Báo cáo tổng kết khoa học kỹ thuật đề tài cấp nhà nước: Nghiên cứu xây dựng giải pháp nâng cao hiệu quả kết cấu hạ tầng kỹ thuật nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa

Chia sẻ: Minh Nguyet | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:183

Thêm vào BST

Báo xấu

111
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài “: Nghiên cứu xây dựng giải pháp nâng cao hiệu quả kết cấu hạ tầng kỹ thuật nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa” nhằm mục tiêu xây dựng các giải pháp kinh tế, khoa học công nghệ và mô hình quản lý nhằm nâng cao năng lực và phát huy tối đa hiệu quả của kết cấu hạ tầng kỹ thuật nông nghiệp nông thôn đảm bảo phát triển bền vững kinh tế xã hội theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo tổng kết khoa học kỹ thuật đề tài cấp nhà nước: Nghiên cứu xây dựng giải pháp nâng cao hiệu quả kết cấu hạ tầng kỹ thuật nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa

Bé khoa häc vµ c«ng nghÖ Bé n«ng nghiÖp & pTNT ch−¬ng tr×nh KC - 07 ViÖn Khoa häc thuû lîi b¸o c¸o tæng kÕt khoa häc kü thuËt §Ò tµi cÊp nhµ n−íc Nghiªn cøu x©y dùng gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo h−íng c.n.h – h.®.ho¸ m∙ sè KC -07 - 28 c¬ quan chñ tr× ®Ò tµi: viÖn khoa häc thuû lîi c¬ quan céng t¸c: - Tr−êng ®¹i häc giao th«ng - ViÖn n¨ng l−îng chñ nhiÖm ®Ò tµi: PGS. TS hµ l−¬ng thuÇn Chñ nhiÖm hîp phÇn G.t.n.t: GS.TSKH Nghiªm v¨n DÜnh Chñ nhiÖm hîp phÇn L.®.n.t: Th.S vò THanh H¶i 6468 20/8/2007 Hµ Néi, th¸ng 6 n¨m 2006
b¶ng chó gi¶i c¸c ch÷ viÕt t¾t, ký hiÖu ch÷ quy −íc, ký hiÖu dÊu, ®¬n vÞ vµ thuËt ng÷ ************************ - §L: ®iÖn lùc - CT§L: C«ng ty ®iÖn lùc - L§TANT: L−íi ®iÖn trung ¸p n«ng th«n - §DK: §−êng d©y t¶i ®iÖn trªn kh«ng - TBA: Tr¹m biÕn ¸p - EVN: Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam - TCT§LVN: Tæng C«ng ty §iÖn lùc ViÖt Nam - HTX: Hîp t¸c x· - TCT: Tæng C«ng ty - DSM: Qu¶n lý phÝa nhu cÇu phô t¶i ®iÖn - WB: Ng©n hµng thÕ giíi - ADB: Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u ¸ - ASSH: ¸nh s¸ng sinh ho¹t - L§NT: L−íi ®iÖn n«ng th«n - NM§: Nhµ m¸y ®iÖn - §KHNT: §iÖn khÝ hãa n«ng th«n - FAO: Tæ chøc N«ng l−¬ng cña Liªn hîp quèc - PIM: Dù ¸n t−íi cã sù tham gia cña n«ng d©n - IMT: ChuyÓn giao qu¶n lý Thuû n«ng - NIA: Qu¶n lý t−íi quèc tÕ - IA: HiÖp héi t−íi - HQT: HiÖu qu¶ t−íi - HDN: Héi dïng n−íc - NDN: Ng−êi dïng n−íc - HTTN: HÖ thèng thuû n«ng - PRA: §¸nh gi¸ nhanh cã sù tham gia cña ng−êi d©n - GIS: HÖ thèng th«ng tin ®Þa lý - CTTL: C«ng tr×nh thuû lîi - QLKT: Qu¶n lý khai th¸c - TNCS: Thuû n«ng c¬ së - HTX: Hîp t¸c x· - PTNT: Ph¸t triÓn n«ng th«n - DNNN: Doanh nghiÖp nhµ n−íc - HTXDN: Hîp t¸c x· dïng n−íc - QLTN: Qu¶n lý thuû n«ng - QLNN: Qu¶n lý nhµ n−íc - QL: Qu¶n lý - GTNT: Giao th«ng n«ng th«n - CNH – H§H: C«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ - GTVT: Giao th«ng vËn t¶i - §BSCL: §ång b»ng s«ng cöu long - ATGT: An toµn giao th«ng - GT§T: Giao th«ng ®« thÞ
§Ò tµi cã sù tham gia chÝnh cña: * ViÖn Khoa häc Thuû lîi - C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi, nghiªn cøu hîp phÇn HÖ thèng t−íi, gåm c¸c c¸n bé sau: - PGS.TS Hµ L−¬ng ThuÇn - Chñ nhiÖm ®Ò tµi. - TS Lª Trung Tu©n - Th.S Lª Xu©n Quang - KS Ph¹m Trung Kiªn - Th.S Vò §×nh Xiªm - KS Ph¹m §×nh Kiªn * ViÖn N¨ng l−îng - Nghiªn cøu hîp phÇn L−íi ®iÖn n«ng th«n, gåm c¸c c¸n bé sau: - Th.S Vò Thanh H¶i- Chñ nhiÖm hîp phÇn - KS NguyÔn V¨n Phóc - KS Lª nh− NghÜa - Th.S NguyÔn §øc H¹nh - Th.S NguyÔn ThÞ Hoµng Hµ - Th.S NguyÔn §×nh Hoµ - KS. Hoµng Tïng - KS. NguyÔn H¶i §«ng * Tr−êng §¹i häc Giao th«ng, nghiªn cøu hîp phÇn Giao th«ng n«ng th«n, gåm c¸c c¸n bé sau: - GS.TSKH Nghiªm V¨n DÜnh - Chñ nhiÖm hîp phÇn - PGS.TS Ph¹m V¨n Vang - Th.S NguyÔn Thanh Ch−¬ng - Th.S Lª Minh CÇn - Th.S Hoµng V¨n Hµo
