Các chính sách phi tập trung

Chia sẻ: Lanh Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

71
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đánh giá ảnh hưởng của việc thực hiện các chính sách phi tập trung hoá tài chính đối với chất lượng giáo dục ở Việt Nam qua các nghiên cứu trường hợp tại một số trường THPT ở Hà Nội; những nguyên nhân dẫn đến các ảnh hưởng đối với chất lượng giáo dục Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Các chính sách phi tập trung

Kinh teá Moâi tröôøng Baøi giaûng 3 KINH TEÁ HOÏC VEÀ OÂ NHIEÃM Chuû ñeà 2: Các chính sách phi taäp trung © PHUØNG THANH BÌNH 2006 Ñeà cöông ñeà nghò: A. Giôùi thieäu cách tiếp cận phi taäp trung ñeå noäi hoùa chi phí B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù C. Quyeàn sôû höõu (Ñònh lyù Coase) D. Thuyeát phuïc ñaïo ñöùc E. Haøng hoùa xanh Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 1
A. Giôùi thieäu cách tiếp cận phi taäp trung ñeå noäi hoùa chi phí “Phi taäp trung” nghóa caùc chính saùch cho pheùp caùc caù nhaân coù lieân quan trong vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng töï giaûi quyeát theo caùc nguyeân taéc roõ raøng veà thuû tuïc vaø quyeàn haïn ñöôïc thieát laäp thoâng qua heä thoáng phaùp luaät vaø cuoái cuøng seõ ñaït möùc chaát löôïng moâi tröôøng hieäu quaû xaõ hoäi. A. Giôùi thieäu cách tiếp cận phi taäp trung ñeå noäi hoùa chi phí Tieáp caän phi taäp trung coù moät soá öu ñieåm nhö sau: Caùc beân lieân quan laø nhöõng ngöôøi taïo ra vaø chòu ngoaïi taùc moâi tröôøng, neân hoï coù ñoäng cô tìm kieám giaûi phaùp ñoái vôùi vaán ñeà moâi tröôøng. Nhöõng ngöôøi lieân quan coù theå laø nhöõng ngöôøi coù hieåu bieát toát nhaát veà thieät haïi vaø chi phí xöû lyù vaø vì vaäy coù khaû naêng toát nhaát ñeå xaùc ñònh möùc oâ nhieãm hieäu quaû. Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 2
B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù Hai khaùi nieäm quen thuoäc laø traùch nhieäm vaø söï ñeàn buø Ngöôøi gaây oâ nhieãm coù traùch nhieäm veà caùc haäu quaû (thieät haïi) maø mình ñaõ gaây ra cho moâi tröôøng Ñeàn buø cho ngöôøi bò thieät haïi moät khoaûn töông xöùng vôùi toån thaát Nhöõng vaán ñeà veà nghóa vuï vaø boài thöôøng thöôøng ñöôïc toøa aùn giaûi quyeát theo luaät phaùp quy ñònh B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù MUÏC TIEÂU Muïc ñích cuûa luaät khoâng chæ ñôn thuaàn laø baûo ñaûm ñeàn buø thieät haïi, maëc duø ñieàu naøy raát quan troïng. Muïc tieâu ñích thöïc laø khuyeán caùo nhöõng ngöôøi “coù theå” gaây oâ nhieãm haõy ra quyeát ñònh thaän troïng hôn Nghóa vuï phaùp lyù ñöôïc duøng nhö moät bieän phaùp yeâu caàu ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi ‘noäi hoùa’ caùc chi phí ngoaïi taùc moâi tröôøng do hoï gaây ra Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 3
