Báo cáo "NGOẠI NGỮ VỚI BẢN NGỮ XÂY DỰNG HỆ THỐNG DỊCH TỰ ĐỘNG TIẾNG VIỆT "
lượt xem 3
download
Hơn nửa thế kỉ đã trôi qua kể từ thời điểm dịch tự động được hình thành như một xu hướng khoa học độc lập1. Trong toàn bộ lịch sử tồn tại của mình, dịch tự động đã trải qua nhiều thăng trầm nhất định.2 Và mặc dù còn tồn tại không ít hạn chế về các khả năng hoạt động của hệ thống dịch tự động, vấn đề về xây dựng các hệ thống dịch bằng máy vẫn đang ngày càng thu hút sự chú ý của các nhà nghiên cứu chúng.3 Hệ thống dịch tự động...
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Báo cáo "NGOẠI NGỮ VỚI BẢN NGỮ XÂY DỰNG HỆ THỐNG DỊCH TỰ ĐỘNG TIẾNG VIỆT "
- SỐ 11 (157)-2008 NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG 17 NGOẠI NGỮ VỚI BẢN NGỮ XÂY DỰNG HỆ THỐNG DỊCH TỰ ĐỘNG TIẾNG VIỆT Đào Hồng Thu (TS, Đại học Bách khoa HN) 1. Mở đầu chốt trong các vấn đề kinh tế và xã hội của Hơn nửa thế kỉ đã trôi qua kể từ thời điểm các quốc gia thời đại giao tiếp thông tin quốc dịch tự động được hình thành như một xu tế, mặc dù khả năng sử dụng các hệ thống hướng khoa học độc lập1. Trong toàn bộ lịch dịch trên cơ sở máy tính còn có những hạn sử tồn tại của mình, dịch tự động đã trải qua chế nhất định. nhiều thăng trầm nhất định.2 Và mặc dù còn 2. Tính cấp thiết của việc xây dựng các tồn tại không ít hạn chế về các khả năng hoạt hệ thống dịch tự động từ tiếng nước ngoài động của hệ thống dịch tự động, vấn đề về ra tiếng Việt và ngược lại xây dựng các hệ thống dịch bằng máy vẫn Vấn đề dịch tự động từ tiếng nước ngoài đang ngày càng thu hút sự chú ý của các nhà ra tiếng Việt được bắt đầu nghiên cứu vào nghiên cứu chúng.3 những năm 60 thế kỉ XX. Theo các tài liệu Hệ thống dịch tự động được phát triển nước ngoài4, dưới sự bảo trợ của không lực liên tục từ các chương trình đơn giản nhất Hoa Kì, năm 1969 công ty Logos đã được với việc sử dụng nguồn máy tính hạn chế, Bernard E. Scott thành lập với mục đích tiếp đến các hệ thống hiện đại với nguồn máy tục nghiên cứu việc tổ chức hệ thống dịch tự tính dồi dào và hiện đại nhất để trợ giúp cho động từ tiếng Anh ra tiếng Việt. Scott bắt biên phiên dịch viên. Lượng thông tin khổng đầu chuẩn bị cho việc tổ chức hệ thống dịch lồ trong tiến trình khu vực hóa và toàn cầu tự động này vào mùa xuân năm 1965 tại hóa ngày nay đòi hỏi tự động hóa việc giải Viện công nghệ máy tính tại New York, quyết một loạt vấn đề nhất định ở các phạm USA. Tháng 6 năm 1970 hệ thống dịch tự vi hoạt động xã hội khác nhau. Dịch tự động động Logos I ra đời với từ điển tự động hóa (dịch bằng máy) hiện nay được coi là mấu hỗ trợ chỉ bao gồm hơn 1000 từ tiếng Việt. Việc nghiên cứu hệ thống dịch tự động này 1 chấm dứt vào năm 1973. Dịch tự động được coi như là một xu hướng khoa Gần như đồng thời, vào đầu những năm học độc lập từ đầu những năm 50 thế kỉ XX trên cơ 70 thế kỉ XX, một dự án khác về xây dựng sở đan xen của một số ngành khoa học như toán học, điều khiển học, ngôn ngữ học và lập trình hóa hệ thống dịch tự động từ tiếng Anh ra tiếng sau khi Warren Weaver cho lưu truyền bản ghi nhớ Việt đã được tiến hành tại Tập đoàn viễn "Bản dịch" đối với các chuyên gia thuộc các lĩnh thông Xyzyx, California. Hệ thống này đầu vực kiến thức khác nhau. [Hutchins W.J., 1986; tiên được xây dựng để dịch văn bản Anh - Кулагина О. С., 1979]. Pháp về vũ trụ học trên máy IBМ 360 theo 2 Hutchins W.J. Machine Translation: past, present, future // Ellis Horwood Series in Computers and their Applications - Wiley, Halsted Press, 1986. - 4 Hutchins W.J. Machine Translation: past, present, 382 pp. future // Ellis Horwood Series in Computers and their 3 Беляева Л.