Con số và các biện pháp tu từ trong thành ngữ, tục ngữ, ca dao Việt Nam

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 12 (37) - Thaùng 2/2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Con số và các biện pháp tu từ trong thành ngữ, tục ngữ,<br /> ca dao Việt Nam<br /> <br /> The numbers and rhetorical ways in idioms, proverbs and folk-songs of Viet Nam<br /> <br /> TS. Trần Thị Lam Thủy,<br /> Trường Đại học Sài Gòn<br /> <br /> Ph.D. Tran Thi Lam Thuy,<br /> Sai Gon University<br /> <br /> Tóm tắt<br /> Bài viết nghiên cứu con số từ phương diện nghệ thuật ngôn từ để thấy tính linh hoạt, khả năng sử dụng<br /> của lớp từ này trong các văn bản nghệ thuật và trong truyền thống lời ăn tiếng nói của người Việt. Từ<br /> những kết quả đạt được, chúng tôi có thể kết luận: như mọi yếu tố ngôn ngữ khác khi tham gia vào ngôn<br /> bản, con số có thể được vận dụng để so sánh, để nhấn mạnh b ng biện pháp điệp, tăng tiến hay tạo s<br /> tương phản… trong cấu trúc nhịp nhàng, cân đối của thành ngữ, tục ngữ và ca dao.<br /> Từ khóa: con số, nghệ th t ng n t c ch so s nh, nh n nh ng ện h ệ , t ng t n, ố<br /> trong thành ngữ, tục ngữ và ca dao…<br /> Abstract<br /> This article researches the numbers from area of the art of words to show the flexibility and usability of<br /> this word-class in artistic text and tradition of the Vietnamese language. From the results that we have<br /> achieved, we can conclude: the numbers are used to compare by comparative way and stress by<br /> repeating the number or arranging them in progressing order or making the contrast between the<br /> numbers… in harmonious and rhythmic structures of idioms, proverbs and folk-songs.<br /> Keywords: number, the art of words, comparative way; stress by repeating, progressing order, making<br /> the contrast in idioms, proverbs and folk-songs…<br /> <br /> <br /> <br /> 1. Đặt vấn đề ngữ trong thành ngữ, tục ngữ, ca dao còn<br /> Thành ngữ, tục ngữ, ca dao là những chịu s chi phối của các phương thức cấu<br /> thể loại giàu tính nghệ thuật. Trong đó, các tạo (so sánh, đối xứng, phi đối xứng), các<br /> yếu tố ngôn ngữ, ngoài ý nghĩa cơ bản còn lối diễn đạt (ẩn dụ, hoán dụ, điệp từ ngữ,<br /> có các ý nghĩa bổ sung, có màu sắc tu từ tiệm tiến, khoa trương, nói giảm, chơi<br /> được hình thành từ những thành tố: biểu chữ...) của các thể loại.<br /> cảm (chứa đ ng những yếu tố hình tượng), Với vai trò là thành tố cấu tạo của<br /> cảm xúc (diễn đạt những tình cảm, cảm thành ngữ, tục ngữ, ca dao, con số cũng<br /> xúc), bình giá (khen, chê) và phong cách được tác giả dân gian sử dụng như những<br /> chức năng (chỉ rõ phạm vi sử dụng thường phương tiện tu từ làm đẹp cho ngôn bản<br /> xuyên, cố định). Ngoài ra, các yếu tố ngôn của mình. Nhờ vậy, con số tham gia vào lời<br /> <br /> <br /> 84<br /> ăn tiếng nói cũng như có mặt trong các sản dụng hay tác hại của vấn đề. h ng hạn<br /> phẩm nghệ thuật ngôn từ của người Việt nói: ột con người đần b ng một sân nấm<br /> một cách nhuần nhị và không kém phần độc, một con người ngọc áo bọc ác hoàng<br /> tinh