Tãm t¾t b¸o c¸o Nghiªn cøu ®Ò tµi : “Nghiªn cøu x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸” nh»m môc tiªu “x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ vµ m« h×nh qu¶n lý nh»m n©ng cao n¨ng lùc vµ ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ cña kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp n«ng th«n ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ x· héi theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.” S¶n phÈm nghiªn cøu cña ®Ò tµi gåm: 1. B¸o c¸o Tæng kÕt khoa häc kü thuËt ®Ò tµi “Nghiªn cøu x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸” 2. B¸o c¸o “ HiÖn tr¹ng vÒ qu¶n lý kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n” 3. B¸o c¸o “ C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña KCHTKT n«ng nghiÖp n«ng th«n theo h−íng C«ng nghiÖp ho¸ – HiÖn ®¹i ho¸” 4. B¸o c¸o “ Gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ khai th¸c sö dông KCHTKT n«ng nghiÖp n«ng th«n” 5. B¸o c¸o“ X©y dùng m« h×nh qu¶n lý hÖ thèng t−íi vµ giao th«ng n«ng th«n” 6. C¸c m« h×nh thÝ ®iÓm - 1 m« h×nh qu¶n lý giao th«ng n«ng th«n t¹i x· §«ng c¸c, huyÖn §«ng H−ng, Th¸i b×nh - 2 m« h×nh qu¶n lý hÖ thèng t−íi t¹i huyÖn Cao phong vµ L−¬ng s¬n tØnh Hßa b×nh 7. C¸c tµi liÖu h−íng dÉn do Nhµ XuÊt b¶n N«ng nghiÖp in gåm: - H−íng dÉn thµnh lËp tæ chøc qu¶n lý thñy n«ng c¬ së. - H−íng dÉn qu¶n lý vËn hµnh l−íi ®iÖn h¹ ¸p n«ng th«n - H−íng dÉn tæ chøc qu¶n lý b¶o d−ìng söa ch÷a hÖ thèng giao th«ng n«ng th«n
8. C¸c s¶n phÈm kh¸c: H−íng dÉn 2 luËn v¨n Cao häc: - “ Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng qu¶n lý hÖ thèng t−íi vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ c¸c hÖ thèng t−íi tØnh Hßa b×nh”- Th¹c sÜ NguyÔn Quang M·i - “ Nghiªn cøu ®Ò xuÊt m« h×nh tæ chøc qu¶n lý c¸c hÖ thèng t−íi tØnh B¾c c¹n.”- Th¹c sÜ Hoµng ThÞ Na C¸c kÕt qu¶ chÝnh ®−îc tr×nh bÇy trong b¸o c¸o nµy - B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc kü thuËt cña ®Ò tµi gåm c¸c néi dung sau: - HiÖn tr¹ng vÒ qu¶n lý kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n (PhÇn 2 trang 18). Tæng quan ®−îc t×nh h×nh thÕ giíi vµ ViÖt nam vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn qu¶n lý kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp n«ng th«n. Nªu ®−îc hiÖn tr¹ng qu¶n lý vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong thùc tÕ hiÖn nay, nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi n©ng cao hiÖu qu¶ cña kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n. - C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp n«ng th«n theo h−íng C«ng nghiÖp ho¸ – HiÖn ®¹i ho¸ (PhÇn 3 trang 53). §©y lµ phÇn chÝnh yÕu cña kÕt qu¶ nghiªn cøu. Nªu ®−îc vai trß vµ néi dung c¬ chÕ chÝnh s¸ch cÇn cã ®Ó phôc vô cho qu¶n lý h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n. §Ò xuÊt m« h×nh qu¶n lý phï hîp, ®¸p øng ®−îc yªu cÇu cña n©ng cao hiÖu qu¶ cña kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n trong bèi c¶nh CNH – H§H. §−a ra ®−îc c¸c néi dung tæ chøc, h−íng dÉn qu¶n lý vËn hµnh cho c¸c m« h×nh. - Gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ khai th¸c sö dông kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp n«ng th«n (PhÇn 4 trang 89). Nªu kh¸i niÖm cña gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ khai th¸c sö dông kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp n«ng th«n. C¸c chØ tiªu, néi dung gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ khai th¸c cña c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng ®−îc nghiªn cøu - 2 M« h×nh qu¶n lý thuû lîi t¹i Hoµ b×nh vµ 1 M« h×nh qu¶n lý giao th«ng n«ng th«n cÊp x· t¹i tØnh Th¸i B×nh còng ®−îc giíi thiÖu trong b¸o c¸o (PhÇn 5 trang 124). Tr×nh tù vµ néi dung x©y dùng m« h×nh vµ kÕt qu¶ x©y dùng m« h×nh ®· ®−îc m« t¶. Ng−êi h−ëng lîi n¾m ®−îc kü n¨ng qu¶n lý tæ chøc vµ qu¶n lý c«ng
tr×nh. C«ng tr×nh ®−îc qu¶n lý tèt vµ b−íc ®Çu n©ng cao ®−îc hiÖu qu¶ vµ tÝnh bÒn v÷ng cña c«ng tr×nh. KÕt qu¶ nghiªn cøu mét lÇn n÷a kh¼ng ®Þnh vai trß cña qu¶n lý kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp n«ng th«n trong bèi c¶nh CNH – H§H n«ng nghiÖp n«ng th«n hiÖn nay. Sù ph¸t triÓn vµ bÒn v÷ng cña c¸c m« h×nh qu¶n lý phô thuéc vµo m«i tr−êng chÝnh s¸ch vµ thÓ chÕ cña tõng nghµnh vµ m«i tr−êng chÝnh s¸ch chung.
