Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ gia đình trong vùng ảnh hưởng của dự án trên địa bàn quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ

Chia sẻ: Bautroibinhyen17 Bautroibinhyen17 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

58
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của nghiên cứu này đánh giá đúng thực trạng về đời sống, thu nhập của người dân bị ảnh hưởng từ việc thu hồi đất để làm cơ sở cho việc đổi mới chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng, thu hồi đất và đặc biệt là giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân bị thu hồi đất. Mời các bạn cùng tham khảo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ gia đình trong vùng ảnh hưởng của dự án trên địa bàn quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ

Journal of Science – 2016, Vol. 10 (2), 104 – 111 Part B: Political Sciences, Economics and Law CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THU NHẬP CỦA HỘ GIA ĐÌNH TRONG VÙNG ẢNH HƯỞNG CỦA DỰ ÁN TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN BÌNH THUỶ, THÀNH PHỐ CẦN THƠ Đỗ Hữu Nghị1, Cao Thị Kim Chi2, Tăng Thị Ngân1, Tô Minh Chiến1, Nguyễn Minh Tân3 Trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Cần Thơ Cục thuế Cần Thơ 3 Trường Đại học Kỹ thuật – Công nghệ Cần Thơ 1 2 Thông tin chung: Ngày nhận bài: 06/04/2015 Ngày nhận kết quả bình duyệt: 20/06/2015 Ngày chấp nhận đăng: 06/2016 Title: Factors affecting the income of households in areas affected by the project in Binh Thuy district, Can Tho city Từ khóa: Thu nhập, hộ gia đình, dự án, thành phố Cần Thơ Keywords: Income, household, project, Can Tho city ABSTRACT The purpose of this study was to determine the factors affecting the income of households in areas affected by the project of Binh Thuy District, Can Tho City. Methods of multivariate regression analysis was used to test the correlation of the factors affecting the income of households in areas affected by the project. The study results showed that 5 factors that affect the income of households in areas affected by the project such as agricultural labour numbers, nonagricultural labour numbers, the periods influenced by the project, distances between the households and markets and education level of the household head. TÓM TẮT Mục đích của nghiên cứu này là nhằm xác định các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ gia đình trong vùng ảnh hưởng của dự án trên địa bàn Quận Bình Thuỷ, TP. Cần Thơ. Phương pháp phân tích hồi quy đa biến được sử dụng để kiểm định mối tương quan của các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của các hộ gia đình trong vùng ảnh hưởng của dự án. Kết quả nghiên cứu cho thấy, có 5 nhân tố có ảnh hưởng đến thu nhập của hộ gia đình trong vùng ảnh hưởng của dự án như số lượng lao động trong nông nghiệp, số lượng lao động ngoài nông nghiệp, số năm thực hiện dự án, khoảng cách từ nhà đến chợ và trình độ văn hoá của chủ hộ. hội. Quận Bình Thuỷ cũng nằm trong tình hình chung đó. Quận Bình Thủy là một trong những quận vùng ven của TP. Cần Thơ. Theo Trung tâm Phát triển quỹ đất Quận Bình Thủy (2013), trong những năm gần đây các dự án đã thực hiện trên địa bàn quận là 27 dự án với tổng diện tích là 147.135 ha, số hộ dân bị ảnh hưởng 2.416 hộ (bị mất trắng 504 hộ, còn lại 1.912 hộ bị cắt xén), trong đó các dự án có số hộ dân bị ảnh