy, sù ph©n tr×nh bµy, giíi thiÖu, gi¶i thÝch... mét ®Þnh ranh giíi §V trong mét VB cã khi c¸ch kh¸ch quan vÒ ®èi t−îng ®ã. Ng−êi ta gäi ®©y lµ ph−¬ng thøc thuyÕt minh. còng rÊt kh¸c nhau. Cuèi cïng, ph−¬ng thøc ®iÒu hµnh - C¸ch hiÓu thø 2 l¹i c¨n cø vµo mÆt lµ ph−¬ng thøc dïng c¸c ®éng t¸c h×nh thøc: §V lµ ®¬n vÞ cÊu thµnh VB, h−íng dÉn, chØ ®¹o, sai khiÕn, ra lÖnh, ®−îc tÝnh tõ chç lïi vµo ®Çu dßng, viÕt ®iÒu khiÓn, ®Ò ®¹t, kiÕn nghÞ...nh»m hoa vµ kÕt thóc b»ng dÊu chÊm ng¾t truyÒn ®¹t nh÷ng néi dung vµ yªu cÇu ®o¹n. Tuy nhiªn, trªn thùc tÕ cã nh÷ng nµo ®ã tõ cÊp trªn xuèng hoÆc bµy tá ng−êi viÕt kh«ng lïi vµo ®Çu dßng khi nh÷ng ý kiÕn, nguyÖn väng cña c¸ nh©n b¾t ®Çu ®o¹n, do ®ã yÕu tè kÕt thóc hay tËp thÓ tíi c¸c c¬ quan vµ ng−êi cã b»ng dÊu ng¾t ®o¹n vµ xuèng dßng trë quyÒn h¹n ®Ó gi¶i quyÕt” [7, tr.18]. nªn quan träng. Trong mçi mét VB, ng−êi viÕt cã thÓ Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i quan sö dông tõ mét ®Õn nhiÒu ph−¬ng thøc niÖm §V theo c¶ hai c¸ch hiÓu võa cã biÓu ®¹t kh¸c nhau, trong ®ã cã mét ph−¬ng thøc biÓu ®¹t chñ ®¹o. Tªn gäi tÝnh liªn kÕt vÒ néi dung võa cã biÓu ph−¬ng thøc biÓu ®¹t chñ ®¹o ®ã sÏ hiÖn vÒ h×nh thøc. ®−îc lÊy lµm tªn gäi cho VB. 2.2.2. VÒ viÖc ph©n lo¹i ®o¹n v¨n §èi víi vÊn ®Ò tiÕp nhËn ®o¹n v¨n, VÒ mÆt lý thuyÕt, hiÖn nay c¸c nhµ chóng t«i quan t©m tíi sù ph©n lo¹i VB ng«n ng÷ häc th−êng dùa trªn mét sè theo c¸c nguyªn mÉu. Bëi lÏ c¸c VB tiªu chÝ c¬ b¶n ®Ó ph©n lo¹i vµ gäi tªn nguyªn mÉu kh«ng chØ h−íng dÉn ng−êi c¸c §V nh−: tiªu chÝ cÊu t¹o cña ®o¹n ta c¸ch thøc chung trong t¹o lËp VB mµ trong VB, tiªu chÝ chøc n¨ng cña ®o¹n cßn h−íng dÉn c¸ch thøc chung trong trong tæng thÓ lín h¬n nã, tiªu chÝ ý viÖc tiÕp nhËn VB trong ®ã cã ®o¹n v¨n. nghÜa. Theo ®ã cã thÓ cã c¸c §V nh− 2.2. §o¹n v¨n vµ viÖc ph©n lo¹i sau: ®o¹n v¨n a. Theo tiªu chÝ cÊu t¹o cña ®o¹n, ta 2.2.1. VÒ kh¸i niÖm ®o¹n v¨n cã: Trong tiÕng ViÖt, tªn gäi ®o¹n v¨n - §V më: lµ §V kh«ng khÐp kÝn, nã th−êng ®−îc ng−êi ta gäi t¾t b»ng ®o¹n. gåm cã 2 phÇn: c©u më ®o¹n vµ phÇn Trong khi ®ã, ®o¹n cã thÓ dïng ®Ó chØ triÓn khai. ®o¹n v¨n, ®o¹n trÝch (phÇn trÝch bÊt k× 59
  4. ... TIÕP NHËN §O¹N V¡N Tõ GãC §é THÓ LO¹I, Tr. 57-67 Ph¹m ThÞ Hång Th¾m - §V ®ãng: lµ §V khÐp kÝn, nã gåm tr×nh gåm nhiÒu thao t¸c. Cã thÓ kh¸i cã 3 phÇn: c©u më ®o¹n, phÇn triÓn qu¸t quy tr×nh nµy víi mét sè thao t¸c khai vµ c©u kÕt ®o¹n. chÝnh nh− sau: - §V ®ãng kh«ng cã c©u më ®o¹n - T×m hiÓu kh¸i qu¸t vÒ VB: §©y lµ - §V chØ cã phÇn triÓn khai viÖc t×m hiÓu kh¸i qu¸t c¸c nh©n tè ¶nh - §V chØ ®−îc lµm thµnh tõ mét h−ëng trùc tiÕp ®Õn viÖc s¶n sinh VB c©u, trong b¶n th©n nã kh«ng ph©n biÖt nh− nh©n vËt giao tiÕp, hoµn c¶nh giao ®−îc phÇn më, phÇn triÓn khai vµ phÇn tiÕp, môc ®Ých giao tiÕp, néi dung giao ®ãng. tiÕp (®Ò tµi, chñ ®Ò cña VB), c¸ch thøc - §V bÊt th−êng: lµ mét bé phËn më giao tiÕp (lo¹i h×nh cña VB, ph−¬ng ®Çu cña mét c©u dë dang, ch−a hoµn thøc biÓu ®¹t). chØnh. - Ph©n