B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù NGUYEÂN TAÉC Cô quan chöùc naêng (toøa aùn) xaùc ñònh möùc ñeàn buø treân cô sôû haøm chi phí thieät haïi (ñaùnh giaù thieät haïi taøi nguyeân moâi tröôøng) cho töøng tröôøng hôïp cuï theå Ví duï xem xeùt tranh chaáp veà oâ nhieãm moâi tröôøng giöõa nhaø maùy hoùa chaát vaø ngaønh thuûy saûn B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù $ r MDC MAC a d b c 0 e* e 1 Free Emissions (tons/year) access Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 4
B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù Ví duï (tt) Luaät nghóa vuï phaùp lyù seõ aûnh höôûng nhö theá naøo ñeán möùc oâ nhieãm? Neáu doøng soâng ñöôïc xem nhö moät haøng hoùa mieãn phí (töï do tieáp caän), vaø nhaø maùy hoùa chaát seõ phaùt thaûi möùc e1 (khoâng xöû lyù khi thaûi ra doøng soâng) Taïi möùc phaùt thaûi e1, nhaø maùy hoùa chaát buoäc phaûi ñeàn buø moät khoaûn tieàn laø (b+c+d) => Nhaø maùy hoùa chaát buoäc phaûi ñaùnh giaù laïi quyeát ñònh cuûa mình B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù Ví duï (tt) Nhaø maùy hoùa chaát coù thay ñoåi löôïng phaùt thaûi ñeå ñoái phoù laïi luaät nghóa vuï phaùp lyù nhö theá khoâng? Nhaø maùy hoùa chaát nhaän bieát raèng chæ coù theå giaûm tieàn phaït (ñeàn buø) baèng caùch giaûm löôïng phaùt thaûi xuoáng doøng soâng (do hoï coù theå öôùc tính chi phí ñaàu tö cho vieäc giaûm oâ nhieãm cuûa mình) Cuoái cuøng seõ xaùc ñònh ñöôïc löôïng phaùt thaûi toái öu taïi e* (MAC = MDC) Haõy tính toaùn ñeå xem xeùt nhaø maùy hoùa chaát seõ ñöôïc lôïi gì khi quyeát ñònh giaûm löôïng phaùt thaûi? Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 5
B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù Toùm laïi: Luaät nghóa vuï phaùp lyù coù theå daãn tôùi möùc oâ nhieãm hieäu quaû xaõ hoäi bôûi vì noù khuyeán khích ngöôøi gaây oâ nhieãm giaûm thaûi ñeå toái thieåu hoùa toång chi phí cuûa hoï – goàm toång chi phí xöû lyù vaø tieàn boài thöôøng cho ngöôøi bò thieät haïi B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù Neáu caùc quy ñònh moâi tröôøng ñöôïc thieát keá toát; thöïc thi nghieâm khaéc (vaø ñaùnh giaù thieät haïi chính xaùc), möùc phaùt thaûi toái öu seõ ñöôïc ñaûm baûo Möùc oâ nhieãm toái öu khoâng phaûi ñöôïc quyeát ñònh bôûi moät saéc leänh cuûa chính phuû, maø do quaù trình quyeát ñònh tö nhaân vôùi raøng buoäc ngöôøi gaây oâ nhieãm thi haønh ñaày ñuû traùch nhieäm phaùp lyù cuûa mình Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 6
B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù Luaät nghóa vuï phaùp lyù trong thöïc teá: Theo caùc nhaø kinh teá, giaù trò ñöôïc xaùc ñònh thoâng qua caùc phieân toøa coù theå khoâng phaûn aùnh ñaày ñuû giaù trò maø ngöôøi ta saün loøng traû vì chaát löôïng moâi tröôøng B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù Chi phí giao dòch: Chi phí tìm kieám thoâng tin Chi phí maëc caû caùc ñieàu khoaûn Chi phí ñeå ñaûm baûo caùc thoûa thuaän seõ ñöôïc thöïc hieän Chi phí giao dòch laø moät chi phí cô hoäi cuûa xaõ hoäi, vaø nhö theá neân tính nhö moät phaàn cuûa MAC Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 7
