Đào tạo từ xa: thách thức ở thế kỷ 21

TRAO ĐỔI HỌC THUẬT VÀ THÔNG TIN KHOA HỌC<br /> <br /> 82<br /> <br /> ĐÀO TẠO TỪ XA: THÁCH THỨC Ở THẾ KỶ 21<br /> Ngày nhận bài: 02/12/2014<br /> Ngày nhận lại: 10/12/2014<br /> Ngày duyệt đăng: 15/12/2014<br /> <br /> Lê Thị Thanh Thu1<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> <br /> Bài viết giới thiệu quá trình phát triển của đào tạo từ xa. Từ khi xuất hiện đến nay hơn 2<br /> thế kỷ, đào tạo từ xa đã khẳng định vai trò thiết yếu của mình trong việc xây dựng xã hội học tập<br /> và phát triển không ngừng bằng cách kết hợp với những triết lý và nguyên tắc đào tạo mới để tạo<br /> nên diện mạo mới: đào tạo từ xa, đào tạo mở, đào tạo mở và từ xa, đào tạo mở và mềm dẽo.<br /> Ngoài ra, thách thức đối với đào tạo từ xa trong thời gian tới xuất phát từ thay đổi ở đặc điểm<br /> người học, yêu cầu mới từ bối cảnh tổ chức đào tạo từ xa cũng như việc nhu cầu đào tạo mềm<br /> dẽo cũng được tập trung phân tích. Tổ chức đào tạo từ xa đã và đang thay đổi một cách mềm<br /> dẽo hơn với các mô hình truyền tải thông tin khác nhau để đáp ứng nhu cầu học tập đa dạng và<br /> để tiếp tục khẳng định mình trong thế kỷ 21.<br /> Từ khóa: Đào tạo từ xa, đào tạo mở, đào tạo mở và từ xa, đào tạo mềm dẽo.<br /> ASBTRACT<br /> This article reviewed the evolution process of distance education. Since its existence two<br /> centuries ago, distance education has contributed potentially to the development of learning<br /> society and continuously developed in the way of combining the emerging philosophy and<br /> learning principles to operate in new forms: distance education, open learning, open and<br /> distance learning and open and flexible learning. The challenges to the distance education<br /> originating from the changes in student profiles, changes in information transferred technology<br /> trends and more demand of flexible learning are also discussed. Distance education has<br /> changed dramatically in the 21st century to meet the fast changing demand and to secure their<br /> status and impact.<br /> Keywords: Distance education, open learning, open and distance learning, flexible<br /> learning.<br /> 1. Đặt vấn đề1<br /> Đào tạo từ xa (ĐTTX) là một quá trình<br /> đào tạo tưởng như là có sự cách biệt giữa<br /> người dạy và người học về mặt thời gian và<br /> không gian học qua học liệu như: giáo trình,<br /> băng hình, băng tiếng, mạng internet, …dưới<br /> sự tổ chức, trợ giúp của nhà trường (Quyết<br /> định số 40/2003/QĐ-BGD&ĐT).<br /> Đào tạo mở là một khái niệm triết lý tìm<br /> kiếm cách loại bỏ rào cản người học được học<br /> tập và thành công trong học tập suốt đời. Nó<br /> gồm 2 tính chất: (1) Tiếp nhận mở: Người học<br /> viên có thể ghi danh học chương trình mà họ<br /> 1<br /> <br /> TS, Trường Đại học Mở TP.HCM. Email:thu.ltt@ou.edu.vn<br /> <br /> muốn bất kỳ lúc nào, tại bất kỳ địa điểm nào<br /> và học nhanh chậm tùy thích; (2) Chọn lựa<br /> chương trình mở: Khi học, người học có thể<br /> chọn học những gì mình thấy cần thiết và phù<br /> hợp (Lewis, 1995). Khái niệm này bắt đầu phổ<br /> biến từ những năm 1960 và được hiện thực<br /> hóa bằng sự thành lập Đại học Mở Anh Quốc<br /> (Tait, 2008). Tiếp nối Đại học Mở Anh Quốc,<br /> các đại học mở khác trên thế giới được thành<br /> lập đều theo đuổi cùng nguyên tắc đào tạo mở.