Đề cương ôn tập HK 2 môn Sinh học lớp 8 năm 2017-2018 - THCS Lê Quang Cường

TRƯỜNG THCS LÊ QUANG CƯỜNG<br /> <br /> GỢI Ý ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ 2 SINH 8 NĂM HỌC 2017 – 2018<br /> Câu 1. - Khi nghiên cứu về chức năng của tủy sống trên một con ếch tủy, một bạn học sinh vô<br /> tình đã làm đứt một số rễ tủy, bằng cách nào em có thể phát hiện được rễ nào còn, rễ nào bị đứt.<br /> Hãy giải thích.<br /> - Tại sao nói dây thần kinh tủy là dây pha?<br /> - Kích thích rất mạnh lần lượt các chi (bằng dd HCl 3% )<br /> + Nếu chi đó không co, các chi còn lại co chứng tỏ rễ trước bên đó bị đứt, rễ trước bên còn lại<br /> và rễ sau còn.<br /> + Nếu chi đó co các chi còn lại không co chứng tỏ rễ trước các bên còn lại bị đứt.<br /> + Nếu không chi nào co cả chứng tỏ rễ sau bên đó bị đứt.<br /> * Giải thích:<br /> -Rễ trước dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ương thần kinh đi qua cơ quan phản ứng<br /> (cơ chi)<br /> - Rễ sau dẫn truyền xung thần kinh cảm giác từ các cơ quan về trung ương thần kinh.<br /> - Tại sao nói dây thần tủy là dây pha.<br /> - Dây thần kinh tủy gồm một rễ trước và một rễ sau<br /> + Rễ trước gồm các sợi thần kinh vận động đi ra từ tủy sống tới các cơ quan<br /> + Rễ sau gồm các sợi thần kinh cảm giác nối các cơ quan với tủy sống.<br /> - Hai rễ chập lại tại lỗ gian đốt tạo thành dây thần kinh tủy  Dây thần kinh tủy là dây pha.<br /> Câu 2.Cơ chế điều hoà lượng đường trong máu của các hoóc môn tuyến tuỵ xảy ra như thế<br /> nào? Giải thích nguyên nhân của bệnh tiểu đường?<br /> - Cơ chế:<br /> - Trong đảo tụy có hai loại tế bào: tế bào  tiết hoóc môn insulin và tế bào  tiết hoóc môn<br /> glucagôn<br /> - Khi lượng đường trong máu tăng( thường sau bữa ăn) sẽ kích thích các tế bào  của đảo tuỵ<br /> tiết insulin để biến đổi glucôzơ thành glycôgen(dự trữ trong gan và cơ)<br /> - Khi lượng đường trong máu thấp( xa bữa ăn)sẽ kích thích các tế bào  của đảo tuỵ tiết<br /> glucagôn gây nên sự chuyển hoá glicôgen thành glucôzơ nhờ đó mà lượng glucôzơ trong máu<br /> luôn giữ được ổn định<br /> b- Giải thích<br /> Bệnh tiểu đường thường xẩy ra khi : Tỉ lệ đường trong máu liên tục vượt mức bình thường,<br /> quá ngưỡng thận nên bị lọc thải ra ngoài theo nước tiểu<br /> - Nguyên nhân:<br /> + Do các tế bào  của đảt tuỵ tiết không đủ lượng insulin cần thiết đã hạn chế quá trình<br /> chuyển hoá glucozơ thành glycôgen làm lượng đường huyết tăng cao (thường gặp ở trẻ nhỏ)<br /> + Do các tế bào không tiếp nhận insulin, mặc dù các tế bào  của đảo tuỵ vẫn hoạt động bình<br /> thường làm cản trở sự hấp thụ glucôzơ để chuyển hoá thành glicôgen trong tế bào cũng làm<br /> lượng đường huyết tăng cao bị thải ra ngoài theo nước tiểu (thường gặp ở người lớn tuổi).<br /> Câu 3. Giải thích một số bệnh sau:<br /> a. Bệnh tiểu đường ?<br /> b. Bệnh hạ đường huyết ?<br /> c. Bệnh Bazơđô ?<br /> <br /> d. Bệnh bướu cổ ?<br /> <br /> a. Bệnh tiểu đường: Đường huyết ổn định trong cơ thể là 0,12% . khi đường huyết tăng tế bào<br />  không tiết ra được insulin làm cho Glucozơ không chuyển hóa thành glicogen khi đó đường<br /> trong máu nhiều sẽ bị thải ra ngoài qua đường nước tiểu -> bệnh tiểu đường.