Môc lôc Trang Lêi më ®Çu 1 A. §Æt vÊn ®Ò 1 B. Giíi thiÖu chung ®Ò tµi 2 C. Néi dung nghiªn cøu 3 PhÇn 1: Tæng quan chung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 7 1.1. T×nh h×nh nghiªn cøu cña n−íc ngoµi 7 1.2. T×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc 10 1.3. Ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn trong nghiªn cøu 15 1.3.1. §èi t−îng nghiªn cøu 15 1.3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu 16 1.3.3. TiÕp cËn ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 16 1.3.4. Tæ chøc nghiªn cøu 17 PhÇn 2: HiÖn tr¹ng vÒ qu¶n lý kÕt cÊu h¹ tÇng 18 kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n. 2.1. HiÖn tr¹ng qu¶n lý hÖ thèng t−íi tiªu 18 2.1.1. Tæng quan qu¶n lý Thuû N«ng trªn thÕ giíi 18 2.1.2. Tæng quan vÒ qu¶n lý hÖ thèng t−íi ë ViÖt Nam 22 2.1.3. §¸nh gi¸ chung vÒ hiÖn tr¹ng qu¶n lý hÖ thèng t−íi tiªu 28 2.2. HiÖn tr¹ng qu¶n lý l−íi ®iÖn n«ng th«n 29 2.2.1. Tæng quan qu¶n lý l−íi ®iÖn trªn thÕ giíi 29 2.2.2. Ph¸t triÓn vµ qu¶n L§NT ë ViÖt Nam 32 2.2.3. HiÖn tr¹ng qu¶n lý L§NT t¹i khu vùc nghiªn cøu ®iÓn h×nh 38 2.3. HiÖn tr¹ng qu¶n lý giao th«ng n«ng th«n 39 2.3.1. Tæng quan vÒ qu¶n lý GTNT mét sè n−íc trªn thÕ giíi 39 2.3.2. Tæng quan vÒ qu¶n lý GTNT ViÖt Nam 42 2.3.3. Nh÷ng tån t¹i cña qu¶n lý GTNT hiÖn nay 50
PhÇn 3: C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n 53 theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ 3.1. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ hÖ thèng t−íi 53 3.1.1. C¬ së khoa häc cho c¸c gi¶i ph¸p 53 3.1.2. Gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch 54 3.1.3. ChuyÓn giao qu¶n lý Thuû N«ng 56 3.1.4. Ph¸t triÓn m« h×nh qu¶n lý Thuû N«ng c¬ së 57 3.1.5. øng dông c«ng nghÖ trong qu¶n lý hÖ thèng t−íi 60 3.1.6. PP tiÕp cËn vµ n©ng cao n¨ng lùc trong trong QL Thuû N«ng 61 3.2. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ l−íi ®iÖn n«ng th«n 64 3.2.1. C¬ së khoa häc cho c¸c gi¶i ph¸p 64 3.2.2. Gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch vµ m« h×nh qu¶n lý 65 3.2.3. Gi¶i ph¸p khoa häc c«ng nghÖ vµ n©ng cao n¨ng lùc 68 3.2.4. Gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ vµ an toµn L§NT 70 3.3. C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ hÖ thèng GTNT 72 3.3.1. Gi¶i ph¸p vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch 72 3.3.2. X©y dùng m« h×nh tæ chøc b¶o d−ìng söa ch÷a ®−êng GTNT 77 3.3.3. KiÕn nghÞ m« h×nh tæ chøc qu¶n lý GTNT 80 3.3.4. Gi¶i ph¸p khoa häc kü thuËt trong qu¶n lý hÖ thèng GTNT 84 3.3.5. Gi¶i ph¸p vÒ n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý GTNT 87 PhÇn 4: Gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kÕt cÊu h¹ tÇng 89 Kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n 4.1. Giíi thiÖu chung 89 4.2. Gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ hÖ thèng t−íi 91 4.2.1. KiÕn nghÞ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ 91 4.2.2. Gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ ho¹t ®éng cña tæ chøc dïng n−íc 104 4.3. Gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ L§NT 105 4.3.1. C¬ së khoa häc cña vÊn ®Ò gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ 105 4.3.2. ChØ tiªu vÒ gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ khai th¸c L§NT 107 4.3.3. Néi dung gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ khai th¸c L§NT 111 4.4. Gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hÖ thèng GTNT 115 4.4.1. TÝnh hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng cña GTNT 115
4.4.2. C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hÖ thèng GTNT 116 4.4.3. KiÓm tra t×nh tr¹ng kü thuËt cña c«ng tr×nh GTNT 121 4.5. KÕt luËn 123 PhÇn 5: X©y dùng c¸c m« h×nh qu¶n lý 124 5.1. X©y dùng m« h×nh qu¶n lý hÖ thèng t−íi 124 5.1.1. Lùa chän hÖ thèng t−íi ®Ó x©y dùng m« h×nh 124 5.1.2. Tr×nh tù vµ néi dung x©y dùng m« h×nh 125 5.1.3. KÕt qu¶ x©y dùng m« h×nh 129 5.1.4. §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ m« h×nh qu¶n lý 133 5.2. X©y dùng m« h×nh qu¶n lý GTNT 135 5.2.1. Lùa chän ®Þa ®iÓm x©y dùng m« h×nh 135 5.2.2. Tr×nh tù vµ néi dung x©y dùng m« h×nh 135 5.2.3. KÕt qu¶ x©y dùng m« h×nh 143 5.2.4. §¸nh gi¸ x©y dùng m« h×nh 144 KÕt luËn 147 tµi liÖu tham kh¶o 149