<br /> Theo trào lưu này, phần lớn các cơ sở ĐTTX<br /> thành lập sau đó chấp nhận khái niệm đào tạo<br /> mở và tổ chức thực hiện theo nguyên tắc của<br /> đào tạo mở và đào tạo mở trở nên kết chặt với<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP.HCM – SỐ 1 (40) 2015<br /> <br /> ĐTTX và có thể xem như đồng nghĩa. Từ đó<br /> đào tạo mở và từ xa xuất hiện (ODL) (Evans,<br /> 1995). Các hình thức đào tạo mở xuất hiện<br /> thường trực tiếp hay gián tiếp áp dụng phương<br /> pháp đào tạo từ xa. Ngoài ra, vì tính chất của<br /> đào tạo mở phù hợp với nhu cầu học tập suốt<br /> đời của mọi người nên thông thường đào tạo<br /> mở cũng nối kết mật thiết với giáo dục suốt<br /> đời hay giáo dục thường xuyên.<br /> Đào tạo mở và từ xa (trong bài này sử<br /> dụng thay thế thuật ngữ ĐTTX) tạo nên những<br /> hình thức giảng dạy và học tập mới, đặc biệt<br /> với sự phát triển của CNTT, như đào tạo trực<br /> tuyến (online learning) và đào tạo qua thiết bị<br /> di động (mobile learning). Nhìn chung, ĐTTX<br /> có thể được xem như là một phương pháp<br /> thích hợp cho việc theo đuổi các mục tiêu giáo<br /> dục khác nhau, từ học tập chương trình cử<br /> nhân đến việc nâng cao kỹ năng nghề nghiệp<br /> chuyên môn, bổ sung kiến thức, thỏa mãn sở<br /> thích và nhu cầu tự học và tự chủ trong kế<br /> hoạch học tập cá nhân, góp phần nâng cao dân<br /> trí, phát triển nguồn nhân lực, đáp ứng quyền<br /> được học tập của mỗi người dân. Tại các quốc<br /> gia đang phát triển, nơi người dân sống trong<br /> tình trạng kinh tế hạn hẹp và sự cô lập ở vùng<br /> nông thôn, GDTX được xem như là phương<br /> tiện cung cấp cơ hội thứ hai cho những người<br /> không thể theo học tập trung trong hệ thống<br /> giáo dục truyền thống mặt giáp mặt, giảm<br /> thiểu các rào cản về thời gian, địa điểm, hoàn<br /> cảnh kinh tế, tuổi tác và trình độ ban đầu<br /> (Belawati, 2010).<br /> Ở nước ta, hệ thống giáo dục quốc dân<br /> gồm giáo dục chính quy và thường xuyên.<br /> Giáo dục thường xuyên bao gồm hình thức<br /> giáo dục từ xa và vừa làm vừa học. Từ những<br /> năm 1960, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội<br /> và Đại học Bách khoa Hà nội đã tổ chức<br /> những khóa học hàm thụ góp phần đào tạo<br /> nguồn nhân lực ngay tại địa phương, cơ quan<br /> trong thời kỳ chiến tranh. Đến nay ĐTTX đã<br /> có những bước phát triển đáng kể: ngày càng<br /> có nhiều người tham gia học từ xa và ngày<br /> càng có nhiều cơ sở đào tạo ĐTTX, chủ yếu<br /> tập trung vào đào tạo và cấp bằng cử nhân. Cả<br /> nước hiện có 21 trường đại học tổ chức ĐTTX<br /> với ước tính khoảng 161.000 sinh viên đang<br /> theo học 97 ngành đào tạo.