<br /> <br /> b. Bệnh hạ đương huyết<br /> - Khi đường huyết giảm tế bào  không tiết ra được Glucagon khi đó glicogen không chuyển<br /> hóa thành glicozơ khi đó ta sẽ bị chứng hạ đường huyết<br /> c. Bệnh Bazơđô<br /> - Bệnh Bazodo do tuyến giáp hoạt động mạnh, tiết nhiều hoocmon làm tăng cường trao đổi<br /> chất, tăng tiêu dùng ôxi, nhịp tim tăng, người bệnh luôn trong trạng thái hồi hộp, căng thẳng,<br /> mất ngủ, sút cân nhanh.<br /> d. Bệnh bướu cổ<br /> - Khi thiếu iôt trong khẩu phần ăn hằng ngày, tirôxin không tiết ra, tuyến yên sẽ tiết hoocmôn<br /> thúc đẩy tuyến giáp tăng cường hoạt động gây phì đại tuyến là nguyên nhân của bệnh bướu cổ.<br /> Trẻ em bị bệnh sẽ chậm lớn, trí não kém phát triển. Người lớn, hoạt động thần kinh giảm sút,<br /> trí nhớ kém.<br /> Câu 4. Nêu rõ các đặc điểm cấu tạo và chức năng của đại não chứng tỏ sự tiến hóa của người<br /> so với các động vật khác thuộc lớp thú?<br /> Cấu tạo:<br /> - Đại não ở người rất phát triển, che lấp cả não trung gian và não giữa.<br /> - Bề mặt của đại não được phủ một lớp chất xám làm thành vỏ não, có nhiều nếp gấp tạo thành<br /> các khe, rãnh làm tăng diện tích bề mặt vỏ não.<br /> - Trên vỏ não được chia thành nhiều vùng khác nhau, đảm nhận các chức năng khác nhau. Đặc<br /> biệt ở não người xuất hiện các vùng mới: vùng vận động ngôn ngữ, vùng hiểu tiếng nói và chữ<br /> viết.<br /> - Chất trắng là các đường thần kinh nối các vùng của vỏ não và nối hai nửa đại não với nhau.<br /> Các đường dẫn truyền nối giữa vỏ não với các phần dưới của não và với tủy sống. Các đường<br /> này đều bắt chéo hoặc ở hành tủy hoặc ở tủy sống.<br /> * Chức năng của vỏ não: Vỏ não là trung tâm của các phản xạ có điều kiện được hình thành<br /> trong đời sống cá thể<br /> * - Bề mặt của đại não có nhiều nếp gấp đó là các khe và rãnh làm tăng diện tích bề mặt vỏ não<br /> lên tới 2300-2500cm2<br /> - Vỏ não có lớp chất xám dày 2-3mm chứa số lượng nơron lớn<br /> - Khối lượng đại não người lớn<br /> - Đại não người xuất hiện vùng vận động ngôn ngữ, vùng hiểu tiếng nói và chữ viết. Đó chính<br /> là hệ thống tín hiệu thứ hai hoàn toàn không có ở các động vật thuộc lớp thú. Là do kết quả<br /> quá trình lao động của con người.<br /> Câu 5. Phản xạ là gì? Nêu những điều kiện cần để thành lập được một phản xạ có điều kiện?<br /> vai trò của phản xạ trong đời sống?<br /> - Khái niệm: Là phản ứng của cơ thể trả lời các kích thích từ môi trường thông qua hệ thần<br /> kinh.<br /> - Điều kiện để thành lập PXCĐK:<br /> - Cần có sự kết hợp giữa kích thích và điều kiện và kích thích không điều kiện, trong đó kích<br /> thích có điều kiện phải tác động trước. Quá trình tác động hai loại kích thích đó phải được lặp<br /> đi lặp lại nhiều lần và thường xuyên được củng cố.<br /> + Khoảng cách giữa hai kích thích phải rất gần nhau. Nếu thời gian cách xa thì không gây được<br /> PXCĐK.<br /> + Cơ quan cảm thụ và trung ương thần kinh, đặc biệt là vỏ não phải bình thường, không bị tổn<br /> thương.<br /> - Vai trò của phản xạ trong đời sống:<br /> + Phản xạ giúp cơ thể phản ứng kịp thời và có hiệu quả đối với những thay đổi của môi trường<br /> bên ngoài và bên trong cơ thể, tạo cho cơ thể khả năng thích ứng với các điều kiện sống.