tế. Khảo sát con số trong thành ngữ, (người nghe dễ hình dung ngay mức độ<br /> tục ngữ, ca dao từ phương diện nghệ thuật nguy hiểm của một sân nấm độc, từ đó để<br /> có thể cho chúng ta thấy rõ hơn vẻ đẹp của có những cân nhắc, l a chọn một cách sáng<br /> con số với tư cách là một phương tiện nghệ suốt . ua khảo sát, chúng tôi nhận thấy,<br /> thuật ngôn từ trong những sản phẩm văn s so sánh về lượng ngang b ng - hơn k m<br /> hóa-ngôn ngữ mang tính truyền thống của này với cặp một - một chỉ diễn ra trong<br /> người Việt. thành ngữ và tục ngữ.<br /> . n n h ập<br /> trong t n n n So sánh đối lập (đối sánh thường diễn<br /> h h ra trong các cặp số: một - hai, hai - một, ba<br /> "So sánh là biện pháp tu từ ngữ nghĩa, - một, một - ba, một - chín một - mười...<br /> trong đó người ta đối chiếu hai đối tượng trên cả ba thể loại. ác con số được đặt<br /> khác loại của th c tế khách quan không trong s so sánh trên các phương diện số<br /> đồng nhất với nhau hoàn toàn mà chỉ có lượng hoặc mức độ. Ch ng hạn: ột tiền<br /> nét giống nhau nào đó nh m diễn tả b ng gà, ba tiền thóc ột bàn tay thì đầy, hai<br /> hình ảnh một lối tri giác mới mẻ về đối bàn tay thì vơi (tng uốn no thì phải<br /> tượng tr. . ột trong những nội chăm làm ột giọt thóc vàng, chín giọt<br /> dung so sánh với con số được sử dụng mồ hôi (cd a năm với người đần,<br /> nhiều trong thành ngữ, tục ngữ, ca dao là ch ng b ng một lúc đứng gần người khôn<br /> so sánh hơn k m về lượng. ười anh buôn bán không b ng một anh<br /> h a làm ruộng (tng ng nhau vả tiếng một<br /> S so sánh d a trên cơ s ngang b ng ngày g i nhân thăm th m cũng tày ba<br /> về lượng chỉ diễn ra cặp kết hợp một - thu (cd).<br /> một. Với kết hợp này, các con số thường S đối sánh thường diễn ra trên c ng<br /> được kết hợp với danh từ chỉ đơn vị. S một tiêu chí. h ng hạn, tiêu chí về thời<br /> khác nhau giữa hai vế d a trên s khác gian: một khắc ba thu một đêm thuyền<br /> biệt, hơn k m do danh từ đơn vị đem đến. chài chín tháng thuyền buôn tiêu chí về<br /> h ng hạn: của một đồng, công một n n lượng: một giọt thóc chín giọt mồ hôi một<br /> một công một của sai một li, đi một thưng ba đấu mười anh một anh ... Từ<br /> dặm,... (thng h m làng cách một gang những s đối sánh về lượng, tác giả dân gian<br /> tay, ch m lang sâu một tấc, ột cục đất ải vươn tới kh ng định những giá trị về chất.<br /> b ng một b i phân ột đám ruộng hóc h i chiếu<br /> không b ng một góc ruộng đồng...(tng ... ầu hết trên cả ba thể loại, s so sánh<br /> so sánh gắn với những kinh nghiệm, hoặc ý để ác định vị thứ ít khi được sử dụng với<br /> khuyên răn hoặc đưa ra những nhận t từ so sánh như b ng, ngang, cầm như, hơn,<br /> mang tính quy luật. ầu hết trong mối thua,... mà qua s sắp ếp vị thứ, người ta<br /> quan hệ giữa hai vế đem ra so sánh, bao ngầm hiểu đ có s so sánh (so sánh<br /> giờ tác giả dân gian cũng dành dụng ý để ngầm . h ng hạn: hất thì nhì thục hất<br /> nhấn mạnh, đề cao một vế, vế còn lại làm mẹ nhì con (thng Thứ nhất leo rễ, thứ nhì<br /> cơ s để người nghe hiểu được mức độ tác trễ cành (tng nhà nhất mẹ nhì con a<br /> <br /> 85<br /> đường tám vạn người khôn b ng mười (cd). 