<br /> <br /> 83<br /> <br /> 2. Các thế hệ ĐTTX<br /> Cho đến nay, có thể tổng kết được 4 giai<br /> đoạn ĐTTX (Unesco, 2002). Mỗi giai đoạn có<br /> hình thức tổ chức riêng xuất phát từ phương<br /> tiện hay môi trường truyền tải kiến thức phổ<br /> biến vào thời điểm đó. Thế hệ đầu tiên của<br /> ĐTTX xuất hiện khoảng 2 thế kỷ trước<br /> (Moore, Dickson-Deane & Galyen (2011)), là<br /> đào tạo hàm thụ, vẫn còn được sử dụng rộng<br /> rãi đến ngày nay đặc biệt tại các nước đang<br /> phát triển. Đào tạo hàm thụ dựa vào tài liệu in<br /> ấn kèm theo băng hình, băng tiếng và liên lạc<br /> qua bưu điện và điện thoại. Thế hệ thứ hai sử<br /> dụng hệ thống truyền thanh và truyền hình<br /> trong đào tạo. Bài giảng trong lớp được ghi<br /> hình hay thu âm lại rồi truyền đến cho người<br /> học hay truyền trực tiếp. Hình thức này vẫn<br /> được áp dụng hiện nay và được kết hợp với<br /> internet để gia tăng tương tác giữa thầy và<br /> người học (Hannay & Newvine, 2006). Một số<br /> trường cung cấp thêm hỗ trợ học tập tại lớp.<br /> Thế hệ thứ ba sử dụng hệ thống đa<br /> phương tiện bao gồm tài liệu in ấn, băng hình,<br /> băng tiếng và bài giảng trên mạng. Việc cung<br /> cấp thêm hỗ trợ học tập tại lớp vẫn được thực<br /> hiện. Các chương trình đào tạo thường được<br /> chuẩn bị thông qua nhóm chuyên gia (giảng<br /> viên, kỹ thuật viên,…) để truyền đến cho các<br /> nhóm người học có số lượng lớn. Thế hệ thứ<br /> tư dựa vào internet, hiện ngày càng được áp<br /> dụng rộng rãi trên thế giới. Bài giảng đa<br /> phương tiện (tài liệu, băng hình, băng tiếng và<br /> bài giảng) được số hóa và được truyền đến<br /> từng cá nhân qua máy tính, cùng với việc tiếp<br /> cận cơ sở dữ liệu, thư viện điện tử giúp thực<br /> hiện được việc tương tác giữa thầy - trò, trò trò, cá nhân - cá nhân, cá nhân - tập thể và tập<br /> thể - tập thể, có sự tương tác theo thời gian<br /> thực hay không theo thời gian thực. Chính vì<br /> thế khái niệm ĐTTX cũng thay đổi theo thời<br /> gian. Từ định nghĩa của Honeyman & Mller<br /> (1993) ĐTTX là quá trình đào tạo trong đó<br /> phần lớn hoặc toàn bộ quá trình đào tạo có sự<br /> tách biệt giữa người dạy và người học. Đến<br /> nay ĐTTX theo Keegan (1999) là quá trình<br /> đào tạo tưởng như là có sự cách biệt giữa<br /> người dạy và người học về thời gian và không<br /> gian mà thôi vì với sự hỗ trợ của công nghệ, sự<br /> <br /> 84<br /> <br /> TRAO ĐỔI HỌC THUẬT VÀ THÔNG TIN KHOA HỌC<br /> <br /> cách biệt giữa người dạy và người học đang<br /> thu hẹp dần.<br /> 3. Lợi ích từ ĐTTX<br /> Lợi ích của ĐTTX ngày càng được xác<br /> lập rõ rệt điển hình qua 4 điểm nổi bật sau: Thứ<br /> nhất, ĐTTX thúc đẩy sự cởi mở của nền giáo<br /> dục quốc dân, tạo cơ hội cho các đối tượng gặp<br /> khó khăn về thời gian, địa điểm, hoàn cảnh<br /> kinh tế, tuổi tác, trình độ tiếp cận tri thức. Hình<br /> thức đào tạo mềm dẽo, linh hoạt này tạo điều<br /> kiện cho việc học tập suốt đời và giáo dục cho<br /> mọi người, góp phần thúc đẩy sự phát triển<br /> kinh tế-xã hội của đất nước. Ngoài ra, ĐTTX<br /> cũng tác động một cách sâu xa đến tất cả các<br /> hệ thống giáo dục và đóng vai trò quyết định<br /> trong việc tạo nên xã hội tri thức toàn cầu<br /> (Unesco, 2002). Thứ hai, ĐTTX nuôi dưỡng và<br /> phát triển việc học tập suốt đời của cá nhân<br /> nhằm hoàn thiện nhân cách, mở rộng hiểu biết,<br /> nâng cao trình độ học vấn, chuyên môn, nghiệp<br /> vụ để cải thiện chất lượng cuộc sống, tìm việc<br /> làm, tự tạo việc làm và thích nghi với đời sống<br /> xã hội (Luật Giáo dục, 2005).