<br /> + PXKĐK là cơ sở của mọi hoạt động mang tính chất bản năng ở động vật và người.<br /> <br /> + PXCĐK là cơ sở của các hoạt động nhận thức, tinh thần, tư duy, trí nhớ ở người và một số<br /> động vật bậc cao.<br /> Câu 6. Hoạt động tư duy chỉ có ở người mà không có ở động vật ? Vai trò của hoạt động tư<br /> duy đó<br /> + Hoạt động tư duy chỉ có ở người mà không có ở động vật là tư duy trừu tượng .<br /> + Vai trò của hoạt động tư duy trừu tượng : nhờ khả năng đó mà con người có khả năng khái<br /> quát hóa và trừu tượng hóa các sự vật, hiện tượng cụ thể -> các khái niệm là cơ sở cho hoạt<br /> động tư duy bằng khái niêm chỉ có ở người<br /> Câu 7. Cắt toàn bộ rễ trước phụ trách chi sau bên trái và toàn bộ rễ sau phụ trách chi sau bên<br /> phải của dây thần kinh tuỷ trên ếch tuỷ. Các thí nghiệm sau sẽ có kết quả như thế nào? Giải<br /> thích kết quả đó.<br /> Thí nghiệm 1: Kích thích dung dịch HCl 3% vào chi sau bên trái.<br /> Thí nghiệm 2: Kích thích dung dịch HCl 3% vào chi sau bên phải.<br /> Thí nghiệm 1:<br /> - Chi đó không co (chân trái) nhưng co chi sau bên phải và cả hai chi trước.<br /> Thí nghiệm 2:<br /> - Không chi nào co.<br /> * Giải thích:<br /> - Rễ trước dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ương thần kinh đi ra cơ quan phản ứng<br /> (cơ chi).<br /> - Rễ sau dẫn truyền xung thần kinh cảm giác từ các thụ quan về trung ương thần kinh.<br /> Câu 8. Sự khác nhau giữa nước tiểu đầu và nước tiểu chính thức ? Giải thích vì sao nước<br /> tiểu được tạo thành liên tục , nhưng sự thải nước tiểu chỉ xảy ra vào những lúc nhất<br /> định ?<br /> a. Sự khác nhau :<br /> Nước tiểu đầu<br /> Nước tiểu chính thức<br /> - Nồng độ các chất hòa tan loãng hơn<br /> - Nồng độ các chất hòa tan đậm đặc hơn<br /> - Chứa ít các chất cặn bã và chất độc<br /> - Chứa nhiều các chất cặn bã và chất độc<br /> - Còn chứa nhiều các chất dinh dưỡng<br /> - Gần như không có các chất dinh dưỡng<br /> - Được tạo ra từ quá trình lọc máu ở nang - Được tạo ra sau quá trình hấp thụ lại và bài<br /> cầu thận<br /> tiết tiếp<br /> b.Giải thích : Nguyên nhân là do máu luôn tuần hoàn liên tục qua cầu thận nên nước tiểu<br /> được hình thành liên tục . Nhưng nước tiểu chỉ thải ra ngoài khi lượng nược nước tiểu trong<br /> bóng đái lên tới 200ml mới đủ áp lực gây cảm giác buồn đi tiểu .<br /> Câu 9 : Điểm vàng và điểm mù là gì ? Vì sao người bị bệnh quáng gà không nhìn thấy<br /> được hoặc thấy rất kém vào lúc hoàng hôn?Vì sao lúc ánh sáng rất yếu , mắt không nhận<br /> ra màu sắc của vật ?<br /> a. Điểm vàng và điểm mù : là những điểm tồn tại trên màng lưới của mắt.<br />  Điểm vàng : là điểm mà khi ảnh của vật rơi vào , mắt nhìn thấy rõ nhất.<br />  Điểm mù : là nơi đi ra của dây thần kinh thị giác khỏi mắt . Đó là điểm mà mà khi ảnh<br /> của vật rơi vào , mắt không nhìn thấy gì.<br /> b . Người bị bệnh quáng gà ...<br /> Ở màng lưới có 2 loại tế bào thụ cảm là tế bào nón nhận những kích thích ánh sáng mạnh và<br /> kích thích về màu sắc . Tế bào que nhận kích thích ánh sáng yếu và không nhận kích màu<br /> sắc .