tÝch §V: ®©y lµ mét kh©u rÊt b. Theo tiªu chÝ chøc n¨ng, ta cã: quan träng trong viÖc tiÕp nhËn VB, - §V më ®Çu ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn ®é chÝnh x¸c, - §V triÓn khai sù s©u s¾c trong c¸ch hiÓu VB ë ng−êi - §V kÕt thóc ®äc. Kh©u ph©n tÝch §V th−êng gåm c¸c - §V chuyÓn tiÕp. thao t¸c chÝnh nh−: c - Theo tiªu chÝ ý nghÜa, ta cã: + T×m ý chÝnh cña ®o¹n - §V kÓ sù viÖc + T×m hiÓu c¸ch lËp luËn cña - §V miªu t¶ tÝnh c¸ch ®o¹n - §V thuyÕt minh c«ng dông + Ph©n tÝch sù liªn kÕt gi÷a c¸c - §V nªu quan ®iÓm cña ng−êi viÕt. c©u trong ®o¹n. Trªn thùc tÕ t¹o lËp vµ tiÕp nhËn - Ph©n tÝch bè côc vµ lËp luËn cña VB hiÖn nay, ng−êi ta cßn quan t©m tíi toµn VB. tiªu chÝ ph−¬ng thøc biÓu ®¹t cña ®o¹n. Nh×n chung, víi c¸c b−íc nh− trªn Theo ®ã, ta cã c¸c tªn gäi: §V thuyÕt cã thÓ thÊy §V lµ phÇn cÇn ®−îc quan minh, §V biÓu c¶m, §V nghÞ luËn, §V t©m bªn trong bè côc VB khi tiÕp nhËn miªu t¶. C¸c lo¹i §V nµy cã thÓ cã mÆt VB. Vµ ph©n tÝch §V lµ mét kh©u cô ë tÊt c¶ c¸c lo¹i VB nguyªn mÉu. VÝ nh− thÓ cña qu¸ tr×nh tiÕp nhËn VB. Nã §V miªu t¶, §V thuyÕt minh, §V tù sù n»m trong hÖ thèng cña sù ph©n tÝch vµ cã thÓ cã mÆt trong VB biÓu c¶m, trong tæng hîp. VB tù sù cã thÓ cã mÆt §V nghÞ luËn... 3.2. VÊn ®Ò tiÕp nhËn ®o¹n v¨n Tuy nhiªn, víi mçi mét lo¹i VB nguyªn trong c¸c VB nguyªn mÉu mÉu, ng−êi ta th−êng thÊy c¸c lo¹i §V §Ó tiÕp nhËn VB nãi chung, ®o¹n ®Æc tr−ng cho lo¹i VB ®ã. §Æc biÖt lµ xÐt v¨n nãi riªng mét c¸ch nhanh nhÊt, theo tiªu chÝ ý nghÜa cña ®o¹n trong VB chÝnh x¸c nhÊt, ng−êi ®äc kh«ng thÓ (xem thªm môc 3.2). kh«ng tÝnh ®Õn yÕu tè thÓ lo¹i VB. 3. VÊn ®Ò tiÕp nhËn v¨n b¶n vµ 3.2.1. §èi víi v¨n b¶n tù sù ®o¹n v¨n Trong VB tù sù, ng−êi ta th−êng b¾t gÆp 3 lo¹i ®o¹n v¨n ®−îc gäi tªn 3.1. VÊn ®Ò tiÕp nhËn v¨n b¶n theo tiªu chÝ ý nghÜa: §o¹n v¨n giíi TiÕp nhËn VB lµ mét trong 2 qu¸ thiÖu nh©n vËt; ®o¹n v¨n tr×nh bµy sù tr×nh lín cña ho¹t ®éng giao tiÕp b»ng viÖc; ®o¹n v¨n tr×nh bµy kÕt thóc sù ng«n ng÷ viÕt (qu¸ tr×nh t¹o lËp vµ tiÕp viÖc. nhËn VB). TiÕp nhËn VB lµ mét quy 60
  5. §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1B-2008 §èi víi viÖc tiÕp nhËn §V trong VB viÖc Thuû Tinh vµ S¬n Tinh ®¸nh nhau mµ nã ph¶i ®−îc soi chiÕu trong c¶ c©u tù sù, ng−êi ®äc cÇn l−u ý tíi c¸c sù chuyÖn, hay ý nghÜa “−íc mong cña viÖc, c¸c chi tiÕt, c¸c hµnh ®éng cña ng−êi ViÖt cæ muèn chÕ ngù thiªn tai” nh©n vËt ®−îc ®Ò cËp trong ®o¹n. §ång ®−îc thÓ hiÖn tõ nhiÒu chi tiÕt: vua thêi cÇn quan t©m ®Õn mèi quan hÖ Hïng quyÕt ®Þnh th¸ch c−íi b»ng gi÷a c¸c ®o¹n v¨n vÒ néi dung ®−îc nh÷ng lÔ vËt cã tÝnh “thiªn vÞ”, sù viÖc ph¶n ¸nh. Trong ®ã, ®iÓn h×nh nhÊt vÉn ®Ó S¬n Tinh th¾ng Thuû Tinh trong lµ mèi quan hÖ nh©n - qu¶ gi÷a c¸c sù cuéc chiÕn dµnh MÞ N−¬ng, sù viÖc ®Ó viÖc. Bëi v×, trong c¸c VB nµy, mèi quan S¬n Tinh th¾ng Thuû Tinh trong nh÷ng hÖ nh©n - qu¶ kh«ng ®−îc ®¸nh dÊu lÇn Thuû Tinh tr¶ thï. b»ng c¸c tõ liªn kÕt chuyªn dông nh− 3.2.2. §èi