intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Đề tài “Đổi mới việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh trong dạy học Lịch sử Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1975 ở lớp 12 trung học phổ thông (chương trình chuẩn)”

Chia sẻ: Ha Thi Hai Yen | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:119

Thêm vào BST
Báo xấu
479
lượt xem 168
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cùng với các lĩnh vực khác của đời sống chính trị, xã hội, giáo dục và đào tạo được xem là quốc sách hàng đầu, là “một động lực thúc đẩy và là một điều kiện cơ bản bảo đảm việc thực hiện những mục tiêu kinh tế- xã hội, xây dựng và bảo vệ đất nước” [17;tr.507]. Trong điều kiện đất nước ta hiện nay, đổi mới nền giáo dục và đào tạo có ý nghĩa vô cùng lớn lao, là yếu tố quan trọng hàng đầu nhằm “đào tạo bồi dưỡng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài “Đổi mới việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh trong dạy học Lịch sử Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1975 ở lớp 12 trung học phổ thông (chương trình chuẩn)”

  1. Khoá luận tốt nghiệp Luận văn “Đổi mới việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh trong dạy học Lịch sử Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1975 ở lớp 12 trung học phổ thông (chương trình chuẩn)” Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  2. Khoá luận tốt nghiệp MỤC LỤC MỞ ĐẦU............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài............................................................................................. 4 2. Lịch sử vấn đề................................................................................................. 7 3. Giới hạn của đề tài........................................................................................ 13 4. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu. .................................................................. 13 5. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu................................ 14 6. Ý nghĩa. ......................................................................................................... 11 7. Cấu trúc của khóa luận. ............................................................................... 14 CHƯƠNG 1: VẤN ĐỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG............................................................................................................. 15 Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  3. Khoá luận tốt nghiệp 1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề ....................................................... 15 1.1.1. Cơ sở lý luận. ........................................................................................... 15 1.1.2. Thực trạng vấn đề kiểm tra đánh giá kết quả học tập Lịch sử của học sinh ở trường trung hoc phổ thông hiện nay. ................................................... 35 1.2. Phương hướng đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học Lịch sử. ...................................................................................... 41 CHƯƠNG 2: MỘT SỐ BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP LỊCH SỬ CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM TỪ NĂM 1954 ĐẾN 1975 Ở LỚP 12 THPT (CHƯƠNG TRÌNH CHUẨN).............................................................................................. 42 2.1. Vị trí, mục tiêu, nội dung cở bản của “Lịch sử Việt Nam từ 1954 đến 1975” trong sách giáo khoa lớp 12 THPT. ...................................................... 42 2.1.1. Vị trí. ........................................................................................................ 42 2.1.2. Mục tiêu. .................................................................................................. 43 2.2. Yêu cầu khi xác định và sử dụng một số biện pháp đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử Việt Nam từ năm 1954 đến 1975 lớp 12 THPT. ............................................................... 47 2.3. Một số biện pháp đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh trong dạy học Lịch sử Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1975 ở lớp 12 THPT. ............................................................................................................... 51 2.3.1. Xây dựng các quy định, quy chế về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh nói chung và học tập lịch sử nói riêng................................................ 51 2.3.2. Căn cứ vào chuẩn kiến thức, kỹ năng, hướng thái độ để đảm bảo tính toàn diện về nội dung kiểm tra, đánh giá. ......................................................... 53 2.3.3. Kết hợp nhuần nhuyễn, đa dạng các hình thức kiểm tra đánh giá. .............. 