<br /> Ở những người bị bệnh quáng gà , do thiếu vitamin A nên tế bào que sẽ không hoạt động .<br /> Vì vậy lúc hoàng hôn , ánh sáng yếu , mắt không nhìn thấy hoặc thấy rất kém.<br /> c. Lúc ánh sáng rất yếu mắt không nhìn thấy màu sắc của vật :<br /> <br /> Vào lúc ánh sáng yếu , tế bào nón không hoạt động , chỉ tế bào que hoạt động . Nhưng tế<br /> bào que chỉ nhận Kthích về ánh sáng chứ không nhận kích thích về màu sắc. Do vậy lúc ánh<br /> sáng yếu, mắt không nhận ra màu sắc của vật.<br /> Câu 10 : : a/ Trình bày quá trình hình thành một phản xạ có điều kiện (tự chọn) và nêu rõ<br /> những điều kiện để hình thành có kết quả.<br /> b/ Nêu ý nghĩa của sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện đối với đời sống động vật<br /> và con người.<br /> a/ Có thể lấy ví dụ: Khi cho gà ăn kết hợp với gõ mõ làm nhiều lần như vậy ở gà hình thành<br /> phản xạ có điều kiện : “tiếng mõ là tín hiệu gọi ăn”, nên khi nghe mõ là gà chạy về ăn. Sở dĩ<br /> như vậy là do giữa vùng thính giác và vùng ăn uống trên vỏ não đã hình thành đường liên hệ<br /> tạm thời. Tuy nhiên , nếu gõ mõ gà chạy về mà không được ăn nhiều lần thì về sau có nghe<br /> tiếng mõ gà cũng không chạy về nữa. Dó là do đường liên hệ tạm thời giữa 2 vùng thính giác<br /> và vùng ăn uống không được củng cố nên đã mất.<br /> b/ Ý nghĩa của sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện đối với đời sống động vật và con<br /> người là<br /> -Đối với ĐV: đảm bảo sự thích nghi với môi trường và điều kiện sống thay đổi.<br /> -Đối với con người: đảm bảo sự hình thành các thói quen, tập quán trong sinh hoạt cộng<br /> đồng.<br /> Câu 11 : Phân biệt tính chất của phản xạ không điều kiện với phản xạ có điều kiện. Ý nghĩa<br /> của sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiện đối với đời sống các động vật và con<br /> người?<br /> * Phân biệt tính chất của phản xạ không điều kiện với phản xạ có điều kiện:<br /> Tính chất của phản xạ không điều kiện<br /> Tính chất của phản xạ có điều kiện<br /> 1. Trả lời các kích thích tương ứng hay<br /> 1. Trả lời các kích thích bất kì hay kích thích có điều<br /> kích thích không điều kiện<br /> kiện (đã được kết hợp với kích thích không điều kiện<br /> 2. Bẩm sinh<br /> một số lần)<br /> 3. Bền vững<br /> 2. Được hình thành trong đời sống<br /> 4. Có tính chất di truyền, mang tính chất 3. Dễ mất khi không củng cố<br /> chủng loại.<br /> 4. Có tính chất cá thể , không di truyền<br /> 5. Số lượng hạn chế<br /> 6. Cung phản xạ đơn giản<br /> 5. Số lượng không hạn định<br /> 7. Trung ương nằm ở trụ não, tủy sống<br /> 6. Hình thành đường liên hệ tạm thời trong cung<br /> phản xạ<br /> 7. Trung ương chủ yếu có sự tham gia của vỏ não.<br /> * Ý nghĩa của sự hình thành và ức chế phản xạ có điều kiệnđối với đời sống các động vật và<br /> con người:<br /> Đảm bảo sự thích nghi với môi trường và điều kiện sống luôn thay đổi của các ĐV và sự<br /> hình thành các thói quen, các tập quán tốt đối với con người.<br /> Câu 12 : So sánh tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết :<br />  Giống nhau : Các tế bào tuyến đều tạo ra các sản phẩm tiết .<br />  Khác nhau :<br /> Tuyến nội tiết<br /> Tuyến ngoại tiết<br /> - Thường có kích thước nhỏ.