víi v¨n b¶n lËp luËn bëi v×, nªn, do ®ã, bëi thÕ... nh− ë c¸c ë lo¹i VB nµy, ng−êi ta còng thÊy lo¹i VB kh¸c mµ ng−êi ®äc ph¶i biÕt tù suy luËn qua néi dung cña c¸c ®o¹n. Cã cã c¸c lo¹i ®o¹n v¨n ®−îc gäi tªn theo thÓ lÊy truyÖn “S¬n Tinh, Thuû Tinh” lµ tiªu chÝ ý nghÜa nh−: §V giíi thiÖu ®èi mét vÝ dô ®iÓn h×nh. §äc VB nµy, nÕu t−îng nghÞ luËn, giíi thiÖu quan ®iÓm ng−êi ®äc chØ chó ý ®Õn néi dung tõng cña ng−êi viÕt vÒ ®èi t−îng (th−êng lµ ®o¹n mµ kh«ng biÕt x©u chuçi néi dung §V më ®Çu); §V lËp luËn cho quan cña c¸c ®o¹n theo mèi quan hÖ nh©n ®iÓm cña ng−êi viÕt (nh÷ng §V triÓn qu¶ th× kh«ng thÊy hÕt c¸i lÝ gi÷a c¸c sù khai); §V tr×nh bµy kÕt luËn cña ng−êi viÖc. Mèi quan hÖ nh©n qu¶ (kÝ hiÖu viÕt vÒ ®èi t−îng. Vµ nh− vËy, hÇu hÕt b»ng -> d−íi ®©y) cña c©u chuyÖn cã thÓ c¸c c¸c §V trong lo¹i VB nµy ®Òu chøa kh¸i qu¸t nh− sau: MÞ N−¬ng lµ con g¸i luËn ®iÓm cña ng−êi viÕt vÒ ®èi t−îng. vua Hïng xinh ®Ñp, dÞu hiÒn -> vua kÐn V× thÕ khi tiÕp nhËn §V trong VB lËp luËn, ng−êi ®äc cÇn chó ý t×m cho ®−îc rÓ -> cã 2 chµng trai ®Òu tµi giái ®Õn hái luËn ®iÓm cña ng−êi viÕt trong ®o¹n lµ MÞ N−¬ng -> vua ph¶i th¸ch c−íi -> mét g× th«ng qua c¸c lÝ lÏ, dÉn chøng vµ ng−êi ®−îc vua chän -> ng−êi kia næi c¸ch lËp luËn cña t¸c gi¶ trong ®o¹n. giËn -> ®¸nh nhau gi÷a 2 ng−êi -> mét Nãi c¸ch kh¸c, ®èi víi viÖc tiÕp nhËn ng−êi thua -> ng−êi thua lu«n muèn tr¶ §V trong VB lËp luËn th× viÖc x¸c ®Þnh thï... ®−îc mèi quan hÖ cña c¸c yÕu tè trong §iÒu quan träng trong tiÕp nhËn néi ®o¹n lµ ®iÒu rÊt quan träng ®Ó hiÓu VB tù sù lµ th«ng qua cèt truyÖn, ng−êi ý ®å cña ng−êi viÕt. Muèn thÕ, ng−êi ®äc ph¶i nhËn ra ý nghÜa x· héi cña VB. ®äc cÇn chó ý ®Æc biÖt tíi c¸c t¸c tö vµ Tuy nhiªn, ý nghÜa cña VB l¹i ®−îc t¹o c¸c kÕt tö trong lËp luËn cña ®o¹n. VÝ thµnh tõ ý nghÜa cña tõng ®o¹n vµ mèi dô cã thÓ thÊy sù kh¸c nhau trong 2 quan hÖ gi÷a c¸c ®o¹n. CÇn l−u ý nÕu ®o¹n v¨n sau: chØ tiÕp nhËn tõng ®o¹n v¨n rêi th× a. “NhËt B¶n lµ n−íc c«ng nghiÖp ng−êi ®äc sÏ kh«ng thÊy ®−îc ý nghÜa ®øng hµng thø hai trong thÕ giíi t− b¶n chÝnh x¸c cña tõng ®o¹n. Ng−îc l¹i, ý chñ nghÜa, nh−ng l¹i lµ n−íc hÇu nh− nghÜa cña tõng ®o¹n lu«n n»m trong duy nhÊt thiÕu nguån tµi nguyªn c¬ mèi quan hÖ víi cèt truyÖn. VÝ dô, ý b¶n. NÒn c«ng nghiÖp NhËt B¶n lu«n nghÜa gi¶i thÝch hiÖn t−îng lò lôt trong n»m trong t×nh tr¹ng khã kh¨n, phô truyÖn S¬n Tinh, Thuû Tinh kh«ng h¼n thuéc vµo n−íc ngoµi.” chØ n»m trong nh÷ng ®o¹n nãi vÒ sù 61
  6. ... TIÕP NHËN §O¹N V¡N Tõ GãC §é THÓ LO¹I, Tr. 57-67 Ph¹m ThÞ Hång Th¾m b. “NhËt B¶n lµ n−íc c«ng nghiÖp Chóng dïng thuèc phiÖn, r−îu cån ®Ó cho nßi gièng ta suy nh−îc. ®øng hµng thø hai trong thÕ giíi t− b¶n VÒ kinh tÕ, chóng bãc lét d©n ta ®Õn chñ nghÜa, nh−ng l¹i lµ n−íc hÇu nh− x−¬ng tuû, khiÕn cho d©n ta nghÌo nµn, duy nhÊt thiÕu nguån tµi nguyªn c¬ thiÕu thèn, n−íc ta x¬ x¸c, tiªu ®iÒu. b¶n. V× vËy, nÒn c«ng nghiÖp NhËt B¶n Chóng c−íp kh«ng ruéng ®Êt, hÇm lu«n n»m trong t×nh