Danh mục các loại thủy sản nước lợ và nước mặn VN - Phần 2

Chia sẻ: Tra Sua Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:23

Thêm vào BST

Báo xấu

336
lượt xem 143
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

NHÓM II : NHÓM GIÁP XÁC Danh mục các loại thủy sản nước lợ và nước mặn Việt Nam được biên soạn nhằm: Giới thiệu tính đa dạng và phong phú các loài nuôi có phân bố ở biển VN, giúp người nuôi phân biệt các loại để lựa chọn giống nuôi thích hợp

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Danh mục các loại thủy sản nước lợ và nước mặn VN - Phần 2

B - NHãm Gi¸p x¸c C¸c loµi ®ang ®−îc nu«i ë ViÖt Nam C¸c loµi trong Líp gi¸p x¸c (Crustacean) ®−îc chia thµnh 2 nhãm chÝnh : Nhãm t«m vµ nhãm cua. C¸c loµi trong nhãm t«m cã mét sè ®Æc ®iÓm chung sau ®©y: H×nh th¸i : Toµn th©n ®−îc chia lµm 2 phÇn : PhÇn ®Çu ngùc vµ phÇn th©n. PhÇn ®Çu ngùc ®−îc bao bäc bëi 1 tÊm vá Kitil, phÇn th©n chia lµm 7 ®èt vµ mçi ®èt ®−îc bao bäc bëi mét tÊm vá Kitil riªng biÖt. PhÇn ®Çu ngùc chøa ®¹i ®a sè c¸c néi quan nh− gan, tôy, d¹ dÇy, mang... H×nh th¸i cÊu t¹o cña t«m Vßng ®êi : T«m mÑ ®Î trøng vµ ®−îc thô tinh trong n−íc biÓn. Trøng në ra Êu trïng(Larva). Êu trïng qua nhiÒu lÇn lét vá vµ biÕn th¸i ®Ó trë thµnh hËu Êu trïng (Postlarva). Qu¸ tr×nh tõ trøng ë ngoµi biÓn vµ biÕn th¸i cña Êu trïng, chóng ®−îc n−íc biÓn ®−a dÇn vµo gÇn bê vµ c¸c cöa s«ng. Lín lªn ë ®ã vµ ®Õn thêi kú sinh s¶n l¹i trë vÒ biÓn. SUMA - Mofi - Danida 35 Download» http://Agriviet.Com
¶nh: V.Toµn s−u tÇm Sinh tr−ëng : Êu trïng t«m ¨n thùc vËt phï du (Phytoplankton) vµ ®éng vËt phï du (Zooplankton). HËu Êu trïng ®Õn t«m tr−ëng thµnh ¨n mïn b· h÷u c¬, vi t¶o ®éng vËt vµ c¶ mÇm non cña mét sè loµi rong. Thêi gian tõ khi ®Î trøng ®Õn t«m gièng cì P15 kÐo dµi tõ 25 ÷ 30 ngµy. Trøng sau khi ®Î ®Õn në : 15 giê. Êu trïng Nauplius : 3 ngµy. Êu trïng Zoea : 3 ÷ 5 ngµy. Êu trïng Mysis : 4 ÷ 5 ngµy. HËu Êu trïng Postlarva : PL 12 - 15 ngµy. Sau ®©y lµ ®Æc ®iÓm riªng cña mét sè loµi cã gi¸ trÞ kinh tÕ cã ph©n bè ë biÓn ViÖt Nam vµ mét sè loµi ®ang ®−îc nu«i réng r·i ë nhiÒu ®Þa ph−¬ng trong c¶ n−íc. sdgs ¶nh: V.Dòng Ao nu«i t«m BTC Qóy Kim (H¶i Phßng). SUMA - Mofi - Danida 36 Download» http://Agriviet.Com
25 - T«m só Tªn gäi : * Khoa häc : Penaeus monodon Fabricius 1798. * TiÕng Anh : Tiger shrimp, Giant tiger prawn * TiÕng ViÖt : T«m Só / T«m Cá. ¶nh: V.Toµn H×nh th¸i: * Gê bªn chuû (rostrum) ®Çu thÊp, kÐo dµi ®Õn phÝa d−íi gai trªn d¹ dµy. Gê gan râ, th¼ng. * T«m c¸i : Dµi : 22 ÷ 25 cm. Träng l−îng : 100 ÷ 300 gam. * T«m ®ùc : Dµi : 16 ÷ 21cm. Träng l−îng : 80 ÷ 200 gam. Ph©n bè : Ph©n bè réng, tõ B¾c ®Õn Nam vµ tõ ven bê ®Õn vïng cã ®é s©u 40 m. Vïng ph©n bè chÝnh lµ vïng biÓn c¸c tØnh Trung bé. Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn : Giíi h¹n ®Ó ph¸t triÓn Giíi h¹n sèng * NhiÖt ®é : 22 ÷ 300C 10 vµ 38 * §é mÆn : 5 ÷ 34 /00. 0 2 vµ 45 * §é pH : 7,5 ÷ 8,5 6 vµ 10 * ChÊt ®¸y : Khi nhá sèng ë n¬i chÊt ®¸y lµ bïn pha c¸t. Khi lín sèng ë n¬i chÊt ®¸y lµ c¸t pha bïn. * §é s©u : Tõ ven bê ®Õn 40 m. Sinh tr−ëng : Sinh tr−ëng nhanh, trong 3 ÷ 4 th¸ng cã thÓ ®¹t cì b×nh qu©n 40 ÷ 50 gam. C¸ biÖt cã thÓ ®¹t 70 ®Õn trªn 100 gam. TÝnh ¨n : ¡n t¹p song thøc ¨n −a thÝch lµ thÞt c¸c loµi nhuyÔn thÓ, giun SUMA - Mofi - Danida 37 Download» http://Agriviet.Com