hưởng lớn như dự án cải tạo nâng cấp đường Bùi Hữu Nghĩa có184 hộ bị ảnh hưởng, dự án xây dựng cơ sở hạ 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Trong những năm qua, cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội của TP. Cần Thơ nói chung và quá trình đô thị hoá của các quận, huyện nói riêng, nhu cầu sử dụng đất cho việc phát triển cơ sở hạ tầng ngày càng cao. Tuy nhiên, công tác giải phóng mặt bằng và thu hồi đất ở một số quận, huyện diễn ra còn nhiều bất cập, hạn chế và đời sống, thu nhập của người dân trong diện bị thu hồi đất còn gặp nhiều khó khăn. Điều đó tạo ra nhiều dư luận không tốt và gây ra nhiều thiệt hại cho xã 104 Journal of Science – 2016, Vol. 10 (2), 104 – 111 Part B: Political Sciences, Economics and Law tầng khu hành chính trung tâm thể hình thể dục thể thao Quận Bình Thủy có 198 hộ bị ảnh hưởng, công trình khu tái định cư phường Long Hòa có 370 hộ dân bị ảnh hưởng, dự án cụm tuyến dân cư vượt lũ giai đoạn 2 (khu dân cư Trà Nóc) có 95 hộ bị ảnh hưởng, dự án tường bờ kè sông Trà Nóc có 82 hộ dân bị ảnh hưởng. Bên cạnh những lợi ích mà các dự án trên mang lại cho người dân thì một bộ phận không nhỏ người dân bị mất đất được đền bù nhưng còn gặp nhiều khó khăn như bị mất việc làm, phải chuyển đổi nghề, thay đổi chỗ ở và chưa định hướng được những ngành nghề hợp lý để có thể ổn định cuộc sống. Vấn đề này càng khó khăn hơn đối với những người dân là nông dân bị thu hồi đất sản xuất nông nghiệp. Qua đó cho thấy, việc thu hồi đất của người dân chưa gắn với tạo việc làm và thu hút họ vào các hoạt động sản xuất công nghiệp, dịch vụ sau khi thu hồi đất để thực hiện các dự án. Mặc dù trong quá trình thu hồi đất, chính quyền địa phương đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ đối với người dân bị thu hồi đất như bồi thường, hỗ trợ giải quyết việc làm, đào tạo chuyển đổi nghề, hỗ trợ tái định cư nhưng các hoạt hỗ trợ trên chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Do đó, với mong muốn đánh giá đúng thực trạng về đời sống, thu nhập của người dân bị ảnh hưởng từ việc thu hồi đất để làm cơ sở cho việc đổi mới chính sách bồi thường giải phóng mặt bằng, thu hồi đất và đặc biệt là giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân bị thu hồi đất thì cần có các nghiên cứu khoa học và nghiêm túc. Từ những lý do trên, việc nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập cho người dân trong vùng ảnh hưởng của dự án trên địa bàn Quận Bình Thủy, TP. Cần Thơ là rất cần thiết. thu hồi đất gặp nhiều khó khăn như thu nhập giảm, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao, trong khi các điều kiện về nhà ở, sinh hoạt, giao thông, tiếp xúc với các dịch vụ công cộng như khám chữa bệnh, học hành, mua sắm tốt hơn trước khi bị thu hồi. Lê Văn Thành (2007) cho rằng, tái định cư không chỉ đơn thuần là đưa một bộ phận hay một cộng đồng dân cư từ nơi này đến nơi khác, không chỉ chăm lo chỗ ở cho một bộ phận dân cư bị di dời mà còn liên quan đến rất nhiều yếu tố, đặt biệt là các yếu tố liên quan đến cuộc sống “hậu tái định cư”, các dự án tái định cư chỉ chăm lo vấn đề nhà ở của người dân mà chưa chú trọng đến những yếu tố kinh tế, văn hóa, xã hội và môi trường cùng với những vấn đề “vô hình” khác. Mặt khác, Lê Khương Ninh, Nguyễn Hoa Lệ Tuyết và Huỳnh Hữu Thọ (2010) cho rằng, công tác quy hoạch đô thị tại các vùng ven chưa đạt hiệu quả do tình