Đề cương ôn tập HK1 môn Sinh học 9 năm 2020-2021 - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

Chia sẻ: Wangjunkaii Wangjunkaii | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

24
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Hi vọng Đề cương ôn tập HK1 môn Sinh học 9 năm 2020-2021 - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh được chia sẻ dưới đây sẽ cung cấp những kiến thức bổ ích cho các bạn trong quá trình học tập nâng cao kiến thức trước khi bước vào kì thi của mình. Chúc các bạn thi tốt!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề cương ôn tập HK1 môn Sinh học 9 năm 2020-2021 - Trường THCS Nguyễn Đức Cảnh

PHÒNG GD & ĐT THỊ XÃ ĐÔNG TRIỀU ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ I TRƯỜNG THCS NGUYỄN ĐỨC CẢNH Môn: Sinh học 9 Năm học : 2020 2021 Chương I: Các thí nghiệm của men đen *Phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen: Phương pháp phân tích các thế hệ lai có nội dung + Lai các bố mẹ thuần chủng, khác nhau về một hoặc một số cặp tính trang tương phản. Sau đó theo dõi sự di truyền của các cặp tính trạng đó trên con cháu của từng cặp bố mẹ. + Dùng toán thống kê để phân tích các số liệu thu được. Từ đó rút ra quy luật di truyền các tính trạng. * Nội dung qui luật phân li: Trong quá trình phát sinh giao tử, mỗi nhân tố di truyền trong cặp nhân tố di truyền phân li về một giao tử và giữ nguyên bản chất như ở cơ thể thuần chủng P. * Nội dung của qui luật phân li độc lập: Các cặp nhân tố di truyền đã phân li độc lập trong quá trình phát sinh giao tử. *Bài tập lai một cặp tính trạng. * Dạng 1: Biết kiểu hình của P xác định tỉ lệ kiểu hình, kiểu gen của F1 và F2 Cách giải: + Bước 1: Xác đinh tính trạng trội, lăn( Theo bài) + Bước 2: Quy ước gen + Bước 3: Xác định kiểu gen của P + Bước 4: Viết sơ đồ lai Chương II: Nhiễm Sắc thể 1: Trình bày những diễn biến của nhiễm sắc thể trong quá trình nguyên phân và giảm phân Những diễn biến của nhiễm sắc thể trong quá trình nguyên phân Các kì Những diễn biến cơ bản của nhiễm sắc thể Kì đầu Thoi phân bào được hình thành nối liền hai cực của tế bào. NST bắt đầu đóng xoắn và co ngắn, có hình thái rõ rệt Các NST kép đính vào các sợi tơ của thoi phân bào ở tâm động Kì giữa Các NST kép đóng xoắn cực đại, xếp thành 1 hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào Kì sau Từng NST kép tách nhau ở tâm động thành 2 NST đơn phân li về hai cực Kì cuối Các NST đơn dãn xoắn dài ra ở dạng sợi mảnh dần thành chất nhiễm sắc Những diễn biến của nhiễm sắc thể trong quá trình giảm phân Những diển biến cơ bản cua NST ở các kì Các kì Lần phân bào I Lần phân bào II Kì đầu Các NST xoắn, co lại, Các cặp NST kép trong cặp tương đồng tiếp hợp và NST co lại cho thấy số lượng có thể bắt chéo, sau đó tách rời nhau NST kép trong bộ đơn bội