nhiÒu t¬ (Polycheacta), gi¸p x¸c Sinh s¶n : T«m 1 n¨m tuæi vµ cã khèi l−îng tõ 100 gam trë lªn ®Òu cã thÓ thµnh thôc. L−îng trøng mçi lÇn ®Î tõ 50 ÷ 100 v¹n/ c¸ thÓ mÑ. Mïa ®Î tËp trung vµo c¸c th¸ng 2 ÷ 4 vµ 8 ÷ 9. Vßng ®êi vµ biÕn th¸i nh− ®· tr×nh bµy ë phÇn ®Çu. Gi¸ trÞ kinh tÕ : T«m só lµ ®èi t−îng xuÊt khÈu chÝnh. Gi¸ thÞ tr−êng néi ®Þa khu vùc phÝa B¾c n¨m 2000 : Cì 30 ÷ 40 gam gi¸ : 85.000 ÷ 90.000 ®ång/kg. Cì 50 ÷ 70 gam gi¸ : 120.000 ÷ 170.000 ®ång/kg. Cì 70 trë lªn gi¸ : 180.000 ®ång/kg. T×nh h×nh nu«i : S¶n xuÊt gièng vµ nu«i t«m só lµ nghÒ ph¸t triÓn m¹nh nhÊt ë tÊt c¶ c¸c tØnh ven biÓn cña ViÖt Nam. HiÖn mçi n¨m ViÖt Nam cã thÓ s¶n xuÊt trªn 10 tû gièng. Vïng nu«i tèt nhÊt lµ khu vùc n−íc lî cã ®é mÆn tõ 20/00 ÷ 250/00. Tïy khu vùc mµ cã thÓ bè trÝ tõ 1 ®Õn 2 vô nu«i/n¨m. N¨ng suÊt cã n¬i ®· ®¹t gi¸ trÞ b×nh qu©n 4000 kg/ha. N¨ng suÊt trung b×nh cña c¶ n−íc tÝnh ®Õn n¨m 2000 lµ 300 kg/ha/vô. T«m só nu«i trong c¸c ao ®Çm n−íc lî ë c¶ vïng cao vµ trung triÒu. Mét sè n¬i nu«i xen kÏ vô lóa, vô t«m vµ nu«i chung víi c¸ r« phi, cua vµ rong c©u. Khu vùc phÝa B¾c nu«i qu¶ng canh c¶i tiÕn (Qcct) vµ b¸n th©m canh (Btc) lµ chñ yÕu. MiÒn Trung nu«i (Btc) vµ th©m canh (Tc). C¸c tØnh phÝa Nam nu«i Btc vµ Qcct. ¶nh: V.Toµn Thu mua ë nhµ m¸y chÕ biÕn thñy s¶n Giao Thñy (Nam §Þnh). 26 - T«m n−¬ng SUMA - Mofi - Danida 38 Download» http://Agriviet.Com
Tªn gäi : * Khoa häc : Penaeus orientalis Kishinouye. * TiÕng Anh : White shrimp. * TiÕng ViÖt : T«m N−¬ng/ T«m §u«i Xanh/ T«m R©u Dµi/ T«m Lít. ¶nh: V.Toµn H×nh th¸i vµ cì : * Chuû dµi, n»m ngang, phÇn gèc h¬i nhá, mÐp trªn cã 7 ÷ 9 r¨ng, mÐp d−íi cã 3 ÷ 5 r¨ng. Gê sau chuû ®Õn qu¸ gi÷a vá ®Çu ngùc. * T«m c¸i : Dµi : 18cm ÷ 25 cm. Khèi l−îng : 50 ÷ 200 gam * T«m ®ùc : Dµi : 15cm ÷ 18 cm. Khèi l−îng : 40 ÷ 150 gam. Vá tr¬n bãng, rÊt gièng t«m he (P. merguiensis) nh−ng v©y ®u«i cã mµu xanh. Chñy (Rostrum) kh«ng cã h×nh tam gi¸c nh− t«m he. Khi cßn nhá t«m n−¬ng vµ t«m he cã ngo¹i h×nh rÊt gièng nhau vµ sèng ë ven bê nªn nh©n d©n ®Þa ph−¬ng gäi chung hai loµi nµy lµ “T«m lít”. Ph©n bè : T«m n−¬ng ph©n bè chñ yÕu ë vïng biÓn phÝa B¾c vÞnh B¾c bé (Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, Th¸i B×nh, Thanh Hãa). Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn: Giíi h¹n ®Ó ph¸t triÓn Giíi h¹n sèng * NhiÖt ®é : 18 ÷ 30 C 0 50C vµ 400C * §é mÆn : 5 ÷ 30 0/00 0 0/00 vµ 45 0/00 * ChÊt ®¸y : Bïn hoÆc bïn pha c¸t. * §é pH : 7,5 ÷ 8,2. 5,5 vµ 10. Sinh tr−ëng : SUMA - Mofi - Danida 39 Download» http://Agriviet.Com
Sinh tr−ëng nhanh chØ sau 1 n¨m tuæi t«m ®¹t cì tèi ®a. Thøc ¨n −a thÝch lµ thÞt c¸c loµi ®éng vËt nhuyÔn thÓ, giun nhiÒu t¬ (Polycheacta), gi¸p x¸c, mïn b· h÷u c¬ vµ mÇm non mét sè loµi rong biÓn. Sinh s¶n : Hµng n¨m cã mét mïa sinh s¶n chÝnh vµo tõ th¸ng 1 ÷ 4. L−îng trøng tõ 20 ÷ 50 v¹n/ c¸ thÓ t«m c¸i. Gi¸ trÞ kinh tÕ : Lµ loµi t«m cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao vµ lµ ®èi t−îng xuÊt khÈu. Gi¸ t¹i thÞ tr−êng néi ®Þa khu vùc phÝa B¾c n¨m 2000. Cì 30 ÷ 40 gam gi¸ : 80.000 ÷ 120.000 ®ång/kg. Cì 50 ÷ 70 gam gi¸ trªn 150.000 ®ång/kg. T×nh h×nh nu«i : Lµ ®èi t−îng nu«i cña c¸c ®Çm Qu¶ng canh b»ng nguån gièng tù nhiªn thuéc Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng, Th¸i B×nh vµ Nam §Þnh. §· cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng do ViÖn nghiªn cøu H¶i s¶n x©y dùng. L−îng gièng s¶n xuÊt hµng n¨m kh«ng ®¸ng kÓ. Vïng nu«i thÝch hîp nhÊt : Vïng triÒu vµ cöa s«ng cã ®é mÆn 5 - 30 0/00 vµ ®¸y bïn, nhiÒu phï sa. Cã kh¶ n¨ng chÞu l¹nh do ®ã sÏ phï hîp cho c¸c vïng nu«i tõ H¶i Phßng Hµ TÜnh vµo vô Thu - §«ng. Nu«i t«m n−¬ng b»ng nguån gièng nh©n t¹o ch−a ®−îc ph¸t triÓn réng r·i. Nguån lîi t«m ngoµi tù nhiªn ®ang cã nguy c¬ suy gi¶m nhanh. ¶nh: V.Toµn T«m He trong ao nu«i V©n §ån (Qu¶ng Ninh). SUMA - Mofi - Danida 40 Download» http://Agriviet.Com
27 - T«m he Tªn gäi: * Khoa häc : Penaeus merguiensis de Man, 1888 * TiÕng Anh : White shrimp. * TiÕng ViÖt : T«m He, T«m B¹c, T«m B¹c ThÎ, T«m Lít, T«m He Mïa ¶nh: V.Toµn H×nh th¸i vµ cì : Khi cßn nhá ngo¹i h×nh gièng t«m n−¬ng nªn cã cïng tªn gäi lµ t«m lít. Khi tr−ëng thµnh, ®u«i cã mµu ®á, chñy (Rostrum) cao lªn nh− h×nh tam gi¸c. §ã còng lµ ®iÓm ph©n biÖt víi t«m n−¬ng. Cì tr−ëng thµnh : * T«m c¸i : Dµi: 18 ÷ 22 cm. Khèi l−îng : 50 ÷ 150 gam * T«m ®ùc : Dµi: 15 ÷ 17 cm. Khèi l−îng : 40 ÷ 150 gam. Ph©n bè : T«m he ph©n bè tõ B¾c tíi Nam, tõ ven bê ®Õn ngoµi kh¬i cã ®é s©u trªn 30 m. Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn: Giíi h¹n ph¸t triÓn Giíi h¹n sèng * NhiÖt ®é : 25 ÷ 30 C 0 100C vµ 400C * §é mÆn : 15 0/00 trë lªn 2 0/00 vµ 45 0/00 * ChÊt ®¸y : C¸t pha bïn. Khi nhá sèng ë ven bê vµ vïng cöa s«ng cã ®é mÆn thÊp, lín lªn di c− ra biÓn cã ®é mÆn cao, n−íc s©u vµ ®¸y c¸t. Ng−ìng chÕt cña t«m : d−íi 50C hoÆc biÕn ®æi ®ét ngét ± 100C; S0/00 d−íi 2%0 hoÆc biÕn ®æi ®ét ngét ± 15 0/00; O2 d−íi 2 mg/l. Sinh tr−ëng : Sinh tr−ëng nhanh, ho¹t ®éng b¾t måi c¶ ngµy vµ ®ªm. Thøc ¨n −a thÝch nhÊt lµ thÞt c¸c ®éng vËt vµ cã kh¶ n¨ng ¨n mïn b· h÷u c¬, mÇn non cña c¸c loµi rong biÓn. Tuæi thä tõ 2 ÷ 3 n¨m. Sinh s¶n : T«m he ®Î quanh n¨m, song cã 2 vô ®Î tËp trung vµo c¸c th¸ng: 3 ÷ 5 vµ 7 ÷ 9. SUMA - Mofi - Danida 41 Download» http://Agriviet.Com
Gi¸ trÞ kinh tÕ : T«m he lµ loµi cã gi¸ trÞ cao ë c¶ thÞ tr−êng trong n−íc vµ thÕ giíi. Gi¸ t¹i thÞ tr−êng néi ®Þa khu vùc phÝa B¾c n¨m 2000. Cì 30 ÷ 40 gram gi¸ 120.000 ÷ 250.000 ®ång/kg. T×nh h×nh nu«i : * HiÖn t«m he lµ ®èi t−îng nu«i ë c¸c ®Çm Qu¶ng canh tõ B¾c ®Õn Nam. Nu«i b»ng gièng nh©n t¹o ®· ph¸t triÓn ë mét sè ®Þa ph−¬ng khu vùc phÝa B¾c vµ Nam Bé. * Vïng nu«i thÝch hîp : Mäi vïng cã ®é mÆn cao vµ æn ®Þnh, ®¸y lµ c¸t pha bïn ®Òu cã thÓ nu«i ®−îc t«m he. Vô nu«i thÝch hîp lµ Xu©n - HÌ vµ HÌ - Thu ®Òu phï hîp. * HiÖn ®· cã quy tr×nh s¶n xuÊt gièng nh©n t¹o t«m he, nh−ng nu«i chuyªn canh t«m he b»ng nguån gièng nh©n t¹o ch−a ph¸t triÓn. 28 - T«m he NhËt B¶n Tªn gäi : * Khoa häc : Penaeus japonicus (Bate, 1888) * TiÕng Anh : Japanese shrimp, Kuruma prawn. * TiÕng ViÖt : T«m H¶i Qu©n / T«m He NhËt. ¶nh: T.§an H×nh th¸i: T«m he NhËt B¶n cã c¸c khoang mµu n©u, tr¾ng vµ xanh xen kÏ trªn th©n. Khi nhá dÔ nhÇm lÉn víi c¸c loµi t«m só vµ t«m r»n (P.semisul catus) Ph©n biÖt víi t«m só vµ t«m r»n b»ng ®Æc ®iÓm chÝnh sau ®©y : Hai bªn chñy (Rostrum) cña t«m he NhËt B¶n cã 2 r·nh ch¹y ®Õn tËn cuèi vá ®Çu ngùc. Cì tr−ëng thµnh : * T«m c¸i : Dµi : 18 ÷ 20 cm. Khèi l−îng : 100 ÷ 150 gram * T«m ®ùc : Dµi : 15 ÷ 18 cm. Khèi l−îng : 80 ÷ 110 gram . Ph©n bè : Ph©n bè nhiÒu ë vïng biÓn c¸c tØnh phÝa B¾c tõ Qu¶ng Ninh ®Õn Qu¶ng B×nh. C¸c n¬i kh¸c cã ph©n bè nh−ng mËt ®é th−a. SUMA - Mofi - Danida 42 Download» http://Agriviet.Com
Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn: Giíi h¹n ph¸t triÓn * NhiÖt ®é : 20 ÷ 280C. (lµ loµi t«m cã kh¶ n¨ng chÞu l¹nh). * §é mÆn : 25 ÷ 34 0/00 trë lªn. * ChÊt ®¸y : C¸t hoÆc c¸t pha bïn. * §é s©u : Khi nhá sèng ë ven bê n¬i cã ®é mÆn thÊp. Khi lín ra xa bê - n¬i cã ®é mÆn cao, æn ®Þnh vµ ®¸y lµ c¸t pha bïn. * Ban ngµy vïi m×nh d−íi ®¸y, ban ®ªm ho¹t ®éng t×m måi. Sinh tr−ëng : Sinh tr−ëng t−¬ng ®èi nhanh, sau 3 th¸ng nu«i c¬ thÓ ®¹t 25 ÷ 30 gram. Thøc ¨n −a thÝch lµ thÞt ®éng vËt ®Æc biÖt thÞt ®éng vËt nhuyÔn thÓ vµ giun. Ngoµi ra cßn cã thÓ ¨n mïn b· h÷u c¬, mÇn non thùc vËt thñy sinh. Sinh s¶n : HiÖn míi x¸c ®Þnh ®−îc vô ®Î chÝnh tõ th¸ng 9 ÷ 3 n¨m sau (Thu §«ng). Gi¸ trÞ kinh tÕ : Lµ mét trong c¸c loµi t«m cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao. Gi¸ t¹i thÞ tr−êng néi ®Þa khu vùc phÝa B¾c n¨m 2000 : Cì 25 ÷ 30 gram gi¸ 120.000 ®ång/kg. T×nh h×nh nu«i : HiÖn trong n¨m 2000 vµ 2001 chØ míi cã mét sè Ýt hé ë Qu¶ng Ninh nu«i thö nghiÖm ®èi t−îng nµy. Quy tr×nh s¶n xuÊt gièng nh©n t¹o ®ang ®−îc nghiªn cøu vµ b−íc ®Çu ®· cho ®Î thµnh c«ng t¹i Qu¶ng Ninh - H¶i Phßng do Trung t©m ®µo t¹o vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ miÒn B¾c thùc hiÖn n¨m 2000. ë n−íc ngoµi, NhËt B¶n nu«i nhiÒu vµo nh÷ng n¨m thËp kû 70. HiÖn Trung Quèc còng ®ang s¶n xuÊt gièng vµ nu«i t«m he NhËt B¶n. Vïng nu«i phï hîp lµ nh÷ng n¬i cã ®é mÆn cao vµ ®¸y c¸t hoÆc c¸t pha bïn nh− : Vïng TriÒu Qu¶ng Ninh vµ c¸c tØnh NghÖ An, Hµ TÜnh, Qu¶ng B×nh, c¸c tØnh Trung bé. Kh«ng phï hîp víi c¸c vïng triÒu cöa s«ng Ch©u thæ cã nhiÒu phï sa, ®é trong vµ ®é mÆn thÊp. Vô nu«i thÝch hîp lµ vô Thu - §«ng. SUMA - Mofi - Danida 43 Download» http://Agriviet.Com
29 - T«m R¶o Tªn gäi : * Khoa häc : Metapenaeus ensis de Haan, 1850. * TiÕng Anh : Greasy-back shrimp. * TiÕng ViÖt : T«m R¶o, T«m R¶o §Êt ¶nh: V.Toµn H×nh th¸i vµ cì : D−íi chñy (Rostrum) kh«ng cã gai, vá nh¸p do nh÷ng l«ng cøng vµ nhá. Cì tr−ëng thµnh 20 ÷ 25 gam. Ph©n bè : Ph©n bè rÊt réng, tõ B¾c ®Õn Nam vµ tõ vïng n−íc nh¹t ven bê ®Õn biÓn kh¬i. Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn: Giíi h¹n ph¸t triÓn Giíi h¹n sèng * NhiÖt ®é : 20 ÷ 300C. 100C vµ 400C * §é mÆn : 2 ÷ 35 0/00. 0 0/00 vµ 45 0/00 * ChÊt ®¸y : Cã phï sa bao phñ hoÆc lµ bïn, bïn pha c¸t giµu dinh d−ìng. * §é s©u : Tõ 0,5 m ÷ 30 m. Sinh tr−ëng : Sinh tr−ëng nhanh, ®Æc biÖt khi cßn nhá. Thøc ¨n lµ mïn h÷u c¬, x¸c sinh vËt vµ mÇm non mét sè loµi rong vµ c¸c ®éng vËt phï du, ®éng vËt ®¸y. SUMA - Mofi - Danida 44 Download» http://Agriviet.Com
Sinh s¶n : T«m r¶o ®Î quanh n¨m, riªng khu vùc phÝa B¾c kh«ng thÊy t«m thµnh thôc vµo c¸c th¸ng mïa ®«ng th¸ng1 vµ 2. Mïa sinh s¶n ré nhÊt vµo c¸c th¸ng 5 ÷ 6 vµ 8 ÷ 10. Gi¸ trÞ kinh tÕ : T«m r¶o lµ nguån thùc phÈm cã gi¸ trÞ cao, lµ mét trong nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu thñy s¶n. Gi¸ t¹i thÞ tr−êng néi ®Þa khu vùc phÝa B¾c. Mïa hÌ cì 100 con/kg gi¸ : 40.000 ÷ 60.000 ®ång/kg. Mïa ®«ng cì 80 con/kg gi¸ : 120.000 ÷ 180.000 ®ång/kg. T×nh h×nh nu«i : T«m r¶o lµ ®èi t−îng nu«i quan träng ë c¸c ®Çm nu«i Qu¶ng canh. Lµ ®èi t−îng nu«i truyÒn thèng cña ViÖt Nam. HiÖn nay ®· cã quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt gièng t«m r¶o do ViÖn nghiªn cøu H¶i s¶n x©y dùng vµ ®· ®−îc chuyÓn giao c«ng nghÖ cho nh©n d©n c¸c tØnh phÝa B¾c. Nu«i chuyªn canh t«m r¶o b»ng nguån gièng nh©n t¹o hiÖn ch−a cã quy tr×nh c«ng nghÖ nh−ng ®· cã nhiÒu hé n«ng d©n ë H¶i Phßng vµ Qu¶ng Ninh nu«i theo h×nh thøc qu¶ng canh c¶i tiÕn vµ nu«i trong ruéng lóa ®¹t kÕt qu¶. Vô nu«i thÝch hîp lµ Thu - §«ng ë c¸c tØnh phÝa B¾c vµ quanh n¨m ë c¸c tØnh phÝa Nam. Vïng nu«i tèt nhÊt lµ vïng triÒu cöa s«ng Ch©u thæ cã nhiÒu phï sa, ®é mÆn thÊp vµ giµu dinh d−ìng. Cã thÓ nu«i trong c¸c ruéng lóa vïng Duyªn H¶i vµ nu«i ghÐp víi mét sè ®èi t−îng kh¸c. SUMA - Mofi - Danida 45 Download» http://Agriviet.Com
30 - T«m he Ên ®é Tªn gäi: * Khoa häc: Penaeus indicus H. Milne – Edwards, 1837 * TiÕng Anh: Indian white prawn. * TiÕng ViÖt: T«m Ên §é H×nh th¸i: PhÇn gèc mÐp trªn chuû (rostrum) ®Çu h¬i gå, cao h¬n t«m n−¬ng, nh−ng thÊp h¬n t«m he mïa. Gê sau chuû kÐo dµi tíi phÇn cuèi vë ®Çu ngùc. Cì tr−ëng thµnh: 30 ÷ 100 g Ph©n bè: Chñ yÕu ë biÓn phÝa Nam tõ B×nh ThuËn tíi Kiªn Giang. Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn: Giíi h¹n ®Ó ph¸t triÓn Giíi h¹n sèng * NhiÖt ®é: 25 ÷ 30 C 0 * §é mÆn: 10 ÷ 32 0/00 * ChÊt ®¸y: bïn c¸t hoÆc c¸t bïn * §é s©u: 1 ÷ 30 m Sinh tr−ëng: Sinh tr−ëng nhanh, tõ P.12 sau 04 th¸ng nu«i cã thÓ ®¹t kÝch th−íc th−¬ng phÈm 25 ÷ 35 g/ c¸ thÓ. Sinh s¶n: Mïa vô sinh s¶n kÐo dµi, nh−ng tËp trung tõ th¸ng 3 - 7. Gi¸ trÞ kinh tÕ: Th−êng ®¸nh b¾t vµ nu«i lÉn víi T«m He Mïa. Gi¸ trÞ tr−êng n¨m 2001 ®¹t kho¶ng 60.000 ® ÷ 80.000 ®/kg, víi cì t«m 30 ÷ 40 g/c¸ thÓ. T×nh h×nh nu«i: Lµ ®èi t−îng nu«i quan träng trong c¸c ao ®Çm nu«i qu¶ng canh vïng ven biÓn tõ B×nh ThuËn tíi Kiªn Giang. SUMA - Mofi - Danida 46 Download» http://Agriviet.Com
31 - T«m cµng xanh Tªn gäi: * Khoa häc: Macro brachium rosenbergii de Man, 1879. * TiÕng Anh: Giant prawn * TiÕng ViÖt: T«m Cµng Xanh H×nh th¸i: T«m Cµng Xanh tr−ëng thµnh cã mµu xanh, th©n cã khoang ®Ëm khoang lît. MÐp trªn chuû (rostrum) ®Çu cã 12 – 14 gai, mÐp d−íi cã 12 gai. §«i ch©n bß thø hai gäi lµ cµng, ®«i ch©n cµng ë con ®ùc lín h¬n nhiÒu so víi con c¸i. Vá ®èt bông II bao trïm lªn ®èt bông I vµ III. Cì tr−ëng thµnh: * T«m c¸i: 20 ÷ 25 g * T«m ®ùc: 30 ÷ 40 g Ph©n bè: T«m Cµng Xanh ph©n bè chñ yÕu ë Nam Bé, tuy nhiªn trong vµi n¨m nay T«m Cµng Xanh ®· ®−îc di gièng vÒ nu«i ë mét sè tØnh MiÒn Trung vµ MiÒn B¾c, ViÖt Nam. Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn: Giíi h¹n ph¸t triÓn: * NhiÖt ®é: 22 ÷ 320C * §é mÆn: 0 ÷ 15 0/00 * §é pH: 7 ÷ 8,5 * ChÊt ®¸y: bïn. Sinh tr−ëng: Sinh tr−ëng kh¸ nhanh, tõ hËu Êu trïng 15 ngµy tuæi (P.15), sau 5 – 7 th¸ng nu«i cã thÓ ®¹t kÝch th−íc th−¬ng phÈm 20 – 40 g/c¸ thÓ. Sinh s¶n: T«m Cµng Xanh sinh tr−ëng ë vïng n−íc ngät, nh−ng ®Õn mïa sinh s¶n chóng di chuyÓn ra vïng cöa s«ng cã ®é mÆn 8 – 15 0/00 ®Ó ®Î trøng. Trøng ®−îc l−u gi÷ ë ch©n bông, Êu trïng T«m Cµng Xanh chØ cã thÓ biÕn th¸i vµ ph¸t triÓn ë ®iÒu kiÖn n−íc lî cã ®é mÆn 12 – 14 0/00. Trong ®iÒu kiÖn thuËn lîi, sau 30 ngµy Êu trïng biÕn th¸i sang giai ®o¹n hËu Êu trïng. Gi¸ trÞ kinh tÕ: §©y lµ loµi t«m cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu. Gi¸ thÞ tr−êng víi cì t«m 30 – 50g kho¶ng 60.000 ®/kg. T×nh h×nh nu«i: NghÒ nu«i T«m Cµng Xanh b»ng nguån gièng tù nhiªn ®· ®−îc ph¸t triÓn tõ l©u ë §ång b»ng Nam Bé. Míi ®©y ë mét sè ®Þa ph−¬ng phÝa B¾c (H¶i Phßng, Nam §Þnh vµ Ninh B×nh) ®· b−íc ®Çu ph¸t triÓn nu«i ®èi t−îng nµy. VÒ s¶n xuÊt gièng nh©n t¹o, tõ 1980 t¹i H¶i Phßng vµ Vòng Tµu – ViÖn Nghiªn cøu H¶i s¶n vµ ViÖn Nghiªn cøu nu«i trång Thuû s¶n II ®· nghiªn cøu x©y dùng quy tr×nh s¶n xuÊt gièng T«m Cµng Xanh vµ ®Õn nay ®· cã mét sè c¬ SUMA - Mofi - Danida 47 Download» http://Agriviet.Com