trạng “treo” của các dự án hay thời gian thực hiện dự án quá dài làm cho người dân không thể đầu tư xây dựng, sửa chữa nhà cửa, kinh doanh hay canh tác trên đất của mình, dẫn đến tăng tỷ lệ thất nghiệp. Ngoài ra, Đỗ Văn Xê (2008) cho rằng, người dân sau khi đến định cư tại các dự án khu dân cư vượt lũ thì đối mặt với nhiều bất lợi như đất sản xuất giảm, giảm lao động trong nông nghiệp, tăng lao động ngoài nông nghiệp và tăng tỷ lệ người không có việc làm, dẫn đến thu nhập của hộ gia đình giảm nhẹ so với trước và thấp hơn thu nhập của hộ gia đình ngoài dự án. Hơn nữa, thu nhập của hộ gia đình bị ảnh hưởng bởi các nhân tố như số lượng lao động ngoài nông nghiệp, số lượng lao động vừa làm trong và ngoài nông nghiệp, số năm đến định cư, vay vốn tín dụng và gần chợ nông thôn. Còn theo Lê Khương Ninh (2013) cho rằng, thu nhập của hộ gia đình chịu ảnh hưởng bởi các nhân tố như tuổi, giới tính, học vấn, diện tích, nhân khẩu, dân tộc, khoảng cách từ nhà đến khu đô thị và nghề nghiệp của nông hộ. Ngoài ra, các yếu tố có quan hệ đồng biến với thu nhập của nông hộ là tuổi và trình độ học vấn của chủ hộ, dân tộc của hộ, diện tích đất của hộ và nghề 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU 2.1 Cơ sở lý thuyết Có khá nhiều nghiên cứu liên quan đến giải tỏa, đền bù và hỗ trợ từ các dự án cho người dân bị ảnh hưởng. Các nghiên cứu đều tập trung phân tích về thu nhập, việc làm và đời sống của người dân bị ảnh hưởng bởi các dự án. Nguyễn Văn Khánh (2010) cho rằng, sinh kế của người dân bị 105 Journal of Science – 2016, Vol. 10 (2), 104 – 111 Part B: Political Sciences, Economics and Law nghiệp. Trong đó, yếu tố nhân khẩu có ảnh hưởng ngược chiều với thu nhập của hộ. làm việc tại khu công nghiệp. Hay trong thời gian gần đây, Nguyễn Lan Duyên (2014) nghiên cứu về thu nhập của nông hộ tại An Giang cũng đi đến kết luận rằng các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của nông hộ như trình độ học vấn, diện tích đất, thời gian cư trú tại địa phương, khoảng cách từ nơi ở đến trung tâm, lượng vốn vay, lãi suất và số lao động có ảnh hưởng đến thu nhập của nông hộ tại An Giang. Mặt khác, Nguyễn Quốc Nghi, Nguyễn Thị Bảo Châu, Nguyễn Đinh Yến Oanh, Nguyễn Thị Thanh Huệ và Trương Toại Nguyện (2012) khi thực hiện nghiên cứu tác động của khu công nghiệp đến sự thay đổi thu nhập của người dân bị thu hồi đất cho rằng có sự thay đổi đáng kể về sinh kế của người dân bị ảnh hưởng sau khi bị thu hồi đất, thu nhập của họ không có sự thay đổi nhiều sau khi bị thu hồi đất. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự thay đổi thu nhập của hộ dân bị thu hồi đất là trình độ học vấn của chủ hộ, số lao động trong hộ, tỷ lệ người phụ thuộc, diện tích đất bị thu hồi, phương án sử dụng tiền đền bù, tham gia 2.2 Mô hình nghiên cứu Thông qua các cơ sở lý thuyết, các nghiên cứu đã lược khảo, mô hình nghiên cứu đề xuất sẽ điều chỉnh các biến với bối cảnh và địa bàn nghiên cứu. Mô hình nghiên cứu đề xuất như sau: Y = α0 + β1LDTNN + β2LDNNN + β3SONAM + β4TINDUNG + β5GANCHO + β6TDHVCH + εi Bảng 1. Diễn giải các biến đo lường trong mô hình nghiên cứu Tên Biến Diễn giải biến đo lường Y Thu nhập trung bình của hộ gia đình (Triệu đồng/tháng) LDTNN Số lượng lao động có việc làm trong nông nghiệp (không tính số người đi học, nội trợ) của hộ gia đình (Người) + LDNNN Số lượng lao động có việc làm ngoài nông nghiệp (không