Kì giữa Các cặp NST tương đồng tập trung NST kép xếp thành 1 hàng ở măt và xếp song song thành 2 hàng ở mặt phẳng xích đạo của thoi phân bào phẳng xích đạo của thoi phân bào Kì sau Cặp NST kép tương đồng phân li Từng NST kép chẻ dọc ở tâm độc lập với nhau về 2 cực của TB động thành 2 NST đơn phân li về 2 cực của TB Kì cuối Các NST kép nằm gọn trong 2 nhân Các NST đơn nằm gon trong mới được tạo thành với số lượng là nhân mới tạo thành với số lượng đơn bội ( n NST kép) là đơn bội 2: So sánh quá trình phân bào nguyên phân và giảm phân Giống nhau: + Đều là sự phân bào có sự thành lập thoi vô sắc . Nhân phân chia trước, tế bào chất phân chia sau. + Hoạt động các bào quan, diễn biến các giai đoạn tương tự nhau: NST đóng xoắn, trung thể tách đôi, thoi phân bào hình thành, màng nhân tan biến, NST tập trung và di chuyển về 2 cực TB, sau đó màng nhân tái lập , NST tháo xoắn và tế bào chất phân chia. Khác nhau: Nguyên phân Giảm phân Xảy ra ở TB sinh dưỡng và tế bào Xảy ra ở TB sinh dục vào thời kì chín. sinh dục sơ khai Gồm 1 lần phân bào gồm 5 kì, với Gồm 2 lần phân bào liên tiếp với một một lần NST tự nhân đôi lần NST tự nhân đôi. Lần phân bào lần một là phân bào giảm phân , lần 2 là Không xảy ra tiếp hợp. nguyên phân. Chỉ có 1 lần NST tập trung ở mặt Có xảy ra tiếp hợp. phẳng xích đạo Chỉ có 2 lần NST tập trung ở mặt phẳng xích đạo 3. Cơ chế xác định giới tính ở người. Tại sao trong cấu trúc dân số tỷ lệ Nam Nữ xấp xỉ là 1:1 + Cơ chế : sự (tự nhân đôi), phân li và tổ hợp của các cặp NST giới tính trong quá trình phát sinh giao tử và sự tổ hợp lại trong quá trình thụ tinh + Trong cấu trức dân số tỉ lệ Nam Nữ xấp xỉ là 1: 1: Do sự phân ly của cặp NST XY trong phát sinh giao tử tạo ra 2 loại tinh trùng mang nhiễm sắc thể X và Y có số lượng ngang nhau. Qua thụ tinh 2 loại tinh trùng này kết hợp với trứng X tạo ra 2 loại tổ hợp XX v à XY với số lượng ngang nhau, do đó tỉ l ệ Nam N ữ xấp xỉ là 1: 1 Chương III: ADN và gen 1.Cấu trúc không gian của ADN Phân tử AND là chuỗi xoắn kép, gồm 2 mạch song song , xoắn đều quanh 1 trục theo chiều từ trái sang phải, ngược chiều kim đồng hồ. Mỗi vòng xoắn so đường kính 20 A0 chiều cao 34 A0 gồm 10 cặp nuclêôtit Các nuclêôtit giữa 2 mạch đơn liênkết với nhau thành từng cặp theo nguyên tắc bổ sung (NTBS): A liên kết với T , G liên kết với X và ngược lại
2. Quá trình nhân đôi ADN Thời gian và địa điểm: ADN tự nhân đôi diễn ra trong nhân tế bào, tại các NST ở kì trung gian. Diễn biến: + Dưới tác dụng của Enzim 2 mạch ADN tháo xoắn, tách nhau dần theo chiều dọc. + Các nuclêôtit trên 2 mạch ADN liên kết với nuclêôtit tự do trong môi trường nội bào theo NTBS A – T, G – X. + 2 mạch mới của 2 ADN dần được hình thành dựa trên mạch khuôn của ADN mẹ và theo chiều ngược nhau. + Sau khi tổng hợp xong, 2 ADN con xoắn lại. Kết quả: Từ 1 ADN mẹ, qua quá trình nhân đôi, tạo được 2 ADN con giống nhau và giống ADN mẹ. Nguyên tắc tổng hợp: + Nguyên tắc khuôn mẫu: Khuôn mẫu là ADN mẹ. + Nguyên tắc bổ sung: Mạch