<br /> Thứ ba, ĐTTX giúp sinh viên tiết kiệm<br /> thời gian vì họ không cần phải di chuyển đến<br /> trường. Sinh viên có học theo thời gian biểu tự<br /> chọn phù hợp với hoàn cảnh của họ. Ngoài ra<br /> với việc kiến thức và thông tin thay đổi nhanh<br /> chóng, các nhà chuyên môn có thể luôn cập<br /> nhật với kiến thức mới mà không cần phải di<br /> chuyển xa đến nơi cung cấp các khóa bồi<br /> dưỡng chuyên môn. Thứ tư, ĐTTX giúp tiết<br /> kiệm chi phí. Chi phí giảng dạy cũng có thể<br /> được tiết kiệm vì các cơ sở học khác nhau có<br /> thể có cùng một giảng viên và với những môn<br /> học trên mạng giảng viên có thể giảng dạy cho<br /> nhiều người hơn (Wheatkey & Greer, 1995).<br /> 4. Rào cản đối với ĐTTX<br /> Tuy nhiên ĐTTX cũng có những vấn đề,<br /> đặc biệt trong bối cảnh nước ta.Vấn đề thứ<br /> nhất là chất lượng chưa ổn định của ĐTTX.<br /> Thái độ của người quản lý xem ĐTTX như<br /> loại hình đào tạo hạng hai và giảng viên cho<br /> rằng chất lượng lớp dạy từ xa chỉ thường thấp<br /> hơn hoặc bằng chất lượng của lớp học truyền<br /> thống, nên họ không cố gắng để điều chỉnh,<br /> cải tiến CTĐT hay bài giảng cho phù hợp với<br /> giảng dạy từ xa và chấp nhận sự dễ dãi trong<br /> <br /> đào tạo (Valentine, 2002). Hiện tại, ngoài việc<br /> các đại học danh tiếng truyền thống còn có cả<br /> đại học quốc tế tham gia cung cấp các chương<br /> trình ĐTTX. Sự cạnh tranh gay gắt giữa<br /> trường tổ chức ĐTTX có thể khiến các trường<br /> chấp nhận sự dễ dãi để thu hút sinh viên, ảnh<br /> hưởng đến chất lượng ĐTTX về lâu dài (Lê,<br /> 2014). Ngoài ra, tài liệu học tập biên soạn<br /> riêng cho người học từ xa còn rất thiếu. Tất cả<br /> những điều này làm cho xã hội chưa đánh giá<br /> cao bằng cấp từ xa. Nó được xem như là một<br /> hình thức đào tạo dễ dãi, không yêu cầu cao ở<br /> người học, kiểm tra nhẹ nhàng và tỷ lệ tốt<br /> nghiệp cao (Lâm, 2009).<br /> Vấn đề thứ hai liên quan đến người học.<br /> Không phải tất cả sinh viên đều phù hợp với<br /> loại hình học tập này.Theo Hannay và<br /> Newvine (2006) khi học từ xa sinh viên có thể<br /> tiếp nhận khó khăn kiến thức liên quan đến kỹ<br /> thuật, khoa học hay định lượng. Ngoài ra,<br /> Threkeld và Brzoska, (Valentine, 2002 trích)<br /> cho rằng người học từ xa thành công cần có<br /> một số tính cách như khả năng chấp nhận sự<br /> mơ hồ, khả năng tự chủ trong học tập và mềm<br /> dẽo, linh hoạt. So với sinh viên chính quy, học<br /> từ xa đòi hỏi người học phải tập trung hơn,<br /> quản lý thời gian tốt hơn, biết sử dụng công<br /> nghệ, có khả năng làm việc độc lập và làm<br /> việc nhóm. Môi trường học tập độc lập có thể<br /> làm người học thiếu tập trung và ngại học.<br /> Trạng thái đơn độc này cũng làm cho người<br /> học dần trở nên thiếu năng động, thiếu tự tin<br /> và suy giảm động lực học tập (Tạ, 2009).<br /> Tóm lại, người học từ xa gặp nhiều khó<br /> khăn trong việc nắm bắt kiến thức mới hơn so<br /> với người học chính quy, và vì thế khả năng<br /> thành công, hoàn tất chương trình học của họ<br /> không cao bằng. Tỷ lệ bỏ học của sinh viên từ<br /> xa hiện ước tính khoảng 30-50%, gấp đôi tỷ lệ<br /> bỏ học của sinh viên chính quy. Riêng tỷ lệ bỏ<br /> học từ xa ở Châu Á có thể lên tới 50%-60%<br /> (Latifah, Sumalee & Ramli, 2009).