Đ C NG ÔN THI T T NGHI PN ƯƠ
KINH T PT TRI N NÔNG THÔN
----------------------------------------------------------
Ch ng 1: T ng quan v kinh t phát tri n nông thônươ ế
1.1-Vai trò kinh t c a vùng ng tn và quan h gi a vùng nông thôn v i thành thế
a. Kh¸i niÖm ph¸t triÓn n«ng tn
*- ng n«ng th«n (ki ni m)
*- Ph©n bt vïng n«ng th«n ®« th
*- Vai trß kinh tÕ cña n«ng th«n trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi ë níc ta
b-Quan h gi a vùng nông thôn và đô th
- Quan h v đ t đaiệềấ
- Quan h v dân s lao đ ng
- Quan h v c c u kinh t ơ ế
- Quan h v b o v i tr ng ườ
Ch ng 2:C c u kinh t nông thônươ ơ ế
2.1-Quan đi m và ph ng h ng phát tri n nông thôn n c ta ươ ướ ướ
a- Quan đi m phát tri n nông thôn
+ S l c v ng thôn Vi t Nam trong nh ng năm đ i m iơ ượ
- S n xu t l ng th c tăng nhanhv ng ch c… ươ
- Đã hình thành trong nông thôn nh ng vùng s n xu t hàng hoá t p trung, chuyên canh nh vùng s n ư
xu t lúa, chè, cà phê…rau q a… (s li u ch ng minh 2006)
- Nông thôn t ng b c đ c thu l i hoá, c khí h, hi n đ i hoá… ướ ượ ơ
- c ngành ngh ti u th công nghi p trong nông thôn đã đang đ c ph c h i phát tri n… ượ
p ph n làm tăng thu nh p cho ng i dân ườ
- Đ i s ng v t ch t và tinh th n c a nhi u vùng nông thôn đ c c i thi n rõ r t… ượ
- Trình đ h c v n c a ng i dân đ c nâng lên rõ r t, b m t nông thôn nhi u s đ i m i ườ ượ
+ M t s h n ch ế
- Kinh t nông thôn v n còn mang tính ch t thu n nông th hi n qua ch tiêu v c c u lao đ ng, cế ơ ơ
c u nhân kh u, đ u t , c c u s n ph m…. m t s n i s n xu t v n còn mang tính ch t t c p t ư ơ ơ
c, năng su t đ t đai và lao đ ng th p…
- K t c u h t ng trong nông thôn còn y u ch a đáp ng đ c yêu c u c a s n xu tđ i s ng,ế ế ư ượ
giao thông đ c bi t là mi n núi còn g p nhi u khó khăn,
- Vi c cung ng đi n cho nông thôn tuy có khá h n, nh ng ch y u m i ch ph c v m t ph n cho ơ ư ế
đ i s ng và thu l i, còn các m t s n xu t khác n th p…
- c c s ch bi n b o qu n s n ph m ch a đáp ng đ c yêu c u làm cho th t tho t ngơ ế ế ư ượ
s n ph m c v s và ch t l ng.. ượ
- Đ t đai ng nghi p manh n phân tán gây tr ng i cho quá trình s n xu t đ c bi t chuyên
n hvà hi n đ i hoá
- T l tăng dân s lao đ ng nông thôn còn khá cao y s c ép khá l n v vi c làm ru ng
đ t, ý t , giáo d c. Th t nghi p và thi u vi c làmn di n ra khá ph bi n nh ng vùngng tn ế ế ế
- Đ i s ng v t ch t, tinh th n c a ng i dân nông thôn tuy đã đ c cài thi n nh ng v n còn nhi u ườ ượ ư
khó khăn và thi u th n, ế
- Trình đ h c v n th p, trình đ lao đ ng ch y u lao đ ng ph thông ch a đ c qua đào t o, ế ư ượ
s ng i b mù ch v n còn đ c bi t là nh ng vùng sâu vùng xa, nh ng vùng đ c bi t khó khăn. ườ