<br /> - Thường có kích thước lớn.<br /> - Không có ống dẫn , chất tiết ngấm - Có ống dẫn , chất tiết không ngấm thẳng<br /> thẳng vào máu đến cơ quan đích.<br /> vào máu mà theo ống dẫn tới cơ quan.<br /> - Chất tiết gọi là hoocmôn<br /> - Chất tiết gọi là dịch tiết<br /> - Có tác dụng điều hòa các quá trình trao - Có tác dụng trong quá trình dinh dưỡng (<br /> đổi chất và chuyển hóa<br /> các tuyến tiêu hóa...) , thải bã ( tuyến mồ<br /> - Lượng hoocmon tiết ra ít nhưng có hoạt<br /> hôi )<br /> tính mạnh.<br /> - Lượng chất tiết nhiều nhưng hoạt tính<br /> <br /> -<br /> <br /> VD:<br /> <br /> không mạnh.<br /> - VD:<br /> Câu 13 : Tính chất và vai trò của một số hoocmôn . Hãy xác định tầm quan trọng của hệ nội<br /> tiết :<br /> * Tính chất của hoocmon :<br /> - Hoccmon có tính đặc hiệu : mỗi hoocmon chỉ ảnh hưởng đến một hoặc một số cơ quan xác<br /> định<br /> - Hoccmon có hoạt tính sinh học rất cao : chỉ tác dụng với một liều lượng nhỏ nhưng cũng<br /> gây hiệu quả rõ rệt<br /> - Hoocmon không mang tính đặc trưng cho loài : hoócmôn của loài này có thể tác dụng lên<br /> quá trình sinh lí của loài kia<br /> * Vai trò của hoocmon :<br /> - Duy trì tính ổn định của môi trường bên trong cơ thể<br /> Điều hòa các quá trình sinh lí diễn ra bình thường<br /> * Tầm quan trọng của hệ nội tiết :<br /> Trong điều kiện hoạt động bình thường của các tuyến , ta không thấy rõ vai trò của chúng,<br /> chỉ khi có sự mất cân bằng trong hoạt động của tuyến nào đó gây tình trạng bệnh lí mới thấy<br /> rõ vai trò của chúng<br /> Ví dụ : tuyến tụy khi tiết không đủ insulin cần thiết sẽ ảnh hưởng đến quá trình chuyển<br /> hóa Glucozơ thành glicôgen ,làm tăng đường huyết , nếu kéo dài tình trạng này sẽ bị bệnh<br /> tiểu đường.<br /> Như vậy , vai trò của hệ nội tiết là đảm bảo hoạt động các cơ quan diễn ra bình thường .<br /> Nếu mất cân bằng hoạt động của tuyến dẫn đến tình trạng bệnh lý.<br /> Câu 14: Nguy cơ có thai ở tuổi vị thành niên và biện pháp phòng tránh<br /> * Nguy cơ:<br /> - Đối với bản thân: Sức khỏe giảm sút, ảnh hưởng tới sự sinh con sau này, ảnh hưởng tới<br /> sự nghiệp (Nếu nạo thai, dễ dẫn tới vô sinh vì dễ dính tử cung, tắc vòi trứng)<br /> - Đối với gia đình và xã hội: gánh nặng cho gia đình, xã hội. Bùng nổ dân số.<br /> - Đối với đứa trẻ: Tỉ lệ tử vong cao, nếu sinh con thì em bé thường nhẹ kí<br /> * Biện pháp phòng tránh:<br /> - Hiểu biết rõ cấu tạo cơ quan sinh dục.<br /> - Có tình bạn trong sáng, tránh quan hệ tình dục ở lứa tuổi học sinh.<br /> * .Nguyên tắc tránh thai:<br /> - Không cho trứng chín và rụng.<br /> - Không cho tinh trùng gặp trứng.<br /> - Không cho trứng thụ tinh làm tổ ở tử cung.<br /> * Phương tiện tránh thai:<br /> - Dùng thuốc uống.<br /> - Dùng bao cao su, màng ngăn âm đạo.<br /> - Thắt ống dẫn tinh hoặc dẫn trứng.<br /> Câu 15. Trình bày những dấu hiệu xuất hiện ở tuổi dậy thì của nam và nữ.<br /> - Những dấu hiệu xuất hiện ở tuổi dạy thì nam:<br /> - Lơn nhanh, cao vụt<br /> - Sụn giáp phát triển, lộ hầu<br /> - Vỡ tiếng, giọng ồm<br /> - Mọc ria mép<br /> - Mọc lông nách<br /> - Mọc lông mu<br /> - Cơ bắp phát triển<br /> - Cơ quan sinh dục to ra<br /> <br />