57 2.3.4 Kết hợp phương pháp kiểm tra, đánh giá bằng câu hỏi tự luận với phương pháp kiểm tra, đánh giá bằng câu hỏi trắc nghiệm khách quan......................... 68 2.3.5. Tiến hành ra đề kiểm tra, thi theo quy trình đổi mới.............................. 74 2.3.6. Cải tiến khâu coi, chấm kiểm tra, thi....................................................... 84 2.4. Thực nghiệm sư phạm. .............................................................................. 86 2.4.1. Khái quát quá trình thực nghiệm. ........................................................... 86 Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  4. Khoá luận tốt nghiệp 2.4.2. Kết quả thực nghiệm................................................................................ 87 2.4.3. Ý kiến của giáo viên và học sinh về việc sử dụng các biện pháp đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh. ................................... 90 KẾT LUẬN....................................................................................................... 92 TÀI LIỆU THAO KHẢO................................................................................. 94 PHỤ LỤC.......................................................................................................... 99 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. Cùng với các lĩnh vực khác của đời sống chính trị, xã hội, giáo dục và đào tạo được xem là quốc sách hàng đầu, là “một động lực thúc đẩy và là một điều kiện cơ bản bảo đảm việc thực hiện những mục tiêu kinh tế- xã hội, xây dựng và bảo vệ đất nước” [17;tr.507]. Trong điều kiện đất nước ta hiện nay, đổi mới nền giáo dục và đào tạo có ý nghĩa vô cùng lớn lao, là yếu tố quan trọng hàng đầu nhằm “đào tạo bồi dưỡng và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để đáp ứng yêu cầu sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa”. Hội nghị lần thứ II Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII đã đề Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  5. Khoá luận tốt nghiệp ra “Định hướng chiến lược phát triển giáo dục- đào tạo trong thời kỳ CNH- HĐH” chỉ rõ nhiệm vụ giáo dục nước ta đến năm 2010 là: “Nhằm xây dựng những con người và thế hệ thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và Chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; công nghiệp hóa, hiện đại hóa; gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc, có năng lục tiếp thu tinh hóa văn hóa nhân loại; phát huy tiềm năng của dân tộc và con người Việt Nam, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân, làm chủ tri thức và khoa học công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có tính tổ chức kỷ luật cao; có sức khỏe là những người thừa kế xây dựng Chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên” như lời căn dặn của Bác Hồ” [18;tr.27]. Để thực hiện tốt mục tiêu giáo dục mà Đảng đã đề ra ngoài việc hoàn thiện một khối lượng tri thức khoa học, đổi mới nội dung thì cần thiết phải không ngừng đổi mới phương pháp dạy học. Trong nhà trường Việt Nam hiện nay “lĩnh vực phương pháp giáo dục trở thành lạc hậu nhất cản trở việc thực hiện mục tiêu giáo dục tiên tiến” [47;tr.170]. Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học nói chung và phương pháp dạy học lịch sử nói riêng là một trong những mặt mang tính chiến lược, cấp thiết trước những yêu cầu đổi mới toàn diện của đất nước. Trong nghị quyết của Hội nghị Ban chấp hành trung ương Đảng lần thứ II, khóa VIII đã nêu rõ “Đổi mới phương pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều rèn luyện thành nếp tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, bảo đảm điều kiện và thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh nhất là sinh viên đại học”[18;tr.30]. Quan điểm này đã được thể chế hóa trong Điều 28 của bộ Luật giáo dục 2005 như sau: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho học sinh” [39]. Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  6. Khoá luận tốt nghiệp Như vậy, vấn đề đổi mới giáo dục đào tạo nói chung và đổi mới phương pháp dạy học nói riêng luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm và được đặt ra một cách cấp thiết ở trường phổ thông. Đổi mới phương pháp dạy học còn là một trong những biện pháp hữu hiệu để nhà trường và giáo viên hoàn thành những mục tiêu giáo dục đào tạo thời kỳ đổi mới. Một cuộc “cách mạng về phương pháp giáo dục sẽ đem lại một bộ mặt mới, sức sống mới cho nhà trường ở thời đại mới” [47; tr.170] Đổi mới phương pháp dạy học không thể tách rời đổi mới kiểm tra, đánh giá. Bởi vì mục tiêu, nội dung, phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá là những thành tố quan trọng của quá trình dạy học ở trường phổ thông, chúng có quan hệ mật thiết và biện