Н. Теория и практика перевода. - Applications - Wiley, Halsted Press, 1986. - 382 pp. - Санкт - Петербург, 2003. - стр.4-7 §12.2.Logos Development Corporation (1969-78)
- 18 NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG SỐ 11 (157)-2008 nguyên tắc hoạt động, về cơ bản, tương tự cung cấp thông tin kinh tế, xã hội hiện đại như của hệ thống Logos và của phiên bản cần thiết không những chỉ đối với các quốc Systran những năm 70 thế kỉ trước.5 gia trên toàn thế giới, mà còn cần thiết đối Có thể nói rằng, cùng với sự phát triển với cá nhân mỗi con người trong hoạt động của các thế hệ máy tính, dịch tự động từ đời sống xã hội của mình. tiếng nước ngoài (chủ yếu là tiếng Anh) ra Là một nước đang phát triển, Việt Nam tiếng Việt được bắt đầu nghiên cứu ở Việt cần sử dụng nhiều công nghệ tiên tiến của Nam từ cuối những năm 80 thế kỉ XX. thế giới. Trong số các công nghệ tiên tiến Trong những năm gần đây, việc sử dụng đang được các nước trên thế giới sử dụng được ngoại ngữ trong giao lưu quốc tế đóng nhiều nhất hiện nay có công nghệ dịch tự vai trò ngày càng quan trọng. Nhiều loại từ động. Việc cần thiết sử dụng các hệ thống điển điện tử, các loại sách song ngữ đã và dịch tự động tiếng Việt Nam bắt nguồn từ hàng đang được hình thành nhằm phục vụ cho loạt các nguyên nhân khách quan. Thứ nhất, ở việc dạy và học ngoại ngữ. Một số nhóm Việt Nam hiện nay, tăng mạnh nhu cầu đọc gồm các lập trình viên đã có những nghiên nhanh để lấy được nhiều thông tin mới, bổ cứu về tổ chức hệ thống dịch tự động từ ích, đặc biệt là các thông tin về khoa học, tiếng Anh ra tiếng Việt (ví dụ, EVTrans, công nghệ và kĩ thuật mới trong các nước tiên nhóm nghiên cứu về tổ chức dịch tự động tiến trên thế giới. Thứ hai, trong tất cả các của Trường Khoa học Tự nhiên - Đại học trường học và công sở của Việt Nam ngày Quốc gia, Thành phố Hồ Chí Minh). càng đòi hỏi sự nắm vững tiếng Anh như Trong khi các nhà ngôn ngữ chưa hoàn một phương tiện cần thiết trong giao tiếp toàn sẵn sàng cho việc tổ chức phần mềm giữa các ngôn ngữ. Thứ ba, nhu cầu giao lưu dịch tự động thì có quan niệm cho rằng nhà bằng nhiều ngoại ngữ về chuyên ngành khoa ngôn ngữ chỉ cần mô tả các hiện tượng ngôn học ngày càng tăng. Thứ tư, sự phát triển ngữ, còn thành lập lôgarit dịch là phần việc của công nghệ máy tính và Internet đã thúc của lập trình viên. Tuy nhiên, thực tế đã cho đẩy nhu cầu khai thác thông tin trên nhiều thấy rằng quan niệm trên không chính xác. trang web, bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau. Điều này thể hiện ở chỗ, cho đến nay Việt Cần thừa nhận rằng dịch tự động không Nam vẫn chưa có một hệ thống dịch tự động thể thay thế hoàn toàn việc dịch thuật được tiếng nước ngoài - Tiếng Việt - tiếng nước thực hiện bởi con người. Tuy nhiên, nhờ hệ ngoài nào có độ chuẩn xác cao như ETAP, thống tự động trong chương trình dịch bằng PROMT, SILOD v.v. máy, có thể nâng cao đáng kể hiệu quả lao Dịch tự động là dạng