së s¶n xuÊt ¸p dông. Tuy nhiªn l−îng t«m gièng ch−a ®¸p øng ®ñ nhu cÇu nu«i. 32 – t«m ch©n tr¾ng Tªn gäi : * Khoa häc : Lipopenaeus Vannamei (Bone, 1931) & Penaeus Vannamei. * TiÕng Anh : White Shrimp. * TiÕng ViÖt : T«m Ch©n Tr¾ng / T«m B¹c Th¸i B×nh D−¬ng / T«m B¹c T©y Ch©u Mü. ¶nh: Vò Toµn s−u tÇm H×nh th¸i vµ cì : D−íi chuû cã 2 – 4 r¨ng c−a, ®«i khi 5 – 6 r¨ng; kh«ng cã gai m¾t vµ gai ®u«i. Gê sau chuû dµi, ®«i khi tíi mÐp sau vá ®Çu ngùc. Gê vµ r·nh bªn chuû ng¾n, chØ ®Õn gai trªn d¹ dµy. Th©n t«m mµu tr¾ng ®ôc. Cì tr−ëng thµnh kho¶ng 230mm. Vïng ph©n bè: Vïng ven bê phÝa §«ng Th¸i B×nh D−¬ng, tõ biÓn B¾c Peru ®Õn Nam Mªhico, vïng biÓn Equado. HiÖn T«m Ch©n Tr¾ng ®· ®−îc di gièng nu«i ë nhiÒu n−íc §«ng ¸ vµ §«ng Nam ¸ nh− Trung Quèc, Th¸i Lan, Philippine, Indonexia, Malayxia vµ ViÖt Nam. §Æc ®iÓm m«i tr−êng sèng: T«m thÝch nghi sèng n¬i ®¸y lµ bïn. Sinh tr−ëng: T«m Ch©n Tr¾ng sinh tr−ëng nhanh, lµ ®èi t−îng nu«i quan träng sau T«m Só. T«m Ch©n Tr¾ng tõ 0,1 gram cã thÓ lín tíi 15 gram trong giai ®o¹n tõ 90 – 120 ngµy, chóng lín nhanh h¬n T«m Só ë tuæi thµnh niªn. Sinh s¶n: L−îng trøng mçi lÇn ®Î phô thuéc vµo cì t«m mÑ. NÕu cì t«m mÑ tõ 30 – 45g, l−îng trøng tõ 100.000 – 250.000, ®−êng kÝnh kho¶ng 0.22mm. Sau khi ®Î kho¶ng 14 giê th× në ra Êu trïng Nauplius. Gi¸ trÞ kinh tÕ : S¶n l−îng T«m Ch©n Tr¾ng n¨m 1998 lµ 191 tÊn, chiÕm 23% tæng s¶n l−îng t«m nu«i thÕ giíi. N¨m 2000 s¶n l−îng gi¶m xuèng chØ cßn 11% tæng s¶n l−îng t«m nu«i. Theo FAO, gi¸ T«m Ch©n Tr¾ng nguyªn liÖu trong n¨m 1999 lµ 5.5 USD/kg, T«m Só: 6.5 USD/kg. T×nh h×nh nu«i: T«m Ch©n Tr¾ng ®−îc nu«i phæ biÕn ë c¸c n−íc Equado, Mehico, Panama. Tõ n¨m 1998, Trung Quèc vµ mét sè n−íc §«ng Nam ¸ nh−: Philippine, Indonexia, Malaysia, Th¸i Lan vµ ViÖt Nam ®· nhËp néi gièng t«m SUMA - Mofi - Danida 48 Download» http://Agriviet.Com
nµy. T«m hïm §Æc ®iÓm chung c¸c loµi thuéc hä t«m hïm gai (Palinuridae) Ph©n bè : T«m hïm ph©n bè ë c¸c tØnh Qu¶ng Ninh ®Õn Ninh ThuËn. Vïng ph©n bè tËp trung lµ vïng biÓn tõ mòi An L−¬ng (Qu¶ng Ng·i) ®Õn mòi Sõng Tr©u (Ninh ThuËn). DiÖn tÝch cã t«m hïm ph©n bè trong vïng nµy cã kho¶ng 30.000 ha... §Æc ®iÓm m«i tr−êng sèng : N¬i t«m hïm sèng th−êng lµ nh÷ng r¹n ®¸ ngÇm, b·i san h«, r¹n ghÒnh ®¸... cã ®é trong cao, ®é mÆn 29 ÷ 340/00. NhiÖt ®é tõ 220C ®Õn 310C. §é s©u 5 ÷ 35 m. T«m cã tËp tÝnh sèng bÇy ®µn trong c¸c hang ®¸, ban ngµy Ýt ho¹t ®éng, ban ®ªm kiÕm måi. Thøc ¨n cña t«m hïm lµ c¸c loµi nhuyÔn thÓ, gi¸p x¸c vµ ®éng vËt thñy sinh. Sinh s¶n : Mïa ®Î cña t«m hïm tËp trung lµ c¸c th¸ng 4 ÷ 5 vµ th¸ng 9. Nh÷ng th¸ng ®Î chÝnh cã loµi tíi trªn 50% c¸ thÓ t«m mang trøng. §Õn mïa ®Î t«m thµnh thôc kÕt thµnh ®µn di c− ra c¸c vïng biÓn s©u 10 ÷ 35m vµ cã ®é mÆn cao 33 ÷ 34 0/00 ®Ó ®Î. Trøng ®−îc gi÷ l¹i ë c¸c ®«i ch©n bông cho ®Õn khi në. Êu trïng Phyllosoma qua 12 