<br /> 4.1. Thách thức đối với tổ chức ĐTTX<br /> ở thế kỷ 21<br /> Thách thức đối với tổ chức ĐTTX trong<br /> thế kỷ 21 chủ yếu ở 3 lĩnh vực xuất phát từ<br /> việc thay đổi đối tượng học từ xa, thay đổi<br /> trong bối cảnh tổ chức đào tạo và sự ra đời của<br /> <br /> TẠP CHÍ KHOA HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ TP.HCM – SỐ 1 (40) 2015<br /> <br /> hình thức đào tạo mới, mềm dẽo hơn.<br /> 4.2. Thách thức: Thay đổi ở đặc điểm<br /> người học từ xa<br /> Đặc điểm người học từ xa đã thay đổi so<br /> với những đặc điểm điển hình của người học<br /> các thập niên trước như lớn tuổi, đang đi làm,<br /> ở xa cơ sở đào tạo, chịu nhiều thiệt thòi trong<br /> cơ hội tiếp cận giáo dục, … (Wallace, 2007).<br /> Người học từ xa ngày nay thích những khóa<br /> học ngắn và chia thành các module kết nối<br /> nhỏ. Ngày càng nhiều người học cư trú tại<br /> thành phố lớn, học toàn thời gian, trẻ hơn, học<br /> nhiều môn hơn/học kỳ, … Họ là những người<br /> giải quyết vấn đề một cách thực tế. Họ có mục<br /> tiêu học tập rõ ràng, biết rõ vì sao phải học<br /> kiến thức cụ thể nào đó, chỉ học những gì liên<br /> quan, mong muốn được phát triển nghề<br /> nghiệp, và làm việc tốt hơn. Họ vẫn bị hạn chế<br /> về thời gian và tiền bạc. Họ cảm thấy không an<br /> tâm có thể hoàn thành học tập từ xa, và luôn<br /> tìm đến cách giảng dạy phù hợp với phong<br /> cách học của họ, có đủ tương tác với giảng<br /> viên, có hệ thống hỗ trợ học tập và hướng dẫn<br /> kỹ thuật (Howell, Williams & Lindsay, 2003).<br /> 4.3. Thách thức: Thay đổi trong bối<br /> cảnh tổ chức ĐTTX<br /> Bối cảnh giáo dục thế kỷ 21 thay đổi rất<br /> nhanh do sự phát triển vũ bảo của công nghệ<br /> và nhu cầu xã hội đòi hỏi các cơ sở ĐTTX đáp<br /> ứng một cách hiệu quả để tiếp tục phát triển.<br /> Ngày càng nhiều đại học tổ chức các môn học,<br /> cấp học, thông qua hình thức ĐTTX vì sinh<br /> viên học từ xa ngày nay bao gồm cả sinh viên<br /> học theo hệ đào tạo không chính quy truyền<br /> thống và số lượng ngày càng lớn số sinh viên<br /> trẻ, học chính quy vì các khóa học có sự hỗ trợ<br /> của kỹ thuật số cung cấp cho sinh viên ở lớp<br /> học truyền thống nhiều cơ hội tự học hơn<br /> (Anderson, 2001).<br /> Trong bối cảnh internet hiện trở thành<br /> thống lãnh trong các phương tiện/môi trường<br /> giảng dạy, tổ chức ĐTTX đã và đang dịch<br /> chuyển sự tập trung chủ yếu vào kỹ thuật dựa<br /> và hệ thống mạng và truyền tải dựa vào<br /> internet. Nhu cầu về hệ thống quản lý môn học<br /> hiệu quả và dịch vụ mạng ngày càng tăng do<br /> sự phát triển của đào tạo online. Ngoài ra, yêu<br /> cầu về triển khai chiến lượt học tập và giảng<br /> <br /> 85<br /> <br /> dạy khai thác năng lực của công nghệ cũng<br /> ngày càng tăng (Howell, Williams & Lindsay,<br /> 2003). Sự phát triển nhanh về công nghệ hứa<br /> hẹn tạo ra cơ hội ứng dụng làm cho việc giảng<br /> dạy hiệu quả hơn và việc nghiên cứu để khai<br /> thác hiệu quả các công nghệ mới đã trở nên<br /> bức thiết.