chứng với nhau. Do đó, trong Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X, Đảng ta đã nêu rõ cần “tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục, phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học, khắc phục lối truyền thụ một chiều. Hoàn thiện hệ thống đáng giá và kiểm định chất lượng giáo dục. Cải tiến nội dung và phương pháp thi cử nhằm đánh giá đúng trình độ tiếp thu tri thức, khả năng học tập. Khắc phục những mặt yếu kém và tiêu cực của giáo dục” [16; tr.97]. Kiểm tra- đánh giá có vai trò vô cùng quan trọng là một biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học bộ môn, đó là khâu mở đầu của quá trình dạy học, đồng thời cũng là khâu kết thúc của quá trình dạy học này để mở ra một quá trình dạy học khác cao hơn đồng thời nó cũng có tác động điều tiết trở lại quá trình đào tạo. Dạy học là một quá trình khép kín, để điều chỉnh quá trình này một cách có hiệu quả cả người dạy và người học đều phải tiếp thu được những thông tin ngược từ việc kiểm tra, đánh giá tri thức. Việc kiểm tra, đánh giá có nhiệm vụ làm sáng rõ tình hình lĩnh hội kiến thức của học sinh, sự hình thành kỹ năng, kỹ xảo, góp phần phát huy tính tích cực, chủ động, độc lập, tự giác trong mỗi học sinh. Đồng thời thông qua kiểm tra đánh giá giáo viên có thể rút kinh nghiệm quá trình dạy học của mình để từ đó có những điều chỉnh biện pháp sư phạm hợp lý hơn. Song thực tiễn việc kiểm tra đánh giá trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông cho thấy: quan niệm về kiểm tra đánh giá của Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  7. Khoá luận tốt nghiệp giáo viên, học sinh và xã hội cũng có nhiều bất cập, kiểm tra đánh giá còn nặng về ghi nhớ các sự kiện mà không kiểm tra được học sinh hiểu và vận dụng sự kiện; kỹ năng kiểm tra đánh giá học sinh chưa thực sự được giáo viên quan tâm; việc đánh giá còn nặng về hình thức, về điểm, độ chính xác chưa cao. Chính vì vậy việc kiểm tra đánh giá chưa phát huy được đúng vai trò và khả năng của nó. Chương trình lịch sử lớp 12 (chuẩn) mới được đưa vào dạy ở trường trung hoc phổ thông từ năm 2008. Cho đến nay, trong quá trình dạy học lịch sử lớp 12 nhiều giáo viên còn khó khăn trong việc lựa chọn nội dung, phương pháp giảng dạy và kiểm tra, đánh giá để phù hợp với chương trình mới này. Hơn nữa phải thấy rằng, học sinh lớp 12 phải chuẩn bị cho những kỳ thi quan trọng như thi tốt nghiệp, thi đại học mà lịch sử là một trong những môn có thể có trong chương trình thi. Do đó, việc tăng cường kiểm tra, đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh lớp 12 là hết sức cần thiết Xuất phát từ những vấn đề nêu trên chúng tôi thấy rằng thực hiện việc kiểm tra đánh giá trong học tập lịch sử ở trường trung học phổ thông theo yêu cầu đổi mới là hết sức cần thiết để nâng cao chất lượng bộ môn. Vì vậy chúng tôi mạnh dạn chọn đề tài: “Đổi mới việc kiểm tra- đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh trong dạy học Lịch sử Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1975 ở lớp 12 trung học phổ thông (chương trình chuẩn)”. 2. Lịch sử vấn đề. Trong hoạt động dạy học, kiểm tra, đánh giá tri thức học sinh được coi là một bộ phận cấu thành của quá trình dạy học. Vì lý do đó, trong lịch sử phát triển của nền giáo dục, ngay từ rất sớm đã xuất hiện các hình thức kiểm tra, đánh giá và cũng sớm xuất hiện những công trình nghiên cứu về quá trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh. 2.1. Tài liệu nước ngoài. Trên cơ sở tiếp cận nguồn tài liệu dịch, chúng tôi thấy có một số công trình đề cập đến vấn đề này như sau: Theo như Nguyễn Hứu Chí trong cuốn “Bài học lịch sử và việc kiểm Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  8. Khoá luận tốt nghiệp tra, đánh giá kết quả học tập lịch sử ở trường trung học phổ thông” thì trên thế giới từ những năm 70 của thế kỷ XX các nhà giáo dục học đã có những quan niệm về kiểm tra, đánh giá khác nhau. Năm 1977, Becbi nhìn nhận vấn đề kiểm tra theo khía cạnh khác khá chính xác và đầy đủ. Theo ông “đánh giá giáo dục là sự thu thập và xử lý một cách có bằng chứng một phần của quá trình dẫn tới sự phán xét về giá trị theo quan niệm hành động” [11; tr.34]. Theo nhà giáo dục học nổi tiếng Hoa Kỳ RanTaylơ, nghiên cứu về vấn đề đánh giá, ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đánh giá giáo dục và đưa ra định nghĩa như sau: “quá trình đánh giá chủ yếu là quá trình xác định mức độ thực hiện được của các mục tiêu trong chương trình giáo dục”(19840 [11; tr.33]. Philip cho rằng “đánh giá là sự phân tích tác động của chương trình vào cá nhân, vào hệ thống giáo dục và vào hệ thống phát triển kinh tế- xã hội của cộng đồng” [11; tr.34]. Nhà nghiên cứu người Pháp R.F.Mager lại cho rằng: “Đánh giá là việc miêu tả tình hình của học sinh và giáo viên