B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù ÖU ÑIEÅM Coù theå laøm cho quyeát ñònh tö nhaân höôùng tôùi möùc oâ nhieãm toái öu xaõ hoäi Coù theå thöïc hieän maø khoâng caàn bieát tröôùc möùc oâ nhieãm toái öu (neáu cô quan chöùc naêng coù thoâng tin ñaày ñuû vaø chính xaùc veà (haøm) chi phí thieät haïi) Coù theå thoûa maõn nguyeân taéc PPP B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù NHÖÔÏC ÑIEÅM Chaäm vaø toán keùm Döïa vaøo giaûi quyeát tranh chaáp qua vieäc kieän caùo coù theå khoâng coâng baèng neáu ngöôøi bò thieät haïi khoâng coù khaû naêng ra thöa kieän Khi caùc beân lieân quan (ngöôøi gaây oâ nhieãm vaø ngöôøi bò thieät haïi) taêng leân, khoù xaùc ñònh ñöôïc ai gaây thieät haïi bao nhieâu, ai bò thieät vaø thieät haïi ôû möùc ñoä naøo Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 8
B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù Luaät traùch nhieäm phaùt lyù coù theå giuùp ñaït möùc oâ nhieãm toái öu khi: Coù ít ngöôøi tham döï; Quan heä nhaân quaû roõ raøng; vaø Deã ño löôøng thieät haïi Haïn cheá khi: Coù nhieàu khoù khaên trong chöùng minh vaán ñeà Khoù ñaït ñöôïc thöøa nhaän quyeàn ñöôïc kieän Giaù trò theo luaät khoâng phaûn aùnh giaù saün loøng traû; vaø Chi phí giao dòch ngaên caûn ñaøm phaùn vaø toá tuïng B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù Phuø hôïp ôû giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình phaùt trieån vì caùc vaán ñeà moâi tröôøng mang tính ñòa phöông, soá ngöôøi lieân quan ít, … Tuy nhieân, do ñaëc thuø rieâng coâng cuï naøy vaãn phuø hôïp ñoái vôùi caùc söï coá moâi tröôøng nhö traøn daàu, roø ræ hoùa chaát, … Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 9
B. Luaät nghóa vuï phaùp lyù Caùc vuï kieän traøn daàu boài thöôøng thieät haïi cho caùc ngö daân (Caùt Laùi, Caàn Giôø, La Ngaø, Ñoàng Nai, Trung Quoác, …), roø ræ hoùa chaát ôû Quaûng Ninh, Khaùnh Hoøa, caùc coâng ty VEDAN, xi maêng, hoùa chaát, … ñeàn buø thieät haïi cho caùc cö daân xung quanh baèng tieàn hoaëc/vaø caùc vaät phaåm, caùc haõng haøng khoâng ñeàn buø thieät haïi tieáng oàn (ôû Nhaät), … Xem luaät BVMT 2005, Ñieàu 130 - 134 C. Quyeàn sôû höõu Coát loãi cuûa coâng cuï chính saùch döï vaøo quyeàn sôû höõu laø: Nguyeân nhaân ngoaïi taùc laø do khoâng xaùc ñònh quyeàn sôû höõu roõ raøng Muoán noäi hoùa caùc ngoaïi taùc phaûi xaùc ñònh quyeàn sôû höõu roõ raøng Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 10
C. Quyeàn sôû höõu Ñònh lyù Coase (1960): Trong tröôøng hôïp khoâng coù chi phí giao dòch, möùc oâ nhieãm toái öu seõ ñaït ñöôïc neáu quyeàn sôû höõu ban ñaàu ñöôïc xaùc ñònh cho hoaëc ngöôøi gaây oâ nhieãm, hoaëc ngöôøi chòu oâ nhieãm. Noùi caùch khaùc, coát loãi cuûa ñònh lyù Coase laø vieäc xaùc ñònh quyeàn sôû höõu cho baát kyø beân naøo khoâng aûnh höôûng gì ñeán möùc oâ nhieãm toái öu. C. Quyeàn sôû höõu Giaûi thích baèng caùch söû duïng ñoà thò MAC vaø MDC (xem laïi caùch giaûi thích baèng MNPB vaø MEC ôû baøi giaûng 2) MAC = 800 – 10E MDC = 6E MAC laø chi phí giaûm oâ nhieãm bieân cuûa nhaø maùy hoùa chaát MDC laø haøm chi phí thieät haïi bieân cuûa ngaønh thuûy saûn Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 11
