Đánh giá đặc điểm lâm sàng và xử trí chấn thương có dị vật hốc mắt tại Bệnh viện Chợ Rẫy

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ XỬ TRÍ CHẤN THƯƠNG<br /> CÓ DỊ VẬT HỐC MẮT TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY<br /> Nguyễn Hữu Chức*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích nghiên cứu: Đánh giá đặc điểm lâm sàng của chấn thương có dị vật hốc mắt. Phương pháp xử trí<br /> phù hợp với từng loại dị vật. Kết quả điều trị về chức năng.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Tiến cứu, quan sát hàng loạt ca được can thiệp với 19 bệnh nhân<br /> tại khoa Mắt bệnh viện Chợ Rẫy từ tháng 01 năm 2008 đến tháng 5 năm 2010. Không có nhóm chứng.<br /> Kết quả: Trong 19 bệnh nhân, 15 nam, 4 nữ, 13 bệnh nhân nhỏ hơn 30 tuổi. Nhóm kim loại vô cơ: chì 3<br /> bệnh nhân, sắt 2, không xác định bệnh nhân1. Nhóm không kim loại, vô cơ: thủy tinh 2, chất dẻo 1, bê tông 1.<br /> Nhóm không kim loại, hữu cơ: gỗ 5, tre 4. Có12 bệnh nhân đến khám tại cơ sở y tế ngay sau khi bị chấn thương.<br /> 7 bệnh nhân để khi đã có biến chứng. Đặc biệt có 2 bệnh nhân có dị vật là chất hữu cơ, đến khám tại nhiều cơ sở<br /> Nhãn khoa, đã can thiệp nhưng còn xót dị vật gây biến chứng nặng. 5 trường hợp dị vật vô cơ ở sâu (3 chì,1 sắt,<br /> 1 không xác định) không lấy ra, theo dõi không có biến chứng tại chỗ và toàn thân. Mất thị lực 6 bệnh nhân<br /> trong đó 5 mất thị lực ngay sau chấn thương. Có 1 bệnh nhân tử vong do áp xe não.<br /> Kết luận: Chấn thương dị vật hốc mắt khá đa dạng và phức tạp. tất cả bệnh nhân nên được dùng kháng<br /> sinh từ đầu. Những dị vật là chất hữu cơ phải được lấy ra. Còn lại tùy theo vị trí và diễn tiến để có chỉ định<br /> đúng đặc biệt là dị vật nằm sâu trong hốc mắt.<br /> Từ khóa: chấn thương dị vật hốc mắt.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CLINICAL FEATURES AND MANAGEMENT OF EYE TRAUMA DUE TO FOREIGN BODY AT CHO<br /> RAY HOSPITAL<br /> Nguyen Huu Chuc * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 4 - 2011: 63 - 69<br /> Objective: Evaluate clinical features of eye trauma due to foreign body. Propose management protocols for<br /> different types of foreign body. Summarize functional outcomes of current treatment protocols.<br /> Materials and methods: Our clinical study was performed on 19 patients at the Department of<br /> Opthalmology, Cho Ray Hospital from January 2008 to May 2010. There is no control group available in this<br /> study.<br /> Results: Our subjects include 15 males and 4 females with 13 patients being less than 30 years of age.<br /> Metallic and inorganic foreign bodies: Plumb: 3 patients; Iron: 2; Bronze: 1; not identified: 1. Non-metallic and<br /> inorganic foreign bodies: Glass: 2; Rubber: 1; Soil: 1. Non-metallic and organic foreign bodies: Wood: 5; Bamboo:<br /> 4. twelve of our patients received medical care immediately after the accident; seven only sought care upon<br /> complications. Two patients who presented with foreign bodies of organic material had previously received care at<br /> various other medical centers but incomplete removal of the affected foreign bodies had resulted