2.2. Bi n ặ đ<br /> Tuy nhiên, như chúng tôi đ kh ng Trong thành ngữ, tục ngữ, ca dao,<br /> định, khi phân tích con số thứ t , s so những con số được d ng lặp lại mang tính<br /> sánh đây nhiều khi không mang tính định nghệ thuật cao. iện tượng lặp giàu giá trị<br /> vị, cũng không có giá trị định lượng mà biểu trưng chủ yếu diễn ra cặp con số<br /> chủ yếu đối chiếu để định tính, tìm s một và con số ba một vài trường hợp lặp<br /> tương đồng. Ví dụ: Thứ nhất là v c Tam lại số hai, số năm và số mười song không<br /> Soa, thứ hai v c hố, thứ ba v c ầm Thứ nhiều. Ví dụ: hai tay hai gậy mười phân<br /> nhất góc ao, thứ nhì đao đình Thứ nhất vẹn mười (thng Đòn càn hai mũi, đòn óc<br /> giặc phá, thứ nhì nhà cháy v.v... hai đầu Thờ hai chúa, hai lòng ăm con<br /> h hấn mạnh năm bát, nhà nát cột iêu ăm con năm<br /> hi so sánh đặc điểm của s vật, hiện nhớ, mười vợ mười thương (tng m buôn<br /> tượng với một s vật hiện tượng gắn với chi rồi lại bán chi ười hôm chợ phố em<br /> số, các s vật, hiện tượng được định lượng đi cả mười (cd . v.v...<br /> hóa, định tính hóa b ng các con số. hờ Hiện tượng lặp con số ba và con số<br /> thế, người Việt đánh giá giá trị của s vật một tương đối phổ biến trên cả ba thể loại<br /> một cách vừa cụ thể, vừa ấn tượng. Ví dụ: thành ngữ, tục ngữ, ca dao. Ch ng hạn:<br /> giống nhau như hai giọt nước; vững như một còn một mất một lòng một dạ một<br /> kiềng ba chân;...(thng); Nọc người b ng sớm một chiều ba đấng ba loài ba cọc ba<br /> mười nọc rắn; Mẹ già b ng ba rào đồng ...(thng ột đống khoai, một đống<br /> dậu;...(tng); Ai về ai mặc ai ta như dầu v i giàu ba họ, ai khó ba đời ờ ba<br /> đượm thắp hoài năm canh D ai nói ngả cuộc, cơm ba bát, thuốc ba thang (tng<br /> nói nghiêng / Lòng ta vẫn vững như kiềng ột mai nên vợ nên chồng Ta đi một lối,<br /> ba chân (cd)... về chung một đường hi nào c i áo đắp<br /> kiểu so sánh này, hầu hết chỉ có một chung ơm ăn một đọi, ngủ chung một<br /> con số trong phát ngôn. Đồng thời bắt buộc giường (cd .v.v...<br /> phải có các từ d ng để so sánh đi k m như: đây, con số cũng được đặt trong s<br /> như, giống như, hơn, k m, ngang, đối ứng, tuy nhiên, khác với so sánh, s<br /> b ng.v.v... Trường hợp so sánh này, một số đối ứng không nh m mục đích nhấn mạnh<br /> người gọi là so sánh hiện. một trong hai vế mà tạo s hợp nghĩa. Lặp<br /> hư vậy, có thể thấy với biện pháp tu lại một lần nữa chính con số vế trước để<br /> từ so sánh, tác giả dân gian sử dụng cả hai vế sau c ng bổ sung, nhấn mạnh cho nội<br /> hình thức chính: so sánh đặc điểm của s dung của toàn phát ngôn. h ng hạn: thiếp<br /> vật, hiện tượng với đặc điểm của s vật một đàng chàng một ngả - hai con số một<br /> hiện tượng gắn với số và so sánh s vật, c ng biểu trưng cho s a cách, phân li đi<br /> hiện tượng với s vật, hiện tượng gắn với một lối, về chung một đường - biểu trưng<br /> số. ầu hết các con số được đặt trong kết cho s gặp g , giao hòa, hạnh phúc hoặc<br /> hợp, hai vế cân đối về mặt cấu trúc, tạo s ột năm một tuổi như đuổi uân đi - biểu<br /> hài hòa về thanh điệu, đồng thời s so sánh trưng cho tốc độ của thời gian đối với tuổi<br /> thường diễn ra trên c ng tiêu chí để từ đó trẻ. v.v...