tr¹ng khã kh¨n, má, nguyªn liÖu. phô thuéc vµo n−íc ngoµi”(dÉn theo Bïi Chóng gi÷ ®éc quyÒn in giÊy b¹c, Minh To¸n [5, tr. 44]. xuÊt c¶ng vµ nhËp c¶ng. Sù kh¸c nhau trong néi dung cña 2 Chóng ®Æt ra hµng tr¨m thø thuÕ ®o¹n v¨n trªn lµ do kÕt tö lËp luËn “v× v« lÝ lµm cho d©n ta, nhÊt lµ d©n cµy vµ vËy” trong ®o¹n b ®−a l¹i. d©n bu«n trë nªn bÇn cïng. MÆt kh¸c, gi÷a c¸c luËn ®iÓm trong Chóng kh«ng cho c¸c nhµ t− s¶n c¸c ®o¹n v¨n cã thÓ cã cïng cÊp ®é cña ta ngãc ®Çu lªn. Chóng bãc lét c«ng nh−ng còng cã thÓ kh«ng. §iÒu quan nh©n ta mét c¸ch v« cïng tµn nhÉn.” träng lµ ph¶i t×m ®−îc c¸c mèi quan hÖ (TrÝch Tuyªn ng«n ®éc lËp - Hå ChÝ cã tÝnh cÊp ®é ®ã thèng qua c¸c tõ, ng÷ Minh) thÓ hiÖn mèi quan hÖ trong c¸c ®o¹n. PhÇn trÝch trªn cã 10 §V nh−ng chØ Mèi quan hÖ Êy cã thÓ lµ mèi quan hÖ cã thÓ quy vµo 2 môc (môc 1: ®o¹n 1; tiÕp gi¸p còng cã thÓ lµ mèi quan hÖ môc 2: ®o¹n 6). Mçi môc ®−îc ®¸nh dÊu gi¸n c¸ch gi÷a c¸c §V. §Ó t×m ®−îc mèi b»ng mét côm tõ: vÒ chÝnh trÞ; vÒ kinh quan hÖ gi÷a c¸c ®o¹n, dÔ nhÊt vÉn lµ tÕ. Mèi quan hÖ gi÷a 2 ®o¹n nµy lµ mèi t×m hiÓu xem ®o¹n ®ang ®äc cã n»m quan hÖ gi¸n c¸ch chø kh«ng tiÕp gi¸p trong môc, tiÓu môc nµo hay kh«ng. nh− c¸c ®o¹n cßn l¹i. C¸c §V cßn l¹i cã Th«ng th−êng, c¸c môc ®−îc ký hiÖu cïng cÊp ®é vµ lµ nh÷ng luËn ®iÓm phô b»ng c¸c con sè, c¸c ch÷ c¸i... nh−ng triÓn khai 2 môc (2 luËn ®iÓm chÝnh). còng cã c¸c môc, tiÓu môc tuy còng HoÆc ng−êi viÕt cã thÓ kh«ng ®¸nh ®−îc ®¸nh dÊu b»ng c¸c yÕu tè ng«n dÊu môc b»ng nh÷ng con sè, ch÷ c¸i,... ng÷ nh−ng khã nhËn biÕt h¬n. VÝ dô: nh−ng c¸ch dïng tõ, dÊu c©u, c¸ch “VÒ chÝnh trÞ, chóng tuyÖt ®èi tr×nh bµy (kh«ng lïi vµo ®Çu dßng) cho kh«ng cho nh©n d©n ta mét chót tù do ta biÕt ®ã lµ môc hoÆc tiÓu môc trong d©n chñ nµo. VB (mÆc dï néi dung trong mçi ®o¹n Chóng thi hµnh nh÷ng luËt ph¸p th−êng ®· cã sù hoµn chØnh). Sau ®©y lµ d· man. Chóng lËp ba chÕ ®é kh¸c mét vÝ dô tiªu biÓu: nhau ë Trung, Nam, B¾c ®Ó ng¨n c¶n “§èi víi ng−êi ph¶i: viÖc thèng nhÊt n−íc nhµ cña ta, ®Ó Víi tõng ng−êi ph¶i khoan thø. ng¨n c¶n d©n téc ta ®oµn kÕt. Víi ®oµn thÓ th× nghiªm. Cã lßng bµy vÏ cho ng−êi. Chóng lËp nhµ tï nhiÒu h¬n tr−êng Trùc mµ kh«ng t¸o b¹o. häc. Chóng th¼ng tay chÐm giÕt nh÷ng Hay xem xÐt ng−êi. ng−êi yªu n−íc th−¬ng nßi cña ta. Lµm viÖc ph¶i: Chóng t¾m c¸c cuéc khëi nghÜa cña ta Xem xÐt hoµn c¶nh kÜ cµng. trong nh÷ng bÓ m¸u. QuyÕt ®o¸n. Chóng rµng buéc d− luËn, thi hµnh chÝnh s¸ch ngu d©n. Dòng c¶m. 62
  7. §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1B-2008 Phôc tïng ®oµn thÓ.” Cèm kh«ng ph¶i thøc quµ cña ng−êi ¨n véi; ¨n cèm ph¶i ¨n tõng chót Ýt, thong (TrÝch T− c¸ch ng−êi c¸ch mÖnh th¶ vµ ngÉm nghÜ. Lóc bÊy giê ta míi - Hå ChÝ Minh) thÊy thu l¹i trong c¶ h−¬ng vÞ Êy, c¸i PhÇn trÝch trªn cã 2 môc (phÇn in mïi th¬m phøc cña lóa míi, cña hoa cá ®Ëm, kh«ng lïi vµo ®Çu dßng) vµ 9 ®o¹n d¹i ven bê: trong mµu xanh cña cèm, c¸i v¨n. t−¬i m¸t cña l¸ non, vµ trong chÊt ngät 