C. Quyeàn sôû höõu $ Hình 10.2 (F&O) 800 MAC MD 480 420 300 100 0 50 70 80 Chất thải (tấn/háng) C. Quyeàn sôû höõu (1) Nhaø maùy hoùa chaát (chuû theå gaây oâ nhieãm) coù quyeàn sôû höõu doøng soâng Baét ñaàu taïi möùc phaùt thaûi laø 80 Nhaø maùy hoùa chaát khoâng phaûi boài thöôøng thieät haïi oâ nhieãm cho ngaønh thuûy saûn vaø xaû thaûi toaøn boä 80 taán hoùa chaát/thaùng Ngaønh thuûy saûn seõ bò toång thieät haïi laø $19.200/thaùng Vaán ñeà ñaët ra laø tình traïng naøy coù theå oån ñònh khoâng? Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 12
C. Quyeàn sôû höõu (1) Nhaø maùy hoùa chaát (chuû theå gaây oâ nhieãm) coù quyeàn sôû höõu doøng soâng (tt) Ngaønh thuûy saûn coù theå traû tieàn ñeå nhaø maùy hoùa chaát giaûm thaûi. Taïi sao? Quaù trình maëc caû tieáp tuïc dieãn ra cho moãi ñôn vò bieân chöøng naøo thieät haïi bieân coøn lôùn hôn chi phí xöû lyù bieân, vaø seõ döøng laïi khi MAC = MDC, töùc taïi möùc phaûi thaûi laø 50 taán/thaùng (möùc hieäu quaû xaõ hoäi) C. Quyeàn sôû höõu (1) Nhaø maùy hoùa chaát (chuû theå gaây oâ nhieãm) coù quyeàn sôû höõu doøng soâng (tt) Caû hai ñöôïc lôïi gì? Nhaø maùy hoùa chaát: Chi ra $4.500 xöû lyù 30 taán/thaùng Nhaän $9.000 (=30*300) töø ngaønh thuûy saûn/thaùng Lôïi ích roøng cuûa nhaø maùy laø $4.500/thaùng Ngaønh thuûy saûn: Chi ra $9.000 /thaùng Giaûm thieät haïi 19.200 – 7.500 = $11.700/thaùng Lôïi ích roøng cuûa ngaønh thuûy saûn laø $2.700/thaùng Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 13
C. Quyeàn sôû höõu (2) Ngaønh thuûy saûn (chuû theå bò aûnh höôûng) coù quyeàn sôû höõu doøng soâng Baét ñaàu taïi möùc phaùt thaûi laø 0 Nhaø maùy hoùa chaát khoâng ñöôïc pheùp xaû thaûi xuoáng doøng soâng, vaø phaûi tìm caùch khaùc ñeå xöû lyù löôïng phaùt thaûi 80 taán/thaùng, vôùi toång chi phí laø $32.000/thaùng Vaán ñeà ñaët ra laø tình traïng naøy coù theå oån ñònh khoâng? C. Quyeàn sôû höõu (2) Ngaønh thuûy saûn (chuû theå bò aûnh höôûng) coù quyeàn sôû höõu doøng soâng (tt) Nhaø maùy hoùa chaát coù theå traû tieàn ñeå ñöôïc pheùp xaû thaûi xuoáng doøng soâng. Taïi sao? Quaù trình maëc caû tieáp tuïc dieãn ra cho moãi ñôn vò bieân chöøng naøo chi phí xöû lyù bieân coøn lôùn hôn chi thieät haïi bieân, vaø seõ döøng laïi khi MAC = MDC, töùc taïi möùc phaûi thaûi laø 50 taán/thaùng (möùc hieäu quaû xaõ hoäi) Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 14