để quyết định công việc cần phải tiếp tục và giúp học sinh tiến bộ” [11; tr.34] (1993). Ngoài ra, Savin trong cuốn Giáo dục học tập 1 ở chương X “Kiểm tra, đánh giá tri thức kỹ năng, kỹ xảo của học sinh” ông nêu rõ quan niệm về kiểm tra-đánh giá. Theo ông “kiểm tra là một phương tiện quan trọng không chỉ để ngăn ngừa việc lãng quên mà còn để nắm được tri thức một cách vững chắc hơn”[43; tr.231]. Đồng thời ông cũng nhận thấy “Đánh giá có thể trở thành một phương tiện quan trọng để điều khiển sự học tập của học sinh, đẩy mạnh sự phát triển về công tác giáo dục của các em. Đánh giá được thực hiện trên cơ sở kiểm tra và đánh giá theo hệ thống 5 bậc: Xuất sắc (điểm 5), Tốt (4 điểm), Trung bình (3 điểm), Xấu (điểm 2), Rất xấu (điểm 1)” [43; tr.246]. Như vậy, Savin đã quan niệm kiểm tra, đánh giá là hai hoạt động khác nhau nhưng có mối quan hệ biện chứng. Đặc biệt ông nhấn mạnh việc kiểm tra không dừng lại ở việc kiểm tra tri thức mà còn Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  9. Khoá luận tốt nghiệp kiểm tra kỹ năng, kỹ xảo của học sinh. Theo Ilina trong cuốn “Giáo dục học, tập II” đã nghiên cứu và nhấn mạnh vai trò của kiểm tra- đánh giá, bà coi “việc kiểm tra và đánh giá kiến thức, kỹ năng và kỹ xảo là rất quan trọng và là thành phần cấu tạo cần thiết của quá trình dạy học” [26; tr.117]. Đồng thời bà cũng đưa ra hệ thống các phương pháp kiểm tra, đánh giá kiến thức trong nhà trường Xô Viết với những ưu điểm và nhược điểm của mỗi phương pháp. Còn về vấn đề đánh giá thì Ilina cho rằng “đánh giá là một phương tiện kích thích mạnh mẽ và có một ý nghĩa giáo dục to lớn trong điều kiện nếu như nó được giáo viên sử dụng đúng đắn”[26; tr.147] Hay theo P.E.Griffin (1996) “Đánh giá là đưa ra phán quyết về giá trị của một sự kiện, nó bao hàm việc thu thập thông tin sử dụng trong việc đánh giá của một chương trình, một sản phẩm, một tiến trình, mục tiêu hay tiềm năng ứng dụng của một cách thức đưa ra nhằm mục đích nhất định” [42; tr.8] Còn N.G.Đairi trong cuốn “Chuẩn bị giờ học lịch sử như thế nào?” đã khẳng định tầm quan trọng, ý nghĩa của việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trong nhà trường. Theo ông “Kiểm tra không chỉ giới hạn ở chỗ phát hiện và cho điểm kiến thức mà kiểm tra còn thúc đẩy học sinh học tập. Ngoài những chức năng kiểm tra và giáo dục, kiểm tra còn có chức năng giáo dưỡng và phát triển tư duy” [15; tr.64]. Như vậy, vấn đề kiểm tra- đánh giá được nhiều học giả nước ngoài nghiên cứu và tìm hiểu. Mặc dù có những quan điểm và cách nhìn nhận khác nhau nhưng các tác giả đều thống nhất trong việc khẳng định vai trò của kiểm tra, đánh giá. 2.2. Tài liệu trong nước. Cùng với các học giả nước ngoài, các học giả, các nhà nghiên cứu giáo dục nước ta cũng tìm hiểu và nghiên cứu khá sâu sắc về vấn đề kiểm tra, đánh giá. Đặc biệt trong những năm gần đây vấn đề đổi mới kiểm tra- đánh giá đang rất được quan tâm. Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  10. Khoá luận tốt nghiệp Hà Thế Ngữ- Đặng Vũ Hoạt trong cuốn Giáo dục học” tập 1, NXB Giáo Dục, 1987 đã quan niệm về kiểm tra- đánh giá như sau: “Kiểm tra và đánh giá tri thức, kỹ năng, kỹ xảo của học sinh là một khâu quan trọng của quá trình dạy học. Xét theo các cách thức thực hiện hệ thống các khâu của quá trình dạy học, kiểm tra và đánh giá có thể xem xét như là một nhóm phương pháp dạy học”[41; tr.258] Theo PTS Trần Kiều trong bài “Đổi mới đánh giá, đòi hỏi bức thiết của phương pháp dạy học”, tạp chí Ngiên cứu giáo dục số 11/1995 thì “Kiểm tra- đánh giá là một bộ phận hợp thành không thể thiếu của quá trình giáo dục. Các yếu tố xác định mục tiêu giáo dục soạn thảo và thực hiện chương trình giáo dục. Kiểm tra, đánh giá là một chỉnh thể tạo thành chu trình kín. Mối quan hệ chặt chẽ giữa các yếu tố trên được đảm bảo sẽ tạo thành một quá trình giáo dục đạt hiệu quả cao” [28; tr.18]. Tác giả coi “đổi mới phương pháp dạy học gắn liền với đổi mới việc đánh giá nói chung và thi cử nói riêng”. GS. Trần Bá Hoành trong cuốn “Đánh giá trong giáo dục” xuất bản năm 1997 thì cho rằng “việc kiểm tra, đánh giá không thể chỉ dừng lại ở yêu cầu tái hiện các kiến thức, rèn luyện các kỹ năng đã học mà phải khuyến khích tư duy năng động sáng tạo, phát hiện sự chuyển biến về xu hướng hành vi của học sinh trước các vấn đề của đời sống gia đình và cộng đồng, rèn luyện khả năng phát hiện và giải quyết các vấn đề nảy sinh trong những tình huống thực tế” [22;tr.12-13]. Trang Thị Lân trong bài “Về việc kiểm tra- đánh giá kết quả học tập của học sinh”, tạp chí nghiên cứu giáo dục số 5/1998 có viết: “Trong lý luận dạy học, kiểm tra là giai đoạn kết thúc của một quá trình dạy học, kiểm tra có ba chức năng là: đánh giá, phát hiện lệch lạc và điều chỉnh, trong đó có chức năng đánh giá là chủ đạo. Đánh giá trong dạy học là một vấn đề hết sức phức tạp, luôn luôn chứa đựng nguy cơ không chính xác, dễ sai lầm. Vì thế đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi phải đổi mới cách thức kiểm tra đánh giá, sử dụng kỹ thuật ngày càng tiên tiến và có độ tin cậy cao để dễ thao tác hơn.”