3.2.3. §èi víi v¨n b¶n biÓu c¶m cña cèm, c¸i dÞu dµng thanh ®¹m cña Trong lo¹i VB nµy, ng−êi ta th−êng loµi th¶o méc. Thªm vµo c¸i mïi h¬i gÆp c¸c §V gäi tªn theo ý nghÜa nh− §V ng¸t cña l¸ sen giµ, −íp lÊy tõng h¹t giíi thiÖu ®èi t−îng biÓu c¶m vµ giíi cèm mét cßn gi÷ l¹i c¸i Êm ¸p cña thiÖu t×nh c¶m chñ ®¹o cña ng−êi viÕt nh÷ng ngµy mïa h¹ trªn hå....” (th−êng lµ ®o¹n më ®Çu); §V tr×nh bµy (Th¹ch Lam, trong Hµ Néi b¨m s¸u phè ph−¬ng diÖn t×nh c¶m cña ng−êi viÕt vÒ ph−êng, NXB §êi nay, Hµ Néi, 1943) ®èi t−îng; §V kÓ, t¶ vÒ ®èi t−îng. Trong 2 §V trªn, ng−êi viÕt cã sö Khi tiÕp nhËn c¸c ®o¹n v¨n trong dông yÕu tè thuyÕt minh, miªu t¶ VB nµy, ng−êi ®äc ph¶i x¸c ®Þnh cho nh−ng nh÷ng tõ ng÷ ®−îc t¸c gi¶ chän ®−îc t×nh c¶m, th¸i ®é cña ng−êi viÕt dïng l¹i rÊt biÓu c¶m. V× vËy, ®äc 2 §V trong ®o¹n vÒ ®èi t−îng. Muèn vËy, cÇn trªn chóng ta thÊy thÊm ®Ém mét sù l−u ý c¸ch dïng tõ ng÷ thÓ hiÖn giäng tr©n träng, ®¸nh gi¸ cao vÒ ®èi t−îng: cèm. ®iÖu cña ng−êi viÕt vÒ ®èi t−îng trong ®o¹n. Cã thÓ trong ®o¹n v¨n nµo ®ã chØ 3.2.4. §èi víi v¨n b¶n miªu t¶ vµ lµ kÓ hoÆc t¶, hoÆc giíi thiÖu vÒ ®èi VB thuyÕt minh t−îng nh−ng môc ®Ých ng−êi viÕt vÉn lµ Néi dung chñ yÕu cña c¸c §V trong 2 lo¹i VB nµy th−êng lµ miªu t¶ hay ®Ó béc lé th¸i ®é, t×nh c¶m cña m×nh. giíi thuyÕt vÒ mét ph−¬ng diÖn nµo ®ã C¸c yÕu tè kÓ, t¶, giíi thiÖu chØ lµ c¬ së cña ®èi t−îng. V× vËy, khi tiÕp nhËn §V ®Ó ng−êi viÕt béc lé c¸i t«i tr÷ t×nh mµ trong nh÷ng VB nµy cÇn chó ý c¸c tõ th«i. V× vËy viÖc chó ý ®Õn nh÷ng tõ ng÷ miªu t¶, chÝnh nh÷ng tõ ng÷ nµy ng÷ biÓu c¶m, gîi c¶m ë trong §V cña cho ta Ên t−îng vÒ nh÷ng ®Æc tr−ng cña lo¹i VB nµy lµ rÊt quan träng. Cã thÓ ®èi t−îng ®−îc nãi trong ®o¹n. §ång xÐt vÝ dô sau ®©y ®Ó hiÓu râ h¬n nh÷ng thêi ng−êi ®äc biÕt x©u chuçi néi dung ®iÒu nµy: c¸c ®o¹n l¹i míi cho ta h×nh ¶nh chÝnh “Cèm lµ thøc quµ riªng biÖt cña ®Êt x¸c vÒ ®èi t−îng. n−íc, lµ thøc d©ng cña nh÷ng c¸nh 3.2.5. §èi víi v¨n b¶n øng dông (VB ®ång lóa b¸t ng¸t xanh, mang trong hµnh chÝnh - c«ng vô) h−¬ng vÞ tÊt c¶ c¸i méc m¹c, gi¶n dÞ vµ §èi víi viÖc tiÕp nhËn §V trong lo¹i thanh khiÕt cña ®ång quª néi cá An VB nµy, ng−êi ®äc cµng cÇn ph¶i chó ý Nam. Ai ®· nghÜ ®Çu tiªn dïng cèm ®Ó ®Õn thÓ lo¹i VB. Mçi mét kiÓu lo¹i cña lµm quµ sªu tÕt. Kh«ng cßn g× hîp h¬n VB hµnh chÝnh - c«ng vô l¹i cã nh÷ng víi sù v−¬ng vÝt cña t¬ hång, thøc quµ c¸ch thÓ hiÖn riªng theo khu«n mÉu. V× vËy, viÖc tiÕp nhËn §V trong mçi kiÓu trong s¹ch, trung thµnh nh− c¸c viÖc lÔ lo¹i l¹i cã nh÷ng tÝnh chÊt kh¸c nhau. nghi... 63