§Ò tµi KC - 07 - 28: B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt Lêi më ®Çu A. ®Æt vÊn ®Ò Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi chÝnh s¸ch ®æi míi cña §¶ng vµ b»ng chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®óng ®¾n ®· kªu gäi ®−îc sù ®ång t×nh ñng hé cña mäi tÇng líp nh©n d©n cïng ®ång lßng gãp søc x©y dùng ®Êt n−íc vµ ®· ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ to lín trong viÖc ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp n«ng th«n gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng cho nh©n d©n vïng n«ng th«n. Nhµ n−íc ta ®· tËp trung x©y dùng ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÐ quèc d©n, trong ®ã KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n còng ®−îc chó träng ®¸ng kÓ. Ch−¬ng tr×nh quèc gia N−íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n, Ch−¬ng tr×nh 135, Ch−¬ng tr×nh hç trî cho c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n ®· tËp trung vµo c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng nh− : Thuû lîi, Giao th«ng, Tr¹m x¸, Tr−êng häc…ngoµi ra c¸c dù ¸n vay vèn cña WB, ADB còng chñ yÕu tËp trung cho ph¸t triÓn n«ng th«n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Trong thùc tÕ hÇu nh− tËp trung x©y dùng nhiÒu h¬n mµ ch−a chó ý ®Õn tæ chøc qu¶n lý, n©ng cao hiÖu qu¶ vµ tÝnh bÒn v÷ng cña c«ng tr×nh. Ch−a chó ý ®Õn n©ng cao n¨ng lùc cña ®Þa ph−¬ng ®Ó gióp hä qu¶n lý hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng c«ng tr×nh. KÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp n«ng th«n ®· cã vai trß to lín trong ph¸t triÓn x· héi, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Tuy vËy nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng sù ph¸t triÓn vµ qu¶n lý cña kÕt cÊu h¹ tÇng n«ng nghiÖp n«ng th«n còng chØ ra r»ng kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp n«ng th«n ®ang phØ ®èi mÆt víi sù xuèng cÊp vµ kÐm hiÖu qu¶ do tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm. Thùc tÕ cho thÊy: - Trong thêi gian qua, ®Çu t− cho c«ng t¸c qu¶n lý, n©ng cao hiÖu qu¶ cu¶ KCHTKT ch−a t−¬ng xøng víi møc ®é ®Çu t−. - C¸c c«ng tr×nh KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®−îc gäi lµ “§Þa ph−¬ng qu¶n lý” chiÕm tû träng lín nh−ng hiÖn nay ch−a cã khung ph¸p lý cho ph¸t triÓn m« h×nh qu¶n lý ë lÜnh vùc nµy. - ThiÕu nh÷ng h−íng dÉn cô thÓ cho ®Þa ph−¬ng, ng−êi h−ëng lîi ®Ó gióp hä tæ chøc vËn hµnh, b¶o d−ìng c«ng tr×nh. ThiÕu c¸c ph−¬ng tiÖn, h×nh thøc n©ng cao n¨ng ViÖn Khoa häc Thñy lîi 1
§Ò tµi KC - 07 - 28: B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt lùc cho ®Þa ph−¬ng. S¸ch, tµi liÖu nãi vÒ “qu¶n lý KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n” hÇu nh− rÊt Ýt vµ cã thÓ nãi lµ kh«ng cã. - MÆc dï mong muèn n©ng cao hiÖu qu¶, bÒn v÷ng cña KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n nh−ng ®Çu t− nghiªn cøu vÒ c¬ chÕ chÝnh s¸ch, vÒ lÜnh vùc qu¶n lý ch−a ®¸p øng ®−îc víi sù ph¸t triÓn, c¬ chÕ thÞ tr−êng vµ trong bèi c¶nh diÔn ra CNH-H§H - Ýt cã nh÷ng nghiªn cøu nµo ®i s©u vµo viÖc ph¸t triÓn c¸c m« h×nh qu¶n lý (tõ h−íng dÉn thµnh lËp ®Õn néi dung ho¹t ®éng) ®Ó ®¸p øng nhu cÇu x· héi ho¸ vÒ qu¶n lý KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n. C¸c nghiªn cøu ch−a chó träng tíi ®èi t−îng h−ëng lîi, ng−êi sö dông KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®Ó ®−a ra c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc nh»m gióp hä cã thÓ qu¶n lý mét c¸ch hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Trªn c¬ së ®ã ®Ò tµi: “Nghiªn cøu x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸” víi môc tiªu x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ vµ m« h×nh qu¶n lý nh»m n©ng cao n¨ng lùc vµ ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ cña kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp n«ng th«n ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ x· héi theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. B. Giíi thiÖu chung ®Ò tµi • Tªn ®Ò tµi: Nghiªn cøu x©y dùng c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo h−íng C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸. M· sè: KC-07-28, Ch−¬ng tr×nh KC-07 • Thêi gian thùc hiÖn: 22 th¸ng. (Tõ th¸ng 01/2004 ®Õn th¸ng 10/2005 ) • CÊp qu¶n lý: Bé Khoa häc c«ng nghÖ • Kinh phÝ: Tæng sè: 1.450 triÖu ®ång. Trong ®ã, tõ Ng©n s¸ch SNKH: 1450 triÖu ®ång. • Chñ nhiÖm ®Ò tµi: - Hä vµ tªn: Hµ L−¬ng ThuÇn, Häc hµm/häc vÞ: PGS.TiÕn sü - Chøc danh khoa häc: Nghiªn cøu viªn chÝnh - §Þa chØ c¬ quan: Ngâ 165, §−êng Chïa Béc, §èng §a, Hµ Néi ViÖn Khoa häc Thñy lîi 2