tính số người đi học, nội trợ) của hộ gia đình (Người) + SONAM Số năm giải quyết thu hồi và bồi thường bởi dự án (Năm) - TINDUNG Biến giả. Khả năng tiếp cận tín dụng (=1 nếu vay vốn tín dụng, =0 nếu không vay vốn tín dụng) + GANCHO Biến giả. Khoảng cách từ nhà đến chợ (=1 nếu nhà cách chợ trong bán kính 1 km, = 0 nếu nhà cách chợ ngoài bán kính 1 km) + TDHVCH Số lớp đi học của chủ hộ (Lớp) + Kỳ vọng (Nguồn: Theo phân tích của tác giả) (4) Dự án xây dựng cơ sở hạ tầng khu hành chính Trung tâm Thể dục Thể thao Quận Bình Thủy (198 hộ bị ảnh hưởng). Nghiên cứu sử dụng phiếu điều tra để phỏng vấn các hộ gia đình bị ảnh hưởng bởi dự án tại các điểm nghiên cứu trên, nghiên cứu chọn khoảng 10% hộ gia đình trên tổng số hộ gia đình bị ảnh hưởng của các dự án, do đó cỡ mẫu nghiên cứu được chọn là 110 hộ gia đình bị ảnh hưởng của các dự án. 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3.1 Phương pháp thu thập số liệu Các hộ gia đình được chọn ngẫu nhiên từ danh sách những hộ gia đình nằm trong vùng ảnh hưởng của 4 dự án tại Quận Bình Thủy: (1) Dự án cải tạo nâng cấp đường Bùi Hữu Nghĩa (184 hộ bị ảnh hưởng); (2) Dự án đường Vành đai Phi trường - Nhánh A (280 hộ bị ảnh hưởng); (3) Dự án cải tạo nâng cấp Quốc lộ 91 (487 hộ bị ảnh hưởng) và 106 Journal of Science – 2016, Vol. 10 (2), 104 – 111 Part B: Political Sciences, Economics and Law Bảng 2. Cơ cấu mẫu nghiên cứu Tên dự án Số hộ Tỷ lệ (%) Đường Bùi Hữu Nghĩa 17 15,45% Đường Vành đai Phi trường - Nhánh A 28 25,45% Trung tâm Thể dục Thể thao quận 19 17,27% Nâng cấp Quốc lộ 91 46 41,81% Tổng 110 100% (Nguồn: Số liệu khảo sát, 2014) 4. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 4.1 Mô tả mẫu khảo sát 3.2 Phương pháp phân tích số liệu Phương pháp thống kê mô tả được sử dụng để phân tích các chỉ tiêu liên quan đến hộ gia đình, thu nhập, số lao động, số người của hộ gia đình bị ảnh hưởng của dự án. Phương pháp phân tích hồi quy đa biến được sử dụng để kiểm định mối tương quan của các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của các hộ gia đình nằm trong vùng ảnh hưởng của dự án. Các giá trị thống kê ở Bảng 3 mô tả chi tiết thông tin về đặc điểm của chủ hộ gia đình như tuổi chủ hộ, trình độ chủ hộ, giới tính, số người và số lao động của các hộ gia đình có đất bị thu hồi bởi các dự án tại Quận Bình Thủy, TP Cần Thơ trong giai đoạn 2010 - 2012. Bảng 3. Mô tả đặc điểm hộ gia đình trong mẫu điều tra Tiêu chí Nhỏ nhất Lớn nhất Trung bình Độ lệch chuẩn 28 70 44,9 8,9 2 12 7,8 2,9 0* 1* 0,6 0,5 Số người/hộ gia đình 3 8 4,6 1,2 Số lao động/hộ gia đình 2 6 2,6 0,8 Tuổi chủ hộ gia đình Trình độ chủ hộ gia đình Giới tính của chủ hộ gia đình (Nguồn: Số liệu khảo sát, 2014) *: 0 - Nữ, 1 - Nam học, có thể do đa số chủ hộ gia đình trả lời đã lớn tuổi và do điều kiện khó khăn trước đây nên không có điều kiện nâng cao trình độ. Giới tính của chủ hộ có mức trung bình là 0,6 và có độ lệch chuẩn thấp là 0,5 điều này có nghĩa là giới tính tập trung ở nam giới nhiều hơn. Cụ thể, trong số 110 hộ được điều tra thì có 66 chủ hộ gia đình là nam chiếm 60% và có 44 chủ hộ là nữ chiếm 40%. Theo kết quả từ Bảng 3 cho thấy, tuổi của chủ hộ gia đình cũng tương đối cao. Cụ thể, chủ hộ gia đình nhỏ tuổi nhất là 28 tuổi và cao nhất là 70 tuổi, với mức tuổi trung bình là 44,9 tuổi. Nhưng độ lệch chuẩn ở mức thấp (8,9) chứng tỏ rằng độ tuổi của các chủ hộ phân tán đều và