[29; tr.24]. Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  11. Khoá luận tốt nghiệp Theo Trần Thị Tuyết Oanh trong cuốn “Đánh giá và đo lường kết quả học tập” thì cho rằng “Đánh giá kết quả học tập là quá trình thu thập và xử lý thông tin về trình độ, khả năng mà người học thực hiện các mục tiêu học tập đã xác định, nhằm tạo cơ sở cho những quyết định sư phạm của giáo viên, cho nhà trường và bản thân học sinh để giúp họ học tập tiến bộ hơn” [42; tr.12]. Năm 1992, trong cuốn giáo trình phương pháp dạy học lịch sử do Phan Ngọc Liên và Trần Văn Trị chủ biên, Nguyễn Hữu Chí đã viết “Kiểm tra và đánh giá kết quả học tập là nhằm cho học sinh nắm vững nội dung và kiểm soát mức độ nắm vững nội dung học tập (mức độ lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kỹ năng và bồi dưỡng đạo đức, tư tưởng chính trị) qua đó giúp giáo viên hiểu kết quả công việc giảng dạy” [31; tr.223] GS.TS Nguyễn Thị Côi, trong các công trình của mình đã đi sâu nghiên cứu về vấn đề kiểm tra- đánh giá kết quả học tập lịch sử như: “chương XIII giáo trình phương pháp dạy học lịch sử- tập II, Nxb Đại học sư phạm 2002”, “Tài liệu hội nghị đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập môn lịch sử ở trường PTTH 4/1999”, “Các con đường biện pháp nâng cao hiệu quả bài học lịch sử ở trường phổ thông” (2006)...Trong các công trình trên tác giả đã đề cập tới những lý luận cơ bản của kiểm tra- đánh giá kết quả học tập lịch sử ở trường phổ thông. Theo tác giả “Kiểm tra- đánh giá có nhiệm vụ làm rõ tình hình lĩnh hội tri thức, sự thành thạo về kỹ năng, kỹ xảo của học sinh, bổ sung làm sâu sắc, củng cố, hệ thống hóa, khái quát hóa kiến thức đã học...nó còn giúp giáo viên tự đánh giá về việc giảng dạy của mình và học sinh tự đánh giá kết quả học tập của mình”. Do đó “Nếu thực hiện tốt khâu kiểm tra- đánh giá sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học bộ môn”. Vấn đề này còn được các nhà nghiên cứu viết bài và công bố trên các tạp chí chuyên ngành. Trên tạp chí giáo dục số 155 (kỳ 1- tháng 2/2007) PGS.TS Trịnh Đình Tùng đã có bài “ Để nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn lịch sử ở trường phổ thông”. Trong bài thầy đã viết “Vấn đề kiểm tra, Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  12. Khoá luận tốt nghiệp đánh giá trong quá trình dạy học lịch sử nói chung và trong các kỳ thi nói riêng phải được giải quyết dứt điểm, phải được coi là khâu đột phá trong việc nâng cao chất lượng dạy học bộ môn lịch sử hiện nay” [49; tr.24] Đến tháng 2/2008 trên tạp chí giáo dục số 183, thầy lại có bài viết “Trắc nghiệm hay tự luận trong môn lịch sử ở trường phổ thông”. GS. TS Nguyễn Thị Côi- Nguyễn Thị Bích đã có bài “Kết hợp tự luận với trắc nghiệm – biện pháp cần thiết để trong đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập lịch sử ở trường phổ thông” trên tạp chí giáo dục số 191 (kỳ 1- tháng 6/2008). Tạp chí giáo dục số 195 (kỳ 1- tháng 8/2008) cũng đăng bài của Nguyễn Thị Bích với nhan đề “Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông”. Nhìn chung các nhà giáo dục học và giáo dục lịch sử đều thống nhất kiểm tra-đánh giá là một khâu quan trọng không thể thiếu được trong quá trình dạy học, nó là một yếu tố cần phải được chú ý khi đổi mới phương pháp dạy học. Ngoài ra, vấn đề kiểm tra- đánh giá cũng được các học viên, sinh viên tìm hiểu và nghiên cứu về mặt lý luận và thực tiễn qua một số luận văn, khóa luận như: luận văn thạc sĩ “Sử dụng phương pháp trắc nghiệm khách quan để kiểm tra- đánh giá kết quả học tập lịch sử Việt nam giai đoạn 1945- 1975 lớp 12- Trung học phổ thông” của Nguyễn Thị Minh Ngọc 2003, “Đổi mới việc kiểm tra- đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học lịch sử ở trường Trung học phổ thông (qua ví dụ chương II, khái quát tiến trình lịch sử Việt Nam từ giữa thế kỷ XIX đến hết chiến tranh thế giới lần thứ nhất ở lớp 11 trung học phổ thông)” của Nguyễn Thị Quỳnh Anh, 2004... Đặc biệt gần đây trong luận án tiến sĩ của mình, Nguyễn Thị Bích đã làm rõ vấn đề đổi mới kiểm tra- đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh ở trường trung học cơ sở qua công trình “Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học lịch sử ở trường THCS”. Tóm lại, vấn đề kiểm tra, đánh giá đã được các nhà giáo dục học và Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  13. Khoá luận tốt nghiệp giáo dục lịch sử trong và ngoài nước nghiên cứu. Những lý luận trên là cơ sở quý báu cho chúng tôi đi sâu vào nghiên cứu đề tài “Đổi mới việc kiểm tra- đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh trong dạy học Lịch sử Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1975 ở lớp 12 trung học phổ thông (chương trình chuẩn)”. 