M ng l i y t tuy có phát tri n nh ng ch a đáp ng đ c nhu c u khám ch a b nh c a ng i ườ ế ư ư ượ ườ
n, t l suy dinh d ng bà m tr em v n còn nhi u, đ c bi t là vùng sâu vùng xa ưỡ
- Tình hình an ninh tr t t h i ng thôn ti n b . Tuy nhiên nh hình dân ch , công b ng ế
h i, k c ng pháp lu t ch a đ c đ m b o…(tham nh ng, buôn l u, t n n xã h i…) ươ ư ượ
+ Nh ng quan đi m phát tri n kinh t ng thôn trong quá trình công nghi p hoá hi n đ i hoá ế
1- Phát tri n nông thôn ph i đ m b o hi u qu đ ng b c v kinh t - HX môi tr ng ( hi u ế ườ
qu v kinh t , hi u qu v m t xó h i và hi u qu v m t môi tr ng) ế ườ
2- Phát tri n nông thôn v i kinh t nhi u thành ph n theo c ế ơ ch th tr ng s qu n c aế ườ
nhà n c.ướ
- Phát tri n nông tn theo h ng s n xu t hàng hngày càng cao. ướ
- M r ng t do canh tranh s t o đi u ki n cho vi c giao l u hàng hoá trong nông thôn cũng nh ư ư
gi a nông thôn và thành th
- Tham gia vào th tr ng có nhi u thành ph n kinh t ( kinh t nhà n c v i c doanh nghi p nhà ườ ế ế ướ
n c, kinh t t p th , th và ti u ch , kinh t t b n t nhân, kinh t t b n nhà n c, kinh t ướ ế ế ư ư ế ư ướ ế
v n đ u t n c ngoài) ư ướ
- Vi c quan tâm đ y đ l i ích c a ng tri u h , c a các trang tr i, hàng ngn h p tác xã vàng
v n t kinh t h p tác đa d ng là h t s c quan tr ng đ i v i phát tri n nông thôn. ế ế
- C ch th tr ng đòi h i ph i ch p nh nơ ế ườ không ch h p tác v i nhau mà còn có s c nh
tranh c a các thành ph n kinh t , ch p nh n nh ng c may r i ro theo quy lu t cung c u giá c ế ơ
th tr ng. ườ
M t khác ph i có s qu n lý c a nhà n c đ i v i th tr ng đ đ m b o cho s n xu t và đ i ướ ườ
s ng nông thôn ho t đ ng nh th ng, d a vào h th ng quy ho ch đ nh h ng, c ng c qu n ườ ướ
nh k ho ch, tài chính, tín d ng, nn hàng., thu ư ế ế
- Nhà n c qu n lý, đi u ti t các quá trình phát tri n kinh tướ ế ế - h i ng thôn t o i tr ng ườ
thu n l i cho các tnh ph n kinh t ho t đ ng m t cáchnh đ ng và có hi u qu . ế
3- Phát tri n nông thôn tn di n có tính đ n l i th so sánh c a các vùng khác nhau ế ế
Phát tri n nông thôn toàn di n trên t t c các m t nh h i, an ninh qu c phòng b o v ư
i tr ng (trong kinh t không ch pt tri n v nông nghi p c ng nghi p d ch v , trongườ ế
ng nghi p không ch phát tri n tr ng tr t mà c chăn ni, lâm nghi p và thu s n
- Vi c phát tri n toàn di n ng thôn là m t t t y u khách quan đ đáp ng nhu c u c a m i ế
ho t đ ng kinh t xã h i c a c ng đ ng nông thôn. ế
M i vùng, m i ngành riêng l không th t mình th phát tri n đ c m t cách nh th ng ượ ườ
ph i có s tác đ ng h tr c a cácng, các ngành khách m i có hi u qu .