§Ò tµi KC - 07 - 28: B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt • C¬ quan chñ tr× ®Ò tµi - Tªn tæ chøc KH&CN: ViÖn Khoa häc Thuû lîi - §iÖn tho¹i: 04 8522086 , E-mail Vienkhtl@hn.vnn.vn - §Þa chØ: 171 T©y S¬n - §èng §a - Hµ Néi. • Môc tiªu cña ®Ò tµi: X©y dùng c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ, khoa häc vµ c«ng nghÖ vµ m« h×nh qu¶n lý nh»m n©ng cao n¨ng lùc vµ ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ cña KÕt CÊu H¹ TÇng Kü ThuËt (KCHTKT) n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng kinh tÕ – x· héi theo h−íng C«ng nghiÖp ho¸ - HiÖn ®¹i ho¸. C. Néi dung nghiªn cøu C¨n cø vµo môc tiªu, ®Ò tµi cã c¸c néi dung nghiªn cøu sau ®©y : • Nghiªn cøu tæng quan - Tæng quan vÒ ph¸t triÓn vµ qu¶n lý KCHTKT n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n - Tæng quan thÕ giíi vÒ ph¸t triÓn vµ qu¶n lý KCHTKT n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. • Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng - HiÖn tr¹ng c¬ chÕ chÝnh s¸ch, m« h×nh Tæ chøc qu¶n lý - Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng øng dông c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ vµ KHCN. - Nghiªn cøu thùc tr¹ng cña c«ng t¸c gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ hiÖn nay. - §¸nh gi¸ x¸c ®Þnh nhu cÇu phôc vô cho ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ cña kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt. • Nghiªn cøu c¬ chÕ chÝnh s¸ch, m« h×nh Tæ chøc qu¶n lý - Nghiªn cøu kiÕn nghÞ c¬ chÕ chÝnh s¸ch liªn quan ®Õn qu¶n lý KCHT KT n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng. • Nghiªn cøu m« h×nh tæ chøc qu¶n lý KCHT KT n«ng nghiÖp, n«ng th«n. - C¸c lo¹i h×nh tæ chøc ( thiÕt lËp c¸c môc tiªu, nguyªn t¾c, ®iÒu kiÖn cho x©y dùng m« h×nh qu¶n lý, quy m«, c¬ cÊu tæ chøc … - Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ tµi chÝnh cña c¸c m« h×nh tæ chøc qu¶n lý - Nghiªn cøu néi dung n©ng cao n¨ng lùc trong qu¶n lý h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n. ViÖn Khoa häc Thñy lîi 3
§Ò tµi KC - 07 - 28: B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt • Nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ vµ KHCN phôc vô n©ng cao n¨ng lùc vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ cña KCHT KT n«ng nghiÖp, n«ng th«n. - Nghiªn cøu c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông, hiÖu qu¶ kinh tÕ, hiÖu qu¶ x· héi - Nghiªn cøu tµi chÝnh trong qu¶n lý - Nghiªn cøu quy tr×nh c«ng nghÖ qu¶n lý vËn hµnh • Nghiªn cøu c¸c chØ tiªu, ph−¬ng ph¸p gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña KCHT KT n«ng nghiÖp, n«ng th«n - Nghiªn cøu x¸c ®Þnh nh÷ng th«ng sè ®Ó gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ - Nghiªn cøu quy tr×nh ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ • øng dông kÕt qu¶ nghiªn cøu, x©y dùng m« h×nh qu¶n lý c¬ së - §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng qu¶n lý vµ hiÖu qu¶ c«ng tr×nh tr−íc khi x©y dùng dù ¸n. - ¸p dông c¸c gi¶i ph¸p KHCN hiÖn cã vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ KCHTKT cña m« h×nh - §¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña m« h×nh, tæng kÕt rót kinh nghiÖm. D. S¶n phÈm cña ®Ò tµi theo hîp ®ång • Danh môc s¶n phÈm * S¶n phÈm 1: B¸o c¸o “ HiÖn tr¹ng vÒ qu¶n lý kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n” * S¶n phÈm 2: B¸o c¸o “ C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña KCHTKT n«ng nghiÖp n«ng th«n theo h−íng C«ng nghiÖp ho¸ – HiÖn ®¹i ho¸” * S¶n phÈm 3: B¸o c¸o “ Gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ khai th¸c sö dông KCHTKT n«ng nghiÖp n«ng th«n “ * S¶n phÈm 4: C¸c m« h×nh qu¶n lý: - 2 M« h×nh qu¶n lý thuû lîi t¹i Hoµ b×nh - 1 M« h×nh qu¶n lý giao th«ng n«ng th«n t¹i tØnh Th¸i B×nh * S¶n phÈm 5: §µo t¹o sau ®¹i häc; C¸c bµi b¸o • Yªu cÇu khoa häc ®èi víi s¶n phÈm t¹o ra (d¹ng kÕt qu¶ II, III) * B¸o c¸o “ HiÖn tr¹ng vÒ qu¶n lý kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt n«ng nghiÖp, n«ng th«n” Yªu cÇu khoa häc ViÖn Khoa häc Thñy lîi 4