3. Giới hạn của đề tài. Trong khuôn khổ khóa luận này chúng tôi xin đi sâu nghiên cứu về các biện pháp nhằm đổi mới kiểm tra đánh giá kết quả học tập lịch sử ở trường trung học phổ thông. Nội dung lịch sử vận dụng vào nghiên cứu được giới hạn trong chương trình lịch sử Việt Nam từ năm 1954 đến 1975 ở lớp 12 (chương trình chuẩn). 4. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu. 4.1. Mục đích. Trên cơ sở tìm hiểu lý luận và thực tiễn việc kiểm tra, đánh giá trong dạy học lịch sử ở trường trung học phổ thông, đề tài đi sâu nghiên cứu đề xuất một số biện pháp đổi mới việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học lịch sử lớp 12 phần lịch sử Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1975. 4.2. Nhiệm vụ. Để đạt được mục đích trên đề tài phải giải quyết các nhiệm vụ sau: - Tìm hiểu lý luận về kiểm tra, đánh giá (khái niệm, nội dung, vai trò, ý nghĩa, biện pháp và hình thức, phương pháp yêu cầu kiểm tra, đánh giá). - Điều tra, quan sát thực tế dạy học lịch sử ở trường trung học phổ thông nói chung, việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh nói riêng. - Tìm hiểu chương trình lịch sử Việt Nam từ 1954 đến năm 1975 ở lớp 12 trung học phổ thông. - Đề xuất các biện pháp đổi mới kiểm tra, đánh giá. - Tiến hành thực nghiệm sư phạm để khẳng định tính khả thi của những biện pháp mà đề tài đưa ra. Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  14. Khoá luận tốt nghiệp 5. Cơ sở phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu. 5.1. Cơ sở lý luận. Đề tài được thực hiện trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối của Đảng về giáo dục và những vấn đề liên quan tới lý luận dạy học, phương pháp dạy học lịch sử ở trường phổ thông, các tài liệu liên quan đến kiểm tra, đánh giá. 5.2. Phương pháp nghiên cứu. - Nghiên cứu các tác phẩm của các tác giả kinh điển, chủ nghĩa Mác- Lênnin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các văn bản nghị quyết của Đảng và Nhà nước, Bộ giáo dục và đào tạo về giáo dục. - Nghiên cứu các công trình của các nhà giáo dục học, giáo dục lịch sử viết về kiểm tra- đánh giá và các tài liệu lịch sử có liên quan tới đề tài. - Nghiên cứu nội dung chương trình SGK Lịch sử lớp 12 từ 1954 đến 1975 ở trường trung học phổ thông. - Nghiên cứu, khảo sát điều tra tình hình kiểm tra, đánh giá trong dạy học lịch sử thông qua phiếu điều tra, phỏng vấn để nắm được thực tiễn của công tác kiểm tra, đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh ở trường THPT hiện nay. - Soạn đề kiểm tra và tiến hành thực nghiệm sư phạm để kiểm nghiệm các biện pháp về đổi mới kiểm tra, đánh giá trong dạy học lịch sử Việt Nam ở lớp 12 THPT mà đề tài đã đưa ra. 6. Ý nghĩa. * Ý nghĩa khoa học: Nhằm giúp bản thân nắm chắc lý luận dạy học bộ môn nói chung và vấn đề kiểm tra, đánh giá trong dạy học lịch sử nói riêng. * Ý nghĩa thực tiễn: Qua nghiên cứu đề tài góp phần giúp bản thân biết vận dụng những lý luận trên vào quá trình dạy học lịch sử sau này để có thể nâng cao chất lượng bộ môn. 7. Cấu trúc của khóa luận. Ngoài mở đầu, kết luận, các phụ lục, tài liệu tham khảo, nội dung của khóa luận bao gồm 2 chương: Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  15. Khoá luận tốt nghiệp Chương 1: Vấn đề kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học lịch sử ở trường trung học phổ thông. Chương 2: Một số biện pháp đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập lịch sử của học sinh trong dạy học lịch sử Việt Nam từ năm 1954 đến năm 1975 ở lớp 12 THPT (chương trình chuẩn). CHƯƠNG 1 VẤN ĐỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề 1.1.1. Cơ sở lý luận. 1.1.1.1. Xuất phát điểm của vấn đề. a. Mục tiêu của bộ môn lịch sử. Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  16. Khoá luận tốt nghiệp Sự nghiệp công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước, sự thách thức trước nguy cơ tụt hậu trên đường tiến vào thế kỷ XXI bằng cạnh tranh trí tuệ đang đặt ra những mục tiêu mới cho ngành giáo dục đào tạo. Nhiệm vụ của dạy học lúc này không chỉ là cung cấp cho học sinh hệ thống tri thức phổ thông cơ bản về tự nhiên và xã hội hiện đại nhất mà còn phải góp phần phát triển năng lực trí tuệ, tư duy và hoàn hiện nhân cách cho học sinh. Từ mục tiêu chung của giáo dục phổ thông, mục tiêu của giáo dục trung học phổ thông được cụ thể hóa như sau: “Giáo dục trung học phổ thông nhằm giúp học sinh củng cố và phát triển những kết quả của giáo dục trung học cơ sở, hoàn thiện học vấn phổ thông và những hiểu biết thông thường về kỹ thuật và hướng nghiệp, có điều kiện phát