<br /> kh ng định giá trị của s vật, hiện tượng, ột số trường hợp con số được lặp lại<br /> đặc điểm, đặc tính,... của một trong hai vế nhiều lần, đem đến cho người đọc cảm giác<br /> gắn với con số. con số tr ng tr ng điệp điệp. Ví dụ, ấn<br /> <br /> 86<br /> tượng về s gắn bó, tha thiết trong tình thương, hai nhớ, ba trông ốn chờ, năm<br /> yêu: ột thuyền, một bến, một dây gọt đợi, bảy tám chín mong, mười tìm thì<br /> b i ta hư ng, đắng cay chịu c ng (cd ấn những cung bậc tình cảm cũng dâng trào<br /> tượng về một v ng đất địa linh nhân kiệt: với khát vọng, quyết tâm vượt qua mọi khó<br /> ột gi sinh đồ, một bồ ông cống, một khăn thử thách một cách quyết liệt. Vì thế<br /> đống ông ngh , một b tiến sĩ, một bị trạng những biểu trưng của tập hợp số càng tr<br /> nguyên, một thuyền bảng nh n (tng ấn nên đậm n t và ấn tượng.<br /> tượng về s gắn bó trong công việc tới Một điểm đặc biệt là s sắp ếp các<br /> mức có thể gọi là ác định sinh nghề tử con số đây hầu như chỉ một chiều từ số<br /> nghiệp : ột đồng một gi không b nghề b đến số lớn, ít thấy có bài ca dao hay câu<br /> trầu, một đồng một bầu không b nghề sơn tục ngữ nào sắp ếp ngược lại từ lớn đến<br /> (tng).v.v... b . u đây cũng là một kiểu sử dụng con<br /> 2.3. Bi n n n số trong các thể loại thành ngữ, tục ngữ, ca<br /> Tăng tiến là một biện pháp tu từ ngữ dao. Trong văn học viết, s vận dụng con<br /> nghĩa trong đó người viết (nói cố tình sắp số với các tác giả nhiều khi rất phong phú,<br /> ếp các thành tố của phát ngôn c ng nói về linh hoạt, d họ vận dụng chính lời ăn tiếng<br /> s vật đặc tính của s vật theo trình t nói của nhân dân nhưng vẫn thể hiện rõ cá<br /> tăng dần về số lượng, mức độ, cường độ tính của từng tác giả. h ng hạn, với nhà<br /> biểu cảm, cảm úc. Với con số, biện pháp thơ Tú ương, khi diễn tả nỗi vất vả của<br /> tăng tiến được vận dụng cụ thể theo trật t vợ, dường như ông cảm nhận s c c nhọc<br /> sắp ếp tăng dần về lượng trong chuỗi ngữ vất vả càng ngày càng chồng chất lên đôi<br /> lưu. Tuy nhiên, trong thành ngữ, tục ngữ, vai của vợ qua từng con số: ột duyên hai<br /> ca dao s tăng tiến về lượng thường được nợ, âu đành phận ăm nắng mười mưa,<br /> sử dụng để biểu trưng cho s phát triển gắng quản công (Thương vợ, Tú ương .<br /> hoặc thay đổi về chất. h ng hạn: ba đầu, oặc s vận dụng theo trật t giảm dần:<br /> sáu tay, mười hai con mắt (thng ột con hà em cách bốn quả đồi ách ba ngọn<br /> tội sống, hai con tội chết, ba con hết tội núi, cách đôi cánh rừng hà em a cách<br /> (tng gười sao một hẹn thì nên gười quá chừng m van anh đấy, anh đừng yêu<br /> sao chín hẹn thì quên cả mười...