§Ò tµi KC - 07 - 28: B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt - Tæng quan ®−îc t×nh h×nh thÕ giíi vµ ViÖt nam vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn qu¶n lý KCHTKT n«ng nghiÖp n«ng th«n - Nªu ®−îc hiÖn tr¹ng vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong thùc tÕ hiÖn nay, nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi n©ng cao hiÖu qu¶ cña KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n - Minh ho¹ b»ng c¸c chØ sè, biÓu ®å biÓu thÞ hiÖn tr¹ng vµ nhu cÇu qu¶n lý KCHTKT - Nªu ®−îc hiÖn tr¹ng vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm trong thùc tÕ, nh÷ng th¸ch thøc ®èi víi n©ng cao hiÖu qu¶ cña KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n * B¸o c¸o “ C¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña KCHTKT n«ng nghiÖp n«ng th«n theo h−íng C«ng nghiÖp ho¸ – HiÖn ®¹i ho¸” Yªu cÇu khoa häc - C¬ chÕ chÝnh s¸ch, m« h×nh qu¶n lý phï hîp víi xu thÕ cña thÕ giíi vµ chñ tr−¬ng cña nhµ n−íc vµ ®¸p øng CNH – H§H. - §−a ra ®−îc c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ khoa häc vµ c«ng nghÖ vµ m« h×nh qu¶n lý nh»m n©ng cao n¨ng lùc vµ ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ cña HÖ thèng giao th«ng n«ng th«n - §Ò xuÊt ®−îc c¸c néi dung ®Ó tæ chøc, h−íng dÉn qu¶n lý vËn hµnh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ KCHTKT(dÔ phæ biÕn , ®¸p øng yªu cÇu cña thùc tÕ ) * B¸o c¸o “ Gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ vµ c¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ khai th¸c sö dông KCHTKT n«ng nghiÖp n«ng th«n “ Yªu cÇu khoa häc - Nªu ®−îc hiÖn tr¹ng t×nh h×nh gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ khai th¸c sö dông KCHTKT n«ng nghiÖp n«ng th«n - Nªu ®−îc c¬ së lý luËn, sù cÇn thiÕt cña giam s¸t ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ khai th¸c sö dông KCHTKT n«ng nghiÖp n«ng th«n - Nªu ®−îc c¸c chi tiªu, ph−¬ng ph¸p tr×nh tù gi¸m s¸t, ®¸nh gi¸ - §Ò xuÊt ®−îc néi dung h−íng dÉn gi¸m s¸t ®¸nh gi¸ * C¸c m« h×nh qu¶n lý: 2 M« h×nh qu¶n lý thuû lîi t¹i Hoµ b×nh; 1 M« h×nh qu¶n lý giao th«ng n«ng th«n cÊp x· t¹i tØnh Th¸i B×nh Yªu cÇu khoa häc ViÖn Khoa häc Thñy lîi 5
§Ò tµi KC - 07 - 28: B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt - Ng−êi h−ëng lîi tham gia qu¶n lý c«ng tr×nh. - Cã ®iÒu lÖ vµ quy chÕ ho¹t ®éng. - Ng−êi h−ëng lîi n¾m ®−îc kü n¨ng qu¶n lý tæ chøc vµ qu¶n lý c«ng tr×nh - Tµi chÝnh ®¸p øng ®−îc yªu cÇu qu¶n lý. - C«ng tr×nh ®−îc qu¶n lý tèt - N©ng cao ®−îc hiÖu qu¶ vµ tÝnh bÒn v÷ng cña c«ng tr×nh - Cã kh¶ n¨ng triÓn khai diÖn réng ViÖn Khoa häc Thñy lîi 6
§Ò tµi KC - 07 - 28: B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt PhÇn 1 Tæng quan chung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1.1 t×nh h×nh nghiªn cøu cña n−íc ngoµi KÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt (KCHTKT) n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®ãng vai trß rÊt lín trong ph¸t triÓn x· héi, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo, ®Æc biÖt ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. Trong thêi gian tõ 19÷23/5/1997 “Héi th¶o quèc tÕ vÒ H¹ tÇng c¬ së n«ng th«n – International Workshop on Rural Infrastructure” ®−îc tæ chøc ë trô së Ng©n hµng ThÕ giíi t¹i Washington D.C. T¹i héi th¶o nµy KCHTKT ®−îc ®Ò cËp ®Õn bao gåm: Giao th«ng n«ng th«n, ®iÖn n«ng th«n, n−íc sinh ho¹t vµ hÖ thèng t−íi. Còng t¹i ®©y, c¸c nhµ qu¶n lý khoa häc còng ®· ®−a ra nhiÒu gi¶i ph¸p x©y dùng, qu¶n lý KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n. “Phi tËp trung ho¸” lµ ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn ®−îc khuyÕn c¸o h−íng tíi ph¸t triÓn vµ qu¶n lý n©ng cao hiÖu qu¶ KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n. VÒ lÜnh vùc thuû lîi, ngay tõ gi÷a nh÷ng n¨m 1980, c¸c n−íc trong khu vùc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D−¬ng ®· nhËn ra r»ng: trong lÜnh vùc t−íi tiªu, hiÖu qu¶ vµ tÝnh bÒn v÷ng c«ng tr×nh rÊt thÊp. Trong bèi c¶nh ®ã ®· ra ®êi ViÖn Qu¶n lý t−íi quèc tÕ ( IIMI ) cã trô së t¹i Srilanka vµo n¨m 1984. IIMI ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu c¬ së lý luËn vÒ qu¶n lý hÖ thèng t−íi, c¸c gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ cña hÖ thèng t−íi. Nghiªn cøu cña IIMI chØ ra r»ng cÇn chuyÓn giao tõng phÇn tr¸ch nhiÖm qu¶n lý hÖ thèng t−íi cho n«ng d©n vµ n©ng cao vai trß tham gia cña ng−êi d©n. Gi÷a nh÷ng n¨m 1990 th× “M¹ng l−íi n«ng d©n tham gia qu¶n lý t−íi” ra ®êi gäi t¾t lµ INPIM. Riªng vÒ HiÖu qu¶ t−íi ®· cã tíi 5 héi nghÞ héi th¶o quèc tÕ bµn vÒ chñ ®Ò nµy. Ng©n hµng thÕ giíi (WB) ®¸nh gi¸: “trong hai thËp kû qua, c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn mÊt ®i kho¶ng 45 tû USD c¬ së vËt chÊt h¹ tÇng mµ lÏ ra hoµn toµn cã thÓ ViÖn Khoa häc Thñy lîi 7