huy năng lực cá nhân để lựa chọn hướng phát triển, tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung cấp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động” (Điều 27, mục 2, chương 2, luật giáo dục 2005) [36] Cùng với các môn học khác, bộ môn Lịch sử có vị trí, vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện học sinh. Mục tiêu của bộ môn lịch sử ở trường trung học phổ thông được xây dựng trên cơ sở mục tiêu giáo dục của cấp học, quan điểm đường lối của Đảng về sử học và giáo dục. Nó cũng được căn cứ vào nội dung, đặc trưng của hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử; yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ cách mạng hiện nay. Mục tiêu của môn lịch sử ở trường phổ thông là phải thực hiện những nhiệm vụ sau: * Về kiến thức: Cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản của khoa học lịch sử, bao gồm: sự kiện lịch sử cơ bản, các khái niệm thuật ngữ, nhân vật, niên đại, những hiểu biết về quan điểm lý luận đơn giản, những vấn đề về phương pháp nghiên cứu học tập phù hợp với yêu cầu và trình độ của học sinh. Ví dụ: Ở bậc trung học phổ thông. Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  17. Khoá luận tốt nghiệp - Học sinh được tìm hiểu những kiến thức chủ yếu về quá trình phát triển của lịch sử Việt Nam với những sự kiện nổi bật. Trên cơ sở đó giúp học sinh nắm được những quy luật chung và đặc thù của xã hội Việt Nam. - Về lịch sử thế giới, học sinh được tìm hiểu những sự kiện chính của lịch sử xã hội loài người từ nguyên thủy cho đến nay mà trọng tâm là thời kỳ cận hiện đại. Qua đó học sinh hiểu rõ hơn quy luật phát triển của xã hội loài người, những tác động của lịch sử thế giới tới lịch sử dân tộc, mối quan hệ giữa lịch sử Việt Nam với lịch sử các nước láng giềng. - Hơn nữa, học sinh còn được nâng cao và hoàn chỉnh hơn những nhận thức mácxít- lênninnít về lịch sử. Đồng thời được cung cấp những kiến thức sơ giản về phương pháp tìm hiểu nghiên cứu lịch sử, cải tiến phương pháp học tập, phát huy tính tích cực trong học tập lịch sử. * Về phát triển kỹ năng: Môn lịch sử ở trường phổ thông giúp cho người học phát triển và rèn luyện năng lực tư duy như phân tích, so sánh, tổng hợp... kỹ năng học tập và kỹ năng thực hành gồm cả kỹ năng thực hành bộ môn và kỹ năng thực hành trong cuộc sống. Cụ thể là bồi dưỡng: - Tư duy biện chứng trong nhận thức và hành động, biết phân tích đánh giá liên hệ... - Kỹ năng học tập và thực hành bộ môn: sử dụng SGK, các tài liệu tham khảo khác, khả năng trình bày nói và viết, làm và sử dụng một số đồ dùng trực quan, những hoạt động ngoại khóa của môn học. - Vận dụng các kiến thức đã học vào cuộc sống hiện nay. * Về tư tưởng tình cảm: Lịch sử có sở trường và ưu thế trong việc giáo dục thế hệ trẻ, từ thời cổ đại người ta đã thấy rằng “lịch sử là cô giáo của cuộc sống”, “là bó đuốc soi đường đi tới tương lai”. Do đó, giáo dục cho học sinh quan điểm tư tưởng, lập trường, phẩm chất đạo đức, nhân cách, tình cảm là một yêu cầu quan trọng cần chú ý thực hiện trong dạy học lịch sử. Tri thức lịch sử không chỉ có tác dụng giáo dục trí tuệ mà còn giáo dục cả tình cảm tư tưởng, góp phần đào tạo con người toàn diện. Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  18. Khoá luận tốt nghiệp Thông qua việc học tập lịch sử ở trường trung học phổ thông, những phẩm chất, đạo đức, tư tưởng, tình cảm...được bồi dưỡng một cách hệ thống ở những điểm chủ yếu sau: - Trước hết học sinh được bồi dưỡng lòng yêu nước xã hội chủ nghĩa, lòng yêu quê hương- một biểu hiện của lòng yêu nước, trong lao động sản xuất cũng như trong đấu tranh giành độc lập dân tộc, bảo vệ Tổ quốc. - Thứ hai, cần bồi dưỡng cho học sinh tinh thần đoàn kết quốc tế, tình hữu nghị với các dân tộc đấu tranh cho độc lập, tự do, văn minh, tiến bộ xã hội, hòa bình, dân chủ. - Đồng thời học sinh cũng cần có niềm tin vào sự phát triển hợp quy luật của xã hội loài người và dân tộc, dù trong tiến trình lịch sử có những bước quanh co, khúc khuỷu, tạm thời tụt lùi hay dừng lại. - Thứ tư, học sinh có ý thức làm nghĩa vụ công dân, sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ quốc tế. - Và đặc biệt người học cần có những phẩm chất cần thiết trong cuộc sống cộng đồng... Tóm lại, mục tiêu bộ môn lịch sử ở trường trung học phổ thông là cung cấp kiến thức cơ bản có hệ thống về lịch sử phát triển hợp quy luật của dân tộc và xã hội loài người. Trên cơ sở đó giáo dục lòng yêu nước tự hào dân tộc, lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, rèn luyện năng lực tư duy và thực hành. Như vậy, để có thể thực hiện được tốt chức năng và nhiệm vụ của bộ môn trong nhà trường người giáo viên phải sử dụng đa dạng các phương pháp dạy học và không ngừng đổi mới cho phù hợp với sự phát triển của xã hội trong đó việc cải tiến khâu