ng nghi p không th phát tri n có hi u qu đ c n u không có ngành công nghi p và d ch v ượ ế
h tr
- M t khác nông thôn nhi u ngu n l c đ t đai, m t n c, lao đ ng…. mu n s d ng m t ướ
cách hi u qu các ngu n l c trên, trong nông thôn ph i phát tri n đa d ng nhi u loài cây tr ng v t
nuôi, ngành ngh d ch v khác nhau
Ph t huy tính l i th c a vùng: Phát tri n nông thôn tòan di n có tính đ n l i th so sánh c a các ế ế ế
ngành, vùng, m i vùng có m t th m nh riêng bi t v c đi u ki n t nhiên, kinh t - xã h i, trong q ế ế
trình phát tri n ph i bi t t n d ng phát huy nh ng l i th đó làm th m nh cho m i vùng. ế ế ế
T đó ph i quy ho ch, đ nh h ng phát tri n các vùng nông thôn khác nhau thích h p v i ướ
đi u ki n t ng vùng, các vùng này g n bó h tr nhau trong t ng th phát tri n nông thôn c n c. ướ
4- Phát tri n nông thôn theo h ng công nghi p hóa hi n đ i hóa ướ
Mu n xoá b s l c h u c a nông thôn xây d ng nông thôn m i ph i phát tri n nông thôn theo
h ng công nghi p hhi n đ i hoá nông thôn.ướ
- Tr c h t ph i chuy n d ch c c u kinh t nông thôn, xoá b tính ch t thu n nôngướ ế ơ ế phát tri n
ng nghi p và d ch v , . Phát tri n nông nghi p đi đôi v i phát tri n lâm nghi p và thu s n…
- Mu n pt tri n công nghi p hoá hi n đ i hoá đòi h i ph i phát tri n c s h t ng s n xu t ơ
xã h i ( giao thông, thu l i, đi n thông tin liên l c, go d c, y t …) ế
- Áp d ng khoa h c công ngh tiên ti n g n v i thu l i hoá, c khí hoá, công ngh sinh h c, ế ơ
lâm nghi p, thu s n…
b- Ph ng h ngươ ướ
- Th c hi n vi c chuy n d ch c c u kinh t nông thôn theo h ng gi m d n tính ch t ơ ế ướ
thu n ng, gi m t tr ng ng nghi p ng d n t tr ng ng nghi p d ch v trong nông
thôn…(s li u 2006)
- C c u kinh t nông thôn nhân t hàng đ u đ tăng tr ng phát tri n kinh t nôngơ ế ưở ế
thôn b n v ng…. …(s li u 2006)
Ph ng h ng chuy n d ch c c u kinh t ng thôn nh trên góp ph n thúc đ y t o nênươ ướ ơ ế ư
s phân công lao đ ng xã h i trong nông thôn, gi m t tr ng lao đ ng nông nghi p, tăng t trong lao
đ ng ng nghi p và d ch v ….
Chuy n d ch c c u kinh t nông thôn g n li n v i chuy n d ch c c u kinh t nông ơ ế ơ ế
nghi p. N u c c u kinh t ng nghi p không có s chuy n d ch ch c c h p t không ế ơ ế
chuy n d ch c c u kinh t nông thôn. ơ ế
- Phát tri n c c u h t ng theo h ng công nghi p hoá hi n đ i hoá ngày càng đi vào ơ ư
liên k t gi a các vùng nông thôn, theo quy mô thích h p, k t h p gi quynh , v a l n, mangế ế
tính ch t đ ng b theo m t quy ho ch th ng nh t, k t h p gi a ngànhlãnh th . ế
- K t c u h t ng nông thôn là n n t ng cho s phát tri n kinh t - xã h i nông thôn. ế ế
- Vi c hoàn ch nh c chính ch kinh t h i m t ph ng h ng quan tr ng đ phát ế ươ ướ
tri n nông thôn….
- Đ th c hi n t t các chính sách kinh t xã h i nông thôn c n ph i k t h p nhi u ngu n ế ế
l c th c hi n chính sách nhà n c và nhân dân cùngm…. ướ
- B o v c i thi n môi tr ng sinh thái nông thôn ườ m t trong nh ng ph ng h ng ươ ướ
không th thi u đ c đ phát tri n nông thôn m t cách b n v ng…. ế ượ
- L p quy k ho ch đ nh h ng, k t h p v i phát tri n tr c m t lâu dài, k t h p gi a ế ướ ế ướ ế
phát tri n trên ph m vi chung c a c n c v i phát tri n t ng vùng, t ng đ a ph ng…. ướ ươ
Đây nh ng ph ng h ng phát tri n mang tính toàn di n bao g m nhi u m i quan h ch t ươ ướ
ch v i nhau không th thay th nhau. Tu theo đi u ki n t ng vúng đ a ph ng vi c phát ế ươ
tri n có m c đ ph m vi kc nhau….
2.2--N i dung c a phát tri n nông thôn
a- C c u kinh t nông tnơ ế
C c u kinh t nông thôn là nhân t quan tr ng hàng đ u đ tăng tr ng và phát tri n nôngơ ế ưở
thôn m t cách b n v ng.
Ph ng h ng chuy n d ch c c u kinh t ng thôn gi m d n nh ch t thu n nông,ươ ướ ơ ế
gi m t tr ng s n xu t nông nghi p, tăng t tr ng s n xu t công nghi p d ch v . Trong
nh ng năm qua c c u kinh t nông thôn Vi t Nam đã có nhi u chuy n bi n tích c c, s li u so sánh ơ ế ế
năm 2001 và năm 2006
b- C s h t ng nông thônơ
C s h t ng n n t ng cho vi c phát tri n kinh t xã h i ng thôn. C s h t ng kinh t ơ ế ơ ế
h i nông thôn bao g m: h thông th y l i, giao thông, đi n, thông tin liên l c, tr m xá, tr ng h c... ườ
(S li u so s nh 2001-2006)
* Khoa h c c ng ngh .