  8. ... TIÕP NHËN §O¹N V¡N Tõ GãC §é THÓ LO¹I, Tr. 57-67 Ph¹m ThÞ Hång Th¾m Nh−ng nh×n chung trong VB hµnh dÊu c©u trong ®o¹n. ChÝnh dÊu c©u lµ chÝnh - c«ng vô, c¸c §V nhiÒu khi chØ nh÷ng dÊu hiÖu ®Çu tiªn cho biÕt mèi t−¬ng ®−¬ng víi mét c©u, mét mÖnh ®Ò quan hÖ gi÷a c¸c ®o¹n. Cã nh− vËy, hoÆc chØ mét tõ nµo ®ã trong c©u. Do ®ã chóng ta níi nhËn thÊy c¸i lÝ trong sù ng−êi ®äc cÇn ®Æc biÖt chó ý ®Õn c¸c diÔn ®¹t cña ng−êi viÕt. VÝ dô: “Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O CéNG HOµ X· HéI CHñ NGHÜA VIÖT NAM Sè 3856/GD - §T §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc Hµ Néi, ngµy 14 th¸ng 12 n¨m 1994 QUYÕT §ÞNH CñA Bé TR¦ëNG Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O VÒ VIÖC BAN HµNH QUY §ÞNH VÒ GI¸O VI£N Vµ C¸N Bé QU¶n LÝ TIÓU HäC Bé TR¦ëNG Bé GI¸O DôC Vµ §µO T¹O - C¨n cø NghÞ ®Þnh 29/CP ngµy 30/3/1994 cña ChÝnh phñ vÒ nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tæ chøc bé m¸y cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o; - C¨n cø LuËt phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc ban hµnh ngµy 12/8/1991; - C¨n cø NghÞ ®Þnh 338/H§BT ngµy 26/10/1991 cña Héi ®ång Bé tr−ëng vÒ thi hµnh LuËt phæ cËp gi¸o dôc tiÓu häc vµ nghÞ ®Þnh 90/CP ngµy 24/11/1993 cña ChÝnh phñ qui ®Þnh c¬ cÊu khung cña hÖ thèng gi¸o dôc quèc d©n, hÖ thèng v¨n b»ng chøng chØ vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cña n−íc Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam; - Theo ®Ò nghÞ cña «ng Vô tr−ëng Vô TiÓu häc, Vô tr−ëng Vô Gi¸o viªn vµ Vô tr−ëng Vô Tæ chøc - c¸n bé; QUYÕT §ÞNH §iÒu 1: Nay ban hµnh....” [DÉn theo Bïi Minh To¸n - 5, tr. 32] Cã thÓ kh¸i qu¸t nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m khi tiÕp nhËn §V trong mét sè VB nguyªn mÉu th−êng gÆp nh− sau: B¶ng 1. C¸c lo¹i §V chñ yÕu (gäi tªn theo Mét sè ®iÓm l−u ý khi tiÕp ph−¬ng diÖn ý nghÜa) nhËn §V - §o¹n v¨n giíi thiÖu nh©n vËt. - C¸c sù viÖc, c¸c chi tiÕt, c¸c - §o¹n v¨n tr×nh bµy sù viÖc. hµnh ®éng cña nh©n vËt trong VB tù sù - §o¹n v¨n tr×nh bµy kÕt thóc sù viÖc. ®o¹n vµ ý nghÜa cña c¸c sù viÖc, chi tiÕt vµ hµnh ®éng nh©n vËt ®ã. - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®o¹n trong VB. 64
  9. §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1B-2008 - §o¹n v¨n giíi thiÖu ®èi t−îng nghÞ - C¸c luËn ®iÓm, c¸c lÝ lÏ, dÉn lËp luËn, giíi thiÖu quan ®iÓm cña ng−êi chøng trong §V. VB viÕt vÒ ®èi t−îng (th−êng lµ ®o¹n v¨n - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè luËn më ®Çu). trong néi bé cña ®o¹n v¨n. - §o¹n v¨n lËp luËn cho quan ®iÓm - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®o¹n cña ng−êi viÕt (nh÷ng ®o¹n v¨n triÓn trong VB. khai). - §o¹n v¨n tr×nh bµy kÕt luËn cña ng−êi viÕt vÒ ®èi t−îng. - §V giíi thiÖu ®èi t−îng biÓu c¶m vµ - X¸c ®Þnh cho ®−îc t×nh c¶m, VB biÓu giíi thiÖu t×nh c¶m chñ ®¹o cña ng−êi th¸i ®é cña ng−êi viÕt trong viÕt (th−êng lµ ®o¹n më ®Çu). ®o¹n vÒ ®èi t−îng. c¶m - §V tr×nh bµy ph−¬ng diÖn t×nh c¶m- Chó ý ®Õn nh÷ng tõ ng÷ biÓu cña ng−êi viÕt vÒ ®èi t−îng. c¶m, gîi c¶m ë trong §V. - §V kÓ, t¶ vÒ ®èi t−îng. - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®o¹n trong VB. - §V giíi thiÖu xuÊt xø ®èi t−îng. - C¸c ph−¬ng diÖn cña ®èi - §V thuyÕt minh ph−¬ng diÖn nµo ®ã t−îng ®−îc thuyÕt minh. VB cña ®èi t−îng. - C¸c kiÕn thøc vÒ ®èi t−îng thuyÕt - §V thÓ hiÖn nh÷ng