(cd . S em (Vài n t rừng, guyễn ính . gười<br /> sắp xếp các con số tăng tiến đây đ đem con gái nói đến khó khăn khi người con<br /> đến cho người đọc, người nghe cảm nhận trai đến với mình như một s ngăn cản<br /> rõ nét về s vật, hiện tượng đang phát (cũng có thể coi là một cách thử lòng của<br /> triển: ba chìm, bảy nổi, chín lênh đênh cô gái đối với chàng trai . ái ý nghĩa hiển<br /> (thng , ột vợ n m giường l o, hai vợ n m ngôn trên bề mặt ngôn từ là a cách quá,<br /> ch o queo, ba vợ n m chuồng heo (tng . khó khăn, gian khổ quá (nào đồi, núi,<br /> Sau mỗi con số xuất hiện, đối tượng được rừng... , nhưng các con số gắn với nó thì cứ<br /> nói đến phát triển mức độ cao hơn, thể giảm dần: bốn - ba - đôi (chắc nếu còn có<br /> hiện rõ hơn dụng ý của người nói. Đặc biệt, những câu tiếp theo, khó khăn s còn giảm<br /> ca dao, với đặc trưng là phương tiện biểu nữa... tới mức có thể là nhà em ngay<br /> hiện tình cảm, khi những con số xuất hiện cạnh bên nhà anh . hững cảm nhận như<br /> liên tục trong một câu bài như êu nhau vậy, được tạo nên nhờ s sắp ếp những<br /> tam tứ núi cũng tr o gũ lục sông cũng con số.<br /> lội, thất bát cửu đ o cũng qua hay ột<br /> <br /> 87<br />  gược lại, trật t tăng tiến trong ca thành hai vế cân đối - b ng nhau về mặt<br /> dao như ột thương, hai nhớ, ba trông định lượng nhưng các từ đi k m đối lập<br /> ốn chờ, năm đợi, bảy tám chín mong, nhau về nghĩa (thuộc tính của s vật).<br /> mười tìm thì rõ ràng s kh ng định là nhớ Ch ng hạn: một già / một trẻ (đối lập về<br /> quá, thương quá, mong quá,... và đỉnh điểm tuổi tác: già – trẻ một dày một m ng<br /> của những tình cảm đó là mười tìm. ó thể (đối lập về mức độ, đặc điểm: dày –<br /> thấy, việc vận dụng trật t con số đ giúp m ng một sống một chết (đối lập về<br /> người nói biểu lộ được nhiều ý nghĩa tinh trạng thái: sống – chết).v.v...<br /> tế không dễ gì diễn đạt thành lời trên bề T h nv ng/mứ ộ<br /> mặt hiển ngôn. gi a s lớn và s bé<br /> 2.4. Bi n n n-đ n Trong các cấu trúc có hai số khác<br /> Tương phản – đối ứng là biện pháp kết nhau, chênh lệch nhau về ý nghĩa số lượng<br /> hợp tu từ từ v ng và cấu trúc trong đó sử xảy ra hai trường hợp nghĩa:<br /> dụng các từ ngữ có ý nghĩa, điệu tính trái Trường hợp thứ nhất, con số khác<br /> ngược nhau như lớn – bé, xấu – tốt, cao nhau kết hợp với các từ chỉ đơn vị lớn bé<br /> quý – thấp hèn... n m trong mối quan hệ khác nhau để tạo nên s tương đồng cho hai<br /> đối chọi nhau và được đặt trong những cặp vế. Ch ng hạn: ba bò/ chín trâu; ba bó/ một<br /> cấu trúc tương ứng với nhau. hi sử dụng giạ ba đấm/ một đạp ba thưng/ một đấu;<br /> biện pháp tương phản với con số trong chín đụn ch ng coi/ một doi ai dè.v.v...<br /> thành ngữ, tục ngữ, ca dao, tác giả dân gian Trong trường hợp này, các từ ngữ đi<br /> thường đặt hai con số trong c ng một đơn kèm với con số phải đảm bảo các tiêu chí:<br /> vị câu dòng được chia tách thành hai vế Thứ nhất, các từ phải c ng từ loại.<br /> cân đối hoặc hai dòng kề nhau. iểu đối Ch ng hạn bò và trâu cùng là danh từ chỉ<br /> ứng uất hiện khi mối quan hệ đối xứng s vật, bó và giạ, thưng và đấu, đụn và doi<br /> được thiết lập nhờ vào những thuộc tính cùng là danh từ chỉ đơn vị.<br /> tương đồng về ngữ nghĩa và ngữ pháp của Thứ hai, các từ phải tương ứng về ý<br /> các yếu tố trong hai vế. Về mặt ngữ pháp, nghĩa: nội dung ý nghĩa của các yếu tố<br /> các yếu tố đối xứng nhau phải thuộc cùng cũng phải đối xứng nhau trong hai vế.