lÇn vµ biÕn th¸i thµnh Êu trïng Puerulus. Êu trïng Puerulus qua 4 lÇn lét x¸c míi trë thµnh t«m hïm con. Gi¸ trÞ kinh tÕ : Lµ hä t«m cã kÝch th−íc rÊt lín. Cã loµi träng l−îng trung b×nh tõ 150 gam ÷ 300 gam, nh−ng còng cã loµi ®¹t träng l−îng tíi 9 kg. T«m hïm cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, lµ ®èi t−îng xuÊt khÈu quan träng. T×nh h×nh nu«i : Vïng ph¸t triÓn nu«i t«m hïm lµ Kh¸nh Hßa, Phó Yªn, Ninh ThuËn (MiÒn trung) vµ VÞnh H¹ Long (Qu¶ng Ninh), §¶o C¸t Bµ (H¶i Phßng). T«m hïm ®−îc nu«i trªn c¸c lång bÌ ngoµi biÓn vµ trong vÞnh. S¶n l−îng nu«i chiÕm kho¶ng 1/4 tæng s¶n l−îng t«m hïm ®−îc khai th¸c. SUMA - Mofi - Danida 49 Download» http://Agriviet.Com
33 - T«m hïm b«ng Tªn gäi : * Khoa häc : Panulirus ornatus (Fabricus 1798). * TiÕng Anh : Yellow ringspiny lobster. * TiÕng ViÖt : T«m Hïm B«ng / T«m Hïm Sao. ¶nh: N.Th¹ch H×nh th¸i: PhiÕn gèc r©u I cã 04 gai lín xÕp thµnh h×nh vu«ng, 02 gai tr−íc lín vµ dµi h¬n 02 gai sau. Vá l−ng c¸c ®èt bông l¸ng kh«ng cã r·nh hoÆc vÕt tÝch cña r·nh. Cì tr−ëng thµnh: §©y lµ loµi cã kÝch th−íc lín nhÊt trong hä t«m hïm, cã c¸ thÓ ®¹t tíi 9kg. Tuy nhiªn kÝch th−íc tr−ëng thµnh chØ kho¶ng 0,8 – 1kg. Ph©n bè: Ph©n bè réng ë biÓn ViÖt Nam, nh−ng ®Æc biÖt nhiÒu ë c¸c tØnh miÒn Trung. Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn: Giíi h¹n ph¸t triÓn: * NhiÖt ®é: 20 – 300C * §é mÆn: trªn 30 0/00 * ChÊt ®¸y: c¸t bïn, r¹ng san h«, r¹ng ®¸. * §é s©u: 1 – 30m Sinh tr−ëng: Lín kh¸ nhanh, tõ con gièng 10g sau 01 n¨m nu«i cã thÓ ®¹t 1 kg/c¸ thÓ. Sinh s¶n: Mïa vô sinh s¶n kÐo dµi nh−ng t−¬ng ®èi nhiÒu tõ th¸ng 4 – 10. Gi¸ trÞ kinh tÕ: Lµ loµi t«m hïm cã gi¸ trÞ nhÊt trong xuÊt khÈu. Gi¸ thÞ tr−êng cì ±1 kg/c¸ thÓ th−êng kho¶ng 320.000 ®/kg. SUMA - Mofi - Danida 50 Download» http://Agriviet.Com
34 - T«m hïm §¸ Tªn gäi : * Khoa häc : Panulirus homarus (Linnaeus, 1758) * TiÕng Anh : Scalloped spiny lobster. * TiÕng ViÖt : T«m Hïm §¸ / T«m Hïm Xanh. ¶nh: N.Th¹ch H×nh th¸i: PhiÕn gèc r©u I cã 04 gai lín nhÊt b»ng nhau xÕp thµnh h×nh vu«ng víi 04 gai nhá vµ nhãm l«ng cøng ë gi÷a. MÆt l−ng c¸c ®èt bông II – VI cã 01 r·nh ngang, gê tr−íc c¸c r·nh ngang d¹ng khÝa trßn. Cì tr−ëng thµnh: kho¶ng 500g Ph©n bè: Th−êng sèng ë c¸c vïng ven biÓn vµ ®¶o. Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn: Giíi h¹n ph¸t triÓn: * NhiÖt ®é: 20 – 300C * §é mÆn: trªn 30 0/00 * ChÊt ®¸y: c¸t bïn hoÆc Èn trong hèc ®¸. * §é s©u: Tõ ven bê ®Õn ®é s©u 15m. §Æc ®iÓm sinh tr−ëng: Tõ con gièng 15g, sau 8 th¸ng nu«i cã thÓ ®¹t 150 – 250 g. §Æc ®iÓm sinh s¶n: Mïa vô sinh s¶n kÐo dµi, nh−ng mïa ®Î tËp trung vµo c¸c th¸ng 4 – 8. Gi¸ trÞ kinh tÕ: Lµ mét trong c¸c loµi t«m cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao. Gi¸ thÞ tr−êng th−êng biÕn ®éng tõ cì 300 – 500 g/c¸ thÓ, kho¶ng d−íi 300.000 ®/kg. T×nh h×nh nu«i: Do tèc ®é sinh tr−ëng chËm nªn Ýt nu«i riªng, th−êng nu«i ghÐp víi t«m SUMA - Mofi - Danida 51 Download» http://Agriviet.Com