đặc biệt trong hoạt động của người dịch và chất lượng của cán động dịch thuật của biên phiên dịch viên. bộ chuyên ngành. Ngày nay, dịch tự động đã Đồng thời, dịch tự động là phương tiện đặc phát triển đến mức có thể thực hiện dịch trực biệt trong giao tiếp giữa các ngôn ngữ và tiếp trên mạng. Tuy vậy, trong số các ngôn ngữ có thể dịch tự động trực tuyến, chưa có tiếng Việt. 5 Дао Хон г Т ху . Пр о б л е м а соз д ан и я Rõ ràng rằng trong các điều kiện hiện с и с тем м аш ин но го пер евода с nay, khi "người dịch chuyên nghiệp cần phải вьетнамского / на вьет нам с кий яз ык - Прикладная лингвистика в науке и образовании. biết vô vàn các thuật ngữ của nhiều chuyên Третья международная научная конференция, 16- ngành và cần phải thuộc rất nhiều tên gọi 17 марта 2006, С-Петербург, с.49-54; chính xác các chủng loại chi tiết, linh kiện,
- SỐ 11 (157)-2008 NGÔN NGỮ & ĐỜI SỐNG 19 dụng cụ, cơ cấu, các chất v.v. khác nhau6", 7. Марчук Ю.Н. Проблемы thì một phiên dịch viên dù giỏi đến đâu cũng машинного перевода. М., 1983. - 233с. không thể cập nhật hết được một lượng 8. Microsoft Press. Толковый словарь по thông tin khổng lồ trong nền kinh tế toàn cầu вычислительной технике. М., Русская phát triển. Lúc này, việc sử dụng dịch tự редакция, 1995. - 496 с. động để trợ giúp cho quá trình dịch thuật là 9.Нелюбин Л.Л. Компьютерная tất yếu và cần thiết. лингвистика и машинный перевод. 3. Lời cuối М., 1991, 151 стр. 10. Стеблин-Каменский М.И. Значение Hiện nay, việc xây dựng hệ thống dịch tự машинного перевода для языкознания. // В động bằng tiếng Việt là rất cần thiết để đáp сб.: Материалы по машинному переводу. Сб. ứng nhu cầu to lớn của sự phát triển kinh tế 1. // Л., Изд. ЛГУ, 1958. và xã hội mang tính chất toàn cầu. 11. Федоров А.В. Основы общей теории Trên thực tế, còn chưa có các số liệu về перевода. М., 1983. khả năng xây dựng được hệ thống dịch tự 12. Холзнер С.-Perl. Специальный động hóa hoàn toàn có thể đảm bảo chất справочник. СПб: Питер, 2001. - 496с. lượng dịch cao mà không đòi hỏi bất cứ sự 13. Grover, C., Carroll, J. and Briscoe, T. hiệu đính nào. Vì vậy, khi xây dựng hệ The Alvey Natural Language Tools Grammar thống dịch tự động cần phải tính đến các (4-th Release). University of Cambridge, 1993. yêu cầu thực tế của người sử dụng hệ thống 14. Kay M. The Proper Place of Men and và khả năng mô hình hóa quá trình tư duy lời Machines in Language Translation. Working nói của chương trình hỗ trợ dịch tự động7. paper CSL - 80 - 11. Xerox PARC, 1980 15. Machine Translation - Theoretical and TÀI LIỆU THAM KHẢO methodological issues. Ed. by Sergei Nirenburg. 1. Байрамова Л.К. Вопросы машинного Cambridge, 1987. - 350 c. перевода. Казань, 1973.- 96 с. 2. Бельская И.К. Язык человека и машина. 16. Hutchins W.J. Machine Translation: М., 1969. - 410 с. past, present, future // Ellis Horwood Series in 3. Беляева Л.Н. Теория и практика Computers and their Applications - Wiley, перевода. Санкт-Петербург, 2003. - 84c. Halsted Press, 1986. - 382pp. 4. Зубов А.В., Зубова И.И. 17. Дао Хонг Тху. Проблема создания Информационные технологии в лингвистике. систем машинного перевода с вьетнамского М., 2004. - 204 с. / на вьетнамский язык - Прикладная 5. Кулагина О.С. Машинный перевод: лингвистика в науке и образовании. Третья современное состояние.