<br /> phạm trù từ loại. Đồng thời về thanh điệu ghĩa là chúng đều có đặc trưng chung là<br /> các từ vị trí tương ứng cũng đối lập nhau biểu thị những s vật, hiện tượng, thuộc<br /> về thanh điệu (b ng – trắc để tạo nên giá tính, quá trình... thuộc cùng một tiểu nhóm<br /> trị tu từ nhất định. hay cùng một phạm trù ngữ nghĩa, có c ng<br /> Qua khảo sát, có các trường hợp tương một bậc quan hệ giống nhau.<br /> phản – đối ứng phổ biến là: Thứ ba, con số lớn thường kết hợp với<br /> T h hấ a từ chỉ đơn vị được cho là nh hoặc mức độ<br /> k nhẹ hơn, yếu hơn, con số nh lại đi k m<br /> Nếu kết hợp so sánh hầu hết chỉ xuất với từ chỉ đơn vị lớn hơn hoặc mức độ<br /> hiện trong tục ngữ thì kết hợp kiểu đối ứng mạnh hơn.<br /> này chủ yếu chỉ xuất hiện trong thành ngữ. Trong các ví dụ trên, bò và trâu cùng<br /> Với cấu trúc bốn yếu tố, tạo thành hai vế chỉ con vật d ng để cày bừa, cùng là yếu tố<br /> đối xứng với nhau, mỗi vế gồm hai yếu tố. định giá tài sản của người nông dân; bó và<br /> Ch ng hạn: một già / một trẻ một dày giạ c ng là đơn vị ước chừng chỉ đơn vị<br /> một m ng một sống một chết ... tạo tính thóc lúa. S cân b ng về số lượng các<br /> <br /> 88<br /> yếu tố trong mỗi vế, s tương đồng về ngữ hiện tượng mang tính rộng lớn. Chúng ta<br /> nghĩa - ngữ pháp của các yếu tố đi k m con có thể dễ dàng nhận thấy, nếu th c s làm<br /> số tạo cho người nghe cảm giác về mặt một phép tính nh , tất nhiên ba cộng bảy s<br /> định lượng cũng ngang b ng nhau giữa hai là mười – đây là con số toàn vẹn nhất, uy<br /> s vật của hai vế. l c nhất, mạnh nhất, đầy đủ nhất theo quan<br /> Trường hợp thứ hai, hai vế cân đối - niệm của người phương Đông. hi các con<br /> tạo ấn tượng về một phép cộng. Ấn tượng số b ng s kết hợp của mình đạt đến mười<br /> này chủ yếu được tạo nên b i cặp kết hợp thì có nghĩa là nó đ vươn tới s toàn vẹn,<br /> ba và bảy. Ch ng hạn: ba bè bảy mảng; ba rộng lớn của giá trị vật chất.<br /> bè bảy mối; ba cha bảy mẹ; ba chìm bảy Kiểu kết hợp này đặc biệt tạo được<br /> nổi; ba hồn bảy vía; ba lần bảy lượt; ba tính cân đối, tính nhịp nhàng và tính hàm<br /> vuông bảy tròn... Kiểu kết hợp này thường súc cho thành ngữ, đồng thời có thể xác<br /> được sử dụng trong một số ngữ cảnh sau: định ý nghĩa của con số (trong quan hệ với<br /> - Chỉ s rắc rối, lộn xộn trong một số khác) chỉ về một số lượng s vật, hiện<br /> tổng thể thiếu s kết hợp, thống nhất giữa tượng chung chung, nhưng lại toát lên hàm<br /> các thành viên: ba bè bảy mảng; ba bè bảy ý đánh giá về chất. hờ kiểu đối ứng và<br /> mối; ba cha bảy mẹ (thng). tương phản này, các thành ngữ, tục ngữ, ca<br /> - Chỉ s toàn vẹn, toàn thể: ba vuông dao không chỉ nhấn mạnh một vế mà đồng<br /> bảy tròn; ba bể chín chu (thng). thời kh ng định được cả hai vế trong kết<br /> - Chỉ s vất vả, lận đận hay việc phải hợp, tạo nên những biểu trưng toàn vẹn về<br /> làm đi làm lại nhiều lần: ba lần bảy lượt; ba con số.