in severe<br /> complications. Medical interference was not required in 5 cases with inorganic foreign bodies at profound<br /> positions with no local or general complications reported. Six patients lost their vision with 5 being immediately<br /> * Khoa Mắt, BVCR<br /> Tác giả liên lạc: TS. BSCKII Nguyễn Hữu Chức<br /> <br /> ĐT: 0913650105<br /> <br /> Hội Nghị Khoa Học Kỹ Thuật BV. Chợ Rẫy 2011<br /> <br /> Email: bschuc@choray.vn<br /> <br /> 63<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 4 * 2011<br /> <br /> after the trauma. One patient died of brain abscess.<br /> Conclusion: Eye trauma due to foreign body is diversified and complicated. Patients should receive<br /> antibiotics treatment immediately. Foreign bodies of organic materials should be removed. Other cases should be<br /> followed and managed depending on position of the foreign body and patient condition with special caution to<br /> foreign bodies penetrating deep.<br /> Key words: Eye trauma due to foreign body.<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> Chấn thương có dị vật hốc mắt thường xảy<br /> ra sau một chấn thương do tác nhân gây ra có<br /> vận tốc lớn, như đạn bắn, tai nạn công nghiệp.<br /> Song cũng có thể gặp trong các chấn thương<br /> nông nghiệp, tai nạn giao thông, đáng nhau...<br /> Hậu quả rất khó lường. Nó tuỳ thuộc vào bản<br /> chất của dị vật, vị trí, mức độ tổn thương. Tình<br /> trạng môi trường khi xảy ra tai nạn.<br /> Đánh giá tình trạng lâm sàng và chẩn đoán<br /> xác định dị vật trong hốc mắt cần được thực<br /> hiện sớm để có phương pháp xử trí thích hợp là<br /> điều tối quan trọng. Tại Việt Nam vấn đề này<br /> chưa được nghiên cứu một cách thấu đáo. Do<br /> đòi hỏi từ thực tế, chúng tôi chọn đề tài «Nghiên<br /> cứu đánh giá đặc điểm lâm sàng và phương<br /> pháp xử trí vết thương có dị vật hốc mắt tại<br /> bệnh viên Chợ Rẫy» nhằm mục tiêu sau:<br /> Đánh giá đặc điểm lâm sàng trên bệnh nhân<br /> chấn thương có dị vật hốc mắt.<br /> <br /> Thời gian nhập viện: sớm nhất là 12 giờ, muộn<br /> nhất : 92 ngày, trung bình 13,7 ± 21,0 ngày.<br /> <br /> Chẩn đoán lâm sàng, xác định dị vật<br /> Các bệnh nhân đều đuợc tiến hành khám,<br /> thống kê triệu chứng, tổn thương, chẩn đoán<br /> hình ảnh, chụp CT Scaner, siêu âm. Có 9 bệnh<br /> nhân được xác định rõ dị vật hốc mắt là thực vật<br /> (gỗ, tre) chỉ định chụp M.R.I.<br /> Bảng 1: Triệu chứng lâm sàng khi nhập viện Bệnh<br /> nhân đến sớm (trước 48 giờ)<br /> Triệu chứng lâm sàng<br /> Vết thương chưa được xử trí, còn rỉ máu<br /> Vết thương được may ở tuyến dưới<br /> <br /> Số lượng<br /> 4/10<br /> 6/10<br /> <br /> Bầm tím, xuất huyết, phù nề mi, kết mạc.<br /> <br /> 10/10<br /> <br /> Hạn chế vận nhãn<br /> <br /> 6/10<br /> <br /> Thị lực < 0,1<br /> <br /> 3/10<br /> <br /> Bảng 2: Triệu chứng lâm sàng chính của bệnh nhân<br /> đến muộn (sau 7 ngày)<br /> Triệu chứng chính<br /> Áp xe hốc mắt<br /> <br /> Số lượng<br /> 1/9<br /> <br /> Dò mủ<br /> <br /> 4/9<br /> <br /> Khối u hốc mắt<br /> <br /> 1/9<br /> <br /> Viêm mô tế bào hốc mắt<br /> Song thị<br /> <br /> 1/9<br /> 2/9<br /> <br /> Thị lực