khuyÕn c¸o cña ®−îc nãi trong ®o¹n. minh ng−êi viÕt vÒ ®èi t−îng. - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®o¹n trong VB. - §V giíi thiÖu ®èi t−îng miªu t¶. - Ph−¬ng diÖn thuéc ®èi t−îng VB miªu - §V miªu t¶ ph−¬ng diÖn nµo ®ã cña ®−îc miªu t¶ trong ®o¹n. ®èi t−îng. - C¸ch miªu t¶ vÒ ®èi t−îng t¶ (c¸ch dïng tõ, ng÷,...). - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®o¹n trong VB. VB hµnh C¸c §V cã tÝnh khu«n mÉu. Chó ý tíi dÊu c©u thÓ hiÖn quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè trong chÝnh- ®o¹n vµ quan hÖ cña ®o¹n víi c«ng vô nh÷ng ®o¹n kh¸c. Trong viÖc tiÕp nhËn mét ®o¹n th¬ chøa c¸c yÕu tè tù sù. V× vËy, khi ®äc còng nh− vËy (ë ®©y ®o¹n th¬ ®−îc hiÓu c¸c ®o¹n th¬ trong bµi, ng−êi ®äc ph¶i lµ yÕu tè cÊu thµnh bµi th¬ ë d¹ng viÕt c¶m nhËn cho ®−îc t×nh c¶m cña nhµ ®−îc tÝnh tõ chç b¾t ®Çu phÇn c¸ch th¬ dµnh cho B¸c th«ng qua c¸c sù viÖc, dßng ®Õn chç kÕt thóc phÇn c¸ch dßng), c¸c chi tiÕt ®−îc kÓ. Hay viÖc tiÕp nhËn vÊn ®Ò yÕu tè thÓ lo¹i VB chi phèi rÊt c¸c ®o¹n th¬ trong bµi th¬ “Th−¬ng vî” lín ®Õn sù tiÕp nhËn mét c¸ch chÝnh x¸c cña nhµ th¬ TrÇn TÕ X−¬ng còng t−¬ng vµ s©u s¾c VB th¬. ViÖc tiÕp nhËn c¸c tù. Bµi th¬ thuéc VB biÓu c¶m cã chøa nhiÒu yÕu tè tù sù vµ miªu t¶. Mçi ®o¹n ®o¹n th¬ trong bµi th¬ “§ªm nay B¸c th¬ lµ mét ph−¬ng diÖn cña bøc ch©n kh«ng ngñ” cña nhµ th¬ Minh HuÖ lµ mét vÝ dô. §©y lµ bµi th¬ tr÷ t×nh cã dung bµ Tó. Nh−ng qua c¸ch kÓ, c¸ch 65
  10. ... TIÕP NHËN §O¹N V¡N Tõ GãC §é THÓ LO¹I, Tr. 57-67 Ph¹m ThÞ Hång Th¾m B¶ng 2. L−îc ®å mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®o¹n th¬ trong bµi th¬ “Mïa xu©n nho nhá” §o¹n 1 Mïa xu©n ®Êt trêi (ca ngîi søc sèng, vÎ ®Ñp cña mïa xu©n). Mïa xu©n con ng−êi (ca ngîi søc Mïa xu©n lín (ca ngîi søc sèng, §o¹n 2 vÎ ®Ñp cña ®Êt n−íc). sèng, vÎ ®Ñp con ng−êi ViÖt Nam). §o¹n 3 Mïa xu©n ®Êt n−íc (ca ngîi søc sèng, vÎ ®Ñp cña d©n téc ViÖt Nam). §o¹n 4 NiÒm vui, niÒm xao xuyÕn tr−íc mïa Mïa xu©n nho nhá (niÒm vui, sù xu©n ®Êt trêi cña nhµ th¬. xao xuyÕn; nguyÖn −íc tèt ®Ñp cña ¦íc nguyÖn cèng hiÕn cho ®Êt n−íc, mét søc sèng trong con ng−êi nhµ §o¹n 5 th¬). cho cuéc ®êi cña nhµ th¬. §o¹n 6 Nãi trùc tiÕp tÊt c¶ t©m t×nh cña nhµ th¬: tiÕng lßng ngîi ca tha thiÕt, yªu mÕn nång nµn; sù g¾n bã ®èi víi ®Êt n−íc, ®èi víi cuéc ®êi; thÓ hiÖn −íc nguyÖn ch©n thµnh cèng hiÕn cho cuéc ®êi, cho d©n téc. t¶ cña nhµ th¬ (chän chi tiÕt, sù viÖc, Tuy nhiªn ë th¬ hay v¨n xu«i th× mèi c¸ch dïng tõ ng÷), ng−êi ®äc ph¶i t×m quan hÖ vÒ néi dung (chñ ®Ò, ®Ò tµi) lµ thÊy c¸i t×nh cña «ng Tó göi g¾m vµo quan träng. Do ®ã, tuú theo néi dung tõng ®o¹n th¬. TÊt c¶ c¸c ®o¹n th¬ hîp cña tõng ®o¹n mµ ng−êi ®äc nhËn biÕt l¹i t¹o lªn bøc ch©n dung kh¸ hoµn nã cã mèi quan hÖ nh− thÕ nµo víi ®o¹n chØnh vÒ bµ Tó, ®ång thêi còng t¹o nªn kÒ nã hoÆc c¸ch nã vµ víi toµn VB. VÝ dô: muèn xÐt mèi quan hÖ gi÷a “bøc ch©n dung” vÒ c¸i t×nh s©u ®Ëm c¸c ®o¹n trong bµi th¬ “Mïa xu©n nho cña «ng