mới của ADN con được tổng hợp dựa trên mạch khuôn của ADN mẹ theo NTBS: A – T, G – X. + Nguyên tắc bán bảo toàn: Trong mỗi ADN con có 1 mạch đơn là của ADN mẹ, mạch còn lại được tổng hợp mới. 3. Chức năng của ADN: ADN là nơi lưu trữ thông tin di truyền (thông tin về cấu trúc prôtêin). ADN thực hiện sự truyền đạt thông tin di truyền qua thế hệ tế bào và cơ thể. 4. Quá trình tổng hợp ARN Thời gian và địa điểm: diễn ra trong nhân tế bào, tại các NST ở kì trung gian. Diễn biến: + Dưới tác dụng của Enzim đoạn mạch ADN tương ứng với 1 gen tháo xoắn, tách nhau ra. + Các nuclêôtit trên mạch khuôn (mạch gốc) của gen liên kết với nuclêôtit tự do trong môi trường nội bào theo NTBS: A– U, T – A, G – X, X – G + Mạch đơn ARN dần được hình thành. + Khi tổng hợp xong ARN tách khỏi gen rời nhân đi ra tế bào chất, tới ribôxôm để tổng hợp prôtêin. Kết quả: Mỗi lần tổng hợp được 1 phân tử ARN Nguyên tắc tổng hợp: + Nguyên tắc khuôn mẫu: Khuôn mẫu là mạch gốc của gen. + Nguyên tắc bổ sung: Mạch ARN được tổng hợp dựa trên mạch khuôn của gen 5. Các loại ARN: ARN thông tin (mARN) truyền đạt thông tin quy định cấu trúc prôtêin. ARN vận chuyển (tARN) vận chuyển axit amin để tổng hợp prôtêin. ARN ribôxôm (rARN) là thành phần cấu tạo nên ribôxôm. 6. Chức năng của Prôtêin Prôtêin là thành phần cấu tạo của tế bào Xúc tác và điều hòa các quá trình trao đổi chất ( Enzim và hoocmôn) + Bảo vệ cơ thể (kháng thể). VD: prôtêin Interferon, ... + Vận chuyển, cung cấp năng lượng
* Prôtêin đảm nhận nhiều chức năng liên quan đến toàn bộ hoạt động sống của tế bào, biểu hiện thành các tính trạng của cơ thể. 7. Mối quan hệ giữa gen, ARN , prôtêin và tính trạng Sơ đồ: Gen ( 1 đoạn ADN) > mARN > Prôtêin > Tính trạng *Mối liên hệ + ADN (gen) là khuôn mẫu để tổng hợp mARN. + mARN là khuôn mẫu để tổng hợp chuỗi aa cấu tạo nên prôtêin. + Prôtêin tham gia cấu trúc và hoạt động sinh lí của tế bào  biểu hiện thành tính trạng cơ thể. *Bản chất mối liên hệ gen và tính trạng: + Trình tự các nuclêôtit trong ADN (gen) quy định trình tự các nuclêôtit trong mARN, thông qua đó quy định trình tự các aa trong chuỗi aa cấu tạo thành prôtêin. Prôtêin tham gia cấu trúc và hoạt động sinh lí của tế bào và biểu hiện thành tính trạng của cơ thể Chương III: Biến dị 1. Đột biến gen * Khái niệm: Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc của gen có liên quan tới một hoặc một số cặp nuclêôtit, xảy ra tại 1 điểm nào đó trên phân tử ADN. * Các dạng: + Mất 1 cặp nuclêôtit. + Thêm 1 cặp nuclêôtit. + Thay thế cặp nuclêôtit này bằng cặp nuclêôtit khác. * Nguyên nhân phát sinh đột biến gen Xuất hiện trong điều kiện tự nhiên: Do ảnh hưởng phức tạp của môi trường trong và ngoài cơ thể làm rối loạn quá trình tự sao của phân tử ADN (sao chép nhầm). Do con người gây ra các đột biến bằng tác nhân vật lí, hóa học. * Vai trò của đột biến gen: + Đột biến gen thể hiện ra kiểu hình thường có hại