§Ò tµi KC - 07 - 28: B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt gi÷ l¹i ®−îc nÕu chi kho¶ng 12 tû USD b¶o d−ìng” “B¸n ®−êng cho d©n” – B¸o Lao §éng sè 252/2003 ra ngµy 9/9/2003. Nh− vËy, thùc chÊt lµ c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn ®· kh«ng chó ý nhiÒu tíi c«ng t¸c qu¶n lý, thiÕu (hoÆc kh«ng dµnh tiÒn) chi cho c«ng t¸c vËn hµnh b¶o d−ìng. §èi víi N¨ng l−îng cho n«ng th«n – cã tÝnh ®Æc thï so víi hÖ thèng thuû lîi, n−íc sinh ho¹t n«ng th«n vµ giao th«ng n«ng th«n. ViÖc ph¸t triÓn m¹ng l−íi ®−îc chó ý nhiÒu h¬n víi sù tham gia cña lÜnh vùc t− nh©n vµ c¸c nguån n¨ng l−îng kh¸c, chó ý vÒ an toµn ®iÖn nhiÒu h¬n. Nghiªn cøu cña Ng©n hµng thÕ giíi (2000) ®−a ra nh÷ng h−íng chÝnh s¸ch khuyÕn c¸o lµ t¹o ra sù c¹nh tranh gi÷a c¸c nhµ cung cÊp n¨ng l−îng vÒ mÆt chÊt l−îng còng nh− gi¸ c¶. Nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc ph¸t triÓn vµ qu¶n lý KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n ph¶i kÓ ®Õn Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ (ADB). Trong b¸o c¸o “Rural Infrastructure in Africa – Policy Direction” ®· tËp trung nghiªn cøu N−íc s¹ch vÖ sinh n«ng th«n, Giao th«ng n«ng th«n, §iÖn n«ng th«n, Th«ng tin liªn l¹c. §Ó ph¸t triÓn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ cña KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n, kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· chØ ra chiÕn l−îc ho¹t ®éng víi 4 néi dung sau: - ThiÕt lËp chÝnh s¸ch vµ c«ng cô ®iÒu hµnh; - §éng viªn Tµi chÝnh cho ®Çu t− víi sù t¸c ®éng lín nhÊt; - X©y dùng ThÓ chÕ vµ n©ng cao n¨ng lùc; - Nh÷ng dù ¸n thö nghiÖm. N¨m 2000, Ng©n hµng ph¸t triÓn Ch©u ¸ còng ®Çu t− mét dù ¸n gi¸ trÞ 600.000USD ®Ó thuª mét nhãm chuyªn gia quèc tÕ nghiªn cøu x¸c ®Þnh vµ khuyÕn c¸o thùc thi nh÷ng ho¹t ®éng tèt nhÊt vµ tr×nh tù c¸c b−íc ho¹t ®éng nh»m ph¸t triÓn vµ qu¶n lý KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. N¨m 2000, AusAID, the World Bank Water and Sanitation Program – East Asia and Pacific (WSP-EAP) vµ chÝnh phñ Philippin ®· tµi trî cho mét ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu t¹i Philippin vÒ N−íc s¹ch vµ vÖ sinh. Môc tiªu cña nghiªn cøu nµy lµ ®−a ra mét b¸o c¸o ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng qu¶n lý vËn hµnh, b¶o d−ìng, c¸c ViÖn Khoa häc Thñy lîi 8
§Ò tµi KC - 07 - 28: B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt chÝnh s¸ch cã liªn quan vÒ cÊp n−íc n«ng th«n. Nghiªn cøu ®· tËp trung vµo nh÷ng néi dung sau: - T×nh h×nh ph¸t triÓn lÜnh vùc cÊp n−íc n«ng th«n. - C¸c tæ chøc qu¶n lý. - C¸c yÕu tè b¶o ®¶m bÒn v÷ng vµ hiÖu qu¶. - KhuyÕn c¸o cho ChÝnh phñ. Nghiªn cøu vÒ qu¶n lý , tiÕn sü Mark Svenden ®· chØ ra r»ng: “ Kh«ng cã mét bé phËn nµo cña c«ng tr×nh h¹ tÇng ®¶m b¶o chøc n¨ng lµm viÖc qu¸ 1 n¨m trõ khi nã ®−îc mét tæ chøc vËn hµnh, duy tu b¶o d−ìng vµ n©ng cÊp nã.”(Héi th¶o” ®èi tho¹i vÒ qu¶n lý t−íi “- 1995) Bµi häc kinh nghiÖm vµ nh÷ng tån t¹i hoÆc thÊt b¹i trong ph¸t triÓn qu¶n lý KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®· ®−îc chØ ra trong c¸c nghiªn cøu cña Ng©n hµng thÕ giíi lµ: - ChÝnh s¸ch kh«ng thÝch hîp; ®· bá qua ph¸t triÓn ThÓ chÕ tæ chøc - ThiÕu sù cam kÕt cña ChÝnh phñ; - ThiÕu c«ng nghÖ thÝch hîp; - Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ céng t¸c nhiÒu bªn; thiÕu sù céng t¸c cña ng−êi h−ëng lîi; Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu, c¸c tæ chøc quèc tÕ còng nh− mét sè quèc gia ®· biªn so¹n c¸c tµi liÖu h−íng dÉn vÒ thµnh lËp Tæ chøc qu¶n lý cÊp c¬ së, h−íng dÉn ng−êi sö dông c¸c qu¶n lý duy tu, b¶o d−ìng c«ng tr×nh. ChiÕn l−îc n©ng cao n¨ng lùc cña ®Þa ph−¬ng trong ®ã cã ng−êi h−ëng lîi ®−îc c¸c n−íc hÕt søc chó träng vµ coi lµ c¬ së ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ vµ tÝnh bÒn v÷ng cña c«ng tr×nh. Tõ nghiªn cøu cña thÕ giíi rót ra nh÷ng kÕt luËn sau: * Tõ thËp kû 80 thÕ giíi ®· chó träng ®Õn qu¶n lý, n©ng cao hiÖu qu¶ cña KCHTKT n«ng nghiÖp n«ng th«n vµ ®· ®Çu t− nghiªn cøu lÜnh vùc nµy. * Trong nhiÒu lo¹i h×nh c¬ së h¹ tÇng nh−ng c¸c nghiªn cøu tËp trung chñ yÕu vµo: hÖ thèng t−íi, N−íc sinh ho¹t vµ VÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n, Giao ViÖn Khoa häc Thñy lîi 9