<br /> 4.4. Thách thức: Đào tạo mềm dẽo<br /> Với sự thay đổi nhanh chóng trong đặc<br /> điểm người học, công nghệ phục vụ đào tạo,<br /> và sự thay đổi nhanh của nhu cầu xã hội thì<br /> đào tạo mềm dẽo có thể đáp ứng nhu cầu<br /> người học hiện nay hơn đào tạo mở. Đào tạo<br /> mềm dẽo cung cấp cho người học sự chọn lựa<br /> 5 lĩnh vực sau trong quá trình học (Tucker &<br /> Morris, 2011): (1) mềm dẽo về nội dung; (2)<br /> mềm dẽo về điều kiện đầu vào; (3) mềm dẽo<br /> về phương pháp giảng dạy; (4) mềm dẽo về tài<br /> liệu học tập và (5) mềm dẽo về phương tiện<br /> truyền tải kiến thức.<br /> Đào tạo mở và đào tạo mềm dẽo đều tập<br /> trung vào thỏa mãn sự chọn lựa của người học,<br /> áp dụng phương pháp giảng dạy lấy người học<br /> làm trung tâm, và loại bỏ các rào cản tiếp cận<br /> học tập để đáp ứng nhu cầu học tập của người<br /> học. Các đại học mở tổ chức đào tạo với một<br /> số đặc điểm mềm dẽo nhất định mà thôi và các<br /> trường cung cấp đào tạo mềm dẽo chưa hẳn đã<br /> có tính chất mở ở đầu vào.<br /> 5. Cơ hội đối với tổ chức ĐTTX ở thế<br /> kỷ 21<br /> Mục tiêu hàng đầu của các loại hình đào<br /> tạo trong tương lai cũng là cung cấp cho người<br /> học nhiều lựa chọn và nhiều sự kiểm soát hơn<br /> trong kế hoạch, phương pháp và thời gian học.<br /> Trong bối cảnh hiện nay trên thế giới và cả<br /> nước ta, các chính phủ đều cam kết phát triển<br /> xã hội học tập thì tính chất mở và mềm dẽo<br /> thường xuyên được nhấn mạnh vì những đặc<br /> điểm ưu việt của nó. Những tính chất này<br /> thường đi chung với nhau và có thể dùng thay<br /> thế cho nhau và còn được gọi là học tập mở và<br /> mềm dẽo (OFL). Những tính chất này là đặc<br /> trưng cho khuynh hướng giáo dục mới vì nó<br /> được chấp nhận rộng rãi như là hình thức đào<br /> tạo hiệu quả cao. Một trong những ví dụ điển<br /> hình của loại hình học tập này là sự xuất hiện<br /> của MOOC (khóa học trực tuyến, mở, dành<br /> <br /> 86<br /> <br /> TRAO ĐỔI HỌC THUẬT VÀ THÔNG TIN KHOA HỌC<br /> <br /> cho mọi người). Việc xuất hiện của các khóa<br /> học trực tuyến, mở, dành cho mọi người càng<br /> thúc đẩy sự phát triển nhanh và sâu sắc hơn<br /> cũng như làm gia tăng số lượng các trường<br /> truyền thống tham gia tích cực và đào tạo mở.<br /> Các trường truyền thống hiện cũng chú trọng<br /> phát triển chương trình của mình dành cho loại<br /> hình sinh viên không truyền thống, đặc biệt là<br /> những chương trình giáo dục thường xuyên,<br /> với các phương pháp mềm dẽo, đáp ứng yêu<br /> cầu của người học muốn được mềm dẽo hơn<br /> về thời gian, nơi học tập và hình thức học tập.<br /> Khuynh hướng đào tạo trong tương lai là<br /> các đại học mở ngày càng tiến gần hơn đến<br /> đào tạo mềm dẽo và các đại học truyền thống<br /> (chính quy) cũng vậy để tăng dịch vụ giáo dục<br /> và ảnh hưởng. Các đại học mở và đại học<br /> truyền thống hiện đều mở rộng và tăng cường<br /> sự mềm dẽo trong cách truyền tải kiến thức<br /> của mình. Họ có khuynh hướng ngày càng<br /> mềm dẽo trong việc tổ chức đào tạo cho số<br /> sinh viên ngày càng lớn và đa dạng, ứng dụng<br /> công nghệ trong giáo dục, để có được sự linh<br /> hoạt trong đào tạo và giảm chi phí (Panto &<br /> Comas-Quin, 2013). Ranh giới giữa đào tạo<br /> mở và truyền thống ngày càng mờ đi và cả 2<br /> loại hình đào tạo này cũng phải đối mặt với<br /> những thách thức mới từ khuynh hướng này<br /> (Li & Lam, 2014).