cho sinh vật: vì chúng phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong kiểu gen đã qua chọn lọc tự nhiên và duy trì lâu đời trong điều kiện tự nhiên, gây ra những rối loạn trong quá trình tổng hợp prôtêin. + Đa số đột biến gen tạo ra các gen lặn, chúng chỉ biểu hiện ra kiểu hình khi ở thể đồng hợp và trong điều kiện môi trường thích hợp. + Một số ít đột biến gen trung tính hoặc có lợi cho sinh vật và con người, có ý nghĩa trong chọn giống và tiến hóa. 2.Đột biến cấu trúc NST * Khái niệm: Đột biến cấu trúc NST là những biến đổi xảy ra trong cấu trúc NST. VD : Mất 1 đoạn nhỏ ở đầu NST 21 gây ung thư máu ở người * Các dạng đột biến: Gồm các dạng: mất đoạn, lặp đoạn, đảo đoạn, chuyển đoạn. * Nguyên nhân phát sinh đột biến cấu trúc NST: Do tác nhân lí học, hoá học trong ngoại cảnh làm phá vỡ cấu trúc NST hoặc gây ra sự sắp xếp lại các đoạn của chúng. Đột biến cấu trúc NST có thể xuất hiện trong điều kiện tự nhiên hoặc do con người tạo ra * Vai trò của đột biến cấu trúc NST
Đột biến cấu trúc NST thường có hại cho sinh vật: vì trải qua quá trình tiến hoá lâu dài, các gen đã được sắp xếp hài hoà trên NST. Biến đổi cấu trúc NST làm thay đổi số lượng và cách sắp xếp các gen trên đó. 3. Đột biến số lượng NST * Khái niệm: Đột biến số lượng NST là những biến đổi số lượng xảy ra ở một hoặc một số cặp NST nào đó hoặc ở tất cả bộ NST *Các dạng: Thể dị bội và thể đa bội a. Thể dị bội : Khái niệm: Là cơ thể mà trong tế bào sinh dưỡng có một hoặc một số cặp NST bị thay đổi về số lượng. Các dạng đột biến thể dị bội: + Thể tam nhiễm: 2n+1 + Thể đơn nhiễm: 2n – 1 + Thể khuyết nhiễm: 2n – 2 Cơ chế phát sinh thể dị bội 2n + 1 và 2n 1 Trong quá trình giảm phân tạo giao tử do sự không phân li của 1 cặp NST dẫn đến tạo thành giao tử mà cặp NST tương đồng nào đó có 2 NST ( n + 1) hoặc không có NST nào ( n – 1). Qua thụ tinh các giao tử này kết hợp với giao tử bình thường ( n) tạo nên thể dị bội 2n + 1 và 2n – 1 Hậu quả: Thể đột biến (2n + 1) và (2n 1) có thể gây ra những biến đổi về hình thái (hình dạng, kích thước, màu sắc) ở thực vật hoặc gây bệnh ở người như bệnh Đao (2n + 1), bệnh Tơcnơ (2n – 1) Bệnh và tật di truyền người 1. Dấu hiệu nhận biết người bị bệnh đao: + Đặc điểm di truyền: Có 3 NST ở cặp số 21 + Biểu hiện: Bé, lùn, cổ rụt, má phệ, miệng hơi há, lưỡi hơi thè ra, khoảng cách giữa 2 mắt xa nhau và một mí, ngón tay ngắn. Về sinh lý si đần bẩm sinh và không có con 2. Các nguyên nhân phát sinh các bệnh, tật di truyền ở người? Các biện pháp hạn chế phát sinh các tật, bệnh đó? * Nguyên nhân: Do các tác nhân vật lí, hoá học trong tự nhiên. Do ô nhiễm MT. Do rối loạn trao đổi chất nội bào. * Biện pháp hạn chế: Hạn chế các hoạt động gây ô nhiễm MT. Sử dụng hợp lí các thuốc BVTV. Đấu tranh chống sản xuất, sử dụng vũ khí hoá học, vũ khí hạt nhân. Hạn chế kết hôn hoặc sinh con giữa những người có nguy cơ mang gen gây bệnh tật di truyền.