Tó dµnh cho vî. Nh−ng viÖc nhá” cña nhµ th¬ Thanh H¶i, ta chØ cã tiÕp nhËn c¸c ®o¹n th¬ trong “TruyÖn thÓ dùa trªn c¸c yÕu tè néi dung cã ®−îc KiÒu” cña ®¹i thi hµo NguyÔn Du th× tõ tõng khæ th¬. Cã thÓ h×nh dung mèi ng−îc l¹i. ë mçi ®o¹n th¬ trong truyÖn, quan hÖ vÒ néi dung gi÷a c¸c khæ th¬ ng−êi ®äc l¹i ph¶i n¾m cho ®−îc sù viÖc cña bµi th¬ nµy nh− b¶ng 2. nµo ®ang x¶y ra víi nh©n vËt, chó ý tíi c¸c chi tiÕt ®−îc ®Ò cËp trong ®o¹n, mèi 4. KÕt luËn liªn hÖ gi÷a c¸c sù viÖc, c¸c chi tiÕt §Ó cã mét c¸i nh×n toµn diÖn h¬n vÒ trong c¸c ®o¹n ®Ó tõ ®ã x©u chuçi l¹i viÖc tiÕp nhËn ®o¹n v¨n, cÇn tÝnh ®Õn thµnh cèt truyÖn. Cã biÕt c¸ch kÕt nèi yÕu tè thÓ lo¹i VB bªn c¹nh c¸c yÕu tè c¸c sù viÖc, c¸c chi tiÕt l¹i, ng−êi ®äc kh¸c nh− yÕu tè nh©n vËt giao tiÕp, míi hiÓu râ vÒ nh©n vËt vµ nh÷ng g× hoµn c¶nh giao tiÕp... ng−êi viÕt göi g¾m qua nh©n vËt vµ cèt §Ó cã sù tiÕp nhËn ®o¹n v¨n mét truyÖn. c¸ch nhanh nhÊt, chÝnh x¸c nhÊt, cÇn Nh×n chung, viÖc xem xÐt mèi quan §V ®óng thÓ lo¹i cña VB. Ng−îc l¹i, hÖ gi÷a c¸c ®o¹n th¬ cã vÎ khã kh¨n ng−êi tiÕp nhËn sÏ hiÓu sai chñ ®Ò VB h¬n c¸c ®o¹n v¨n xu«i v× ng«n ng÷ th¬ nÕu x¸c ®Þnh sai thÓ lo¹i cña VB. §©y th−êng c« ®äng, sóc tÝch, mèi quan hÖ còng lµ vÊn ®Ò ®¸ng ®−îc l−u ý ®èi víi gi÷a c¸c ®o¹n kh«ng dÔ nhËn biÕt th«ng viÖc d¹y häc phÇn §äc - hiÓu VB trong qua c¸c yÕu tè h×nh thøc nh− v¨n xu«i. nhµ tr−êng. 66
  11. §¹i häc Vinh T¹p chÝ khoa häc, tËp XXXVII, sè 1B-2008 T i liÖu tham kh¶o [1] DiÖp Quang Ban, V¨n b¶n vµ liªn kÕt trong tiÕng ViÖt, NXB Gi¸o dôc, 1999. [2] DiÖp Quang Ban, V¨n b¶n, NXB §¹i häc S− ph¹m, 2005. [3] §ç H÷u Ch©u (chñ biªn), NguyÔn ThÞ Ngäc DiÖu, Gi¸o tr×nh gi¶n yÕu vÒ ng÷ ph¸p v¨n b¶n, NXBGD, 1996. [4] §ç H÷u Ch©u, C¬ së ng÷ dông häc, NXB §¹i häc S− ph¹m, 2003. [5] Bïi Minh To¸n, Lª A, §ç ViÖt Hïng, TiÕng ViÖt thùc hµnh, NXB Gi¸o dôc, 1994. [6] Bïi Minh To¸n, NguyÔn Quang Ninh, TiÕng ViÖt thùc hµnh, NXB §¹i häc S− ph¹m, 2004. [7] §ç Ngäc Thèng (chñ biªn), Ph¹m Minh DiÖu, NguyÔn Thµnh Thi, Lµm v¨n, NXB §¹i häc S− ph¹m, 2007. [8] TrÇn Ngäc Thªm, HÖ thèng liªn kÕt v¨n b¶n tiÕng ViÖt, NXB KHXH, 1985. [9] §ç ThÞ Kim Liªn, Gi¸o tr×nh ng÷ dông häc, NXB §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, 2005. [10] NguyÔn Quang Ninh, Hoµng D©n, TiÕng ViÖt (phÇn Ng÷ ph¸p v¨n b¶n), NXB Gi¸o dôc, 1994. SUMMARY Towards the paragraph reception in terms of the text style This paper presented initial researches on paragraph reception under the influence of text style factors. To paragraph reception in each kind of "original text", readers should have their own approaches, thus, they would gain the fastest, most accuvate paragraph reception, if they, at the beging, identified exactly text style. (a) Tr−êng Cao ®¼ng s− ph¹m Nam §Þnh. 67
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

LV.15: Bộ Đồ Án Tốt Nghiệp Chuyên Ngành Cơ Khí
65 tài liệu
2431 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
3=>0