§Ò tµi KC - 07 - 28: B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt th«ng n«ng th«n, §iÖn n«ng th«n vµ Th«ng tin liªn l¹c. * KÕt qu¶ nghiªn cøu còng chØ ra r»ng sù ph¸t triÓn cña KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n ®ang ph¶i ®èi mÆt víi sù xuèng cÊp vµ kÐm hiÖu qu¶ do tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm.T×nh tr¹ng nµy xÈy ra phæ biÒn ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn * Nh÷ng nghiªn cøu trªn ph¶n ¸nh t×nh h×nh chung cña thÕ giíi vµ khu vùc nhiÒu h¬n lµ cho tõng n−íc cô thÓ. * C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®−a ra nh÷ng ®Þnh h−íng sau: - ChuyÓn giao quyÒn lùc vµ tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cho ®Þa ph−¬ng; - X©y dùng khung thÓ chÕ vµ luËt ph¸p, tµi chÝnh; - Qu¸ tr×nh c¶i c¸ch ThÓ chÕ, n©ng cao n¨ng lùc phôc vô cho c¶i c¸ch ThÓ chÕ. - C¸c gi¶i ph¸p KHCN nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ tÝnh bÒn v÷ng cña KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Mét sè n−íc trong khu vùc ®· tËp trung nghiªn cøu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ KCHTKT n«ng th«n . Ph¸t triÓn m¹nh vÒ lÜnh vùc nµy lµ c¸c n−íc Ch©u ¸ Th¸i B×nh D−¬ng nh−: Trung quèc, In®«nªxia, Malaixia, Th¸i Lan, Ên §é, 1.2 t×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc Trong h¬n mét thËp kû qua b»ng nhiÒu nguån vèn kh¸c nhau, Nhµ n−íc ta ®· tËp trung x©y dùng ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt phôc vô cho ph¸t triÓn kinh tÐ quèc d©n, trong ®ã KCHTKT n«ng nghiÖp, n«ng th«n còng ®−îc chó träng ®¸ng kÓ. Ch−¬ng tr×nh quèc gia N−íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n, Ch−¬ng tr×nh 135, Ch−¬ng tr×nh hç trî cho c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n ®· tËp trung vµo c¶i thiÖn c¬ së h¹ tÇng nh− : Thuû lîi, Giao th«ng, Tr¹m x¸, Tr−êng häc…ngoµi ra c¸c dù ¸n vay vèn cña WB, ADB còng chñ yÕu tËp trung cho ph¸t triÓn n«ng th«n, xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. Trong thùc tÕ hÇu nh− tËp trung x©y dùng nhiÒu h¬n mµ ch−a chó ý ®Õn tæ chøc qu¶n lý, n©ng cao hiÖu qu¶ vµ tÝnh bÒn v÷ng cña c«ng tr×nh. Ch−a chó ý ®Õn n©ng cao n¨ng lùc cña ®Þa ph−¬ng ®Ó gióp hä qu¶n lý hiÖu qu¶ vµ bÒn v÷ng c«ng tr×nh. VÒ ®iÖn: §Õn cuèi n¨m 2000, 96,4% sè huyÖn cã l−íi ®iÖn quèc gia, 81,9% sè x· ®· cã ®iÖn, vµ s« hé n«ng d©n ®−îc dïng ®iÖn ®¹t 73,5%. ViÖc më réng l−íi ®iÖn quèc giao ViÖn Khoa häc Thñy lîi 10
§Ò tµi KC - 07 - 28: B¸o c¸o tæng kÕt khoa häc vµ kü thuËt ®Õn c¸c vïng thuéc ®ång b»ng S«ng Hång, vïng §«ng Nam bé vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long t−¬ng ®èi thuËn lîi. Do ®ã hÇu hÕt c¸c ®Þa ph−¬ng ë nh÷ng khu vùc nµy ®· ®−îc sö dông ®iÖn l−íi quèc gia (chiÕm 90-100% tæng sè x·). Trong khi ®ã, ®iÖn l−íi míi chØ ®Õn ®−îc kho¶ng trªn 1/2 tæng sè x· ë vïng nói phÝa B¾c. §©y còng chÝnh lµ vïng nghÌo nhÊt t¹i ViÖt nam. T©y Nguyªn chiÕm vÞ trÝ thø hai trong c¸c vïng nghÌo nhÊt t¹i ViÖt Nam còng ®−îc xÕp thø hai vÒ sè x· ch−a cã ®iÖn. ViÖc huy ®éng vèn ®Çu t− ®Ó ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng vÒ diÖn cho c¸c x· n«ng th«n hiÖn nay ®−îc thùc hiÖn theo ph−¬ng ch©m “Nhµ n−íc vµ nh©n d©n cïng lµm”. Nhµ n−íc ®Çu t− ®−êng d©y ®iÖn cao thÕ, m¸y biÕn ¸p trung thÕ vµ c«ng t¬ tæng. Tõ sau c«ng t¬ tæng, c¸c x· tæ chøc qu¶n lý vµ b¸n ®iÖn tíi hé n«ng d©n theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, ®ã lµ: - Ban ®iÖn x·: §©y lµ m« h×nh phæ biÕn nhÊt hiÖn nay, tÝnh ®Õn n¨m 2000 cã kho¶ng 57,6% sè x· ®· nèi l−íi ®iÖn tõ l−íi ®iÖn quèc gia theo ph−¬ng ph¸p nµy; - Tæng C«ng ty ®iÖn lùc chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc b¸n lÎ ®iÖn (cã 19,8% sè x· thùc hiÖn); - Hîp t¸c x· tiªu thô ®iÖn n¨ng (chiÕm 12,1% tæng sè x·); - ThÇu t− nh©n (cã kho¶ng 4,2% sè x· thùc hiÖn); - C«ng ty ®iÖn n−íc n«ng th«n tØnh (cã 2,9% sè x· thùc hiÖn); - C«ng ty t− nh©n hoÆc nhµ n−íc (cã 1,8% sè x· thùc hiÖn). Sau c«ng t¬ tæng h¹ ¸p, m¹ng l−íi ®iÖn n«ng th«n ®−îc x©y dùng b»ng nhiÒu nguån vèn kh¸c nhau, møc ®é ®Çu t− kh¸c nhau, chÊt l−îng kü thuËt còng kh¸c nhau . Do vËy tr×nh ®é qu¶n lý, sù an toµn ®iÖn còng kh¸c nhau. Theo b¸o c¸o nghiªn cøu vÒ ph¸t triÓn ®iÖn ë ViÖt nam (do WB tµi trî) th× phÇn lín trong sè 6500 x· cã m¹ng l−íi ®iÖn n«ng th«n ®ang tån t¹i mét vÊn ®Ò hÕt søc nghiªm träng lµ c¸c hÖ thèng ®iÖn kh«ng ®−îc söa ch÷a b¶o d−ìng – mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµ kh«ng ®ñ kinh phÝ cho kh«i phôc, söa ch÷a, b¶o d−ìng. ViÖc tæn thÊt ®iÖn n¨ng lµ do hÖ thèng ph©n phèi ®iÖn kh«ng ®−îc duy tu b¶o d−ìng, vËn hµnh kh«ng hiÖu qu¶. B¸o c¸o còng khuyÕn c¸o r»ng: “Th¸ch thøc chÝnh lµ ph¶i t¹o ra mét m« h×nh qu¶n lý thÝch hîp víi sù tham gia lín h¬n cña ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng”. ViÖn Khoa häc Thñy lîi 11