- Áp d ng các lo i gi ng m i công ngh m i vào s n xu t đ tăng năng su t, s n l ng y ượ
tr ng, v t nuôi, t ng b c áp d ng công ngh sinh h c vào s n xu t… ướ
c- Giáo d c, y t , văn hóa nông tn ế
Giáo d c, y t , văn hóa là n i dung không th thi u đ c đ ng cao trình đ dân trí, s c ế ế ượ
kh e và trình đ văn minh c a nông thôn, đ m b o cho vi c tăng tr ng kinh t v i t c đ cao và n ưở ế
đ nh .
d- Chính sách kinh t h i ng thônế
Bao g m t ng h p nhi u chính sách nh : chính ch đ t đai, thu , tín d ng, giá c ... e- ư ế
Thi t ch c b n nông thônế ế ơ
- M t th nh t thi t ch v kinh t : Là các hình th c t ch c s n xu t trong nông thôn nh ế ế ế ư
c h ng dân, HTX và các công tr i,....
- V chính tr g m: H i đ ng nn dân, y ban nhânn, Đ ng y, h i nông n...
- V xã h i g m: Các đoàn th và các t ch c xã h i khác nh h i ph n , đoàn thanh niên, ư
h i c u chi n binh.... ế
g- B o v môi tr ng sinh thái nông thôn ườ
- B o v ngu n tài nguyên r ng đ t không b tàn phá b i các ho t đ ng c a con ng i, ườ
khai thác m t cách h p lý s đ p.
- Khai thác và s d ng h p lý có hi u qu ngu n n c ph c v cho s n xu tsinh ho t. ướ
B o v c ngu n đ ng th c v t và s đa d ng sinh h c trong thiên nhiên.
Tăng c ng s d ng c ch ph m sinh h c, các ngu n phân h u c , gi m vi c s d ngườ ế ơ
a ch t gây ô nhi m i tr ng, ô nhi m ngu n n c và không khí. ườ ướ
h- - Quy ho ch nông thôn
Phát tri n nông thôn là m t t t y u khách quan nh ng không th phát tri n m t cách tùy ti n ế ư
ph is quy ho ch các vùng s n xu t m t cách khoa h c d a trên s so sánh l i th c a các ế
ng k t h p v i d báođánh giá th tr ng. ế ườ
Ch ng 3:ươ Kinh t nông nghi pế
3.1-Ph ng h ng và gi i pháp thúc đ y chuy n d ch c c u kinh t nông thônươ ướ ơ ế
1-Ph ng h ng chuy n d ch c c u kinh t ng thôn Vi t Namươ ướ ơ ế
Ngh quy t Trung ng 5 khóa IX (tng 3/2002) đã đánh giá: H n 10 năm qua, nông nghi p ế ươ ơ
n c ta v c b n đã chuy n sang s n xu t hàng hóa, phát tri n t ng đ i toàn di n, công nghi p,ướ ơ ươ
ngành ngh d ch v nông thôn b c đ u đã ph c h i phát tri n, k t c u h t ng kinh t - ướ ế ế
h i đ c quan tâm đ u t xây d ng, môi tr ng sinh thái đ i s ng nông dân h u h t các vùng ượ ư ườ ế
đ c c i thi n rõ r t…ượ
Tuy v y c c u kinh t nông nghi p nông thôn chuy n d ch ch m, ch a theo sát v i th ơ ế ư
tr ng. S n xu t nông nghi p nhi u n i còn phân tán, manh mún, mang y u t t phát… công nghi pườ ơ ế
ng thôn nh t là công nghi p ch bi n ng - lâm - th y s n phát tri n ch m. Ngành ngh d ch v ế ế
ch a thu hút nhi u lao đ ng….ư
Ph ng h ng chuy n d ch c c u kinh t ng thôn n c ta trong th i gian t i là: ươ ướ ơ ế ướ
Ph i tăng c ng đ u t phát tri n m nh m , v ng ch c, hi u qu các nnh công nghi p, ườ ư
ti u th công nghi pd ch v nông thôn. Qua đó tăng d n t tr ng các ngành công nghi p, ti u th
ng nghi p d ch v ; đ ng th i gi m t tr ng nnh nông nghi p, nh ng v s n l ng v n tăng ư ượ
lên v s tuy t đ i nh m đ m b o an ninh l ng th c, th c ph m cho đ t n c xây d ng m t ươ ướ