tập trung. Trình độ của chủ hộ gia đình thấp nhất là 2 và cao nhất là 12, trình độ ở mức trung bình là 7,8; độ lệch chuẩn ở mức tương đối thấp (2,9) điều này cho thấy trình độ của chủ hộ gia đình phân tán đều và tập trung ở mức tương đối thấp. Nhìn chung, trình độ học vấn trong mẫu khảo sát ở đây thấp, không có chủ hộ nào có trình độ trên 12 năm đi Ngoài ra, từ Bảng 3 cho thấy số nhân khẩu của 110 hộ gia đình trong mẫu điều tra ở mức trung bình thấp, với mức nhỏ nhất là 3 người và lớn nhất là 8 người, số lượng nhân khẩu trung bình của các hộ là 4,6 và độ lệch chuẩn ở mức thấp là 107 Journal of Science – 2016, Vol. 10 (2), 104 – 111 Part B: Political Sciences, Economics and Law 1,2 chứng tỏ rằng số lượng nhân khẩu trong các hộ gia đình tập trung và phân tán đều. Mặt khác, kết quả nghiên cứu từ 110 hộ gia đình từ mẫu khảo sát, thì số lượng lao động của các hộ gia đình ít nhất là 2 lao động và nhiều nhất là 6 lao động, điều này cho thấy số lượng tham gia lao động cũng không nhiều, trung bình khoảng 2,6 lao động/hộ và có độ lệch chuẩn khá nhỏ là 0,8. Qua đó cho thấy không có sự chênh lệch cao về số lượng lao động hay phân phối lao động tại hộ gia đình là tập trung hơn, số người tham gia lao động trong các hộ gia đình tương đối đều. 4.2 Cơ cấu nguồn thu nhập của hộ gia đình Các hộ gia đình khi bị ảnh hưởng thu hồi đất bởi các dự án, thường không chỉ ảnh hưởng đến chỗ ở, việc làm mà còn ảnh hưởng đến đời sống vật chất, tinh thần của họ và cũng không kém phần quan trọng là tác động làm ảnh hưởng đến thu nhập của họ. Từ Bảng 4 cung cấp thêm những thông tin về thu nhập của các hộ gia đình bị ảnh hưởng thu hồi đất bởi các dự án trên địa bàn Quận Bình Thủy, TP. Cần Thơ trong giai đoạn 2010 2012. Bảng 4. Nguồn thu nhập của hộ gia đình Số hộ Phần trăm 75 68% 1 1% Từ buôn bán dịch vụ 32 29% Tiền lương tiền công 61 55% 1 1% Lãi suất, lợi tức 13 12% Từ nguồn khác 8 7% 110 100% Nguồn thu nhập Từ sản xuất nông nghiệp Từ sản xuất tiểu thủ công nghiệp Bảo hiểm, trợ cấp Tổng (Nguồn: Số liệu khảo sát, 2014) Kết quả từ Bảng 4 cho thấy, cơ cấu nguồn thu nhập của hộ gia đình từ các hoạt động như: Từ sản xuất nông nghiệp có 75/110 hộ và chiếm 68%. Hơn nữa, có 32/110 hộ gia đình có thu nhập từ buôn bán dịch vụ và chiếm 29%. Bên cạnh đó, thu nhập từ tiền lương tiền công thì có 61/110 hộ gia đình và chiếm 55%. Đối với thu nhập từ lãi suất hay lợi tức thì có 13/110 hộ gia đình, chiếm 12%. Mặt khác, thu nhập từ nguồn khác thì cũng không có nhiều hộ, cụ thể hơn chỉ có 8 hộ và chiếm 7%. Riêng đối với thu nhập từ sản xuất tiểu thủ công nghiệp và bảo hiểm hay trợ cấp thì chỉ có 1 hộ cho từng nguồn và chiếm 1%. Qua đó cho ta thấy phần lớn các hộ gia đình có thu nhập chủ yếu từ các nguồn như sản xuất nông nghiệp, tiền lương tiền công và buôn bán dịch vụ. 4.3 Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ gia đình Kết quả phân tích hồi quy đa biến từ Bảng 5 cho thấy, hệ số xác định thay đổi R2 = 52,20% là tương đối lớn, có nghĩa 52,20% sự thay đổi của thu nhập được giải thích bởi các biến độc lập đưa vào trong mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ gia đình bị ảnh hưởng bởi dự án, còn lại do các nhân tố khác chưa đưa vào mô hình nghiên cứu. Hệ số Sig. = 0,00 của kiểm định tính phù hợp của mô hình nhỏ hơn mức ý nghĩa 5%, chứng tỏ mô hình phù hợp. Hệ số độ phóng đại phương sai VIF của các biến trong mô hình đều 108