C. Quyeàn sôû höõu (2) Ngaønh thuûy saûn (chuû theå bò aûnh höôûng) coù quyeàn sôû höõu doøng soâng (tt) Caû hai ñöôïc lôïi gì? Nhaø maùy hoùa chaát: Chi ra $15.500 cho ngaønh thuûy saûn /thaùng Tieát kieäm ñöôïc $27.500/thaùng Lôïi ích roøng cuûa nhaø maùy laø $12.000/thaùng Ngaønh thuûy saûn: Thieät haïi $7.500 /thaùng Nhaän ñöôïc $15.500 /thaùng Lôïi ích roøng cuûa ngaønh thuûy saûn laø $8.000/thaùng C. Quyeàn sôû höõu ÑIEÀU KIEÄN Quyeàn sôû höõu phaûi ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng, coù hieäu löïc, vaø coù theå chuyeån nhöôïng (xem ch2, Thò tröôøng xanh) Phaûi coù moät heä thoáng caïnh tranh töông ñoái hieäu quaû ñeå caùc beân lieân quan gaëp vaø thöông löôïng veà quyeàn sôû höõu seõ ñöôïc söû duïng nhö theá naøo Phaûi coù taäp hôïp thò tröôøng hoaøn chænh ñeå chuû sôû höõu nhaän ñöôïc taát caû caùc giaù trò xaõ hoäi lieân quan ñeán vieäc söû duïng taøi saûn (moâi tröôøng) Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 15
C. Quyeàn sôû höõu Nhöõng vaán ñeà vôùi vieäc söû duïng quyeàn sôû höõu nhö moät phöông phaùp noäi hoùa chi phí: Chi phí giao dòch raát cao khi coù nhieàu beân lieân quan Töï do tieáp caän vaø aên theo: Khoâng coù ñoäng cô khuyeán khích xöû lyù oâ nhieãm Chuû sôû höõu khoâng coù khaû naêng thu nhaän heát giaù trò xaõ hoäi (theo caùch söû duïng toát nhaát) C. Quyeàn sôû höõu ÖU ÑIEÅM Vaán ñeà oâ nhieãm moâi tröôøng coù theå ñöôïc giaûi quyeát baèng caùch xaùc ñònh quyeàn sôû höõu ban ñaàu Vai troø cuûa cô quan chöùc naêng chæ ñôn thuaàn laø xaùc ñònh quyeàn sôû höõu coù theå thöïc thi, sau ñoù möùc oâ nhieãm toái öu seõ ñaït ñöôïc nhôø quaù trình thöông löôïng giöõa caùc nhoùm lieân quan tröïc tieáp ñeán vaán ñeà moâi tröôøng Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 16
C. Quyeàn sôû höõu NHÖÔÏC ÑIEÅM Treân thöïc teá khi coù nhieàu nguoàn gaây oâ nhieãm, nhieàu beân lieân quan thì chi phí giao dòch lôùn => Laøm bieán daïng keát quaû Coù theå traùi nguyeân taéc PPP (Nguyeân taéc ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû) Khoâng ñeà caäp ñeán taùc ñoäng cuûa quyeàn sôû höõu ban ñaàu leân phaân phoái thu nhaäp Khoâng toàn taïi thò tröôøng cho caùc haøng hoùa moâi tröôøng Nhieàu vaán ñeà mang tính ña quoác gia D. Thuyeát phuïc ñaïo ñöùc Caùc chöông trình thuyeát phuïc loâi cuoán ngöôøi ta yù thöùc veà caùc giaù trò ñaïo ñöùc hay traùch nhieän coâng daân nhaèm naâng cao yù thöùc töï nguyeän kieàm cheá caùc haønh ñoäng seõ gaây suy thoaùi moâi tröôøng Thöôøng höõu ích khi khoâng theå ño löôøng söï phaùt thaûi töø caùc nguoàn cuï theå (ngöôøi vi phaïm thöôøng phaân taùn) Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 17
D. Thuyeát phuïc ñaïo ñöùc Ngaøy nay chuùng ta ñang höôùng ñeán caùc chöông trình moâi tröôøng (nhö taùi cheá) mang tính baét buoäc, nhöng vaãn caàn döïa raát nhieàu vaøo caùc chöông trình thuyeát phuïc ñaïo ñöùc ñeå ñaït caùc möùc tuaân thuû cao hôn Öu ñieåm laø coù caùc taùc ñoäng lan truyeàn raát roäng vaø nhanh (keå caû taùc ñoäng sang caùc lónh vöïc oâ nhieãm khaùc) – ngaén haïn Nhöôïc ñieåm: Vaán ñeà aên theo, aûnh höôûng ngöôïc laïi trong daøi haïn, vaø khoù ñaùnh giaù ñaày ñuû ñoùng goùp caûi thieän moâi tröôøng cuûa caùc chieán dòch, caùc chöông trình thuyeát phuïc E. Haøng hoùa xanh Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 18
Lecture 3.2: Các chính sách phi tập trung 19