// В сб.: Семиотика и международная научная конференция, 16-17 информатика. Вып. 29. // М., ВИНИТИ, 1989. марта 2006, С-Петербург, с.49-54; 18. Дао Хонг Тху. Машинный перевод с 6. Дорот В., Новиков Ф. Толковый словарь современной компьютерной лексики. вьетнамского языка и на вьетнамский язык БХВ - Пет., 2001. - 512 с. (вьетнамско-английский и англо- вьетнамский машинный перевод) - Труды международной конференции "Корпусная лингвистика - 2006" 10–14 октября 2006 г., С- 6 Беляева Л.Н. Теория и практика перевода. Петербург, изд. С-Петербургского Санкт-Петербург, 2003, с.19. университета, 2006, с.99-105. 7 Беляева Л.Н. Лингвистические автоматы в (Ban biên tập nhận bài ngày 25-06-2008) современных информационных технологиях. - Санкт - Петербург, 2001. - cтр.50
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC TRỰC TIẾP KINH DOANH DU LỊCH TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG"
5 p | 267 | 91
-
BÁO CÁO " GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ - ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG "
5 p | 263 | 66
-
Đề tài: "Việc học ngữ pháp Tiếng Nhật của sinh viên năm thứ 2 khoa Ngôn ngữ và văn hóa Nhật Bản-Trường đại học ngoại ngữ Huế"
20 p | 226 | 64
-
Báo cáo " Phụ nữ Nhật Bản và vai trò của họ đối với văn học "
7 p | 211 | 31
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " ĐỌC LẠI HAI BÀI CA DAO DƯỚI GÓC NHÌN NGỮ DỤNG HỌC"
5 p | 126 | 22
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "CẤU TRÚC THÔNG TIN VÀ CẤU TRÚC ĐỀ THUYẾT TRONG DỊCH THUẬT"
13 p | 175 | 18
-
Báo cáo " Bàn về hiện tượng thừa từ phủ định trong tiếng Hán và việc dạy học cho sinh viên chuyên ngữ Việt Nam? "
10 p | 174 | 16
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN LỰC GIÁO VIÊN TIẾNG ANH TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG"
4 p | 103 | 15
-
BÁO CÁO "NHỮNG YẾU TỐ VĂN HÓA TRONG TRUYỆN CƯỜI HIỆN ĐẠI PHÁP VÀ VIỆT NAM "
6 p | 136 | 15
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: " Bàn về hiện tượng thừa từ phủ định trong tiếng Hán và việc dạy học cho sinh viên chuyên ngữ Việt Nam?"
10 p | 83 | 14
-
Báo cáo khoa học: Nâng cao năng lực giao tiếp văn hóa đối với kỹ năng viết của sinh viên chuyên ngành tiếng Anh
3 p | 113 | 12
-
Báo cáo đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường: Nghiên cứu vận dụng học tập tự điều chỉnh với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin và truyền thông để nâng cao chất lượng đào tạo của sinh viên ngành ngôn ngữ Anh tại trường Đại học Thương mại
79 p | 24 | 12
-
Báo cáo đề tài nghiên cứu khoa học cấp trường: Phát triển kỹ năng ngoại ngữ trong giao tiếp liên văn hóa của giảng viên trường Đại học Thương mại
102 p | 29 | 11
-
Báo cáo "nghiên cứu ứng dụng lý thuyết ngôn bản(1) vào việc dạy học ngoại ngữ "
8 p | 112 | 7
-
Báo cáo khoa học: Tiếng Anh ai mà chẳng muốn học tốt
4 p | 81 | 7
-
Báo cáo nghiên cứu khoa học: "“VĂN HOÁ LỜI NÓI” TRONG VIỆC GIẢNG DẠY TIẾNG NGA NHƯ MỘT NGOẠI NGỮ Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI NGỮ, ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG"
7 p | 64 | 6
-
Báo cáo " Học tiếng Hán bắt đầu từ việc lý giải ý nghĩa văn hoá của những lời chào thông dụng nhất "
10 p | 90 | 6
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn