Đề tài: Kết hợp mô hình nhân quả, mô hình ARIMA, mô hình ARCH để dự báo VN-Index

Chia sẻ: Hồ Ky | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:70

Thêm vào BST

Báo xấu

130
lượt xem 25
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài "Kết hợp mô hình nhân quả, mô hình ARIMA, mô hình ARCH để dự báo VN-Index" đã hoàn thành với nội dung trình bày gồm 6 chương: chương 1 giới thiệu chung, chương 2 tổng quan trị trường chứng khoán, chương 3 phân tích xu hướng và các nhân tố ảnh hưởng thị trường chứng khoán Việt Nam, chương 4 những lý thuyết về mô hình dự báo, chương 5 áp dụng các mô hình dự báo cho chuỗi VN-Index, chương 6 nhận định thị trường, kiến nghị, những mặt còn hạn chế và ảnh hưởng cho mô hình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Đề tài: Kết hợp mô hình nhân quả, mô hình ARIMA, mô hình ARCH để dự báo VN-Index

1 M c l c ............................................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1:GI I THI U CHUNG.................................................................................. 6 1.M c đích nghiên c u đ tài:............................................................................................ 6 2. Đ i tư ng nghiên c u: ................................................................................................... 6 3. Phương pháp nghiên c u: .............................................................................................. 7 4.B c c:........................................................................................................................... 7 CHƯƠNG 2:T NG QUAN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN ........................................ 8 1.Khái quát th trư ng ch ng khoán:.................................................................................. 8 1.1.Khái ni m: ....................................................................................................... 8 1.2. Phân lo i: ........................................................................................................ 8 1.2.1.Ch ng khoán c ph n ........................................................................ 8 1.2.2.Ch ng khoán n ................................................................................ 8 1.2.2.1.Trái phi u ....................................................................................... 8 1.2.2.2.Ch ng khoán d ng n ......................................................... 9 1.2.2.3.Công c th trư ng ti n........................................................ 9 1.2.2.4.Công c tài chính phái sinh ................................................. 9 1.2.3.Ch ng khoán lai ................................................................................ 9 2.Th trư ng ch ng khoán: ................................................................................................ 9 2.1.Khái ni m chung v th trư ng ch ng khoán: ................................................... 9 2.2.Ch c năng c a TTCK ...................................................................................... 10 2.3.Cơ c u Th trư ng Ch ng khoán: ..................................................................... 11 2.3.1.Căn c vào s luân chuy n các ngu n v n......................................... 11 2.3.2.Căn c vào phương th c ho t đ ng ................................................... 11 2.3.3.Căn c vào hàng hoá trên th trư ng: ................................................. 12 2.4.Các nguyên t c ho t đ ng c a TTCK: .............................................................. 12 2.4.1. Nguyên t c c nh tranh: ..................................................................... 12 2.4.2. Nguyên t c công b ng: .................................................................... 12 2.4.3. Nguyên t c công khai: ..................................................................... 12 2.4.4. Nguyên t c trung gian:...................................................................... 13 2.5.Các thành ph n tham gia TTCK: ...................................................................... 13 2.5.1. Nhà phát hành: ................................................................................. 13
2 2.5.2. Nhà đ u tư: ...................................................................................... 13 2.5.3.Các công ty ch ng khoán: ................................................................. 14 2.5.4. Các t ch c có liên quan đ n TTCK: ................................................ 14 3.Ch s giá ch ng khoán và phương pháp tính.................................................................. 14 3.1.Phương pháp tính ............................................................................................. 14 3.1.1.Phương pháp Passcher: ..................................................................... 14 3.1.2.Phương pháp Laspeyres ..................................................................... 15 3.1.3.Ch s giá bình quân Fisher................................................................ 16 3.1.4.Phương pháp s bình quân gi n đơn: ................................................. 16 3.1.5.Phương pháp bình quân nhân gi n đơn .............................................. 17 3.2.Ch n r đ i di n............................................................................................... 17 3.3.V n đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr trong quá trình tính toán ch s giá c phi u....................................................................... 18 CHƯƠNG 3:PHÂN TÍCH XU HƯ NG VÀ CÁC NHÂN T NH HƯ NG TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM ........................................................................ 21 1.T ng quan th trư ng ch ng khoán Vi t Nam: ................................................................ 21 1.1.L ch s hình thành và phát tri n: ...................................................................... 21 1.2.Các giai đo n phát tri n c a th trư ng ch ng khoán ........................................ 22 1.3.Phương pháp tính ch s VN-Index .................................................................. 23 2. Các nhân t nh hư ng đ n th trư ng ch ng khoán: ..................................................... 23 2.1.Các y u t cơ b n ............................................................................................ 24 2.2.Các y u t k thu t .......................................................................................... 24 2.2.1.L m phát .......................................................................................... 25 2.2.2.Tri n v ng c a ngành ....................................................................... 25 2.2.3.Các lo i tài s n đ u tư thay th .......................................................... 25 2.2.4.Các giao d ch b t thư ng ................................................................... 25 2.2.5.Tính thanh kho n c a m t lo i c phi u............................................. 25 2.2.6.Xu th giá ......................................................................................... 25 2.2.7.Nhân kh u h c................................................................................... 26 2.3.Tr ng thái th trư ng ....................................................................................... 26
3 CHƯƠNG 4:NH NG LÝ THUY T V MÔ HÌNH D BÁO ......................................... 27 1.Mô hình hàm h i quy t ng th : ....................................................................................... 27 1.1.Mô hình: .......................................................................................................... 27 1.2.Các gi đ nh OLS............................................................................................. 27 1.3.Gi đ nh b sung c a OLS cho mô hình h i qui b i ......................................... 27 1.4.Hàm h i quy m u............................................................................................. 27 2.Mô hình ARIMA: Phương pháp Box-Jenkins ................................................................. 28 2.1.Tính d ng: ....................................................................................................... 28 2.2.Mô hình ARIMA ............................................................................................. 29 2.2.1.Mô hình t h i quy b c p – AR(p) ..................................................... 29 2.2.2.Mô hình trung bình trư t b c q – MA(q)............................................ 29 2.2.3.Mô hình t h i quy k t h p trung bình trư t – ARIMA(p,d,q) ........... 29 2.2.3.1.Nh n d ng mô hình ............................................................. 29 2.2.3.2.Ư c lư ng các thông s c a mô hình ARIMA(p,d,q)........... 30 2.2.3.3.Ki m tra ch n đoán mô hình................................................ 30 2.2.3.4.D báo: ............................................................................... 30 3.Mô hình ARCH: ............................................................................................................. 31 3.1 Lý thuy t mô hình ARCH ................................................................................ 31 3.2.Ki m đ nh tính ARCH ..................................................................................... 32 CHƯƠNG 5:ÁP D NG CÁC MÔ HÌNH D BÁO CHO CHU I VNINDEX ................ 34 1. ng d ng mô hình ARIMA và ARCH đ d báo chu i VNindex: .................................. 34 1.1.Nh n d ng mô hình: ......................................................................................... 34 1.2.Chuy n đ i chu i g c VNINDEX thành chu i “d ng”. .............................................. 35 1.3.Xác đ nh mô hình ARIMA ............................................................................... 36 1.4.Mô hình AR(1) ................................................................................................ 36 1.4.1.Ư c lư ng mô hình AR(1)................................................................. 36 1.4.2.Ki m đ nh ph n dư ............................................................................ 37 1.4.3.Các ch tiêu d báo và giá tr d báo: ................................................. 37 1.5.Mô hình AR(2) ................................................................................................ 39 1.5.1.Ư c lư ng mô hình AR(2)................................................................. 39
4 1.5.2.Ki m đ nh ph n dư ............................................................................ 39 1.5.3.Các ch tiêu d báo và giá tr d báo: ................................................. 40 1.6.Mô hình ARIMA(1,1,1) ................................................................................... 41 1.7.Mô hình ARCH................................................................................................ 42 1.7.1.Ki m đ nh nh hư ng c a Arch v i mô hình AR(2) ........................... 42 1.7.2.Ư c lư ng ARCH(1) ......................................................................... 43 2.K t h p mô hình h i quy,ARIMA,ARCH đ d báo Vnindex ........................................ 43 2.1.Nh n d ng:....................................................................................................... 43 2.2.Ư c lư ng........................................................................................................ 44 2.3.Ki m đ nh t_test, F_test và ki m đ nh Wald. .................................................... 44 2.4.Ki m đ nh ph n dư........................................................................................... 45 2.4.1.Đ th phân ph i chu n c a ph n dư .................................................. 45 2.4.2.Ki m đ nh Kolmogorov-Smirnov: ..................................................... 46 2.5.K t h p ARIMA, ARCH vào mô hình h i quy................................................. 47 CHƯƠNG 6:NH N Đ NH TH TRƯ NG, KI N NGH , NH NG M T CÒN H N CH VÀ HƯ NG PHÁT TRI N CHO MÔ HÌNH .......................................................... 48 1.Nh n đ nh th trư ng: .................................................................................................... 48 2.Ki n ngh : ...................................................................................................................... 49 3.Nh ng m t h n ch :........................................................................................................ 50 4.Hư ng nghiên c u phát tri n t mô hình:........................................................................ 50 PH L C ......................................................................................................................... 51 PH L C 1:D LI U THEO TU N C A VNINDEX, DOWJONES, NASDAQ, DAX, KOSPI, STRAINS_TIMES ............................................................................................... 51 PH L C 2:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S DOWJONES ..................................................................................................................... 55 PH L C 3:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S NASDAQ.......................................................................................................................... 58 PH L C 4:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S KOSPI............................................................................................................................... 61
5 PH L C 5:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S DAX ................................................................................................................................. 64 PH L C 6:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S TRAINS TIMES ............................................................................................................... 67 TÀI LI U THAM KH O ................................................................................................. 70
6 CHƯƠNG 1: GI I THI U CHUNG 1.M c đích nghiên c u đ tài: - H th ng tài chính luôn đư c xem là trung tâm c a n n kinh t . Nó bao g m th trư ng ti n t và th trư ng v n. Trong quá trình h i nh p, vi c phát tri n th trư ng v n là v n đ đư c Đ ng và Chính Ph đ t m c tiêu phát tri n lâu dài và b n v ng. Do đó th trư ng v n r t quan tr ng và đư c th hi n rõ nét qua th trư ng ch ng khoán. Tuy nhiên th trư ng ch ng khoán r t ph c t p và vi c phát tri n nó vô cùng khó khăn - Nên v n đ đ t ra “làm sao nh n đ nh chính xác đư c chi u hư ng c a th trư ng”. Chi u hư ng này đư c th hi n rõ qua ch s ch ng khoán c a Vi t Nam: ch s VNINDEX. Vì v y chúng ta ph i có t m nhìn rõ nét hơn và có đư c các nh n đ nh chính xác hơn thông qua vi c s d ng các mô hình d báo đ có th xác đ nh đư c hư ng phát tri n t t nh t cho th trư ng ch ng khoán. 2. Đ i tư ng nghiên c u: Đ tài nghiên c u s d ng 147 quan sát c a ch s VNINDEX, Dowjones, Nasdaq, KOSPI, Dax,Trains Times theo tu n t ngày 31/7/2006 đ n 18/5/2009. M c tiêu: -Xây d ng mô hình d báo dài h n v ch s VNINDEX t i thành ph H Chí Minh thông qua vi c s d ng s li u theo tu n c a VNINDEX. -Xác đ nh đư c ch s ch ng khoán c a nư c nào tác đ ng m nh đ n VNINDEX -Xác đ nh đư c ph n nào các nhân t nh hư ng đ n VNINDEX Vì v y, đ tài nghiên c u ph i tr l i đư c 2 câu h i sau: -Mô hình nào phù h p đ d báo VNINDEX -Nhân t nào th c s tác đ ng đ n VNINDEX trong kho ng th i gian t t ngày 31/7/2006 đ n 18/5/2009.
7 3. Phương pháp nghiên c u: Đ ti n cho vi c phân tích d li u và d báo VNINDEX tôi dùng 3 phương pháp mà tôi cho là hi u qu : -Mô hình ARIMA (autoregressive Intergrated Moving Average) -Mô hình ARCH (autoregressive Conditional Heteroskedasticiy) -Mô hình nhân qu k t h p ARIMA và ARCH Và tài li u tôi s d ng đư c l y t ngu n http://www.fpts.com.vn c a công ty ch ng khoán fpt và http://finance.yahoo.com 4.B c c: -CHƯƠNG 1:GI I THI U CHUNG -CHƯƠNG 2:T NG QUAN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN -CHƯƠNG 3:PHÂN TÍCH XU HƯ NG VÀ CÁC NHÂN T NH HƯ NG TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM -CHƯƠNG 4:NH NG LÝ THUY T V MÔ HÌNH D BÁO -CHƯƠNG 5:ÁP D NG CÁC MÔ HÌNH D BÁO CHO CHU I VNINDEX -CHƯƠNG 6:NH N Đ NH TH TRƯ NG, KI N NGH NH NG M T CÒN H N CH VÀ HƯ NG PHÁT TRI N CHO MÔ HÌNH
8 CHƯƠNG 2: T NG QUAN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN 1.Khái quát th trư ng ch ng khoán: 1.1.Khái ni m: -Ch ng khoán là m t giá tr tài chính đ i di n b ng lãi su t có th th a thu n và có th thay th . Nói chung, ch ng khoán g m hai lo i là ch ng khoán c ph n (equity securities) và ch ng khoán n (debt securities). Ngoài ra còn có lo i ch ng khoán lai gi a hai lo i trên. các n n kinh t phát tri n, lo i ch ng khoán n là th có t tr ng giao d ch áp đ o trên các th trư ng ch ng khoán. Còn nh ng n n kinh t kém phát tri n, nơi mà th trư ng ch ng khoán m i đư c thành l p, thì lo i ch ng khoán c ph n l i chi m t tr ng giao d ch l n hơn. Đi u này gi i thích t i sao Vi t Nam cu i th p niên 1990 và đ u th p niên 2000, th trư ng ch ng khoán đư c nhi u ngư i hi u là nơi trao đ i các c phi u. -Công ty hay t ch c phát hành ch ng khoán đư c g i là đ i tư ng phát hành. -Ch ng khoán có th đư c ch ng nh n b ng m t t ch ng ch (certificate), b ng m t bút toán ghi s (book-entry) ho c d li u đi n t . 1.2. Phân lo i: 1.2.1.Ch ng khoán c ph n Ch ng khoán c ph n là nh ng gi y t , bút toán ghi s ho c d li u đi n t , lưu hành trên th trư ng và ch ng nh n quy n s h u tài s n c a đ i tư ng n m gi gi y t . 1.2.2.Ch ng khoán n -Ch ng khoán n là nh ng gi y t , ch ng ch đi n t ho c bút toán ghi s có, lưu hành trên th trư ng, ch ng nh n m i quan h ch n c a ngư i n m gi gi y t , ch ng ch đó đ i v i ngư i phát hành. -Ch ng khoán n thư ng t n t i dư i nhi u d ng khác nhau, như trái phi u (bond), ch ng khoán d ng n (debenture) và gi y t (note), các công c th trư ng ti n (money market instruments), các công c tài chính phái sinh (financial derivatives). 1.2.2.1.Trái phi u -Trái phi u là d ng n do nhà nư c (trung ương l n đ a phương), công ty, th ch tài chính phát hành mà trên t phi u có xác nh n vi c ngư i phát hành n ngư i n m gi
9 trái phi u và nghĩa v tr n c g c l n lãi vào m t th i đi m sau khi phát hành và kỳ h n t i th i đi m đó. -Và trái phi u có 2 lo i là trái phi u chính ph và trái phi u tư nhân (có th c a t ch c, công ty...). 1.2.2.2.Ch ng khoán d ng n Ch ng khoán n là d ng n dài h n thư ng do nhà nư c ho c công ty l n phát hành đ huy đ ng ngân sách ho c v n. Nó cũng tương t như trái phi u, ch khác đi u ki n đ m b o và các v n đ liên quan. 1.2.2.3.Công c th trư ng ti n Công c th trư ng ti n là nh ng gi y t cho phép ngư i n m gi chúng quy n đư c hư ng vô đi u ki n m t lư ng thu nh p c đ nh b ng ti n, đư c đ m b o trong m t th i gian nh t đ nh. 1.2.2.4.Công c tài chính phái sinh Đây là nh ng công c ti n t th c p có giá tr th trư ng, cho phép ngư i n m gi chúng quy n mua ho c bán các ch ng khoán g c. Nh ng công c tài chính phái sinh cơ b n là kì h n.quy n ch n, tương lai, hoán đ i, v.v. 1.2.3.Ch ng khoán lai Ch ng khoán lai là d ng trung gian gi a ch ng khoán c ph n và ch ng khoán n . 2.Th trư ng ch ng khoán: 2.1.Khái ni m chung v th trư ng ch ng khoán: -Th trư ng ch ng khoán: là m t th trư ng mà nơi đó ngư i ta mua bán, chuy n như ng, trao đ i ch ng khoán nh m m c đích ki m l i. Tuy nhiên, đó có th là TTCK t p trung ho c phi t p trung. -Tính t p trung đây là mu n nói đ n vi c các giao d ch đư c t ch c t p trung theo m t đ a đi m v t ch t.Hình thái đi n hình c a TTCK t p trung là S giao d ch ch ng khoán ( Stock exchange). T i S giao d ch ch ng khoán (SGDCK), các giao d ch đư c t p trung t i m t đ a đi m; các l nh đư c chuy n t i sàn giao d ch và tham gia vào quá trình ghép l nh đ hình thành nên giá giao d ch.
10 -TTCK phi t p trung còn g i là th trư ng OTC (over the counter). Trên th trư ng OTC, các giao d ch đư c ti n hành qua m ng lư i các công ty ch ng khoán phân tán trên kh p qu c gia và đư c n i v i nhau b ng m ng đi n t . Giá trên th trư ng này đư c hình thành theo phương th c tho thu n. 2.2.Ch c năng c a TTCK 2.2.1. Huy đ ng v n đ u tư cho n n kinh t : Khi các nhà đ u tư mua ch ng khoán do các công ty phát hành, s ti n nhàn r i c a h đư c đưa vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh và qua đó góp ph n m r ng s n xu t xã h i. Thông qua TTCK, Chính ph và chính quy n các đ a phương cũng huy đ ng đư c các ngu n v n cho m c đích s d ng và đ u tư phát tri n h t ng kinh t , ph c v các nhu c u chung c a xã h i. 2.2.2. Cung c p môi trư ng đ u tư cho công chúng: TTCK cung c p cho công chúng m t môi trư ng đ u tư lành m nh v i các cơ h i l a ch n phong phú. Các lo i ch ng khoán trên th trư ng r t khác nhau v tính ch t, th i h n và đ r i ro, cho phép các nhà đ u tư có th l a ch n lo i hàng hoá phù h p v i kh năng, m c tiêu và s thích c a mình. 2.2.3. T o tính thanh kho n cho các ch ng khoán: Nh có TTCK các nhà đ u tư có th chuy n đ i các ch ng khoán h s h u thành ti n m t ho c các lo i ch ng khoán khác khi h mu n. Kh năng thanh kho n là m t trong nh ng đ c tính h p d n c a ch ng khoán đ i v i ngư i đ u tư. Đây là y u t cho th y tính linh ho t, an toàn c a v n đ u tư. TTCK ho t đ ng càng năng đ ng và có hi u qu thì tính thanh kho n c a các ch ng khoán giao d ch trên th trư ng càng cao. 2.2.4. Đánh giá ho t đ ng c a doanh nghi p: Thông qua ch ng khoán, ho t đ ng c a các doanh nghi p đư c ph n ánh m t cách t ng h p và chính xác, giúp cho vi c đánh giá và so sánh ho t đ ng c a doanh nghi p đư c nhanh chóng và thu n ti n, t đó cũng t o ra m t môi trư ng c nh tranh lành m nh nh m nâng cao hi u qu s d ng v n, kích thích áp d ng công ngh m i, c i ti n s n ph m.
11 2.2.5. T o môi trư ng giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t vĩ mô: Các ch báo c a TTCK ph n ánh đ ng thái c a n n kinh t m t cách nh y bén và chính xác. Giá các ch ng khoán tăng lên cho th y đ u tư đang m r ng, n n kinh t tăng trư ng; ngư c l i giá ch ng khoán gi m s cho th y các d u hi u tiêu c c c a n n kinh t . Vì th , TTCK đư c g i là phong vũ bi u c a n n kinh t và là m t công c quan tr ng giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t vĩ mô. Thông qua TTCK, Chính ph có th mua và bán trái phi u Chính ph đ t o ra ngu n thu bù đ p thâm h t ngân sách và qu n lý l m phát. Ngoài ra, Chính ph cũng có th s d ng m t s chính sách, bi n pháp tác đ ng vào TTCK nh m đ nh hư ng đ u tư đ m b o cho s phát tri n cân đ i c a n n kinh t . 2.3.Cơ c u Th trư ng Ch ng khoán: 2.3.1.Căn c vào s luân chuy n các ngu n v n: th trư ng ch ng khoán đư c chia thành th trư ng sơ c p và th trư ng th c p. -Th trư ng sơ c p: nơi các ch ng khoán đư c mua bán l n đ u tiên trên th trư ng.Trên th trư ng sơ c p ch di n ra các giao d ch gi a công ty phát hành và các nhà đ u tư mà không có s trao đ i mua bán ch ng khoán gi a các nhà đ u tư v i nhau. S ti n mua đư c t vi c bán ch ng khoán s đư c công ty phát hành đưa vào s n xu t kinh doanh. -Th trư ng th c p: Th trư ng th c p là nơi giao d ch các ch ng khoán đã đư c phát hành trên th trư ng sơ c p, đ m b o tính thanh kho n cho các ch ng khoán đã phát hành. 2.3.2.Căn c vào phương th c ho t đ ng c a th trư ng: th trư ng ch ng khoán đư c chia thành: -Th trư ng giao d ch t p trung: Th trư ng giao d ch t p trung là m t đ a đi m xác đ nh mà t i đó ch ng khoán đư c ti n hành trao đ i, mua – bán. Hi n t i ch có các lo i ch ng khoán đư c niêm y t t i TTGDCK TP.HCM m i đư c giao d ch t i th trư ng giao d ch t p trung. -Th trư ng phi t p trung (th trư ng OTC): Th trư ng phi t p trung là th trư ng mua bán ch ng khoán d a trên s tho thu n gi a các nhà đ u tư, th trư ng này không
12 có đ a đi m giao d ch chính th c như th trư ng t p trung.Các ch ng khoán chưa niêm y t trên TTGDCK s đư c trao đ i, mua – bán trên th trư ng phi t p trung. 2.3.3.Căn c vào hàng hoá trên th trư ng: -Th trư ng c phi u: th trư ng c phi u là th trư ng giao d ch và mua bán các lo i c phi u, bao g m c phi u thư ng, c phi u ưu đãi. -Th trư ng trái phi u: th trư ng trái phi u là th trư ng giao d ch và mua bán các trái phi u đã đư c phát hành, các trái phi u này bao g m các trái phi u công ty, trái phi u đô th và trái phi u chính ph . -Th trư ng các công c ch ng khoán phái sinh: th trư ng các ch ng khoán phái sinh là th trư ng phát hành và mua đi bán l i các ch ng t tài chính khác như: quy n mua c phi u, ch ng quy n, h p đ ng quy n ch n. 2.4.Các nguyên t c ho t đ ng c a TTCK: 2.4.1. Nguyên t c c nh tranh: Theo nguyên t c này, giá c trên TTCK ph n ánh quan h cung c u v ch ng khoán và th hi n tương quan c nh tranh gi a các công ty. Trên th trư ng sơ c p, các nhà phát hành c nh tranh v i nhau đ bán ch ng khoán c a mình cho các nhà đ u tư, các nhà đ u tư đư c t do l a ch n các ch ng khoán theo các m c tiêu c a mình. Trên th trư ng th c p, các nhà đ u tư cũng c nh tranh t do đ tìm ki m cho mình m t l i nhu n cao nh t, và giá c đư c hình thành theo phương th c đ u giá. 2.4.2. Nguyên t c công b ng: Công b ng có nghĩa là m i ngư i tham gia th trư ng đ u ph i tuân th nh ng qui đ nh chung, đư c bình đ ng trong vi c chia s thông tin và trong vi c gánh ch u các hình th c x ph t n u vi ph m vào nh ng qui đ nh đó. 2.4.3. Nguyên t c công khai: Ch ng khoán là lo i hàng hoá tr u tư ng nên TTCK ph i đư c xây d ng trên cơ s h th ng công b thông tin t t. Theo lu t đ nh, các t ch c phát hành có nghĩa v ph i cung c p thông tin đ y đ theo ch đ thư ng xuyên và đ t xu t thông qua các phương ti n thông tin đ i chúng, S giao d ch, các công ty ch ng khoán và các t ch c có liên quan.
13 2.4.4. Nguyên t c trung gian: Nguyên t c này có nghĩa là các giao d ch ch ng khoán đư c th c hi n thông qua t ch c trung gian là các công ty ch ng khoán. Trên th trư ng sơ c p, các nhà đ u tư không mua tr c ti p c a nhà phát hành mà mua t các nhà b o lãnh phát hành. Trên th trư ng th c p, thông qua các nghi p v môi gi i, kinh doanh, các công ty ch ng khoán mua, bán ch ng khoán giúp các khách hàng, ho c k t n i các khách hàng v i nhau qua vi c th c hi n các giao d ch mua bán ch ng khoán trên tài kho n c a mình. 2.4.5. Nguyên t c t p trung: Các giao d ch ch ng khoán ch di n ra trên s giao d ch và trên th trư ng OTC dư i s ki m tra giám sát c a cơ quan qu n lý nhà nư c và các t ch c t qu n. 2.5.Các thành ph n tham gia TTCK: 2.5.1. Nhà phát hành: Nhà phát hành là các t ch c th c hi n huy đ ng v n thông qua th trư ng ch ng khoán. Nhà phát hành là ngư i cung c p các ch ng khoán - hàng hoá c a th trư ng ch ng khoán. -Chính ph và chính quy n đ a phương là nhà phát hành các trái phi u Chính ph và trái phi u đ a phương. -Công ty là nhà phát hành các c phi u và trái phi u công ty. -Các t ch c tài chính là nhà phát hành các công c tài chính như các trái phi u, ch ng ch th hư ng… ph c v cho ho t đ ng c a h . 2.5.2. Nhà đ u tư: Là nh ng ngư i th c s mua và bán ch ng khoán trên TTCK. Nhà đ u tư có th đư c chia thành 2 lo i: -Nhà đ u tư cá nhân: là nh ng ngư i có v n nhàn r i t m th i, tham gia mua bán trên TTCK v i m c đích ki m l i -Nhà đ u tư có t ch c: là các đ nh ch đ u tư thư ng xuyên mua bán ch ng khoán v i s lư ng l n trên th trư ng. -Các đ nh ch này có th t n t i dư i các hình th c sau: công ty đ u tư, công ty b o hi m, Qu lương hưu, công ty tài chính, ngân hàng thương m i và các công ty ch ng khoán.
14 2.5.3.Các công ty ch ng khoán: -Công ty ch ng khoán -Qu đ u tư ch ng khoán -Các trung gian tài chính 2.5.4. Các t ch c có liên quan đ n TTCK: -Cơ quan qu n lý Nhà nư c -S giao d ch ch ng khoán -Hi p h i các nhà kinh doanh ch ng khoán -T ch c lưu ký và thanh toán bù tr ch ng khoán -Công ty d ch v máy tính ch ng khoán -Các t ch c tài tr ch ng khoán -Công ty đánh giá h s tín nhi m… 3.Ch s giá ch ng khoán và phương pháp tính -M c tiêu cơ b n c a vi c xây d ng ch s giá là xây d ng h th ng ch tiêu ph n ánh s bi n đ ng giá theo th i gian. -Đ th c hi n m c tiêu và ý tư ng trên, có 3 v n đ c n gi i quy t trong quá trình xây d ng ch s giá c phi u: +Ch n phương pháp +Ch n r đ i di n +V n đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr trong quá trình tính toán ch s giá c phi u 3.1.Phương pháp tính -Hi n nay các nư c trên th gi i dùng 5 phương pháp đ tính ch s giá c phi u, đó là: 3.1.1.Phương pháp Passcher: -Đây là lo i ch s giá c phi u thông d ng nh t và nó là ch s giá bình quân gia quy n giá tr v i quy n s là s lư ng ch ng khoán niêm y t th i kỳ tính toán. K t qu tính s ph thu c vào cơ c u quy n s th i kỳ tính toán: -Ngư i ta dùng công th c sau đ tính:
15 ∑ qt pt Ip = ∑ qt po Trong đó: I p : Là ch s giá Passcher pt : Là giá th i kỳ t po : Là giá th i kỳ g c qt : Là kh i lư ng (quy n s ) th i đi m tính toán ( t ) ho c cơ c u c a kh i lư ng th i đi m tính toán. i: Là c phi u i tham gia tính ch s giá n: là s lư ng c phi u đưa vào tính ch s -Ch s giá bình quân Passcher là ch s giá bình quân gia quy n giá tr l y quy n s là quy n s th i kỳ tính toán, vì v y k t qu tính s ph thu c vào cơ c u quy n s (cơ c u ch ng khoán niêm y t) th i tính toán. -Các ch s KOSPI (Hàn Qu c); S&P500(M ); FT-SE 100 (Anh) ; TOPIX (Nh t) ; CAC (Pháp); TSE (Đài Loan); Hangseng (Hong Kong); các ch s c a Thu Sĩ,.. và Vn- Index c a Vi t Nam áp d ng phương pháp này. 3.1.2.Phương pháp Laspeyres -Ch s giá bình quân Laspeyres là ch s giá bình quân gia quy n giá tr , l y quy n s là s c phi u niêm y t th i kỳ g c. Như v y k t qu tính s ph thu c vào cơ c u quy n s th i kỳ g c: ∑ qo pt IL = ∑ qo po Trong đó: IL : Là ch s giá bình quân Laspeyres pt : Là giá th i kỳ báo cáo po : Là giá th i kỳ g c qo : Là kh i lư ng (quy n s ) th i kỳ g c ho c cơ c u c a kh i lư ng (s lư ng c phi u niêm y t) th i kỳ g c
16 i: Là c phi u i tham gia tính ch s giá n: là s lư ng c phi u đưa vào tính ch s -Có ít nư c áp d ng phương pháp này, đó là ch s FAZ, DAX c a Đ c. 3.1.3.Ch s giá bình quân Fisher -Ch s giá bình quân Fisher là ch s giá bình quân nhân gi a ch s giá Passcher và ch s giá Laspayres: Phương pháp này trung hoà đư c y u đi m c a hai phương pháp trên, t c là giá tr ch s tính toán ra ph thu c vào quy n s c a c 2 th i kỳ: Kỳ g c và kỳ tính toán IF = I p × IL Trong đó: I F : Là ch s giá Fisher I p : Là ch s giá Passcher I L : Là ch s giá bình quân Laspeyres -V m t lý lu n có phương pháp này, nhưng trong th ng kê không th y nó áp d ng b t kỳ m t qu c giá nào. 3.1.4.Phương pháp s bình quân gi n đơn: -Ngoài các phương pháp trên, phương pháp tính giá bình quân gi n đơn cũng thư ng đư c áp d ng. Công th c đơn gi n là l y t ng th giá c a ch ng khoán chia cho s ch ng khoán tham gia tính toán: ∑ pi Ip = n Trong đó: I p : là ch s giá bình quân pi : là giá ch ng khoán i n là s lư ng c phi u đưa vào tính toán
17 -Các ch s h Dow Jone c a M ; Nikkei 225 c a Nh t; MBI c a Ý áp d ng phương pháp này. Phương pháp này s t t khi m c giá c a các c phi u tham gia niêm y t khá đ ng đ u, hay đ l ch chu n c a nó th p (σ ) 3.1.5.Phương pháp bình quân nhân gi n đơn I p = ∏ Pi -Chúng ta ch nên dùng lo i ch s này khi đ l ch chu n khá cao. Các ch s : Value line (M ); FT-30 (Anh) áp d ng phương pháp bình quân nhân gi n đơn này. -Tuy nhiên v m t lý lu n, chúng ta có th tính theo phương pháp bình quân c ng ho c bình quân nhân gia quy n v i quy n s là s ch ng khoán niêm y t. -Quy n s thư ng đư c dùng trong tính toán ch s giá c phi u là s ch ng khoán niêm y t. Riêng Đài Loan thì h dùng s ch ng khoán trong lưu thông làm quy n s , b i vì t l đ u tư c a công chúng r t cao đây (80 .. 90%). 3.2.Ch n r đ i di n -M t nhi m v th hai quan tr ng trong vi c xây d ng ch s giá ch ng khoán là vi c ch n r đ i di n. - S giao d ch ch ng khoán New York có trên 3000 c phi u niêm y t, nhưng ch s t ng h p Dow Jone ch bao g m 65 c phi u. Trong đó ch s Dow Jones công nghi p (DJIA) ch bao g m 30 c phi u, Dow Jones v n t i (DJTA) bao g m 20 c phi u và Dow Jones d ch v (DJUA) bao g m ch 15 c phi u. -Tuy ch bao g m m t s lư ng c phi u niêm y t r t nh như v y trong t ng th nhưng các ch s Dow Jones v n trư ng t n qua năm tháng, vì nó ph n ánh đư c xu th , đ ng thái c a quá trình v n đ ng c a giá c . R đ i di n này là tiêu bi u, đ i di n đư c cho t ng th vì h thư ng xuyên thay nh ng c phi u không còn tiêu bi u n a b ng c phi u tiêu bi u hơn. Ví d tháng 11-1999 h đã thay 4 c phi u trong r đ i di n, công ty IBM cũng có lúc ph i lo i kh i r đ i di n khi th trư ng PC nói chung phát tri n và l n át. -Ba tiêu th c quan tr ng đ xác đ nh s tiêu bi u c a c phi u đ ch n vào r đ i di n là s lư ng c phi u niêm y t, giá tr niêm y t và t l giao d ch, mua bán ch ng khoán đó trên th trư ng (kh i lư ng và giá tr giao d ch).
18 3.3.V n đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr trong quá trình tính toán ch s giá c phi u -Trong quá trình tính toán m t s nhân t làm thay đ i v kh i lư ng và giá tr c a các c phi u trong r đ i di n s nh hư ng đ n tính liên t c c a ch s . -Ví d như ph m vi, n i dung tính toán c a ngày báo cáo không đ ng nh t v i ngày trư c đó và làm cho vi c so sánh b kh p khi ng, ch s giá tính ra không ph n ánh đúng s bi n đ ng c a riêng giá. -Các y u t đó là: Thêm, b t c phi u kh i r đ i di n, thay c phi u trong r đ i di n; nh p, tách c phi u; thư ng c ph n, thư ng ti n, tăng v n b ng cách phát hành c phi u m i; bán ch ng quy n; c phi u trong r đ i di n b gi m giá trong nh ng ngày giao d ch không có c t c... -Đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr trong quá trình tính toán ch s giá c phi u, làm cho ch s giá c phi u th c s ph n ánh đúng s bi n đ ng c a riêng giá c phi u mà thôi ngư i ta dùng k thu t đi u ch nh h s chia. Đây là m t đ c thù riêng c a vi c xây d ng ch s giá ch ng khoán. -Đ hi u b n ch t c a k thu t này, chúng ta hãy xem xét m t ví d đơn gi n sau: Ch s tính theo phương pháp bình quân gi n đơn (phương pháp Dow Jones). Giá 3 c phi u hình thành như sau: C phi u Giá ngày giao d ch Giá ngày giao d ch 2 Giá ngày giao d ch 1 3 A 17 19 19 B 13 13 13 C 15 16 8 T ng giá 45 48 30 DJA ngày 1 là 45/3 =15 (ngàn đ ng, hay đi m) DJA ngày 2 là 48/3 = 16 (ngàn đ ng, hay đi m), tăng 1 đi m hay 6.7% -Ngày th 3 c phi u C tách làm hai và giá coi như không có gì thay đ i (c phi u C gi m còn 8 không coi là gi m giá, mà ch vì c phi u tách đôi.
19 -V nguyên t c n u giá không có gì thay đ i, thì ch s v n gi nguyên. Ta không th l y t ng m i chia cho 3: 30/3=10 đ k t lu n ch s giá đã gi m 5 ngàn (đi m) đư c. Vì th c ch t giá không h thay đ i . B i v y ch s giá m i tính ra ph i b ng 15 như ngày 2. Đây là c t lõi c a k thu t tính toán l i h s chia. K thu t h t s c đơn gi n: áp d ng quy t c tam su t. -C th là: 48 =======>H s chia là 3 (Do) 30 =======> H s chia là D1 -T đây suy ra D1 =(30 x 3)/48 = 1.875 và DJA ngày th 3 là 30/1.875 = 16 không có gì thay đ i. Ch s này ph n ánh đúng đ ng thái c a giá (không đ i). Trong th c t giá thư ng có thay đ i nên ch s s có giao đ ng. Nhưng khi tính l i h s chia ngư i ta luôn gi đ nh giá không đ i. T c là h s chia c a ngày giao d ch đư c xác đ nh trư c khi x y ra giao d ch. -Chúng ta cũng có th tham kh o thêm ví d sau v phương pháp tính ch s giá gia quy n giá tr Passcher mà nư c ta đang áp d ng, công th c tính như sau: ∑ qt pt ∑ qt pt Ip = => ∑ qt po Dt Ch ng Kh i lư ng Giá đóng c a Giá đóng c a Giá đóng c a khoán niêm y t 21/7 ngày 31/7 ngày 2/8 A 1000 10 12 13 B 2000 15 16 17 C 5000 18 20 -Ch s giá ngày giao d ch đ u tiên là 100% (đi m) = ∑ QoPo/Do= 100x(1000x10+2000x15)/(1000x10+2000x15) =100 - Ph i nhân v i 100 b i vì chúng ta quy ư c ngày đ u là 100 đi m Do = 1000x10+2000x15 = 40000 - Ch s giá ngày 31/7 là 110 % (đi m) tăng 10% hay 10 đi m = ∑ P1 Q1/D1= 100x (1000x12 + 2000x16)/ (1000x10+2000x15) =110 -Trong trư ng h p này Do =D1 = 40000 và ngày này c phi u C chưa đư c tham gia vào vi c tính ch s giá (vì m i có giá ban đ u chưa có thay đ i). Do đó ch s giá c a ngày 31-7 ch là ch s gi t ng h p c a 2 c phi u A và B mà thôi.
20 - Ch s giá ngày 2-8 là 120, 67 đi m tăng 10, 67 đi m, phương pháp tính như sau: = ∑ P2Q2/D2 =100x(13x1000+17x2000+20x5000)/ D2 = 120, 67 tăng = 10, 67 đi m -Tính D2 như sau: ( 12x1000 + 16x2000) ==> H s chia là (10x1000+ 15x2000) ( 12x1000 + 16x2000 +18x5000) ==> H s chia là D2 T đó: (10 ×1000 + 15 × 2000)*(12 ×1000 + 16 × 2000 + 18 × 5000) D2 = = 121818.1818 (12 ×1000 + 16 × 2000) -H s chia đã thay đ i t 40 000 (Do và D1) thành 121 818,1818 (D2) -Trong 2 phiên giao d ch ngày 21 và 31 h s chia không có gì thay đ i và đ u chia cho g c, vì v y ch s th c s là tính theo % so v i g c và vì th hai ngày này chúng ta có th g i là đi m hay % cũng đúng. Đ n phiên giao d ch 2-8 thì đi u này không đúng n a, b i vì ta đã đ i h s chia và vì v y k t qu tính toán l n này ch có th g i là đi m.