Hïm B«ng. HiÖn t¹i ë Kh¸nh Hoµ lµ tØnh cã vïng nu«i tËp trung lín nhÊt trong c¶ n−íc. 35 - T«m hïm §á Tªn gäi : * Khoa häc : Panulirus longipes (A.Milne Edwards, 1868). * TiÕng Anh : Purplish brown spiny lobster. * TiÕng ViÖt : T«m Hïm §á / T«m Hïm GÊm. ¶nh: N.Th¹ch H×nh th¸i: PhiÕn gèc r©u I cã 02 gai lín ë phÝa tr−íc vµ 02 hµng gai nhá ë phÝa sau. MÆt l−ng c¸c ®èt bông II – VI cã 01 r·nh ngang liªn tôc, râ rµng. Cì tr−ëng thµnh: Kho¶ng 150 – 500g. Ph©n bè: Th−êng sèng quanh c¸c ®¶o ven biÓn miÒn Trung. Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn: Giíi h¹n ph¸t triÓn: * NhiÖt ®é: 24 – 300C * §é mÆn: trªn 30 0/00 * ChÊt ®¸y: c¸c r¹ng ®¸, r¹ng san h«. * §é s©u: 1 – 25m. Sinh s¶n: Mïa sinh s¶n kÐo dµi, nh−ng th−êng ®Î nhiÒu vµo c¸c th¸ng 3 – 10. Gi¸ trÞ kinh tÕ: §©y còng lµ loµi t«m cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu, tuy nhiªn s¶n l−îng kh«ng nhiÒu. Gi¸ thÞ tr−êng cì 150 – 300 g/c¸ thÓ th−êng kho¶ng 200.000®/kg. T×nh h×nh nu«i: Nu«i chung víi c¸c lo¹i t«m hïm kh¸c, nh−ng lín chËm. SUMA - Mofi - Danida 52 Download» http://Agriviet.Com
36 - T«m hïm sái Tªn gäi : * Khoa häc : Panulirus stimpsoni Holthuis, 1963 * TiÕng Anh : Chinese spiny lobster. * TiÕng ViÖt : T«m Hïm Sái/T«m Hïm Mèc. ¶nh: N.Th¹ch H×nh th¸i: PhiÕn gèc r©u I cã 04 gai lín xÕp thµnh h×nh vu«ng, 02 gai tr−íc lín h¬n 02 gai sau. Vá ®Çu ngùc cã nhiÒu gai lín nhá vµ l«ng t¬ ng¾n. MÆt sau c¸c ®èt bông kh«ng cã r·nh ngang nh−ng ë c¸c ®èt bông II – IV cã vÕt tÝch cña r·nh ngang vµ trªn ®ã phñ nhiÒu l«ng t¬ ng¾n hoÆc t¹o thµnh nh÷ng lç nhá. Cì tr−ëng thµnh: 100 – 250g Ph©n bè: Sèng phæ biÕn ë vïng ven biÓn miÒn Trung. Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn: Giíi h¹n ph¸t triÓn: * NhiÖt ®é: 20 – 300C * §é mÆn: 25 – 340/00 * ChÊt ®¸y: R¹ng ®¸, bê ®¸ cã hang hèc tró Èn. * §é s©u: tõ 5 – 20m Tõ con gièng 10g, sau 8 th¸ng nu«i cã thÓ ®¹t 100 - 150g. Sinh s¶n: Mïa vô sinh s¶n kÐo dµi nh−ng mïa ®Î ré tõ th¸ng 4 – 6. Gi¸ trÞ kinh tÕ: Lµ mét trong nh÷ng loµi t«m cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu cao. Gi¸ thÞ tr−êng biÕn ®éng, cì 100 – 250 g/c¸ thÓ kho¶ng 250.000 ®/kg. T×nh h×nh nu«i: Do lín chËm nªn Ýt nu«i riªng, th−êng nu«i ghÐp víi T«m Hïm B«ng. Kh¸nh Hoµ lµ tØnh cã vïng nu«i T«m Hïm lín nhÊt trong c¶ n−íc. SUMA - Mofi - Danida 53 Download» http://Agriviet.Com
37 - Cua biÓn Tªn gäi : * Khoa häc : Scylla paramamosain Estampado, 1949. * TiÕng Anh : Mud Crab. * TiÕng ViÖt : Cua BiÓn, Cua Bïn. ¶nh: V.Toµn H×nh th¸i: MÐp bªn tr−íc vá cã 09 r¨ng, ®Ønh nhän, gèc to. C¸c r¨ng lín dÇn ®Õn r¨ng cuèi. Tr¸n cã 04 r¨ng (kh«ng kÓ r¨ng hèc m¾t), ®Ønh nhän h−íng vÒ phÝa hèc m¾t. ChiÒu réng mai : Cua c¸i : 90 ÷ 140 mm. Cua ®ùc : 100 ÷ 170 mm. Khèi l−îng c¸ thÓ: Cua c¸i : 200 ÷ 600 mm. Cua ®ùc : 200 ÷ 800 mm. Ph©n bè : Cua ph©n bè rÊt réng ë ViÖt Nam. §Æc biÖt vïng triÒu cöa s«ng Ch©u thæ S«ng Cöu Long ë phÝa Nam vµ S«ng Hång ë phÝa B¾c, n¬i cã rõng ngËp mÆn. Giíi h¹n m«i tr−êng sèng vµ ph¸t triÓn : Giíi h¹n ph¸t triÓn: * NhiÖt ®é : 200C ÷ 300C. * §é mÆn : 20/00 - 35 0/00 * ChÊt ®¸y : Bïn, bïn pha sÐt, hoÆc c¸t bïn, ®Æc biÖt nh÷ng vïng b·i triÒu cã phï sa bao phñ. Cua ®µo lç (hang) vµ sèng trong c¸c hang ®ã. Sinh tr−ëng : Cua sinh tr−ëng rÊt nhanh sau mçi lÇn lét vá. Trong ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng trong ao, cua c¸i cã chiÒu dµi 8cm khèi l−îng 100 gam, sau mét lÇn lét vá cã thÓ ®¹t cì chiÒu dµi 12 ÷ 13cm khèi l−îng 180 ÷ 200 gam (t¨ng gÇn gÊp 2 lÇn vÒ khèi l−îng). Cua lµ loµi ¨n t¹p, nh÷ng thøc ¨n −a thÝch nhÊt lµ thÞt t−¬i cña c¸c loµi nhuyÔn thÓ, c¸ t¹p... SUMA - Mofi - Danida 54 Download» http://Agriviet.Com