kiểm tra, đánh giá là một việc làm hết sức cần thiết. b. Đặc trưng của bộ môn lịch sử ở trường phổ thông. Tri thức lịch sử có những đặc điểm riêng nổi bật khác với tri thức của các bộ môn khoa học khác. Nó mang tính quá khứ, tính không lặp lại, tính cụ thể, tính hệ thống và tính thống nhất giữa sử và luận. Lịch sử là những gì Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  19. Khoá luận tốt nghiệp diễn ra trong quá khứ không lặp lại nên nhận thức lịch sử không thể quan sát trực tiếp cũng không thể tiến hành trong phòng thí nghiệm. Những sự kiện, hiện tượng lịch sử vốn là một hiện thực khách quan, tồn tại độc lập với ý thức chủ quan của người nhận thức lịch sử, dù chúng ta có biết hay không, thừa nhận nó hay không thì nó vẫn tồn tại, không thể nào thay đổi được. Nhiệm vụ của giáo viên không chỉ cung cấp cho học sinh những sự kiện, hiện tượng lịch sử đúng như nó tồn tại mà còn phải giúp học sinh hiểu những sự kiện để so sánh đáng giá nhận xét... từ đó rút ra quy luật bài học kinh nghiệm. Trong đời sống xã hội, lịch sử vừa là phương tiện bồi dưỡng kiến thức vừa có tác dụng giáo dục trí tuệ và tình cảm. Tri thức lịch sử là một trong những bộ phận quan trọng nhất của nền văn hóa nhân loại, không hiểu biết lịch sử thì không thể xem là người có văn hóa toàn diện và sâu sắc. Tsecnưsépxki đã nhấn mạnh vai trò và tác dụng giáo dục của bộ môn lịch sử như sau: “Có thể không biết không cảm thấy sau mê toán học, tiếng Hi Lạp hoặc chữ Latinh, hóa học, có thể không biết hàng nghìn môn học khác nhưng dù sao đã là người có giáo dục mà không yêu thích lịch sử thì chỉ có thể là một con người không phát triển đầy đủ trí tuệ”[35; tr.96]. Học lịch sử không chỉ để biết lịch sử nước mình mà còn để hiểu về lịch sử nước khác, từ đó hiểu được rõ sự phát triển của xã hội nói chung. Sự nhận thức một cách tích cực đúng đắn như vậy sẽ giúp chúng ta có hành động và thái độ đúng đắn biết giữ gìn bản sắc dân tộc trong mối quan hệ với thế giới như nguyên Tổng bí thư Đỗ Mười đã từng phát biểu “Cùng với quá trình quốc tế hóa ngày càng mở rộng thì trở về nguồn cũng là một xu thế chung của các dân tộc trên thế giới. Với chúng ta đó chính là sự tìm tòi, phát hiện ngày càng sâu sắc hơn những đặc điểm của xã hội Việt Nam, những phẩm chất cao quý, những giá trị truyền thống và những bài học lịch sử giúp chúng ta lựa chọn và tiến hành bước đi thích hợp, hướng mục tiêu dân giàu nước mạnh xã hội công bằng văn minh”[32; tr.226]. Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
  20. Khoá luận tốt nghiệp Bộ môn lịch sử cũng không đơn thuần chỉ đòi hỏi học sinh ghi nhớ các sự kiện, niên đại, địa danh... mà còn yêu cầu học sinh phải có tư duy sáng tạo trong học tập, nhận thức lịch sử. Bởi lịch sử luôn luôn xuất phát từ những sự kiện cụ thể cho nên để có thể hiểu rõ những tri thức lịch sử người học phải phát triển tư duy của mình. Ph. Engghen đã từng nói: “Lịch sử bắt đầu từ đâu thì quá tình tư duy cũng bắt đầu từ đấy”[32; tr.269]. Trong quá trình dạy học, các nhà giáo dục nước ta cũng như trên thế giới đều quan niệm và cố gắng thực hiện việc phát triển tư duy của học sinh, hướng dẫn học sinh nhận thức từ hiện vật, các bằng chứng khoa học về quá khứ để nhận biết chính xác và hiểu sâu sắc hơn những sự kiện đã xảy ra. Đây là một vấn đề khó bởi đặc trưng của bộ môn là xuất phát từ sự kiện cụ thể. Như vậy, để có thể thực hiện được các yêu cầu trên, giáo viên lịch sử cần vận dụng nhiều phương pháp dạy học khác nhau và không ngừng đổi mới trong đó đổi mới kiểm tra, đánh giá là một khâu quan trọng. Hoạt động kiểm tra, đánh giá phải được thực hiện toàn diện cả về kiến thức, kỹ năng và thái độ, toàn diện về mức độ nhận thức của học sinh từ biết đến hiểu và vận dụng. c. Đặc điểm nhận thức của học sinh trong học tập lịch sử. Quá trình nhận thức của học sinh về cơ bản cũng diễn ra theo quy luật nhận thức chung của xã hội loài người. Quy luật này được Lê- Nin chỉ rõ đó là: “Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn, đó là con đường biện chứng của sự nhận thức chân lý, nhận thức hiện thực khách quan”. Quá trình nhận thức của học sinh được tiến hành trong quá trình dạy học với những điều kiện sư phạm nhất định và nó có những điểm độc đáo hơn so với quá trình nhận thức chung của xã hội loài người và của các nhà khoa học. Nếu như quá trình nhận thức của các nhà khoa học diễn ra theo con đường mò mẫm, thử và sai thì quá trình nhận thức của học sinh lại diễn ra theo con đường đã được khám phá. Tức là, học sinh phổ thông trong quá trình học tập không có nhiệm vụ tìm ra cái mới cho nhân loại mà trước hết Nguyễn Thị Quỳnh Trang-K56TN
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

TL.01: Bộ Tiểu Luận Triết Học
207 tài liệu
1463 lượt tải
THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
33=>0