<br /> 6. Khuynh hướng đào tạo trong tương<br /> lai: (Blended learning) Học tập hỗn hợp<br /> Học tập hỗn hợp là hình thức kết hợp<br /> giảng dạy trực tiếp và trực tuyến/qua máy tính,<br /> thiết bị di động (Graham, 2004). Một cách bao<br /> quát hơn, học tập hỗn hợp cơ bản là sự kết hợp<br /> của nhiều hình thức học trong một môn học<br /> (Li & Cheung, 2013). Hoc tập mở và mềm dẽo<br /> đã được dùng để tăng hiệu quả đào tạo cho các<br /> phương pháp hiện hành hay truyền thống<br /> thông qua các hình thức truyền tải hỗn hợp<br /> (Peter & Deimann, 2013). Với ý định tận dụng<br /> <br /> những ưu điểm của hình thức học tập truyền<br /> thống và trực tuyến, học tập hỗn hợp bao gồm<br /> giảng dạy tại lớp và giảng dạy qua mạng thông<br /> qua việc kết hợp sự mềm dẽo của E-learning<br /> và môi trường học tập truyền thống. Học tập<br /> hỗn hợp tập trung cung cấp cho người học<br /> nhiều chọn lựa về cách học tập và phát triển<br /> tính mềm dẽo để có thể đáp ứng đa dạng người<br /> học. Học tập hỗn hợp cung cấp nhiều cơ hội<br /> tương tác giữa thầy và người học hơn, tăng sự<br /> gắn kết của người học vào quá trình học, tăng<br /> sự mềm dẽo trong môi trường dạy và học, và<br /> cơ hội tiếp tục học để phát triển.Với sự phát<br /> triển của kỹ thuật thông tin liên lạc, các trường<br /> sẽ có khả năng tạo nên nhiều mô hình học tập<br /> hỗn hợp hướng đến tăng hiệu quả học tập<br /> nhiều hơn cho người học (Tham & Tham,<br /> 2011).<br /> Các mô hình dạy và học dựa vào nguyên<br /> tắc này đang phát triển mạnh, nổi bật là mô<br /> hình học tập linh hoạt (flipped classroom) hiện<br /> được thực hiện thông qua nhiều môi trường<br /> học đa dạng, nhưng chủ yếu bao gồm: (1) hoạt<br /> động tương tác học tập tại lớp và (2) các bài<br /> tập trên máy tính được cá nhân hóa ngoài lớp<br /> học (Bishop & Verleger, 2013) hay bài giảng,<br /> bài tập được ghi hình và truyền qua internet<br /> hay thiết bị di động (SV xem trước khi học và<br /> cũng cố bài sau khi học tại lớp), … (Educause,<br /> 2012).Việc thiết kế các loại môi trường học<br /> khác nhau tùy thuộc vào mục tiêu, đối tượng<br /> học, khả năng tiếp cận (tại lớp hay qua mạng<br /> hay cả hai) và nội dung cần truyền tải.<br /> Nhìn chung, các cơ sở tổ chức đào tạo từ<br /> xa ý thức được những thách thức trong giai<br /> đoạn mới và họ đã và đang thay đổi hình thức<br /> tổ chức đào tạo một cách mềm dẽo hơn thông<br /> qua các mô hình học tập hỗn hợp, linh hoạt để<br /> đáp ứng nhu cần học tập đa dạng đến từng cá<br /> nhân và để tiếp tục tồn tại, phát triển và khẳng<br /> định mình trong thế kỷ 21.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> Anderson, T. (2001). The hidden curriculum in distance education: An update overview. Change,<br /> 33(6), 28-35.<br /> Belawati, T (2010). Conceptual origins. In T. Belawati & J. Baggaley, Policy and Practice in<br /> Asian Distance Education. New Delhi: Sage, 3-11.<br /> <br />