<br /> chìm bảy nổi ba cơm bảy mắm (thng). hảo sát trên thành ngữ, câu<br /> Lí giải vì sao những kết hợp ba và bảy tục ngữ và bài ca dao, chúng tôi có<br /> trên thường biểu trưng cho những s vật, kết quả như bảng sau:<br /> <br /> n n n n n n<br /> <br /> n n đ n câu/ n<br /> TT<br /> đ n câu n<br /> <br /> So sánh ngang b ng 39 (thng); 191 (tng)<br /> <br /> So sánh đối lập 78 (thng); 151 (tng); 242 (cd)<br /> 1 So sánh So sánh đối chiếu<br /> 28 (thng); 93 (tng); 195 (cd)<br /> (với số thứ t<br /> <br /> So sánh nhấn mạnh 25 (thng); 95 (tng); 255 (cd)<br /> <br /> on số được lặp lại tr ng điệp qua<br /> 2 Lặp (điệp số 35 (thng); 148 (tng); 197 (cd)<br /> các vế câu<br /> <br /> ác con số tăng dần về lượng, mức<br /> 3 Tăng tiến 5 (thng); 205 (tng); 267 (cd)<br /> độ qua các vế<br /> <br /> <br /> 89<br />  Tương phản về chất giữa các đối<br /> 87 (thng); 232 (tng); 175 (cd)<br /> Tương phản - tượng đi k m con số<br /> 4<br /> đối ứng Tương phản về lượng, mức độ giữa<br /> 99 (thng); 165 (tng); 277 (cd)<br /> số lớn và số b<br /> <br /> <br /> Tổng hợp bảng trên, chúng tôi có: ngôn từ của người Việt đ cho con số khả<br /> thành ngữ (tỉ lệ , năng tạo nên nhạc, nên thơ, nên nghĩa…<br /> câu tục ngữ (tỉ lệ trong quá trình tham gia vào các phát ngôn.<br /> bài ca dao( , sử dụng biện pháp tu từ, ua các biện pháp tu từ được sử dụng gắn<br /> cho thấy việc vận dụng các biện pháp tu từ với con số trong thành ngữ, tục ngữ, ca<br /> khá phổ biến trong cả ba thể loại. Điều đó dao, chúng ta có thể kh ng định, con số và<br /> cũng cho thấy người Việt rất dụng công việc vận dụng số trong lời ăn tiếng nói của<br /> trong việc sử dụng ngôn ngữ d là trong lời người Việt là một nghệ thuật ngôn từ.<br /> ăn tiếng nói hàng ngày hay trong ngôn bản<br /> nghệ thuật của mình. TÀI LIỆU THAM KHẢO VÀ TRÍCH DẪN<br /> . n 1. oàng Văn ành ( , Thành ngữ học<br /> ếu nói mỗi từ bản thân nó là một tác t ng V ệt, b hoa học hội, à ội.<br /> phẩm nghệ thuật thì các con số trong thành 2. guyễn uân ính - han Đăng hật ( ,<br /> ngữ, tục ngữ, ca dao th c s là những tác ho tàng ca dao ng V ệt ( tập , Nxb VH -<br /> phẩm toàn vẹn: giàu biểu trưng về nghĩa, TT à ội.<br /> đa dạng về sắc thái biểu cảm và mang đậm 3. guyễn Xuân Kính (2002 - chủ biên , Kho<br /> bản sắc văn hóa - ngôn ngữ Việt am. ơn tàng tục ngữ ng V ệt ( tập , Nxb VH - TT<br /> đâu hết, những thể loại thành ngữ, tục ngữ, à ội.<br /> ca dao là trí tuệ, cảm úc dân gian, là linh 4. Đinh Trọng Lạc (2005), 99 h ơng t ện và ện<br /> hồn của dân tộc, cũng là nơi hội tụ vẻ đẹp h t t t ng V ệt, b Giáo dục, à ội.<br /> ngôn từ của dân tộc. đây, ta gặp chất thơ,<br /> 5. Trần Thị Lam Thủy ( , S hoạt động và<br /> chất nhạc trong mỗi phát ngôn. i vậy,<br /> biến đổi ngữ nghĩa của con số ba trong mối<br /> những con số cũng lại là yếu tố góp phần quan hệ với những con số khác (qua thành<br /> làm nên thơ, nên nhạc. ói cách khác, ngữ, tục ngữ và ca dao người Việt , T n<br /> chính lối diễn đạt và nghệ thuật sử dụng học và B ch khoa th , số .<br /> <br /> <br /> Ngày nhận bài: 28/12/2015 Biên tập xong: 15/02/2016 Duyệt đăng: /2016<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 90<br />